ΜΕΓΑ ΣΕΙΡΗΝΙΟΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

66. Μέγα Σειρήνιον, το (μεικτός οικισμός)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου.
Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελίδες 386.

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 649 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς τη Μυρσίνα, τις Αμυγδαλιές, τα Γρεβενά είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Π.Ε Γρεβενών. Στην τουρκοκρατία ο οικισμός ήταν τσιφλίκι μπέη. Το 1924 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες οι οποίοι προέρχονταν από Κάβζα, Βεζίρ-Κιοπρού, Πάφρα, Σαμψούντα, Τοκάτη.

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα κοινότητας και το 1997 προσαρτάται στο Δήμο Γρεβενών. Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 121. Εκλέχτηκαν: Ευθύμιος Μπόζαρης 70, Ιωάννης Φαρμάκης 67, Γεώργιος Α. Σιούμπουρας 67,  Στέργιος Νταμπούλας 52, Δημήτριος Μπιάκας 50, Ευφημιανός Κυριακίδης 49, Αντώνιος Τσαμπαλιάνος 49, Φώτης Αθανασιάδης 47, Παύλος Αθαν. Μπλέτσος 47. Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι  134 χριστιανοί και 25 μουσουλμάνοι οι οποίοι αναχώρησαν από το Μεγάλο Σειρήνι σύμφωνα με το  άρθρο 3 της σύμβασης της Λοζάνης που υπογράφτηκε στις 30-1-1923 περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών  στις 8-4-1924.

Αναφέρεται από την κοινότητα ότι στις 18-3-48 στο λόφο «Άγιος Κων/νος» υπάρχουν δύο τάφοι στρατιωτών Κρητών φονευθέντων κατά τον απελευθερωτικό αγώνα. Δε λήφθηκε ουδεμία μέριμνα εκ μέρους των Κοινοτικών Αρχών για την περίφραξη του χώρου τούτου (60/957).

Υπόμνημα της Διοικητικής Επιτροπής Ελληνικού Συναγερμού Μεγ. Σειρηνίου στις 14-4-53 με το οποίο αναφέρουν ότι «την περίοδο της αναταραχής (συμ.) 1946-49 το χωρίο υπέστη ολοσχερή λεηλασία κυρίως εις μικρά και μεγάλα ζώα, τρόφιμα, έπιπλα. Λόγω των ζημιών τις οποίες υπέστημεν στερούμεθα μικρών και μεγάλων ζώων ως και αροτριόντων τοιούτων δεδομένου ότι οι προκάτοχοι Κυβερνήσεις δεν μας πρόσεξαν, διότι εφάνημεν ήρωες. Καίτοι το χωρίον μας απέχει 5 χιλιόμετρα από την πόλη των Γρεβενών, δυνάμεθα να σας βεβαιώσουμε ότι το χειμώνα καθίσταται προβληματική η κάθοδος των κατοίκων του χωρίου μας και άλλων γειτονικών τοιούτων εις την πόλη, λόγω του βορβορώδους εδάφους. Με μικρή ενίσχυση της Πρόνοιας Εργασίας λύεται το αίτημά μας.

            Άπαντες οι κάτοικοι του χωρίου μας λόγω της μεγάλης οικον. κρίσεως δε δυνήθηκαν να ξοφλήσουν τις οφειλές των τόσον εις την Α.Τ.Ε όσον και τις κοινοτικές τοιαύτες και επί του προκειμένου θέματος υποβάλαμε παράκληση όπως τα χρέη μας εξοφληθούν μετά το πέρας της προσεχούς μας συγκομιδής.

            Παλαιά διάταξη απαγορεύει τον αλωνισμό εντός των χωρίων. Πλην όμως εις όλα τα χωρία της Επαρχίας Γρεβενών λόγω του ανωμάλου εδάφους δεν υπάρχουν χώροι κατάλληλοι προς αλωνισμό, ουδέ και συγκέντρωση των δεματίων γίνεται σε μεγάλους σωρούς ως συμβαίνει στα καμποχώρια, να διατρέχουμε τον κίνδυνο της πυρκαγιάς και συνεπώς έχομε τη γνώμη ότι ο αλωνισμός να αφεθεί ελεύθερος όπως συνέβαινε από αρχαιοτάτους χρόνους μέχρι σήμερον.

            Το κύριο πρόβλημα που απασχολεί σήμερα ολόκληρο τον Αγροτικό κόσμο της Επαρχίας μας είναι πώς να γίνει κύριος των «Λιπασμάτων», διότι τα λιπάσματα παρέχονται σε υψηλές τιμές και η αγορά των καθίσταται δυσχερέστατη. Δια να μεταβάλουμε και αυτές ακόμη τις μη νομίμους εκτάσεις σε γονίμους, πράγμα το οποίο αυξάνει την παραγωγή του γεωργού στο διπλάσιο, θα πρέπει τα λιπάσματα να χορηγούνται δωρεάν, πλην των μεταφορικών. Ούτω θα δυνηθεί το Κράτος να αποκτήσει επάρκεια σίτου και κατά συνέπεια Εθνική οικονομία».

Εγκρίνεται η χαλικόστρωση της οδού Μ. Σειρηνίου- Γρεβενών με το ποσό των 290.000 δραχμών το έτος 1959. Εγκρίνεται η κατασκευή λεκάνης ποτίσματος στη θέση “Μπεχτσί Πηγάδι”. Πρόεδρος Γεώργιος Ν. Μηλιώνης, Νικόλαος Λάτζινας αντιπρόεδρος, Σάββας Γεωργιάδης, Ανδρέας Μήτσιου, Ευάγγελος Π\γεωργίου σύμβουλοι. Επίσης την ίδια περίοδο εγκρίθηκε η κατασκευή λεκάνης ποτίσματος στη θέση “Θράψα”.

Αρχαιότητες: Στον οικισμό βρέθηκαν τάφοι και εντός αυτών αγγεία προχριστιανικά τα οποία φυλάσσονται στο αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης. Ακόμη βρέθηκαν κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού, νομίσματα (Έκθεση Σακελλάρη). Αρχαίοι οικισμοί στις θέσεις “Παπαδιές”, “ Λειψοκούκι”, “Άγ. Δημήτριος” (Σαμσάρης). 

Εκπαίδευση: Έχει 170 χριστιανούς (κατοικούν και μουσουλμάνοι),υπάρχει και εδώ κοινός δάσκαλος με μισθό 200 γροσίων από την εκκλησία, μαθητές γύρω στους 20 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Ο Διευθυντής του σχολείου  στις 24-12-39 αναφέρει στο Νομάρχη ότι στο σχολείο ιδρύθηκε και καλλιεργήθηκε σχολικός κήπος ½ στρέμματος περίπου. Φυτεύτηκαν 25 οπωροφόρα δέντρα. Δια την καλλιέργεια σπορείων η κοινότης διέθεσε κατάλληλο χώρο τον οποίο θα περιφράξει και θα μας τον χορηγήσει προς καλλιέργεια σπορείων (60/1524).

Χρήστος Τσιάτας του διταξίου δημοτικού σχολείου Μεγάλου Σειρηνίου, πτυχιούχος διδασκαλείου με υπηρεσία 13 ετών, εργατικός, αξιοπρεπής, επαρκής, επιμελής. Εισήγηση για την απονομή επιδόματος εκ δραχμών 160 μηνιαίως (31-12-40 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52).

Ο επιθεωρητής προτείνει την προαγωγή του διταξίου δημοτικού σχολείου σε τριτάξιο καθ’ ότι τα προηγούμενα τρία χρόνια ο αριθμός των μαθητών ανερχόταν σε 122, 125, 125 αντίστοιχα  (18-7-41 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52).

Ιερά: Άγιος Δημήτριος (1670) ενοριακός ναός με παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, εορτάζει 22 Δεκεμβρίου.  Ζωοδόχου Πηγής (1717) με σημαντικές τοιχογραφίες στην περιοχή Λειψοκούκι. Εξωκλήσια του Αγίου Δημητρίου, της μικρής Παναγιάς.

Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου Σειρηνίου. Η μονή καταστράφηκε μάλλον από επιδρομές Αλβανών και διασώθηκε μόνο το καθολικό. Από αυτό διέσωσε επιγραφή ο Χρ. Ενισλείδης, σύμφωνα με την οποία ως τις αρχές του 18ου αι. υπήρχαν ακόμη μοναχοί. (Τόζιου) 

 Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας Σειρηνίου. (Τόζιου) Βρισκόταν πάνω από το νεκροταφείο του χωριού. Παλαιότερα είχε ανακαλυφθεί και το κοιμητήριο της μονής. Το όνομα της μονής μας είναι γνωστό σήμερα από εικονοστάσι που διασώθηκε. Σε μικρή απόσταση από τη θέση της μονής υπάρχει τοποθεσία με την ονομασία «Καλόγερος». Το γεγονός αυτό ενισχύει τον ισχυρισμό ύπαρξης μοναστηριού, ελλείψει άλλων στοιχείων (60/715).

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής 1941-1944: Πρόεδρος Αθανάσιος Μπότζιαρης. Μέλη Θωμάς Κόκκινος, Σαράντης Μπαλντούμης. Κατοικίες 141. Πληθυσμός 762. Καταστραφείσες οικίες 16 παρά των Γερμανών στις 10 Ιουλίου 1944. Θύματα 17 εκ των οποίων 2 εκ ελληνοϊταλικού πολέμου, 15 γερμανικού ανταρτικού πολέμου.

Ο Ευάγγελος Μήτσιου με επιστολή προς Τοπικό  Διεθνή Ερυθρό Σταυρό  στις 18-7-45 τονίζει ότι τον Ιούλιο του 1944 οι Γερμανοί σάρωσαν δια πυρός διώροφο οικία με όλα τα παραρτήματα. Συνεχίζοντας αναφέρει: «Η επταμελής οικογένεια  διάγει βίο αβίωτο χωρίς ρουχισμό, υποδήματα και κλινοσκεπάσματα.. Ολόκληρο τον παρελθόντα χειμώνα άνθρωποι και ζώα ζήσαμε γυμνοί κάτω από τας βαρείας συνθήκας του χειμώνος. Τα ανήλικα τέκνα μου από στιγμής εις στιγμή κινδυνεύουν λόγω της μεγάλης πενίας να υποπέσουν σε επικινδύνους ασθενείας. Με το πτωχικό χαρτί μου λαμβάνω την τιμή να σας παρακαλέσω όπως ευαρεστούμενοι συμμερισθείτε τη δυστυχία μου και ότι σας είναι εύκολο φανείτε αρωγοί, διότι άλλος χειμώνας δεν πρόκειται να αφήσει την οικογένειά μου εν ζωή. Η εν Γρεβενοίς Επιτροπή διανομών μέχρι σήμερον δεν μου εφάνη χρήσιμος». Ο πρόεδρος της κονότητας Μεγ. Σειρηνίου Αθ. Μπόζιαρης βεβαιώνει ότι όλα τα ανωτέρω τυγχάνουν σαφή και αληθή (60/164).

Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στην περιοχή λειτουργούσαν τέσσερις νερόμυλοι. 

ΟΥΝΡΡΑ: Οι πυροπαθείς κάτοικοι της κοινότητας Σειρηνίου με έγγραφο στις 29-1-46 ενημερώνουν το Νομάρχη ότι στο χωριό κάηκαν 15 οικίες. Για κάθε πυροπαθή παραχωρείτε μία κουβέρτα. Κατά τη διανομή παραλήφθηκαν 12 κουβέρτες κι όχι 15. Τελειώνοντας αναφέρουν τις πυροπαθείς οικογένειες και ζητούν τη διανομή τριών κουβερτών.

            Επανερχόμενοι  με αίτηση στις 12-6-46 στην Υπηρεσία Ιματισμού στην Αθήνα διαμαρτύρονται για τα παρακάτω: «ότι κατά τη διανομή ειδών ιματισμού και υποδήσεως παρά της επιτροπής Κέντρου Διανομών Γρεβενών τύχαμε πολύ ελάχιστες ενισχύσεις ως πυροπαθείς απέναντι των πυροπαθών των άλλων χωριών, εξαιρέσεις μεγάλης μας κάνουν δια τους λόγους διότι είμεθα 15 στα 100 καμένα σπίτια και ενισχυόμεθα από το υπόλοιπο άκαγο χωργιό και δεν δικαιούμαστε λέγουν όπως τα άλλα χωργιά που είναι 40 τοις 100 και πλέον. Τουναντίον ούτε μία μύτη βελονιού δεν μας ενίσχυσε το χωργιό μας  καθώς φαίνεται και από την βεβαίωση του προέδρου της κοινότητος. Βρισκόμαστε εις τριπλούν χειρότερη μοίρα ημείς τα 15 τα 100 καμένοι παρά εκείνοι των 40 τα 100 καμένοι και σας υποδείχνουμε δια ποίους λόγους

            Τα 40 των 100 και άνω  η μηχανική υπηρεσία τους έκαμε σπιτάκια τους έδωσαν από 40 σανίδια για κρεβάτια τους έδωσαν ιματισμό και υποδήματα πλήρη επίσης και κλινοσκεπάσματα και κουβέρτες επίσης και μαλλιά κλπ. για τους λόγους αυτούς βρισκόμαστε αληθέστατα σε τρισάθλια μέρα χειρότερη.

            Ενώ ημείς βρισκόμαστε σε καλυβάκια που τα φκιάσαμε μόνοι μας με βριζάχερον σκεπασμένα σκεφτείτε τι υποφέρουμε το χειμώνα. Μας έδωσαν τα εξής είδη μέχρι τώρα από ένα κομμάτι ρούχα στα μισά μέλη οικογενείας μας και από ένα ζεύγος παπούτσια σε κάθε οικογένεια και από μισή κουβέρτα σε κάθε οικογένεια. Καμία εξαίρεση δεν μας κάνουν από τους άκαγους του χωριού μας. Λυπηρό είναι αυτά που παθαίνομαι από τις επιτροπές. Όθεν παρακαλούμε όπως ευαρεστούμενοι ενεργήσετε ότι δει και μας χορηγηθούν  παρά της επιτροπής τα δικαιούμενά μας είδη όπως χορηγούν και εις τα άλλα χωργιά τους πυροπαθείς

Οι αιτούντες: Μήτσιος, Χρ. Μπαλαμής, Ιωα. Σπανός, Σ.Νταπόλιας, Στέργιος Αδάμος, Ευφ. Κυρκιακίδης, Θωμάς Κόκκινος  Σύνολο υπογραφών 15 οι άλλες δυσανάγνωστες. Ο κάτωθι υπογεγραμμένος πρόεδρος της κοινότητος Μεγάλου Σειρηνίου Αθανάσιος Μπόζαρης βεβαιώ τα της αιτήσεως γραμμένα είναι αληθή» (60/164).

Πεσόντες ΕΙ Πολέμου: α)Στρατ. Κοτανίδης Ανανίας του Σταύρου, 1912, 27 ΣΠ, Υψ. 2148 Κάμια, 12-2-1941. β)Δεκ. Σπανός Γεώργιος του Στέργιου, 1915, πέθανε στο Δημ.Νοσ. Θεσ/νίκης 9-6-1941.

Πληθυσμός:1859-32 στεφάνια. 1913=880.1920=444. 1928=600.1940=744. 1951=745. 1961=825. 1971=602. 1981=515. 1991=735. 2001=696. 2011=461. (5^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 125 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 13.200 άσπρα.

Σύλλογοι: Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεγάλου Σειρηνίου «Το Λειψοκούκι» διοργανώνει πλήθος εκδηλώσεων, όπως τα ρογκατσάρια την Πρωτοχρονιά, τις Αποκριές το έθιμο του Φανού. Α.Ο Σειρήνα Γρεβενών, ποδοσφαιρική γυναικεία ομάδα.