Κατάκαλη Γρεβενών

48. Κατάκαλη,η 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ σελ. 386 Κοζάνη 2018)

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 529 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς το Τριφύλλι, Διασελλάκι, Δήμητρα. Εντυπωσιάζουν τα τρία ποτάμια η Σιούτσα με το πλατανόδασος, η Ποταμιά και η Καραβίδα (πηγάζει από την περιοχή του Γηλόφου) με την πανέμορφη τεχνητή λίμνη. Στα πυκνά δάση της βελανιδιάς βρίσκουν καταφύγιο λύκοι, αγριογούρουνα, αλεπούδες, αγριόγατοι, κουνάβια, αρκούδες, λαγοί[1].

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 71 χριστιανοί.

“Έχει 20 οικογένειες” (Σχινάς 1866).

Κοινοτικά: Ορίζεται στις 31-12-1918 έδρα κοινότητας Κατάκαλης. Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 εκλέχτηκαν: Αθανάσιος Θ. Ζιάκας 22, Κων/νος Γκατζούρας 21, Παναγιώτης Κ. Ζιάκας 21, Ιωάννης Σ. Λαζαριώτης 16, Αντώνιος Φασούλας 14[2].

Στις 4-12-1997 προσαρτάται στο Δήμο Χασίων και στις 7-6-2010 στο Δήμο Δεσκάτης. Υπέρ του Ειδικού Ταμείου Τηλεφωνικής Συγκοινωνίας Μακεδονίας Θράκης στις 16/10/25 η κοινότης προσέφερε 300 δρχ. (60/995). Έρανος υπέρ του Ερυθρού σταυρού στις 12-12-28 δρχ.20. Έρανος κατοίκων υπέρ ανέγερσης τρούλου στον Πανάγιο Τάφο 25 δρχ. (24-10-30).

            Ο πρόεδρος της Τρικοκκιάς στις 28-8-34  ζητά από το ταμείο Επαρχιακής Οδοποιίας την ανέγερση μιας λιθίνης γέφυρας επί της οδού Τριφυλλιού-Κατάκαλης. Δαπάνη 14.000 δραχμών με υλικά λίθους, άμμο, άσβεστο, ξυλεία, καρφιά.

Ο σταθμός Χωροφυλακής στεγαζόταν το 1937 σε οίκημα της εκκλησιαστικής επιτροπής του Αγίου Γεωργίου με μίσθωμα 6000 δρχ. Στρατωνίζονταν 3 οπλίτες (60/619)

Για συμμετοχή στη ΔΕΘ το Δεκέμβριο του 1939 το κ.σ  ψήφισε 50 δρχ., Καλόχι 100 δρχ., Καρπερό 200 δρχ., Κοσμάτι 100 δρχ., Κοκκινιά 200 δρχ., (60/2021).

Το έτος 1957 με προσωπική εργασία λιθοστρώθηκαν οι οδοί εντός του χωριού.

            Αίτησις κατοίκων χωρίου Κατάκαλης  στις 12-10-52 προς την Α.Μ. Βασίλισσα των Ελλήνων Φρειδερίκη. Αθήνα: Αναφέρουν ότι εργάσθηκαν στην κατασκευή της οδού Καλαμπάκας-Δεσκάτης επί δύο και πλέον μήνες Ιούλιο και Αύγουστο ε.έ με γλίσχρα ημερομίσθια. «Δεν πληρωθήκαμε  μέχρι σήμερα και τρέχουμε Δεσκάτη, Ασπροκλλησιά και Γάγροβον και παντού όπου και αν αποτανθώμεθα δεν μπορούμε να πάρομε τα λεφτά μας, με την απάντηση, ότι πότε λείπει ο αρμόδιος μηχανικός πότε αντικατεστάθη και πότε δε μας δίδεται ουδεμία απάντηση. Επειδή είμεθα οικογενειάρχες πολυμελών οικογενειών, πυροπαθείς, λεηλατημένοι και έχομε άμεσο ανάγκη και της μιας ακόμη δραχμής και ουχί του χιλιοδράχμου, στερούμενοι του καθημερινού άρτου και ελλείψει χρημάτων διακόψαμε την παραλαβή των τροφίμων εκ του Κέντρου Διανομών Γρεβενών στερουμένων των τέκνων μας σακχάρεως, ορύζης, αλεύρου, ελαίου κ.λ.π

Δια ταύτα

Ευλαβώς υποβάλλομε θερμή παράκληση όπως διαταχθούν οι προς τούτο αρμόδιοι και μας πληρώσουν τα οφειλόμενα ημερομίσθια». 

Αρχαιότητες: Αρχαίοι οικισμοί στις θέσεις “Παλιόχωρα” μελανόμορφα αγγεία, μαρμάρινο άγαλμα, “Μαυρομαντήλι” θραύσματα κεραμίδων σε έκταση 50 στρεμμάτων (Σαμσάρης).

Εκπαίδευση: Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Το σχολείο στεγάζεται σε οίκημα ανεγερθέν υπό της κοινότητος και με επιχορήγηση του κράτους. Μαθητεύονται 30-40 μαθητές (60/619).

Ο Δημήτριος Αντ. Καραλής στις 2-7-39 με αίτηση στον Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Γρεβενών αναφέρει ότι δίδαξε στη νυκτερινή σχολή από 13 Νοεμβρίου 1938 μέχρι 30 Απριλίου 1939. Το κ.σ ανέγραψε στον προϋπολογισμό πίστωση, η επαρχία Γρεβενών όμως τη διέγραψε. Ζητά από το Νομάρχη να πληρωθεί γιατί μόχθησε, τυγχάνει πτωχός υπάλληλος και οικογενειάρχης 6 ατόμων (60/2021).

Στις 26-9-1960 συγκροτείται επιτροπή, προκειμένου να προβεί στην εκλογή γηπέδου κατάλληλου για την ανέγερση του διδακτηρίου. Πρόεδρος της επιτροπής ορίστηκε ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων Αναστάσιος Τακάς. Το 1962 κατασκευάσθηκε ο σκελετός και η στέγη του κτιρίου του σχολείου. Εμπειροτέχνης ήταν ο Απόστολος Γάσταρης. 

Ιερά: Εκκλησία Αγίου Γεωργίου (1100) με παλιές τοιχογραφίες με το ΦΕΚ με ημερομηνία 5-2-1969 κρίθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο, είναι ενοριακός ναός, ο οποίος και πανηγυρίζει. Προφήτης Ηλίας, Αγία Παρασκευή.

Στον κώδικα της Μονής Ζάβορδας αναφέρεται ως Κατάκαλη, Κατάκαλου με 11 αφιερωτές  Α΄ Γραφής 1534-1691 και 30 αφιερωτές μεταξύ των οποίων και της μοναχής Αναστασίας της Β΄ Γραφής 1692 και εντεύθεν. 

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής: Πρόεδρος Χαράλαμπος Παπαγεωργόπουλος. Συνεδρίαση 5-8-45. Κατοικίες 44. Πληθυσμός 296. Κατοικίες καταστραφείσες 1 από τυχαία πυρκαγιά. Θύμα ουδέν.

Οικονομία: Βασική απασχόληση η γεωργία, και λιγότερο η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία. Υπάρχει εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση. Η προβλεπόμενη παραγωγή για καλλιέργειες το 1933  ήταν  σε οκάδες  γλεύκους σταφυλών φαγητού 4.000, ρόβη 300, ερέβινθοι 200, κρόμμυα  700, καπνός 25,  αραβόσιτος ξηρικός 50.000.

Πληθυσμός: 1913=248. 1920=208. 1928=218. 1940=267. 1951=269. 1961=351. 1971=344. 1981=270. 1991=219. 2001=220. 2011=176. (32^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011).

Πεσόντες: Παπάρας Δημήτριος του Απόστολου, 1913, 27 ΣΠ, υψ. 1548 Μόροβας 21-11-1940 (ΔΙΣ). Η Βάια, χήρα Δημ. Κακάλη πολεμική συνταξιούχος, κάτοικος χωριού Κατάκαλης με έγγραφο στη Νομαρχία Κοζάνης στις 16-4-1925 αναφέρει ότι της απονεμήθηκε σύνταξη 240 δραχμών μηνιαίως το οποίο πρέπει να πληρώνεται από το Ταμείο Ανασελίτσης. Ζητά από το Νομάρχη να πληρώνεται από το Ταμείο Γρεβενών, γιατί η Ανασελίτσα απέχει από την κατοικία της περί τις 20 ώρες. Στο μεσοχώρι του χωριού στήθηκε «Αναμνηστική στήλη» με δέκα πεσόντες από 1919 ως 1949 (Λιόλιος).

Σύλλογοι: Στην Κατάκαλη δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κατάκαλης με πλήθος δραστηριοτήτων όπως παραλίμνιες εκδηλώσεις στην τεχνητή λίμνη Καραβίδα, αναβίωση παραδοσιακών εθίμων (ρογκατσιάρια πρωτοχρονιάς), κηποτεχνικές εργασίες, ανθρωπιστικές δράσεις, πολυχώρος νεολαίας.

---

[1] Πηγές:www.katakali.net.

[2] Περιοδικό “ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ” του Επιμορφωτικού Εξωραϊστικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών Τεύχος 6^ον 2014. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 13/12/25 καθ’ ότι στις κανονικές στις 25 Οκτωβρίου 1925 ματαιώθηκαν λόγω έλλειψης δικαστικού αντιπροσώπου.

---