Προτομές Ανδριάντες Μνημεία Κοζάνης "Καμπαναριό 1855"

 

 

Το καμπαναριό με το δημαρχείο πριν από το βομβαρδισμό της 10^ης Απριλίου 1941 από τους Γερμανούς.

 

 

Βασίλη Αποστόλου

Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Κοζάνη 2006 σελίδες:238

ISBN:960-87195-6-9

 

 

Κεφάλαιο 2.ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ

 

 

 

Ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου

 

            Το 1354 οι Τούρκοι κυριεύουν το πρώτο ευρωπαϊκό Βυζαντινό φρούριο, την Καλλίπολη επί των στενών του Ελλησπόντου. Το 1389 με τη νικηφόρα μάχη του Κοσσυφοπεδίου της Γιουγκοσλαβίας η Βαλκανική χερσόνησος υποδουλώνεται στους Τούρκους. Στην περιοχή των Καραγιαννίων, Καϊλαρίων εγκαθίστανται οι Κονιάροι, Τούρκοι πολεμιστές. Ελεύθεροι Έλληνες εγκαθίστανται στην οχυρή περιοχή της Κοζάνης. Φροντίζουν τα ιερά τους τον Αϊ- Δημήτρη, τον Αϊ- Θανάση, τους Αγίους Αναργύρους.

            Το 1664 με ενέργειες του άρχοντα της πόλης Χαρίσιου Τράντα χτίζεται ο κεντρικός ναός του Αγίου Νικολάου. Οι κατακτητές περιορίζουν τις διαστάσεις του. Ο ναός δεν πρέπει να είναι επιβλητικός. Να μην υπάρχει καμπαναριό. Να μη σημαίνουν καμπάνες

 

Οι πρώτοι κώδωνες

 

            Το 1724 τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά κώδωνες στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου.  Ο ήχος ενοχλούσε τους μουσουλμάνους των γύρω χωριών. Οι τοπικές τουρκικές αρχές ανέχονται την ανάρτηση και χρήση των κωδώνων. Οι φανατικοί μουσουλμάνοι με επιστολή τους αναφέρουν την ενοχλητική κωδωνοκρουσία στον ίδιο το Σουλτάνο.

            Ο Σουλτάνος  με φιρμάνι προς τον διοικητή των ευρωπαϊκών κτήσεων  της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που είχε έδρα το Μοναστήρι διατάσσει την απομάκρυνση του κώδωνα.

« Εξοχότατε υπουργέ Βεζύρη όλου του Νομού της Ρούμελης.

            Σε διατάσσω όπως όταν φτάσει εις χείρας σου το φιρμάνιον να γνωρίσεις στους ιεροδικαστάς Τζουμά και Μπουτζάκ ότι δια μιας επιστολής πληροφορήθηκα ότι στο  χωρίον Κοζάνη, εκεί οι μη μουσουλμάνοι κάτοικοι έχοντες εντός του χωρίου μίαν εκκλησίαν, ενώ ανέκαθεν δεν υπήρχε εις την εκκλησία αυτήν κώδων, οι ειρημένοι εις την εκκλησία των αυτήν τοποθέτησαν εν εργαλείο δια του οποίου καθ’ εκάστη πρωία και εσπέρας λόγω της πλάνης κι απιστίας των δια να καλέσωσιν τους λοιπούς ομοίους των, καταφρονητικώς ιδίως κατά τας ώρας της προσηλώσεως του Ιμάμη κτυπούσι και παράγουσι τοιαύτη δυνατή φωνή ώστε να καλύπτεται η φωνή του Χότζα.

             Επειδή λοιπόν δια της πράξεώς των αυτής ζημιούσιν τους Μωαμεθανούς μεγάλως, παρεκάλεσαν όπως εκδώσω υψηλόν φιρμάνιόν μου δια του οποίου να υπαγορεύσω την χρήσιν του άνω εργαλείου και να διατάξω την απομάκρυνσιν τούτου.

             Επειδή λοιπόν εδημιούργησαν οι ειρημένοι ραγιάδες την κατάστασιν αυτήν ενώ δεν υπήρχε αρχαιόθεν τοιούτον εργαλείον διατάσσω όπως άμα τη αφίξει του υψηλού φιρμανίου απαγορεύσητε την χρήσιν του εν λόγω εργαλείου κι απομακρύνεται τούτο από το μέρος εκείνο.

             Επίσης σας διατάσσω όπως συμμορφωθείτε κατά γράμμα με τας διαταγάς μου κι ενεργήσετε πιστώς συμφώνως του περιεχομένου του φιρμανίου μου».

            Το 1728 με φιρμάνι του Σουλτάνου Αχμέτ επετράπη να έχει ο ναός του Αγίου Νικολάου σήμαντρα σιδερένια και ξύλινα. Προηγούμενα οι πιστοί καλούνταν στην εκκλησία από το νεωκόρο ή ειδικό κράχτη. Άδεια για καμπάνες δόθηκαν αργότερα.

 

Ανέγερση του καμπαναριού

 

             Το 1853 ξεσπά πόλεμος μεταξύ Τουρκίας Ρωσίας ο επονομαζόμενος Κριμαϊκός. Αφορμή στάθηκε η αφαίρεση δικαιωμάτων των ορθοδόξων χριστιανών πάνω στα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων και η παραχώρησή των στους καθολικούς. Οι Ρώσοι ζητούν άμεση αποκατάσταση των Ορθοδόξων, οι Γάλλοι τάσσονται με το μέρος των καθολικών.  Οι

Δυτικομακεδόνες εκμεταλλεύονται το γεγονός. Επαναστατούν. Ο Θεόδωρος Ζιάκας με υπαρχηγό τον Κοζανίτη Μάρκο Σιακαβάρα πρωτοστατούν. Η τελική μάχη δίνεται στο Σπήλαιο Γρεβενών. Με την παρέμβαση των προξένων Αγγλίας και Γαλλίας οι επαναστάτες αποχωρούν. Εγκαθίστανται στη Λαμία.

Οι Κούρδοι τιμωρούν τους Κοζανίτες για τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση. Λεηλατούν την πόλη για τρεις μέρες από 9-11 Μαΐου 1854. Η ορμή των Κούρδων ανακόπτεται στη Σιάτιστα μετά από παρέμβαση του γενναίου οπλαρχηγού και προεστού Γεωργίου Νιόπλιου.

            Οι Κοζανίτες αποφασίζουν να κτίσουν και να λειτουργήσουν τα καταστραφέντα από τους Κούρδους σχολεία. Απευθύνονται στις ανθηρές παροικίες της Ευρώπης.

            Στην Ουγγαρία πραγματοποιείται έρανος, ο οποίος απέφερε 185.638 γρόσια, με σκοπό να ιδρυθεί γυμνάσιο μακεδονικό στην πόλη της Κοζάνης. Οι κάτοικοι της πόλης χωρίστηκαν σε ομάδες. Μία μερίδα ήθελε να αγοραστεί προσοδοφόρο αγρόκτημα τέσσερα χιλιόμετρα ανατολικά της Κοζάνης προς Πετρανά, άλλη παράταξη καμπαναριό για στολισμό της πόλης κύρια για την αναπτέρωση του εθνικού φρονήματος και του θρησκευτικού συναισθήματος μετά την αποτυχία του επαναστατικού κινήματος του 1854. Πολλοί Κοζανίτες τάχτηκαν με τους ομογενείς, με την ανέγερση πνευματικού ιδρύματος. Τελικά αντί να κτισθεί  γυμνάσιο  χτίσθηκε το καμπαναριό. Στην πόλη επικράτησε αναστάτωση. Οι διαχειριστές είχαν τη βοήθεια του Δεσπότη. Τελικά το κωδωνοστάσιο ανηγέρθη το 1855, κόστισε 62.152 γρόσια και 37 παράδες. (13\103)

            Την ευθύνη της ανέγερσης του καμπαναριού την είχε ο πρωτομάστορας Ανδρέας Κάλφας από τη Σέλιτσα, σημερινή Εράτυρα. Επί της ανατολικής πλευράς, προς την είσοδο του δημαρχείου και σε ύψος δύο μέτρων περίπου υπάρχει η προσωνυμία του αρχιτεχνίτη. Η τουρκική αρχή δεν αντέδρασε ως προς το ύψος των 26 μέτρων. Απαγόρευσε όμως να τοποθετηθεί σταυρός στο ύψος του τρούλου. Οι ευρηματικοί Κοζανίτες τοποθέτησαν περιστέρι μ’ ανοιγμένα τα φτερά σε σχήμα σταυρού. Αργότερα το σύμβολο της Ειρήνης το αντικατέστησαν με περίτεχνο Σταυρό.

Το πρώτο ρολόι

 

            Το πρώτο ρολόι που τοποθετήθηκε με την κατασκευή του ήταν μιας όψης, της ανατολικής  και ήταν δωρεά του Κοζανίτη εμπόρου Ηλία Κουτσιμάνη (1826-1862) με εμπορικές δραστηριότητες στη Βιέννη. (13\321)

 

Διαδοχικές αναρτήσεις καμπανών

 

            Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι ήχοι των κωδώνων ήταν ενοχλητικοί για τους μουσουλμάνους των γειτονικών χωριών, οι οποίοι διαμαρτύρονταν εντονότατα. Τούτο οφειλόταν εις το ότι τα σπίτια των Κοζανιτών ήταν χαμηλά κι ο ήχος ανενόχλητος έφτανε μέχρι τα χωριά του Δρεπάνου, του Πρωτοχωρίου και των Καραγιαννίων.

            Το 1894 στο καμπαναριό προστέθηκε τρίτος κώδωνας ο οποίος χρησιμοποιούνταν για σχολική καμπάνα.

            Το 1897 οι Γκέκηδες έκαψαν το ναό του Αγίου Χριστοφόρου. Η καμπάνα μεταφέρεται στο καμπαναριό του Αγίου Νικολάου κι έτσι λειτουργεί με τέσσερις  κώδωνες.

            Το 1905 οι Κοζανίτες της Θεσσαλονίκης στέλνουν στην πατρίδα μεγάλη καμπάνα για τον πύργο του καμπαναριού. Ο τυραννικός Καϊμακάμης Σουλεϊμάν Βέης απαγορεύει την ανάρτηση. Η καμπάνα σφραγίζεται. Μετά την απομάκρυνσή του ο Μητροπολίτης Κωστάντιος νύκτα την αναρτά στο καμπαναριό.

 

Ενέργειες για τοποθέτηση καινούργιου ρολογιού στο καμπαναριό.

 

             Στις 14 Μαρτίου 1912 ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Φώτιος στέλνει την παρακάτω επιστολή σχετικά με το ρολόι του καμπαναριού.

« Αξιότιμοι Κοζανίται οι εν Νέα Υόρκη εργαζόμενοι.

 

Φροντίσητε να προμηθεύσητε εν μέγα ωρολόγιον μέχρι 20 λιρών δια τοποθέτησίν του εν τω κωδωνοστασίω διότι το υφιστάμενον τοιούτον ένεκα της πολυχρονίου χρήσεως κατέστη ήδη άχρηστον» (3\ΚΤ 32)

          Οι ομογενείς ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του μητροπολίτη. Συνεστήθη ερανική επιτροπή. Συγκεντρώθηκε το ποσό των 6.800 δολλαρίων

 Κατάλογος των ευσεβών εν Αμερική Κοζανιτών δωρητών δια το ωρολόγιο Αγίου Νικολάου 1912 (3\ΚΤ 32)

Κ. Πανγκαρλιώτα 100, Νικ. Καραταζής 50, Θεοδ. Α. Ράκου 100, Ζήσης Παγούνης 100, Θεόδ. Παπαδέλης 100, Ιωάννης Βέρου 100, Λάζαρος Μάτσου 100, Άννα  Λ. Μάτσου 100, Ιωάννης Σαβούλης 100, Ηλ.Τσουρτσούλας 100, Θωμ.Μερκούρης 100, Κων. Γκίσας 50, Γεώρ. Πάπιστας 100, Ναούμ Καπητσιόγλου 100, Αδ. Τζιμουλά 200, Ανώνυμος 50, Αδ. Σπ.Διάφα 150 (Σύνολο 1700, όπως είναι στο πρωτότυπο της πρώτης σελίδας)

            Δημ. Χ. Μαλαματής 50, Γεώργ. Μήλιου 50, Χα. Πατσόνας 100, Μήκ. Ντάλα 50, Κων. Δούσιου 100, Φ. Βιρέτα 200, Δημ. Χαδός 50, Σπύρ. Σιδέρης 50, Αστέρ. Τσιάκα 100, Ευθ. Χατζηδάμου 100, Νικ.Πατσιός 100, Εμμ.Μερκούρης 100, Μιχ. Γκιάτας 100, Φ. Καραπασιάς 100, Πέτρος Βουχάρας 50, Νικ. Τρίτσκα 100, Κω. Τσιαρτσιώνης 100, Αστέρ. Γ. Ζήγρας 100, Κων\νος Παφίλης 100, Γεώρ. Διάφας 100 .(Σύνολο δύο σελίδων 3.500)

            Δημ. Καρακλάνης 50, Χαρ.Τανής 100, Λάζ.Κριαράς 100, Ιωά. Βαρδάκας 50, Παν. Φασνάκης 50, Αστέρ.Παλαμάς 100, Κων. Καράτζιας 100, Νικ. Κόκας 100, Αδ. Μούκα 100, Νέστ. Ρέντας 100, Κων. Ξυλοφ. Κόμπου 100, Ζήσης Δημουδιάς 100, Αδε. Τριμπούζη 100, Νικ. Ηλιάδης 100, Λάζ. Καράτζιας 50, Αδ. Κ. Τζημάκα 150, Αδ. Ρεπανά 100, Δήμος Α. Ραπτούλης 200, Γεώρ. Σιδέρης 100, Γεώρ. Κουϊαμτζής 100 (Σύνολο τριών σελίδων 5450)

            Αδ.Καρακλάνη 100, Θεο.Δ. Ράκου 100, Σήμος Σιαλβέρα 100, Γεώρ. Εμ. Μαγούλα 50, Σπύρ. Εμ. Μαγούλα 50, Γεώρ. Γκαδάνης 100, Ζήσης Γ. Γκούτζιος 100, Παρασκ. Αρ. Πησλή 100, Ηλ.Τζιουβάρας 100, Αθανάσιος Τσαμπούρης 100, Λαζ.Τζήμκας 50, Αδ. Νικ. Παπαδέλη 200, Νικ.Παπαδέλης 100, Αδελ.Γιάντσου 150. (Γενικό σύνολο 6.800)

 

Τοποθέτηση του σημερινού ρολογιού

 

             Το 1939 με μηχανικό τον Ιωάννη Βαχτσεβάνο χτίστηκε ο όγδοος όροφος του κωδωνοστασίου, προκειμένου να τοποθετηθεί το ρολόγι τεσσάρων όψεων, δωρεάς του ευεργέτη Κ. Μαμάτσιου. Αρχικά είχε επτά ορόφους, ο κάτω όροφος είναι ημιυπόγειος.

Οι διαστάσεις του καμπαναριού είναι από τη βόρεια πλευρά 6 μέτρα και από την ανατολική 7 μέτρα Το ρολόι πρωτοχτύπησε  τα μεσάνυχτα, ώρα 12, της 31^ης Δεκεμβρίου 1939 προς την 1 Ιανουαρίου 1940.

Ζημιές στο καμπαναριό.

 

             Στις 10-4- 1941 (Μεγάλη Πέμπτη) τρία αγγλικά αεροπλάνα υπερίπτανται της πόλης της Κοζάνης. Επιστρέφουν από βομβαρδισμό των  γερμανικών στρατευμάτων των νέων εισβολέων. Από μη σωστή αναγνώριση βομβαρδίζονται από το ελληνικό πυροβολικό. Για να σωθούν

 

ρίχνουν λευκές αναγνωριστικές φωτοβολίδες. Μετά από μία ώρα πέντε γερμανικά αεροπλάνα πλησιάζουν την πόλη. Λόγω της προηγούμενης σύγχυσης ανενόχλητα βομβαρδίζουν το δεύτερο όροφο του δημαρχείου, όπου η έδρα του στρατηγείου. Κατά το βομβαρδισμό οι τρεις τελευταίοι όροφοι του καμπαναριού παθαίνουν μικροζημιές. 

            Στις 14 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την πόλη. Πρώτη πράξη το στήσιμο της γερμανικής σημαίας στο ψηλότερο σημείο του καμπαναριού.

            Το 1951 ανώνυμος Κοζανίτης γράφει στον τοπικό τύπο ότι το κωδωνοστάσιο λόγω του βομβαρδισμού είναι ετοιμόρροπο και προτείνει την κατεδάφισή του.  Ακολουθεί κι άλλη δημοσίευση με το ψευδώνυμο Γιόχαν.

            Ο Μαμάτσιος το 1954 με δωρεά αποκαθιστά τον καταστραφέντα τρούλο πάνω από τον 8^ο όροφο. Το ύψος του καμπαναριού ανέρχεται στα 30 μέτρα.

            Στις  1 Νοεμβρίου 1959 πραγματοποιούνται τα αποκαλυπτήρια εντοιχισθείσης πλακός σε μία όψη του κωδωνοστασίου του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου στην οποία αναγράφεται η δωρεά του Κων\νου Μαμάτσιου. Σήμερα η πινακίδα δεν υπάρχει.

            

Αντίδραση των Κοζανιτών στην κατεδάφιση του καμπαναριού

 

            Το κωδωνοστάσιο όπως και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου κατά καιρούς κινδύνευσαν να κατεδαφιστούν, προκειμένου να χτιστεί νέος μητροπολιτικός ναός. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή του κ. Μήλιου από Θεσσαλονίκη στις 15 Ιουλίου 1970 (3\ ΚΤ 102)

« Το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου αποτελεί και είναι το ιστορικό Χριστιανικό Σύμβολο και διαιωνίζει τη θρησκευτική πίστη και τους αγώνας των προγόνων μας κατά τα έτη της δουλείας της πόλεως υπό του Μωαμεθανισμού.

            Ας αφήσουν κάθε σκέψη και συζήτηση οι αρμόδιοι και συναρμόδιοι περί κατεδαφίσεώς του, διότι τούτο στατικώς έχει καλώς και έχει βαθιά σταθερά και απαρασάλευτη θεμελίωση εις τη συνείδηση, την ψυχή και το πνεύμα όλων των Κοζανιτών.

            Ας σκεφτούν σοβαρά οι κ.κ Αρμόδιοι θρησκευτικοί και κοσμικοί και ας φροντίσουν, εφ’ όσον πιστεύουν εις την άμεσο ανάγκη της ανεγέρσεως νέου Μητροπολιτικού Ναού και έχουν ή δύναται να εξασφαλιστούν τα οικονομικά μέσα εις την ανεύρεση καταλλήλου κεντρικού οικοπέδου και υπάρχουν τοιαύτα, προς ανέγερση Νέου Μητροπολιτικού Ναού. Τα μεγαλόπνοα έργα απαιτούν και μεγαλόπνοους ανθρώπους και αυτών έχομε ανάγκη δια τη λύση αυτών σήμερα και πάντοτε».

             Την ίδια περίοδο ο γιατρός Ιωάννης Γιαντσούλης παίρνει πρωτοβουλίες. Στο νάρθηκα του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου τίθεται το πρόπλασμα του νέου Μητροπολιτικού ναού. Προβλέπεται και η κατεδάφιση του κωδωνοστασίου. Στον κινηματογράφο «Αστρον» σε μεγάλη συγκέντρωση Κοζανιτών δίδει διάλεξη με θέμα: «Ο Πύργος-Κωδωνοστάσιον το στόλισμα της Κοζάνης κι η ιστορία του» (50\10-11-1970)

            Τελικά αποτρέπεται η κατεδάφιση. Το θρησκευτικό και εθνικό μνημείο της πόλης παραμένει. Το ψηλότερο καμπαναριό της Ελλάδας που με προεδρικό διάταγμα στις 27-10-26 ανακηρύχθηκε ιστορικό και αρχαιολογικό μνημείο διατηρητέο αποτελεί και θα αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης.

Μπούρινος 5ο. "Παρουσίαση βιβλίου "Ο Κορυδαλλός" του Γιώργου Σιώμου

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Κεφάλαιο78.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ  ΒΙΒΛΙΟΥ  “Ο ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ”

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Ο Γεώργιος Ν. Σιώμος από Λόχμη Γρεβενών συγγραφέας  του βιβλίου “O ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ”,  εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ παρουσιάζει μέσα σε 155 σελίδες είκοσι ένα διηγήματα  της περιόδου 1950-1967. Στο βιβλίο γνωστοποιείται ότι είναι η πρώτη συγγραφική του απόπειρα. Διαβάζοντας όμως τα αυτοτελή διηγήματα ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι πρόκειται για έναν ώριμο συγγραφέα με πολύ καλό γράψιμο, με συνεχείς εναλλαγές εικόνων, με στοχευμένα σχήματα λόγου,  με πολλούς διαλόγους στο τοπικό ιδίωμα, με δρώμενα από την καθημερινότητα της μεταπολεμικής εποχής, μιας περιόδου που έφυγε  βιαίως από την εισβολή της σύγχρονης τεχνολογίας. Είναι μία εποχή που νοσταλγικά όσοι τη  ζήσαμε την αναπολούμε και με το παρόν πόνημα του Γιώργου δίδεται η δυνατότητα στους νέους να γνωρίσουν τον τρόπο διαβίωσης της παλιάς εποχής που διατηρήθηκε για πολλά χρόνια και που άλλαζε σιγά σιγά.

Μερικά από τα διηγήματα  ο Αγαμέμνων (τα βαφτίσια), η νεολαία του χωριού στα βαμβακοχώραφα της Βέροιας, το κρέμασμα στην κληματαριά  για τιμωρία, ο χαμός του Μούλη, η πορεία για τον οικισμό του «Αϊ-Γιώργη» με πολλές πολλές περιπέτειες, η ζωή στην κατασκήνωση  του οικισμού Ζιάκας μου θύμισε τη δική  μου περιπέτεια στην κατασκήνωση  στο Χορηγό Βοΐου, τα γυμνασιακά χρόνια στα Γρεβενά και Τσοτύλι, η περιπέτεια με τη φοράδα και το απολυτήριο, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα. Γεμάτα ανθρωπιά τα ανθρώπινα συναισθήματα για τα προσφιλή πρόσωπα στο διήγημα ΕΡΗΜΙΑ.

Ότι και να αναφέρεις, ότι και να παρουσιάσεις από τα διηγήματα, πιστεύω ότι αδικείς το βιβλίο.  Όλα τα διηγήματα συναρπάζουν, διαβάζονται εύκολα  και ευχάριστα, προσωπικά τα διάβασα με μιας όλο (ξημέρωμα Σαββάτου), είναι κείμενα αυθεντικά, ο ήρωας των διηγημάτων  δεν κρύβει τίποτα, δεν αποσιωπά τις τολμηρές εικόνες όπως τις βίωσε στην παιδική και εφηβική ζωή του. Τα κείμενα γράφτηκαν τα έτη 2009-2011. Τα γεγονότα διαδραματίζονται στη Λόχμη (πρ.Βίτσι), Γρεβενά, Τσοτύλι, Βέροια, Θεσσαλονίκη.

Ο  Γιώργος εργάσθηκε στη ΔΕΗ για τριάντα δύο χρόνια, είναι παντρεμένος, έχει δύο παιδιά. Αν και διαμένει στη Βέροια, είναι μέλος του χορευτικού συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης “Ο ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ”, συμμετέχει στις πρόβες, είναι παρών σε όλες τις εκδηλώσεις του συλλόγου μας.

Γιώργο, είσαι ένας πολυτάλαντος συγγραφέας. Καλή συνέχεια.

 

 

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".

Έτος έκδοσης 2013,  σελίδες 160, κεφάλαια 86.

5o Τεύχος. Έτος 5^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2012.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):

2009=σελ.64

2010= σελ.80

2011= σελ.80

2012= σελ.96

2013= σελ.160

2014= σελ. 96.

 

 

Μπούρινος 5ο "Βιβλίο Έξαρχος Γρεβενών"

 

 Διατίθεται δωρεάν

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".

Έτος έκδοσης 2013,  σελίδες 160, κεφάλαια 86.

5o Τεύχος. Έτος 5^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2012.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):

2009=σελ.64

2010= σελ.80

2011= σελ.80

2012= σελ.96

2013= σελ.160

2014= σελ. 96.

 

Προτομές-Ανδριάντες Μνημεία Κοζάνης "Κων/νος Δρίζης 1852-1927"

 

 

 

Βασίλη Αποστόλου

Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Κοζάνη 2006 σελίδες:238

ISBN:960-87195-6-9

 

ΔΡΙΖΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 1852-1927

 

 

                                                                                                                                                                                                            

                      Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1852 κι απεβίωσε στη γενέτειρά του το 1927. Γονείς του ήταν ο Δημήτριος Κ. Δρίζης  και η Αναστασία Παϊβούρη.

                     Νυμφεύτηκε την Αναστασία Δαρδούφα κόρη σεμνή με ευγενή αισθήματα. ΄Ηταν νεότερή του κατά δεκατρία έτη. Δεν απέκτησε τέκνα.

                     Ασχολήθηκε με το εμπόριο. Συνέχισε τις επιχειρήσεις του πατέρα του, κύρια δραστηριοποιήθηκε στο εμπόριο νημάτων και βάμβακος. Ο οίκος Δρίζη διοικούνταν συνεταιρικά από τους αδελφούς Αργύριο και Κων\νο.(13\330) Φρόντισε με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες να τονώσει το επιχειρηματικό πνεύμα της πόλης.

                      Τιμήθηκε με όλα τα αξιώματα της πόλης όπως έφορος σχολείων, δημογέροντας, βουλευτής.      

                                     

Πρώτη διαθήκη (άκυρη)

 

            Σε ηλικία 44 ετών, στις 17 Μαρτίου 1896, συντάσσει διαθήκη ενώπιον του γραμματέα της Μητρόπολης Παπαργυρούδη και επτά επιφανών Κοζανιτών την οποία ακυρώνει στις 8 Αυγούστου 1898. (53\ΑΒΕ 77, ΣΑΕ 12)

            Σύμφωνα  μ’ αυτή κληρονόμους της οικίας  (κάτοικος της συνοικίας Σαρή Πάσχου) ως και της αμπέλου τριών στρεμμάτων στην τοποθεσία Τσαϊπούνη και των μισών επίπλων αφήνει τους γονείς του. Στη γυναίκα του κληροδοτεί 500 λίρες. Αν μείνει άγαμος να παίρνει τους τόκους του ανωτέρω ποσού το οποίο πρέπει να κατατεθεί στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ως και ένα άγαλμά της στο σχολείο που πρόκειται να ανεγείρει. Αν παντρευτεί να λάβει μόνο τις 300 λίρες και τα μισά έπιπλα της οικίας του. Στον αδελφό του Αργύριο δίδει το αμπέλι του, το οποίο βρίσκεται στην Παναγιά.

             Για ανέγερση σχολείου αφήνει συνολικά 1126 λίρες, 43 γρόσια και 9 παράδες. Στο σχολείο επιθυμεί να ανεγερθεί η προτομή του. Το βυρσοδεψείο του πεθερού του Κων\νου Δαρδούφα  (τέλος της οδού Τράντα) να γίνει νεκροταφείο, εφόσον ο πεθερός του δεν του εξοφλήσει το δάνειο εκ 300 λιρών.

            Το ποσό των 450 λιρών που του χρωστά ο Κων\νος Τακιατζής  να τοκίζεται . Οι τόκοι να διατίθενται ως προίκα στις ανεψιές από αδελφές. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν ανεψιές, οι τόκοι να προσφέρονται για προίκα δύο πτωχών κοριτσιών.

            Ακόμα έχει να λαμβάνει δάνεια από διάφορα πρόσωπα το ποσό των 350 λιρών. Απ’ αυτές δίδει 10 στο Μητροπολίτη Κωνστάντιο, στους ιερείς ανά μία, στους εκτελεστές της διαθήκης από 10 λίρες, το περίσσευμα το αφήνει στα σχολεία, εφόσον αφαιρεθούν τα έξοδα της κηδείας του. Στην υπηρέτριά του δίδει τους τόκους ενός έτους της οφειλής του Τακιατζή, προκειμένου να παντρευτεί.

 

Συμμετοχή του σε βουλευτική εκλογή

 

            Το 1904 ο Παύλος Μελάς ήλθε στην Κοζάνη για να οργανώσει ένοπλα ανταρτικά σώματα από τοπικούς εθελοντές. Έπρεπε να αντιμετωπιστεί η τρομοκρατία των Βουλγάρων. Ο Μελάς στην Μητρόπολη συναντά την πενταμελή Επιτροπή Αμύνης της πόλης. Τους ζητά να εξοπλίσουν ανταρτικό σώμα. Ο Δρίζης, μέλος της επιτροπής, ένθερμος πατριώτης προσφέρει άμεσα 30 λίρες Τουρκίας.

 Η ακήρυκτη ένοπλη αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων ανταρτών και Βουλγάρων κομιτατζήδων κρατά ως το 1908, έτος που επικράτησε το κίνημα των Νεοτούρκων. Οι Νεότουρκοι  ζητούν και πετυχαίνουν από το Σουλτάνο την επαναφορά του αυτοκρατορικού διατάγματος του 1856 (Χάτι Χουμαγιούν). Ο ένοπλος μακεδονικός αγώνας λήγει. Σύμφωνα με το διάταγμα όλοι οι Οθωμανοί πολίτες, Τούρκοι, Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι, Εβραίοι, Άραβες έχουν το δικαίωμα να εκλεγούν βουλευτές στην Οθωμανική βουλή, να στρατεύονται, να κατακτούν δημόσιες θέσεις, να φοιτούν σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να έχουν ίση φορολογική μεταχείριση.

             Στις εκλογές που προκηρύσσονται ο Δρίζης θέτει τον εαυτό του στην κρίση των συμπολιτών του. Το Σαντζάκιο (Νομός) Σερβίων εξέλεξε δύο βουλευτές, τον Κοζανίτη Κωνσταντίνο Δρίζη και το Γρεβενιώτη Γεώργιο Μπούσιο.

             Στις 8 Νοεμβρίου οι δύο βουλευτές αναχώρησαν από την Κοζάνη μέσα από πρωτοφανείς πανηγυρισμούς. Μαθητές, η μουσική της Πανδώρας, στρατός, όλοι οι Κοζανίτες συμμετείχαν στις εκδηλώσεις.  Σχετικές ομιλίες έβγαλαν ο γυμνασιάρχης Λιούφης Παναγιώτης, ο πρόεδρος της Μορφωτικής Αδελφότητας Πανδώρας κ. Γεώργιος Μουμουζιάς.

            Ο αρχιερατικός επίτροπος αιδεσιμότατος Ιωάννης Σιώπης στην ομιλία του τόνισε: «Να έχετε πάντοτε ως γνώμονα των πράξεών σας το δίκαιο και την αλήθεια. …θαρσείτε, ανδρίζεσθε και κραταιούσθε. … Ζήτωσαν οι αγαπητοί και πολύτιμοι βουλευτές μας. Ζήτω το έθνος».(32\27)  Ο Ιωάννης Ευαγγελίδης του Σωματείου Αδελφότητος Κυριών  εύχεται προς τους βουλευτές να υπεραμύνονται με γενναιότητα τα καταπατούμενα  δικαιώματα του έθνους και της εκκλησίας.

            Κατά την άφιξή τους στη Θεσσαλονίκη οι εκεί ομογενείς του Σαντζακίου Σερβίων οι διαμένοντες στη Θεσσαλονίκη πρόσφεραν δείπνο προς τους δύο βουλευτές της περιφερείας. Η πρώτη συνεδρίαση της οθωμανικής βουλής πραγματοποιήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1908.

            Το έτος 1909 παραιτείται από το βουλευτικό αξίωμα και τη θέση του καταλαμβάνει μετά από αναπληρωματικές εκλογές ο δικηγόρος Χαρίσιος Βαμβακάς.  Η επιλογή του Βαμβακά έγινε με υπόδειξη του Πατριαρχείου.

           Στις 28 Ιουλίου 1913 με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου ενσωματώνονται στο ελληνικό κράτος οι περιοχές που απελευθερώθηκαν κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13. Στις 12  Ιουνίου 1915  διενεργούνται οι πρώτες εκλογές. Ο Δρίζης Κωνσταντίνος ως υποψήφιος βουλευτής λαμβάνει 11.039 ψήφους έναντι 13.668 του Οικονομίδη και δεν εκλέγεται. Η τοπική εφημερίδα «Ηχώ» σχολιάζοντας το γεγονός παρουσιάζει την προσωπικότητα  και την κοινωνική του προσφορά στον τόπο.(40\αρ.φ.87)

«Με πολλή θλίψη η πόλη μας είδε την αποτυχία εκ του βουλευτικού αξιώματος του μεγάλου ευεργέτου της και του προστάτου των φτωχών Κ.Δρίζη. Και ήτο επόμενο να εκδηλωθεί η γενική λύπη των Κοζανιτών και των πλείστων κατοίκων του Νομού μας, καθότι το λευκό παρελθόν του ανδρός, αι μεγάλαι αυτού αρεταί και προς την πατρίδα θυσίαν του προς παν κοινωφελές έργον δράσις του, το έντιμον του χαρακτήρα του και το άσπιλον της ηθικής του, ήσαν τα μεγαλύτερα εχέγγυα της βουλευτικής αυτού δράσεως. Παρακλήθηκε από τους συμπατριώτες να βάλει υποψηφιότητα. Η αποτυχία αυτή εγένετο αφορμή να αυξηθούν οι συμπάθειες του τόπου προς αυτόν και δεν κρύβεται η μετάνοια των ανθρώπων που καταψήφισαν αυτόν. Εξελέγη πρώτος βουλευτής στο οθωμανικό κοινοβούλιο αλλά παραιτήθηκε του αξιώματος διατί είναι άνθρωπος των έργων και όχι των λόγων. Η εκτίμηση στο Δρίζη αμείωτος». 

Η διαθήκη του

 

           Στις 24 Αυγούστου 1927 ο Δρίζης αφήνει την τελευταία του πνοή. Ο Εμμ. Στεφ. Δαρδούφας παραδίδει στον πρόεδρο Πρωτοδικών Κοζάνης φάκελο που περιείχε  ιδιόχειρο μυστική διαθήκη του Κων\νου Δημ. Δρίζη την οποίαν βρήκαν οι   έμποροι  Εμμανουήλ Στερ. Δαρδούφας, Κων\νος Χαλκιάς, Γεώργιος Μ. Παπακωνσταντίνου ,Θωμάς Παπαδέλης, Μάρκος Ζάβαλης, Αθανάσιος Δελιαλής, άπαντες κάτοικοι Κοζάνης, σε χρηματοκιβώτιο του αποβιώσαντος και ζήτησαν τη δημοσίευση. (3\ΚΤ. 82

           Η διαθήκη ήταν περικεκαλυμμένη εξωτερικώς εκ λευκού χάρτου. Στο εσωτερικό υπήρχε φάκελος σφραγισμένος με ισπανικό κερί και έφερε τις λέξεις: « Ιδιόγραφος διαθήκη μου Κων\νος Δ. Δρίζης».

Παραθέτουμε αποσπάσματα από πρακτικά εκτάκτου συνεδριάσεως του δικαστηρίου Πρωτοδικών Κοζάνης.

             «Εν Κοζάνη σήμερον την 23 Ιουλίου, ημέρα Δευτέρα του 1923 έτους, ο υποφαινόμενος Κων\νος Δ. Δρίζης κτηματίας κάτοικος Κοζάνης, καταγόμενος εκ Κοζάνης θέλων να διακανονίσω τα της περιουσίας μου μετά το θάνατό μου γράφω την παρούσα διαθήκη  με το χέρι μου και ορίζω τα εξής

             Εγκαθιστώ κληρονόμους τη σύζυγό μου Νίτσα το γένος Κων\νου Δαρδούφα εις την οποία αφήνω όλη την κινητή περιουσία μου ήτοι έπιπλα, σκεύη τα οποία θα ευρεθούν μετά το θάνατό μου εις τας δύο οικίας μου ενταύθα επί της οδού Τριανδρίας, και εις την μεγάλη μου οικία μου επί της οδού Σιατίστης.

            Υποχρεώνω όμως τη σύζυγό μου Νίτσα, ίνα εκ της κινητής περιουσίας μου την οποία αφήνω εις ταύτην να καταθέσει εις την Ε.Τ.Ε μετά το θάνατό μου 200.000 δραχμές επ’ ονόματί της και την οποία θα λαμβάνει τους τόκους μόνον εφ’ όρου ζωής. Και μετά το θάνατο της συζύγου μου με το ποσό τούτο των 200.000 δρχ. ιδρυθεί Νομικό Πρόσωπο με το όνομα  «Κληροδότημα Κων\νου Δ. Δρίζη».

… Εκ των διακοσίων χιλιάδων δραχμών τους τόκους, καθώς και τα ενοίκια από τα δυό σπίτια και του μαγαζιού θα προικίζονται κατ’ έτος 5 κορίτσια φτωχά εκλεγόμενα δια κλήρου κατά τον εξής τρόπο.

            Τον Ιανουάριο εκάστου έτους οι ιερείς των συνοικισμών θα υποβάλωσι στο Δημοτικό Συμβούλιο Κοζάνης κατάλογο των μελλόντων να υπανδρευτούν πτωχά κορίτσια συμπληρώσαντα τα 20 έτη της ηλικίας. Το Δημοτικό Συμβούλιο θα προβαίνει σε κλήρωση. Το ποσό θα δίδεται τρεις ημέρας μετά την τέλεση του γάμου. Εάν το κορίτσιον δεν ήθελε παντρευτεί εντός τριετίας από της κληρώσεως το δικαίωμα αυτού ατονεί παρερχόμενο εις το κληροδότημα.

  Επιτροπή διαχειρίσεως ορίζεται ο εκάστοτε Μητροπολίτης, ο πρόεδρος Πρωτοδικών Κοζάνης, ο Δήμαρχος Κοζάνης, ο δικηγόρος Γεώργιος Πολυζούλης (Αντικαταστάθηκε με νεωτέρα δήλωση της 30 Ιουνίου 1926 με το Μανωλάκη Στεργίου Δαρδούφα) και ο Στέργιος Γ. Δελιαλής. Οι τρεις πρώτοι θα διορίζουν τους  τελευταίους σε τυχόν παραίτησή τους.

 Υποχρεώνω τη σύζυγό μου Νίτσα να κάνει το μνήμα μου μαρμάρινο καθώς και τας ακολουθίας μου…υποχρεώνω τη σύζυγό μου…κατασκευασθούν δύο ανδριάντες ή προτομή μαρμάρινος μία του ελευθερωτού Ελευθερίου Βενιζέλου και μία ιδική μου και στηθούν εν τω κήπω παρά την οδόν Σιατίστης μεγάλης οικίας μου και θα με θάψετε αυτού εις την μεγάλη οικία».

            Στις 23 Φεβρουαρίου 1956 το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει να προικιστούν πέντε άπορα κορίτσια της πόλεως Κοζάνης σύμφωνα με τους όρους του κληροδοτήματος. Οι αιτήσεις ήταν τριάντα. Η επιλογή έγινε με μυστική κλήρωση.(53\ΑΒΕ 60. ΣΑΕ 1083)

             Δεν ξεχνά και τους άλλους συγγενείς. Κληροδοτεί προς την αδερφή του Ελένη Αναστασίου μισή οικία, στους ανεψιούς του βυρσοδεψείο και οικίες, στις τρεις υπηρέτριες κτήματα και χρηματικά ποσά.

            Με νεότερη δήλωση της 30 Ιουνίου 1926 αναφέρει να γίνει ένας ανδριάς του Ελευθερίου Βενιζέλου, γιατί το οικόπεδο επί της οδού Τριανδρίας επειδή έγινε το σχέδιο, το παίρνει από τρεις μεριές και έχασε τη μεγαλύτερη αξία του.

 

Ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου

Στις 24 Αυγούστου 1927 το δημοτικό συμβούλιο συνήλθε σε συνεδρίαση κι αφού έλαβε τη γνώση της διαθήκης με την οποία ο εκλιπών Κων\νος Δρίζης κληροδοτεί στους δημότες:

α)Την δια οικοτροφείο των θηλέων χρησιμοποιουμένη σήμερα εξοχική οικία μεθ’ όλων των παραρτημάτων και εξαρτημάτων ταύτης.

β) Την οικία επί της οδού Τριανδρίας με το κατάστημα.

Το ποσό των 200.000 δραχμών κατατιθέμενο στην Ε.Τ.Ε

Αποφασίζει

Να αναγραφεί στον πίνακα των μεγάλων ευεργετών και η εικών να αναρτηθεί στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου.

Να αναρτηθεί μεσίστιος η σημαία και να καλυφθεί δια πενθίμων υφασμάτων  η είσοδος κι ο εξώστης του Δημαρχιακού καταστήματος.

Η κηδεία να γίνει με δαπάνες του δήμου.

Να κατατεθεί στεφάνι.

Να συνοδεύει την κηδεία ο δήμαρχος, το δημοτικό συμβούλιο και οι υπάλληλοι του δήμου.

Οι καταστηματάρχες κατά την ώρα της κηδείας να κλείσουν τα καταστήματα

Το ψήφισμα, αριθμός 105, να δημοσιευθεί στις εφημερίδες Κήρυξ, Ηχώ Κοζάνης, Ταχυδρόμος και Φως Θεσ\νίκης.

 

Στις 14 Νοεμβρίου 1952 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει την απαλλοτρίωση της διώροφης οικοδομής προκειμένου να διευρυνθεί η οδός Διαδόχου, Ειρήνης σήμερα, και η διάνοιξη της καθέτου, οδός Δρίζη σήμερα, προς το γυμνάσιο πλάτους 8 μέτρων.(53-ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1275)

 

Δρίζειο Μέγαρο

 

    

 

 

 

 

 

                                                      Δρίζειο Μέγαρο. Φωτογραφία (1\240)

 

Το 1906, επί Τουρκοκρατίας, ο Δρίζης κτίζει για την εποχή εκείνη μεγαλοπρεπές κτίριο. Τα σημάδια της απελευθέρωσης ήταν ορατά. Ο ίδιος στις συζητήσεις με τους συμπατριώτες του το τόνιζε ιδιαίτερα.«Φτιάχνω τούτο το μέγαρο για να φιλοξενήσει τον ελευθερωτή της πόλης, το βασιλιά των Ελλήνων».

            Στις 14 Ιουνίου 1909  με σουλτανικό έγγραφο (52\135) δόθηκε άδεια να μετατραπεί η οικία Δρίζη σε νοσοκομείο. Σύμφωνα με το έγγραφο το διώροφο πέτρινο κτίριο έχει μήκος 25 μέτρα και 90 εκατοστά, πλάτος 12 μέτρα και 90 εκατοστά και ύψος 9 μέτρα. Βρίσκεται στην τοποθεσία Κερεμιντζηλέρ και τα έξοδα λειτουργίας του νοσοκομείου θα τα πληρώνει εξ ολοκλήρου ο Δρίζης Εφέντης. Η κωμόπολη (Κασαμπάς) της Κοζάνης σύμφωνα με το έγγραφο είχε 1700 νοικοκυριά κι αποτελούνταν από 9065 κατοίκους.

 Κι όπως έγινε στις 14 Οκτωβρίου του 1912 όλη η στρατιωτική ηγεσία του απελευθερωτικού στρατού διανυκτέρευσε στο περικαλλές οικοδόμημα.

            Το κτίριο για να φτάσει στη σημερινή χρήση, εγκατάσταση του Ωδείου της πόλης πέρασε από διάφορα στάδια. Το 1923 λειτουργεί ως ορφανοτροφείο με διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Κατά τα έτη 1962-64  χρησιμοποιείται από το στρατό για Λέσχη Αξιωματικών.

Από το σχολικό έτος 1967-68 λειτουργεί ως σχολείο και συστεγάζει δύο δημοτικά σχολεία το 8ο και 9^ο. Το 8^ο  δημοτικό σχολείο το 1985 αποκτά ιδιόκτητη στέγη, όπου και μεταστεγάζεται.

            Το Μάρτιο του 1987 η επιτροπή του κληροδοτήματος με πρόεδρο το Μητροπολίτη Κοζάνης και Σερβίων αποφασίζει την παραχώρηση του μεγάρου στο δημόσιο με την προϋπόθεση να αναλάβει τη δαπάνη αναπαλαίωσης. Η αναπαλαίωση πραγματοποιείται άμεσα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

             Το 9^ο δημοτικό σχολείο μετά από 30 χρόνια φιλοξενίας στο λαμπρό οικοδόμημα, μεταφέρεται στις καινούργιες εγκαταστάσεις επί του στρατοπέδου Ψυχογιού, σήμερα δημοτικού κήπου, το σχολικό έτος 1997-98.