OΙ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΑΠ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1928

 

OΙ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΑΠ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1928

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Ο Λουκάς Π.Χριστοδούλου πρόεδρος του Κέντρου Σπουδής &Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ) του Δήμου Ν.Ιωνίας (Αττικής), πτυχιούχος Οικονομικών Επιστημών, εργάσθηκε στον ιδιωτικό τομέα, διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος, συγγραφέας επτά βιβλίων σχετικά με την ιστορία της Ν.Ιωνίας, αρθρογράφος , προχώρησε, το 2023, σε μία τρίτομη έκδοση με τους προσφυγικούς οικισμούς της Μακεδονίας συνολικά 950 αμιγείς και  468 μικτούς μέσα σε 2136 σελίδες. Με το Λουκά δε συναντηθήκαμε,  δε βρεθήκαμε. Είχαμε και έχουμε επικοινωνία τηλεφωνική. Μου ζήτησε το βιβλίο μου «Οικισμοί Γρεβενών» πριν τρία χρόνια, το οποίο του έστειλα με χαρά. Άμεσα μου έστειλε το περιοδικό που εκδίδει η ΄Ενωση Σπάρτης Μ.Ασίας και βιβλία και από το Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού.

Σήμερα μου έστειλε το τρίτομο έργο με τους προσφυγικούς οικισμούς της Μακεδονίας, τον οποίο ευχαριστώ πολύ.  Είναι ένα έργο μεγαλειώδες αποτυπώνει την ιστορία όλων των προσφυγικών οικισμών της Μακεδονίας, για τον καθένα χωριστά. Για να ολοκληρώσει το τρίτομο έργο διάβασε πολλά βιβλία, εργάσθηκε σκληρά. Πολλά βιβλία αγόρασε και πολλοί συγγραφείς του χάρισαν βιβλία σχετικά με το αντικείμενο όπως αναφέρει στις Ευχαριστίες.

Το τρίτομο έργο πρέπει να διαβαστεί όχι μόνο από τους κατοίκους των 1418 προσφυγικών οικισμών της Μακεδονίας αλλά από όλους μας. Θερμά συγχαρητήρια στον κ. Χριστοδούλου για την προσφορά του στην ανάδειξη της ιστορίας του προσφυγικού ελληνισμού.

Αναλυτικά ο Α΄ τόμος περιλαμβάνει τα Γραφεία Εποικισμού Θεσσαλονίκης-Λαγκαδά-Πιερίας-Κιλκίς-Φλώρινας-Καστοριάς (σελίδες 703). Για την Καστοριά αμιγείς οικισμοί 13, μικτοί οικισμοί 22. Θεσσαλονίκη 61 αμιγείς, 14 μικτοί. Λαγκαδά 92 αμιγείς, 26 μικτοί. Πιερίας 10 αμιγείς, 15 μικτοί. Κιλκίς 133 αμιγείς, 9 μικτοί. Φλώρινας  20 αμιγείς, 22 μικτοί. Καστοριάς  αμιγείς 13, μικτοί 22. Σύνολο 342 αμιγείς 130 μικτοί

Ο Τόμος Β΄ περιλαμβάνει τα Γραφεία Εποικισμού Εορδαίας-Βέροιας-Γιανιτσών-Αξιούπολης-Χαλκιδικής-Σιντίκης-Σερρών-Έδεσσας (σελίδες 755). Για το Γραφείο Εποικισμού Εορδαίας 15 αμιγείς, 14 μικτοί. Βέροιας  14 αμιγείς, 57 μικτοί. Γιανιτσών 38 αμιγείς, 6 μικτοί. Αξιούπολης 17 αμιγείς, 19 μικτοί. Χαλκιδικής  36 αμιγείς, 3 μικτοί. Σιντίκη 57 αμιγείς, 49 μικτοί. Σερρών 31 αμιγείς, 53 μικτοί. Έδεσσας 23 αμιγείς, 49 μικτοί. Σύνολο 231 αμιγείς, 250 μικτοί.

Ο Τόμος Γ΄περιλαμβάνει τα  Γραφεία Εποικισμού Κοζάνης Δράμας –Καβάλας (σελίδες 678). Για το Νομό Κοζάνης 95 αμιγείς 38 μικτοί (εκ των οποίων 32 από Γρεβενά). Δράμας 178 αμιγείς, 33 μικτοί. Καβάλα 104 αμιγείς, 17 μικτοί. Σύνολο αμιγείς 377, μικτοί 88.

Άγιοι Ανάργυροι, οι (Βρόστιανη) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Άγιοι Ανάργυροι, οι (Βρόστιανη) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου  “ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ” σελ. 336 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 929 μ. στη διαδρομή Τσοτύλι, Ομαλή, Ανθούσα, Άγιοι Ανάργυροι. Απέχει από το Τσοτύλι 21 χλμ. Ανήκει στη δημοτική ενότητα Τσοτυλίου. Ονομαστά τα κάστανα, παλιότερα η καλλιέργεια φακής, οπωροκηπευτικών. Τα πλούσια δρυοδάση, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις συντελούν στην ύπαρξη σοβαρής πανίδας όπως  ζαρκάδια, αρκούδες, αγριογούρουνα.

 Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 89 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι. Πρόκειται για Έλληνες οι οποίοι αλλαξοπίστησαν. Σύμφωνα με τη Σύμβαση ανταλλαγής των Ελληνικών και Μουσουλμανικών πληθυσμών που υπογράφτηκε στη Λοζάνη της Ελβετίας, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στις 30 Ιανουαρίου 1923 αποχώρησαν και στον οικισμό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες Έλληνες.

Στις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν, μετά την ενσωμάτωση του οικισμού, στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν στο ενδέκατο εκλογικό τμήμα Πενταλόφου.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 76 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στην περιφέρεια Βοΐου (νυν δήμος Βοΐου)  οι Άγιοι Ανάργυροι ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στη 53^η θέση με 37 κατοίκους. Απογράφηκαν και τρεις ακατοίκητοι οικισμοί Παρόχθιον, Ρόκαστρον, Παναγία Χορηγού (π. παιδικές κατασκηνώσεις).

Εκπαιδευτικά: “Άγιοι Ανάργυροι –Βρόστιανη, 1/τάξιον, (προσφυγικός)

Μαθητές: 25, 14, 34, 41, 62, 78, 80 (Αντίστοιχα με ημερομηνίες επιθεωρήσεων:(7-6-1925). (3-7-1929). (9-5-1933). (15-6-1934). (8-6-1937). (9-4-1938). (18-8-38). Λειτούργησε ως μονοτάξιο). Λειτούργησε ως μονοτάξιο.

Διδακτήριο: Τέως τουρκικό, 2ταξίου τύπου, έχει αύλειο χώρο απερίφρακτο, υπεδείχθησαν μεταρρυθμίσεις. Το ημιυπόγειο χρησιμεύει για κατοικία του διδασκάλου (7-6-1925). Επισκευάσθη με συνδρομή του κράτους (23-6-1927). Διδακτήριο χρησιμοποιείται το πρώην τουρκικό, έχει ανάγκη επιχρίσεως με αμμοκονίαμα (3-7-1929). Η κατάσταση ανεκτή. Λειτουργεί Α΄ και Β΄ τάξη με 32 και 2 μαθητές αντίστοιχα (9-5-1933). Ικανοποιητική κατάσταση μετά τη γενομένη επισκευή και ανακαίνιση (8-6-1937). Σχεδόν ικανοποιητική κατάσταση, αλλά προ του αυξανομένου αριθμού μαθητών ανεπαρκές (9-4-1938). Ανάγκη η ανέγερση νέου (18-8-38).

Υλικό: Θρανία κατασκευάσθηκαν νέου τύπου, πίνακας γραφής (7-6-1925). Αγοράσθηκαν χάρτες (23-6-1927). Θρανία παλαιού τύπου τετράεδρα, καινούργια 11, πίνακας, τραπέζι, 3 καθίσματα, χάρτες Αμερικής, Ασίας, Ελλάδος, εικόνες ηρώων του 21 (3-7-1929). Λείπουν θρανία. Υπάρχουν μόνο ελάχιστοι γεωγραφικοί χάρτες (8-6-1937). Έγιναν ελλείποντα θρανία, ελλιπέστατο σε εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα (9-4-1938). Ελλιπέστατο σε εποπτικά μέσα, διδακτικά όργανα (18-8-38).

Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Μαθητολόγιο, έλεγχος, πρωτόκολλο, βιβλίο διδασκομένης ύλης (3-7-1929). Σχολική βιβλιοθήκη δεν υφίσταται (9-5-1933). Υπάρχει μαθητική με λίγα βιβλιαράκια (8-6-1937). Με ελάχιστα βιβλία προς χρήση διδασκάλου κυρίως και μαθητών (18-8-38).

Σχολικός κήπος: Ακαλλιέργητος (3-7-1929). Καλλιεργείται (15-6-1934). Αρκετή η προς τούτο διατεθείσα εύφορος έκτασις (18-8-38).

Φοίτηση: Άτακτη (3-7-1929), τα υπόλοιπα τακτική.

Άλλες πληροφορίες: Η Αγγλική περίθαλψη κάλεσε τους πρόσφυγες στη Λειψίστα για να τους ενδύσει (7-6-1925).  45 οικογένειες εκ Σεβαστείας ομιλούντες την τουρκική. Υπάρχουν 30 νήπια ο επιθεωρητής προτείνει την κατάργηση του δημοτικού και την ίδρυση νηπιαγωγείου. Εκ των φοιτώντων ένας 20 ετών, 4 μαθήτριες 15 ετών, 2 μαθητές 17 ετών (3-7-1929). Λειτουργεί με Α΄, Β΄, Γ΄ με 22, 11, 1 μαθητές αντίστοιχα (15-6-1934).

Διδάσκαλοι: Παρασκευόπουλος Ι. Μπλιούρης Μιχαήλ. Παυλάντης Τριαντάφυλλος. Σαραϊλής Ιω. Αγγελής Αγγέλης” (Τάνια Αποστόλου…).

Ο δάσκαλος των Αγίων Αναργύρων Ιωάννης Αθ. Βασιλόπουλος στις 2-2-38 αναφέρει στον Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων ότι συνυποβάλλει αίτηση  προς τον κ. Νομάρχη Κοζάνης προς χορήγηση κανονικής άδειας γάμου και αναφέρει τα κάτωθι: «Επεστράφη αίτησή μου διότι δεν πρόκειται περί εξαιρετικής ανάγκης διότι δύναται να τελεσθή ο γάμος και κατά τας διακοπάς του Πάσχα ή Απόκρεω. α)Αν δεν συνέτρεχον λόγοι εξαιρετικής ανάγκης δεν θα εζήτουν άδειαν. Τον γάμο μου πρόκειται να τελέσω και δεν θεωρείται εξαιρετικήν ανάγκη; β)Διακοπές κατά τας Απόκρεω ή Πάσχα δεν υπάρχουν νομίζω, επομένως και πάλι θα χρειασθεί άδεια. γ) Κατά τους εκκλησιαστικούς κανόνες γάμος δεν επιτρέπεται από την Κυριακή των Απόκρεω 28^η τρέχοντος μηνός μέχρι της Κυριακής του Θωμά. Πώς είναι δυνατόν τότε να γίνη; Δια τούτο θα σας παρακαλέσω πολύ κ. Επιθεωρητά όπως εισηγηθείτε πρότασιν χορηγήσεως της αιτουμένης αδείας διότι οι προετοιμασίες δια την τέλεσιν του γάμου έγιναν και εν εναντία περιπτώσει θα υποστώ ζημίαν. Το ζήτημα της τελέσεως των γάμων επείγει διότι οικογενειακοί λόγοι επιβάλλωσι την όσον το δυνατόν ταχυτέραν τέλεσιν των γάμων» (60/1607).

 

Ο ίδιος δάσκαλος στις 3-2-38 αναφέρει στον επιθεωρητή ότι «επειδή στην έδρα του οι κάτοικοι εκκλησιάζονται κατά δεκαπενθήμερον διότι δύο ενορίες έχουν τον ίδιον ιερέα και ως εκ τούτου η παρουσία μου κατά τας ανωτέρω Κυριακάς που δεν τελείται λειτουργία δεν είναι απαραίτητος και η απομάκρυνσίς μου εις ουδένα δύναται να βλάψη το έργο μου. Δια ταύτα ζητώ να εγκρίνητε και απομακρύνομαι κατά τας ανωτέρω Κυριακάς εκ της έδρας μου προς μετάβασιν εις την ιδιαιτέρα μου πατρίδα ήτις απέχει ημίσειαν ώραν δια να επισκέπτομαι τους οικείους μου». Το αίτημά του εγκρίνεται.

Έκθεσις περί ανεγέρσεως του  διδακτηρίου 2/θεσίου Δημοτικού σχολείου Αγίων Αναργύρων Βοΐου: «Μετά τον επαναπατρισμόν των κατοίκων του χωρίου κατά το Φθινόπωρον του 1949 προέκυψε  επιτακτική ανάγκη της επαναλειτουργίας του Δημοτικού σχολείου δια την μόρφωσιν ογδοήκοντα μαθητών τέκνων προσφύγων  γονέων εκ Μ. Ασίας ομιλούντων την Τουρκική  παραμεινάντων δε των μαθητών τούτων με ελλειπή στοιχειώδη μόρφωσιν λόγω του συμμοριτοπολέμου. (ΦΕΚ 18/9/1989 Αριθμός φύλλου 204. Η περίοδος από την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής μέχρι 31-12-1949 αναγνωρίζεται ως «περίοδος εμφυλίου πολέμου». Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο όρος «συμμοριτοπόλεμος» αντικαθίσταται με τον όρο «εμφύλιος πόλεμος» και όπου συμμορίτες με τον όρο «Δημοκρατικός Στρατός» ).  

Το σχολείον δε διέθετε διδακτήριον καθ’ ότι τούτο είχε πυρποληθεί υπό των Γερμανών το 1944. Ούτω το Σχολείον αρξαμένης της λειτουργίας του κατά το 1950, εστεγάσθη προσωρινώς επί ενός λυομένου ROMNEY παραχωρηθέντος υπό της υπηρεσίας Ανοικοδομήσεως. Η κατάστασις όμως των μαθητών εντός του Romney  ήτο σχεδόν αφόρητος από πάσης απόψεως.

Υπό τας συνθήκας αυτάς κατόπιν ενεργειών του κ. Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων Βοΐου και εν τη γενικωτέρα επιδιώξει  του Κράτους όπως αποκτήσουν τα ορεινά πρωτίστως  χωρία διδακτήρια κατάλληλα, απεφασίσθη η ανέγερσις και του διδακτηρίου ημών.

Το διδακτήριον ημών κείμενον επί της βορειοανατολικής παρυφής του χωρίου κατέχει δεσπόζουσα θέσιν εν αυτώ. Η τοιαύτη δε τοποθεσία του παρέχει εις τούτο όλα τα πλεονεκτήματα από υγιεινής απόψεως. Η ανέγερσις τούτου ήρξατο  τον Μάιον του 1951» (ΓΑΚ Κοζάνης 107/95)

 Ιερά: Ιερός ναός Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, πανηγυρίζει την 1^η Ιουλίου.

 Η Ενοριακή επιτροπή αναφέρει ότι ο αιδεσιμότατος Άνθιμος Μποϊκίδης παρακινηθείς υπό του Μητροπολίτου κ. Διοδώρου παρακολουθεί τα Ιερά μαθήματα της Σχολής Κοζάνης της οποίας προΐσταται ο Μητροπολίτης Κοζάνης και Σερβίων κ. Ιωακείμ (Β.Ε 13-2-1938).

         Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας με την απόσπαση του οικισμού Βρόστιανη από την κοινότητα Κωσταντσίκου  στις 31-2-1920 και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας. Ο οικισμός Βρόστιανη της κοινότητας στις 30/8/1927 μετονομάζεται σε Άγιοι Ανάργυροι. Η κοινότητα μετονομάζεται σε κοινότητα Αγίων Αναργύρων. Ο οικισμός Άγιοι Ανάργυροι  στις 4/12/1927 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Τσοτυλίου. Από το 2010 ανήκει στο διευρυμένο δήμο Βοΐου.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25-10-1925: Έλαβαν οι Μπουϊκίδης 36, Θεόδωρος Τουτουντζίδης 23, Εφραίμ Μπουϊκίδης 19, Νικόλαος Μπουϊκίδης 18.

Ο πρόεδρος της κοινότητας με έγγραφο στο Νομάρχη στις 4-2-37 αναφέρει τα παρακάτω: “Από 1^ης τρέχοντος μάλλον κοπάδια λύκων από 4-5 αποτελουμένων περιφέρονται εις την αγροτική μας περιοχήν και προξενούν μεγάλη ζημία στην κτηνοτροφία. Όχι μόνον την ημέραν επιτίθενται εις τα ποίμνια και προξενούν ζημία και κατά τας νύκτας επέρχονται εντός του χωρίου κατά ώρα 6 μ.μ επιτίθενται  στους κύονας των κυνηγών γυρίζοντες ανάμεσα   στα σπίτια μας και είμεθα εις επικίνδυνον κατάστασιν και τρομαγμένοι. Κύριε Νομάρχα επειδή στερούμεθα όπλα δια την

ασφάλειά μας και εξόντωσιν των λύκων, οι κάτοικοι και κτηνοτρόφοι μας παραπονούνται δια την λήψιν καταλλήλων μέτρων εναντίον των θηρίων”. Ζητούν από το Νομάρχη να τους χορηγηθούν 5 όπλα  (μάουζερ) δια την ασφάλεια της κτηνοτροφίας και εξόντωσιν των λύκων (60/1735).

Για την τελετή της 4^ης Αυγούστου 1937 δαπανήθηκαν τα παρακάτω ποσά. Για 4,5 οκάδες ούζο δρχ. 270, για 1 οκά καραμέλες 40 δρχ., για 15 πακέτα τσιγάρα 90 δρχ., για τους οργανοπαίκτες δρχ. 80 και για 4 οκ. λουκούμι 120 δρχ.

Ο πρόεδρος της κοινότητος Δημοσθένης Βασιλάκης συμπληρώνοντας το Δελτίο κοινοτικής Απογραφής στις 22-8-1945 αναφέρει ότι οι κατοικίες ήταν 48, ο πληθυσμός 300 κάτοικοι. Καταστραφείσαι οικίαι ολικώς υπό πυρκαγιάς ήταν 30, μερικώς 11 οικίες, με κάψιμο από Γερμανοβούλγαρους στις 6 Ιουλίου 1944. Θύματα την περίοδο 1940-44 ήταν επτά (αρ. 7).

Οικονομία: Σύμφωνα με τα τουρκικά φορολογικά κατάστιχα οι κάτοικοι πλήρωσαν τους παρακάτω φόρους: χωριό Μπράστανι. Το 1530 φορολογήθηκαν οι 55 οικογένειες, 24 ανύπαντροι,  (μη μουσουλμάνοι) με 3.575 άσπρα (Γκέκας).

Μέλη της απογραφικής επιτροπής  γεωργικών προϊόντων το Νοέμβριο του 1929. Ήταν οι Νικόλαος Κοκόλης κεραμοποιός. Στέργ. Παυλίδης διδάσκαλος. Κων/νος Γκαλγκούρας μυλωθρός.

Ο πρόεδρος της κοινότητας αναφέρει  στις 22/11/1933 ότι η πραγματοποιηθείσα παραγωγή γεωργικών προϊόντων ανήλθε σε οκάδες φακή 1200, ρόβη 5.500, βίκου 400, ερεβινθίων 2000, φασολίων ξηρικών 200 (60/1901).

Στις 17 –6-38 αναθέτει την εξακρίβωση των παραχθέντων στην περιφέρεια της κοινότητας γεωργικά προϊόντα ήτοι σίτου, κριθής, βρώμης, σικάλεως,  αραβοσίτου, ρόβης, ερεβύνθου και φακής σε τριμελή επιτροπή απαρτιζόμενη από το Βασίλειο Μπαργιαμίδη, Ηλία Ταγκαλίδη και Στυλιανό Μποϊκίδη.

Πληθυσμός: 1913=279.1920=286. 1928=178. 1940=286. 1951=289. 1961=230. 1971=84. 1981=55. 1991=57. 2001= 49. 2011=37.

   Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίων Αναργύρων. Διοργανώνει πανηγύρι την 1^η Ιουλίου εορτή των Αγίων Αναργύρων.