Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024

Αηδονοχώριον,το Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Αηδονοχώριον,το Δήμου Βοΐου Κοζάνης


 

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου  “ ΟΙΚΙΣΜΟΙ  ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ” σελ. 336 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 731 μ., στη διαδρομή Νεάπολη, Αηδονοχώρι, Χορηβός, με πλείστες διάσπαρτες αρχαιότητες. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι του Χαϊδάραγα, ο οποίος γύρω το 1795 το πούλησε στους κατοίκους (Αδαμίδης..Μπέηδες…).

Βρίσκεται σε απόσταση 2 χιλιόμετρα από τη Νεάπολη επί της παλιάς αμαξιτής οδού Κοζάνης Ιωαννίνων. Ανήκει στη δημοτική ενότητα Νεάπολης. Μαζί με τον οικισμό Καλλιστράτι αποτελούν την τοπική κοινότητα Αηδονοχωρίου.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 64 άρρενες εκλογείς άπαντες Έλληνες χριστιανοί εκ των οποίων οι 24 ασκούσαν το επάγγελμα του κτίστη.

Στις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν, μετά την ενσωμάτωση του οικισμού, στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν στο έβδομο εκλογικό τμήμα Λειψίστης (Νεάπολη) με τόπο ψηφοφορίας το Ναό του Αγίου Πνεύματος.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους κατοικημένους 76 οικισμούς που απογράφηκαν  στην περιφέρεια Βοΐου (νυν δήμος Βοΐου)  το Αηδονοχώριον ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στη 46η θέση με 45 κατοίκους. Απογράφηκαν και τρεις ακατοίκητοι οικισμοί Παρόχθιον, Ρόκαστρον, Παναγία Χορηγού (π. παιδικές κατασκηνώσεις).

Από έκθεση του Υποδιοικητή Ανασελίτσης  Γ.Χαρισίου στις 31 Αυγούστου 1922 λαμβάνουμε τις παρακάτω πληροφορίες: Κατά το Βαλκανικό πόλεμο εκάησαν οκτώ οικίες υπό των Τούρκων, οι οποίες επανακτίσθησαν. Σπίτια ωραία, καλοί και φιλοπρόοδοι οικοκυραίοι, λαμπρά εκκλησία η φροντίς να κτίσουν νεόδμητο σχολείο αξίζει να ονομάζεται Αηδονοχώριον (Αποστόλου:Οι οικισμοί…).

“Έχει 184 ψυχάς απάσας Ελληνικάς, σχολή τριτάξιο μικτή, μαθητές14, μαθητρίας 9, διδάσκαλον 1, ιερέα 1”  (Παμμεκεδονικόν Ημερολόγιον 1913).

Εκπαιδευτικά: “Αηδονοχώριον, 1/τάξιον, (γηγενής οικισμός)

Μαθητές: 28,25,45,40,38,31,38,31,33, 34,36,33 (Αντίστοιχα με ημερομηνίες επιθεωρήσεων: Οκτ.1919, 5/6/1923, 4/6/1924, 27/7/1924, 13/11/1924, 9/4/1930, 16/12/1930, 20/11/1931, 21/1/1933, 19/10/1933, 16/4/1937, 22/1/1938, 10/4/1940. Λειτούργησε ως μονοτάξιο).

Διδακτήριο: Καλή κατάσταση. Οι χωρικοί ουδεμία μεταρρύθμιση επέφεραν από το προηγούμενο έτος υποδειχθείσες κυρίως προς εύρυνση των παραθύρων. Ισχυρίζονται ότι δεν έχουν χρήματα και λείπουν τα απαραίτητα υλικά (Οκτ.1919). Πεπαλαιωμένο, κτήριο διώροφο βρίσκεται στη δυτική πλευρά της εκκλησίας (5/6/1923). Διευρύνθη η αίθουσα διδασκαλίας με κατάρριψη τοίχου (17/11/1923). Συνεχόμενο με το ναό, έτοιμοι οι κάτοικοι για την ανέγερση νέου (4/6/1924). Ανεγείρεται νέο διδακτήριο, προσωπική εργασία, υλικά από το παλιό σχολείο (27/7/1924). Την άνοιξη θα δοθεί σε χρήση (13/11/1924). Διδακτήριο μόλις αποπερατώθηκε μετά χώρου αυλείου (21/3/1927). Κατάσταση ικανοποιητική, μονοτάξιο, ανατολικό μεσημβρινό (16/12/1930).

Υλικό: 6 βάθρα, 1 πίνακας, 1 γεωγραφικός χάρτης (5/6/1923). Δεν προσετέθη τίποτε, οι μαθητές λόγω της έλλειψης θρανίων δυσκολεύονται να γράψουν (17/11/1923). 8 ελεεινά παλιά θρανία (4/6/1924). Θρανία νέα, χάρτες, εικόνες ηρώων μόνο (21/3/1927). Έχει 12 θρανία τρίεδρα νέου τύπου, πίνακα, έδρα, καθίσματα 3, χάρτες 9, σημαία, ωρολόγιον τοίχου (9/4/1930). 4 ιστορικές εικόνες, 2 τραπέζια, 1 λάμπα (16/12/1930). Σχεδόν επαρκές σε έπιπλα. Ελλιπές σε εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα (11/11/1938).

 

Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Τα υπάρχοντα υπηρεσιακά βιβλία τηρούνται εν τάξει (5/6/1923). Λείπουν το βιβλίο υλικού και πρακτικών (17/11/1923). Περιέχει λίγα βιβλία επαγγελματικά για χρήση του διδασκάλου (16/12/1930). Προσετέθησαν 5 τόμοι βοηθητικών διδασκάλου και μαθητών (21/1/1933). Πενιχροτάτη, μαθητική σχεδόν ανύπαρκτη (11/11/1938).

Σχολικός κήπος: Κήπος τριών στρεμμάτων περιφραγμένος (21/3/1927). Καλλιεργείται (9-4-1930). Καλλιεργήθηκε, απέκτησε έτερο κατάλληλο χώρο εκ 3 στρεμμάτων (9/6/1932). Αξιόλογος σε έκταση, θέση και ποιόν εδάφους. Καλλιεργούμενος θα αποδίδει ότι αναμένει η Πολιτεία και η Κοινωνία παρ’ αυτού (11/11/1938). Υπάρχει στον οποίο καλλιεργούνται δημητριακά και δασικά (10/4/1940).

Φοίτηση: Όχι τακτική (17/11/1923), τακτική (13/11/1924), τακτική απόντες 4 (16/12/1930), τακτική απόντες 0 (13/4/1931), τακτική απόντες 3 (9/6/1932), τακτική απόντες 3 (21/1/1933), τακτική απόντες 2 (19/10/1933), τακτική απόντες 1 (16/4/1937), τακτική απόντες  0 (10/4/1940).

Άλλες πληροφορίες: Το σχολείο αργεί λόγω αναρρωτικής αδείας του διδασκάλου Ζηκοπούλου Θωμά. Οι μαθητές φοιτούν στα σχολεία Καλλιστρατίου και Νεαπόλεως (22/1/1938). Οι κάτοικοι έχουν 15000 δραχμές, το δημόσιο οφείλει να συνεισφέρει για θρανία, καθίσματα, ερμάριο, χάρτες, εποπτικά μέσα συνολικής αξίας 3750 δραχμών (27/7/1924). Οι μαθητές κατέχουν αρκετές γνώσεις, σκέπτονται, κρίνουν. Τα αποτελέσματα κρίνονται αρκετά ικανοποιητικά οφειλόμενα στην επιμέλεια και στη διδακτική ικανότητα του διδασκάλου Αριστ. Δαραβίγκα (5/5/1931).

Διδάσκαλοι: Ζηκόπουλος Θωμάς, Καραμπέρης Ευάγγελος, Μιχαήλ Αβραάμ, Χριστοδούλου Μαρία, Λύκος Αναστάσιος, Τσέλκας Κων/νος” (Αποστόλου Τάνια: Μεταπτυχιακή εργασία Π.Δ.Μ 2015 «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΒΟΪΟΥ (ΑΝΑΣΕΛΙΤΣΗΣ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ  ).

         Έκθεσις περί του Διδακτηρίου Αηδονοχωρίου: Το διδακτήριον του χωρίου Αηδονοχωρίου ευρίσκεται νοτίως της Εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος και Δυτικώς του χωρίου. Διδακτήριο εν τω χωρίω τούτο έχει κτισθεί προ του 1850 και εν τω μεταξύ επυρπολήθη υπό των Τούρκων και ανηγέρθη και πάλιν το έτος 1907.

Κατά το έτος όμως 1944 επυρπολήθη υπό των Γερμανών και κατά το έτος 1950 εκτίσθη εκ του εράνου των Βασιλέων Παύλου και Φρειδερίκης.

Δ/ντής επί της ανοικοδομήσεως του Σχολείου ήτο ο Ρετζέπης Παν. με υπεύθυνον επί του εν λόγω διδακτηρίου ήτο ο μηχανικός Μιχαηλίδης Χρήστος και με εργολάβον τον Χρήστον Ζήσην εκ Πενταλόφου.

Η αίθουσα διδασκαλίας εις τ.μ είναι 5Χ9=45 του γραφείου περίπου 3Χ3 =9. Ύψος 4.30 μ.

       Ο Διευθυντής του Σχολείου:Γκαραβέλης Δημήτριος

Επισιτισμός: Επιτροπή εκ Νέας Ζηλανδίας στις 3-9-53  διένειμε βάσει καταλόγου των κατοίκων δέματα περιέχοντα ρουχισμό, γεωργικά εργαλεία και οικιακά σκεύη.

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Νικολάου ανηγέρθη στις 13 Μαΐου 1904, στη θέση παλιότερης. Άγιος Αθανάσιος, κοιμητηριακός ναός, χτίστηκε το 1966 στη θέση παλιότερης.

Εξωκλήσι Αγίας Παρασκευής χτίστηκε το 1958 στη θέση παλιότερης(Αδαμίδης…)

Ο οικισμός πανηγυρίζει στις 2 Μαΐου.

Στην πρόθεση 421 της Ιεράς Μονής Μετεώρων το έτος 1592-93 ως συνδρομητές της Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης ήταν 3 (Γαϊδουροχώρι).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 19/10/1929 με την απόσπαση του οικισμού Αηδονοχώριον από την κοινότητα Νεαπόλεως και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας. Ο οικισμός Καλλιστράτιον αποσπάται από την κοινότητα Νεαπόλεως και προσαρτάται στην κοινότητα. Στις 7/8/1986 η κοινότητα προσαρτάται στο δήμο Νεαπόλεως και το 2010 στο δήμο Βοΐου.

Ο Διοικητικός Επίτροπος Ανασελίτσης Νικόλαος Κουσίδης με επιστολή προς τους ιερείς, προκρίτους της κοινότητος Αηδονοχωρίου και ειδικά για τον πρόκριτο Στέργιο Ανδρέου (Ανδρεόπουλος) ζητά να συνταχθεί πίνακας όλου του ζώντος πληθυσμού άρρενος και θήλεως, ο οποίος θα χρησιμεύσει για τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές (Αποστόλου:Δ.Μ 1912).

Στις 26-2-1930 επιβάλει κοινοτικό φόρο 1% επί πάντων των γεωργικών προϊόντων, σιτηρών, οσπρίων, λαχανικών, γλεύκους (60/2011).

   Το κ.σ με πρόεδρο τον Γεώργιο Χασιώτη αποφάσισε προσωπική εργασία δύο κατά συνέχεια Κυριακών εις όλους τους άρρενες συμπεριλαμβανομένου και του συνοικισμού Καλιστρατίου από 18 ετών και άνω δια τον εμβολιασμό όσων το δυνατόν περισσότερων αγριοδέντρων από 1ης Μαρτίου ως τέλος Απριλίου 1930.

Στις 27-7-1930 διορίζονται από την κοινότητα ως οριοδείκτες υποδειχθέντες από την ολομέλεια των κατοίκων οι Χρήστος Γουσιόπουλος δια το χωρίον Αηδονοχώρι και ο  Κων/νος Χατζόπουλος για το συνοικισμό Καλιστράτιο με ημερομίσθιο 80 δραχμών.

Ο πρόεδρος της κοινότητος Αθ. Μηταλίδης υποβάλλει το Δελτίο Απογραφής στο Νομάρχη στις 8-12-45 ως ακολούθως: οικίες 43. Πληθυσμός 204. Καταστραφείσες κατοικίες ολοσχερώς 36 και μερικώς 4 δια πυρπολήσεως υπό των Γερμανών στις 10 Ιουλίου 1944. Νόσος ελονοσία. Θύματα της περιόδου 1940-44 ήταν επτά (αρ.7).

Οικονομία: Σύμφωνα με τα φορολογικά κατάστιχα επί Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι φορολογήθηκαν ως ακολούθως: Χωριό Γαϊντοχώρ. Το 1568 ο οικισμός  επί Τουρκοκρατίας  πλήρωσε  6.000  άσπρα. Ανήκε στο ναχιγέ  Χρούπιστας (Άργος Ορεστικό). Φόρος ακίνητης περιουσίας 1 μουσουλμανική οικογένεια με ζευγάρι 22 άσπρα. Φόρος ακίνητης περιουσίας 1 μουσουλμανική οικογένεια με μπένακ ζευγαριού παντρεμένος μουσουλμάνος, ο οποίος έχει γη μικρότερη από τσιφλίκ (ζευγάρι). Έκταση του τσιφλίκ 70 στρέμματα περίπου καλής ποιότητας.

Φόρος καλλιέργειας για 27 χριστιανικές οικογένειες 675 άσπρα, για 25 ανύπαντρους 625 άσπρα. Φόρος καλλιέργειας 1 οικογένεια με μπάστινα (υπό όρους κληρονομιά κτηματικής περιουσίας, κρατικής γης)  25. Φορολογήθηκαν για σιτάρι 200 κοιλά (1 κοιλό=20 οκάδες) 1600 άσπρα, βρίζα 50 κοιλά 250, κριθάρι 100 κοιλά 500, κεχρί 50 κοιλά 250, βρώμη 50 κοιλά 200, φακή και λαθύρι 10 κοιλά 80, ρόβι 5 κοιλά 40, ρεβίθια 2 κοιλά 16. Μούστος 125 μέντρι (1 μέντρι=8 οκάδες) 10. Δεκάτη από κρεμμύδια 10, από χόρτο 20, από μελίσσια 18, από κάνναβη 10, από λινάρι 20, από κουκούλια 150. Φόρος καλλιεργήσιμων κήπων 10. Φόρος για χοίρους 148 (Γκέκας).

Η απογραφική επιτροπή  γεωργικών προϊόντων το Νοέμβριο του 1929 είχε την παρακάτω σύνθεση: Δημήτριος Μετλίδης κτηματίας, Ευάγγελος Νέττας ιερεύς, Θωμάς Ζηκόπουλος διδάσκαλος.

   Πεσόντες: Εντυπωσιακό το μνημείο πεσόντων που έστησαν  οι Αηδονοχωρίτες που συμβολίζει τη συμφιλίωση, την ενότητα του χωριού με πρωτοβουλία του αείμνηστου Αλκιβιάδου Νέττα γύρω στο 2000.

ΟΙ ΑΗΔΟΝΟΧΩΡΙΤΕΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΣΥΓΧΩΡΙΑΝΩΝ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝΤΕΣ ΤΙΣ  ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

1)Γεώργιος Στεργ. Ανδρεόπουλος Μπιζάνι 1912. 2)Κων/νος Ν.Βασιλόπουλος  Μ.Ασία 1922.  3)Νικολαος Χρ.Βασιλόπουλος  Μ.Ασία 1922. 4) Στέργιος Χαρ.Σισμάνης Μ.Ασία 1922.   5)Ιωάννης  Χρ. Δημάκος, έτος γεννήσεως 1913 53 Σ.Π Μόροβα Αλβανία 2-11-1940.  6) Φώτιος Κ.Παπαδημόπουλος  Άγ. Γεώργιος Γρεβ.  1948. 7) Χρήστος  Δημ.Μιχαλόπουλος   Βογατσικό 1949. 8)Αχιλεας Αναστ.Τάσιου  Τατόι Αθηνών 1952.

Εκτελεσθέντες από Ιταλούς κατακτητάς

9)Κων/νος Σταυρ.Βασιλόπουλος Αηδονοχώρι 1943   10)Ιωάννης Δημήτρ. Γουσιόπουλος  Αηδονοχώρι 1943  11) Σταύρος Ευαγ. Βασιλόπουλος  Καστοριά 1943  12) Θωμάς Δημήτ. Γουσιόπουλος Καστοριά 1943.

Υπηρετήσαντες στον ΕΛΑΣ

13) Γρηγόριος Θωμά Ζηκόπουλος Ήπειρο 1944

Θύματα εμφυλίου πολέμου 1946-1949

14)Ζαχαρίας  Β.Ανδρεόπουλος Νεάπολη 1947. 15)Αθανάσιος Μιχ. Αντωνίου Θεσ/νίκη 1948.   16) Μιχαήλ Χρ. Αντωνίου Τσοτύλι 1948. 17)Χρήστος Μιχ. Αντωνίου Άγνωστον που 1948-1949.   18) Οδυσσέας Ευαγ. Βασιλόπουλος  Άγνωστον που 1948-1949.  19) Θωμάς Αθαν. Νέττας Αηδονοχώρι 1948.  20) Αριστοτέλης Νεσ. Παπαδημόπουλος Ασπρούλα 1948. 21)Γκλάρος Χρίστος Αηδονοχώρι 1948. 22)Στερ.Σταυρόπουλος Αηδονοχώρι 1948.  23)Αντώνιος Χρ.Δημάκος Άγνωστον που.

 

“Πραγματοποιήθηκε σήμερα 24 Μαρτίου 2019 επιμνημόσυνος δέηση και τελετή κατάθεσης στεφάνων από τον Δήμαρχο Βοΐου Δημήτρη Λαμπρόπουλο και τον πρόεδρο του χωριού Αθανάσιο Βασιλόπουλο, υπέρ των πεσόντων ηρώων από τους Ιταλούς στην πλατεία του Αηδονοχώριου Βοΐου Κοζάνης. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Υποψήφιος Δήμαρχος Βοίου Κοσμίδης Δημήτριος, o Ακαδημαϊκός Δάσκαλος – Ερευνητής Τοπαλίδης Γεώργιος από το Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας ο οποίος τρέφει ιδιαίτερη αγάπη για την περιοχή του Βοΐου και πλήθος κατοίκων του χωριού. Ακολούθησε μικρή εκδήλωση στο σχολείο του χωριού με κεράσματα και καφέ” (kozan.gr).

Πληθυσμός: Στον οικισμό το Νοέμβριο του 1924 κατοικούσαν 210 γηγενείς με σύνολο οικογενειών σαράντα (40). 1913=213.1920=181. 1928=131. 1940=343. 1951=153. 1961=156. 1971=70. 1981=66. 1991=56. 2001= 70. 2011=45.

Σύλλογοι: Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αηδονοχωριτών με έδρα τη Θεσσαλονίκη με έτος ιδρύσεως το 1983.

 (τεκμήρια ανέγερσης δημοτικού σχολείου)



Σάββατο 3 Φεβρουαρίου 2024

Βαθύλακκος,ο (Κιτσελέρ) Δήμου Σερβίων Κοζάνης

 


Βαθύλακκος,ο (Κιτσελέρ) Δήμου Σερβίων Κοζάνης

 

            Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμων Σερβίων-Βελβεντού”  σ. 177 Κοζάνη 2022

 

 

Γενικά: Προσφυγικός οικισμός χτισμένος σε υψόμετρο 420 μ. στη διαδρομή, Κοζάνη, Πετρανά, Βαθύλακκος.  Πλησιέστεροι οικισμοί Μεσιανή, Ροδίτης, Αμυγδαλιά. Σύμφωνα με τον Προϊστάμενο Εποικισμού Κοζάνης στις 2 Οκτωβρίου 1928 οι εγκατεστημένοι πρόσφυγες  ήταν Θράκες 27, Μικρασιάτες 52, Πόντιοι  6 (ΓΑΚ   ΑΒΕ 22 ΣΑΕ 58).

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Σερβίων, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 26 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Σερβίων ο Βαθύλακκος ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 5η θέση.

Σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο του έτους 1528 ο οικισμός κατοικούνταν από Μουσουλμάνους, 9 εστίες (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Εκλογικά: Στις βουλευτικές εκλογές της 30ης Μαΐου 1915 απετέλεσε το ενδέκατον εκλογικό κέντρο με έδραν το χωρίον Κιτσιλέρ (Βαθύλακκος) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Κιουτσούκ Τεκελέρ (Ανατολή), Μπουγιούκ Τεκελέρ (Αμυγδαλέα), Γιανουσλού (Ν. Σιγή), Χατζήρανη (Μεσιανή), Μπιτσελή (Κουβούκλια), Χατζομουρλού (Ροδίτης), Ακσακλή (Λεύκαρα), συνοικίαι Ορτουλάρ,  Χατζηϊσελέρ, Μεντισλή, Κιρτζιλέρ Κοφουλάρ, Δαουτλή, τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 105 άρρενες  εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκλογές της 25-9-32: Ψηφοφορίσαντες 429.  Φιλελεύθεροι:234.  Λαϊκοί: 9. Αγροτικοί: 8. Εργατικοί αγροτικοί: 22. Προοδευτικοί:3.  Εθνικοριζοσπαστικό: 152. Ενιαίο Μέτωπο εργατών Αγροτών:- Δημ.Παπαδήμος:- (60/1519).

Για το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν

Βασιλευόμενη δημοκρατία 484. Αβασίλευτη δημοκρατία 2. Λευκά 1.

Εκπαιδευτικά: Το διδακτήριο τούτο είναι χρησιμοποιούμενο άλλοτε ως ιατρείον και φαρμακείον  των προσφύγων της περιφέρειας. Αποτελείται από δύο αίθουσες. Μαθητές  Α΄69, Β΄21, 13, 24, 17, 6 (28/1/38).

Έχει προαύλιο υπεραρκετό και περιφραγμένο. Ο σχολικός κήπος 3 ½ στρεμμάτων καλλιεργείται με 60 οπωροφόρα, 40 αμυγδαλιές  και με σπορείο δασικών φυτών. Μαθητές 158 (6/5/39).

Ο επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Αναστ. Δεληγεώργης αναφέρει στις 8-3-38 στο Νομάρχη ότι συμφωνεί με την απόφαση του κ.σ περί προσλήψεως κοινοτικής νηπιαγωγού. Υπέδειξε για πρόσληψη την πτυχιούχο νηπιαγωγό Ευαγγελία Ιωαννίδου.

Διδάσκαλος:Κανάκης Ερμής εκ Κωνσταντινουπόλεως,1898, μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο (Βαθύλακκος 34).

Ιερά: Ενοριακός ναός των Αγίων Ταξιαρχών. Πανηγυρίζει την 8ην Νοεμβρίου.

Εξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου. Προφήτης Ηλίας.

Μέλη του Ιερατικού Συνδέσμου Κοζάνης  στις 28-3-27 ήταν ο  Πρόδρομος (60/1472).

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Βαθυλάκκου-Νέας Σιγής Παπαναστάσης στις 22-11-33 ζητά τη χορήγηση αδείας  διοργανώσεως λαχείου υπέρ του ανεγειρομένου ναού. Εκδόθηκαν 1000 λαχνοί προς 10 δρχ. έκαστος η δε κλήρωσις θα γίνει την 1η Ιανουαρίου 1934 στην αίθουσα του δημ. Σχολείου (60/881).

Κατοχή: Ο Ιωάννης Φιδέλης κάτοικος Βαθυλάκκου ιδιοκτήτης αλωνιστικού συγκροτήματος απασχολών 20 εργάτες ζητά επισιτιστική βοήθεια για την οποία ο Νομάρχης με έγγραφο στις 27-6-42 στη Γενική Διεύθυνση Επισιτιστικών Αναγκών Θεσσαλονίκης εισηγείται για διάθεση ελαίου, οσπρίων και άλλων ειδών τροφίμων. Αντιπρόσωπος παραλαβής τροφίμων ορίσθηκε ο διαχειριστής του αλωνιστικού συγκροτήματος Χριστοφορίδης Απόστολος (60/1013).

Πονεμένο χωριό το Νοέμβριο του 1944 σκοτώθηκαν από εμφύλια πυρά 35 κάτοικοι.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας με έδρα τον οικισμό Κιτσιλέρ στις 31-12-28. Μετονομάζεται σε Βαθύλακκος στις 8/8/28. Η κοινότης Νέας Σιγής προσαρτάται στην κοινότητα στις 31-3-1930. Ο οικισμός Νέα Σιγή στις 19/3/1961 καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Βαθύλακκος. Αναγνώριση του οικισμού Προφήτης Ηλίας στις 14/3/1971 και προσάρτηση στην κοινότητα Βαθυλάκκου. Η κοινότης στις 4-12-1997 προσαρτάται στο δήμο Σερβίων.

 Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης το ποσό των 200 δρχ. το έτος 1927.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 28-2-26 έλαβαν ψήφους οι Γεώργιος Κωνσταντινίδης 45, Αντώνιος Πετροπάνης 24, Μενέλαος Παταπούδης 24, Στέφανος Ντεγκιάρης 24, Δημήτριος Γκώγκος 24, Βασίλειος Νερατζόγλου 21, Σταύρος Σαϊόγλου 21.

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 100.

Το κ.σ. Βαθυλάκκου στις 13-12-32 ψηφίζει  επιβολή εράνου στους κατοίκους της κοινότητας για προμήθεια τεσσάρων θρανίων του Δημοτικού Σχολείου (60/1252).

Στις 14-4-38 το κ.σ σε συνεδρίαση με πρόεδρο τον Ελευθέριο Ιακώβου συντάσσει το φορολογικό κατάλογο με φορολογουμένους 152, μεγάλα ζώα 393 και μικρά 810 (60/1888).

Στις 18-4-38 ψηφίζει πίστωση 1000 δραχμών για πραγματοποίηση μαθητικής εκδρομής στη Θεσσαλονίκη.

Στις 24-8-38 ψηφίζει πίστωση 1000 δραχμών δια έξοδα υποδοχής του διελευσομένου εκ της κοινότητος Βασιλέως (δια έξοδα εγκαταστάσεως αψίδας).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε   1087,50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Οικονομία: Σύνθεση απογραφικής επιτροπής γεωργικών προϊόντων δια την διενεργηθησομένη απογραφή από 11 μέχρι 20 Δεκεμβρίου 1929: Κωνσταντινίδης Δημήτριος δημοδιδάσκαλος. Παπαναστάσιος Κωνσταντινίδης εφημέριος. Κωνσταντινίδης Κων/νος πρόεδρος. Βασίλειος Τσινόγλου αγροφύλαξ (60/175).

Πληθυσμός:1913=373. 1920=399. 1928=213. 1940=558. 1951=338. 1961=739. 1971=551. 1981=604. 1991=617. 2001=652. 2011=615.

Σύλλογοι: Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Βαθυλάκκου (παρουσίαση χορευτικών 2017)
          Σύλλογος Φαρασιατών Καπαδοκίας Βαθυλάκκου  (Το σύνδρομο του Επιζήσαντα 2017)

Υγεία: Ο Νομάρχης στις 17 Ιουλίου 1926 με έγγραφο στο υπουργείο Εσωτερικών-Διεύθυνση Υγιεινής αναφέρει ότι η ιατρική περίθαλψις των απόρων εκτελείται ως εξής: α) Λειτουργούν τέσσερα αγροτικά ιατρεία παρέχοντα ιατρική περίθαλψη σε τεσσαράκοντα περίπου κοινότητες και συνοικισμούς προσφύγων. β) Επίσης λειτουργούν τέσσερα νοσοκομεία προσφύγων στα Καΐλάρια, Κοζάνη, Λειψίστα και Γρεβενά. γ) Υπάρχουν διορισμένοι 5 ιατροί πρόσφυγες. δ) Οι εύπορες κοινότητες έχουν διορίσει κοινοτικούς ιατρούς οι οποίοι παρέχουν δωρεά την ιατρική περίθαλψη στους απόρους κατοίκους κάθε κοινότητας.

Τα αγροτικά ιατρεία  στις 11-6-1926 και οι συνοικισμοί που υπάγονταν σε κάθε ιατρείο ήταν: α)  Σοφουλάρ: Σοφουλάρ (Καπνοχώρι), Χατζή-Χασανλή (Προσκυνητάριον Καπνοχωρίου), Κιοσελέρ (Θυμαριά), Καραμανλή (Κρεμαστή), Σαϊνλέρ , Ισκιουπλέρ (Κοιλάς), Κουτσιούκ Εβρενεσλή (Ανατολικόν), Μορανλή (Ρυάκι), Τοπτσιλάρ (Α.Δημήτριος), Χάδοβον (Πολύμυλος), Ισικλάρ (Λεβέντης), Ιντίλοβα (Αυγή), Οκιούζοβα (Σκάφη), Ισακλάρ (Α.Χαράλαμπος), Τσοπανλή (Βοσκοχώριον), Ντορταλή (Τετράλοφος), Οκτσιλάρ (Άγιοι Θεόδωροι).

β)Κιτσιλέρ: Κιτσιλέρ (Βαθύλακκος), Σαρτακλή (Σπάρτο), Μπουγιούκ-Τεκελέρ (Αμυγδαλέα), Κουτσιούκ-Τεκελέρ (Ανατολή), Χασλάρ (Σταυρωτή), Γιανοσλού (Ν.Σιγή), Τζιτζιλέρ (Πετρανά), Χατζή Ομορλού (Ροδίτης), Χατζήρανη (Μεσιανή), Μπιτζελή (Κουβούκλια), Ιλεσλή (Οινόη), Ακ-Σακλή (Λεύκαρα).

γ)Κρύφτσι (Κιβωτός Γρεβενών):  Κρύφτσι (Κιβωτός), Τσούρχλι (Α.Γεώργιος), Σούμπινο (Κοκκινιά), Δοβρούνιστα (Κληματάκι), Γιάγκοβη (Μεσοπόταμον), Δοβράτοβον (Βατόλακκος), Λουτσίσινο (Λαγκαδάκι), Κοντσικιώτη (Ελεύθερον).

δ) Τόριστα (Ποντινή): Τόριστα, Βέντζια (Κέντρο), Νησηνίκος (Νησί), Αγαλαίοι, Κολοκυθάκι, Βάϊπες (Δαφνερό), Σαδοβίτσα (Μικροκλεισούρα), Δημηνίτσα (Καρπερό), Φιλί, Πλέσσα (Μελίσσι)  (60/1599).

 

 

 

Νέα Σιγή

Σύσταση της κοινότητας: Συνεστήθη στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Γιοννουσλού (Ν.Σιγή). Ο οικισμός στις 8/8/1928 μετονομάζεται σε Νέα Σιγή. Στις 31/3/1930 προσαρτάται στην κοινότητα Βαθυλάκκου.

Σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο του έτους 1528 ο οικισμός κατοικούταν από Μουσουλμάνους, 15 εστίες ραγιάδων  (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Εκλογικά:  Στις κοινοτικές εκλογές στις 28-2-26  ψήφισαν 62 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Ιωσήφ Μπακαρατζής 59, Κωνσταντίνος Χελενεζάρης 46, Βασίλειος Καραβάνατζης 46, Παναγιώτης Δαδούδης 44, Δημήτριος Αλεξόπουλος 42.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 131 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Ο Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων στις 19 Αυγούστου 1926 μεταθέτει το διδάσκαλο Λύσανδρο Κολυβά από τον προσφυγικό συνοικισμό Γιαννουσλού  στο αργούν μονοτάξιον Γουλών, διότι εν Γιαννουσλού δεν μπόρεσε να εύρει κατοικία κατάλληλο για την οικογένειά του.

Μαθητές 70 (Α’ 41, Β’ 12, Γ’ 5, Δ’ 7, Ε΄1. Στ 4) (28/1/38).

Διδακτήριο παλαιό, η κυρία δοκός της στέγης στηρίζεται επί στύλων. Περιβάλλεται από αρκετής αυλής και στέγης. Δεν έχει επάρκεια θρανίων. Οι μαθητές ανέρχονται στους 164 (13/11/1941).

Κοινοτικά: Η κοινότης Γιανουσλού (Νέα Σιγή) στις 26-10-25  αναφέρει στο Νομάρχη ότι:

“όπως είναι γνωστό ο εποικισμός ένωσε τις κοινότητες Γιανουσλού και Κιτσιλέρ δια τον λόγο ότι δεν ήτο δυνατόν να γίνει η διανομή των αγρών εις μίαν εκάστην των εν λόγω κοινοτήτων κεχωρισμένας. Οι κάτοικοι όμως της κοινότητος Γιανουσλού νομίζοντες ότι κατά τις εκλογές προς ανάδειξη κοινοτικών συμβούλων θα ψηφίσουν μετά των κατοίκων της κοινότητας Κιτσιλέρ δεν υπέβαλον υποψηφιότητες καθότι οι υποβαλόντες τοιαύτας Κετσιλεριότες ήταν αρεστέοι εις τους Γιανουσλιώτας. Κατά την ημέραν των εκλογών μεταβόντες εις το τμήμα Κιτσιλέρ ένθα εγένετο η ψηφοφορία ευρέθημεν προ απροόπτου καθότι μας υπεδείχθη ότι δεν είναι δυνατόν να ψηφίσωμεν εν τω τμήματι Κετσιλέρ λόγω του ότι απαρτίζομεν Διοικητικώς κεχωρισμένη κοινότητα. Ζητούν την επομένη Κυριακή να αναδείξουν τους δικούς τους κοινοτικούς συμβούλους (60/1407). Ο Αστυνομικός Σταθμός Γιανουσλού  με  έγγραφο στο Νομάρχη στις 14-12-25 αναφέρει ότι εκ της διοικητικής εξετάσεως προέκυψε ότι το πρόγραμμα των εκλογών ετοιχοκολλήθη στην πόρτα  του παντοπωλείου Β. Νεραντζλόγλου την 4-12-25 ήτοι 8 ημέρες πριν των εκλογών. Ο πίναξ των υποψηφίων την προηγουμένην των εκλογών ήτοι 12-12-25. Ως εδήλωσε ο πρόεδρος της κοινότητας ότι ο πίνακας των υποψηφίων έλαβε την ίδια ημέρα και εκοινοποιήθη. Επομένως κατά τη γνώμη του Σταθμάρχη δεν υπάρχει δόλος επί της παρακειμένης  υποθέσεως” (60/1337).

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 100.

Πληθυσμός: 1913=501. 1920=498. 1928=276. 1940=171.1951=394

Προσφυγικά: Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα:  Οικογένειες 72. Καταγωγή. Σιγή 38 οικ. oι λοιποί από Κίος, Τρίγλια, Μουδανιά, Σπάρτη, Πάνορμος Αμάσεια. Επιτροπή Βασίλειος Καραβάνατζης. 6-3-24.

           

 

Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2024

Άρδασσα (Σούλποβον) Δήμου Εορδαίας

 


Άρδασσα (Σούλποβον) Δήμου Εορδαίας

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε ημιορεινή περιοχή με υψόμετρο 630 μ. στη διαδρομή Πτολεμαΐδα, Άρδασσα, Κρυόβρυση, Αναρράχη, Εμπόριο, Μηλοχώρι. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Μουρικίου, αποτελεί ιδία κοινότητα,

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας  η Άρδασσα ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 5η θέση.

ΔΕΘ. Ο Παύλος Συμεωνίδης έλαβε αργυρούν μετάλλιον  δια την έκθεσιν του προϊόντος βίκου (Β.Ε 20-1-35).

Εκπαιδευτικά: Ως διδακτήριο χρησιμοποιείται το εν τη εκθέσει της 20/7/24 αναφερόμενο κτήριο, τουρκικού τζαμίου, με την διαφοράν, ότι ως ιερός ναός έπαυσε να χρησιμοποιείται πλέον. Επειδή το διδακτήριο τούτο δε δύναται να περιλάβει όλες τις τάξεις επεσκευάσθη και άλλο οίκημα, κείμενον παρ’ αυτό, δαπάνη της κοινότητος και συνδρομή του κράτους, στην οποία εγκατεστάθη η α΄και β΄τάξη. Το σχολείο εφοδιάσθη με είκοσι νέα τρίεδρα θρανία και δύο πίνακες δαπάνη της κοινότητας (12-21/11/1924  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

   Τα δύο διδακτήρια επισκευασθέντα πληρούν τις ανάγκες του διταξίου σχολείου (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Τα διδακτήρια και η επίπλωσις διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Επειδή όμως κείνται μακράν αλλήλων και δυσχεραίνεται η κανονική λειτουργία  του σχολείου και επειδή η ανέγερσις νέου  διδακτηρίου είναι δύσκολος προς το παρόν, συνεστήσαμεν εις την σχολικήν επιτροπήν και αντάλλαξε το μικρότερον διδακτήριον με το κτήριον του γεωργικού συνεταιρισμού κείμενον πολύ πλησίον του μεγαλυτέρου διδακτηρίου και είναι πολύ καταλληλότερον εκείνου (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το διδακτήριο είναι νεόδμητο διώροφον τύπου τετραταξίου. Λείπουν τα εξωτερικά επιχρίσματα, η κλίμαξ, τα εσωτερικά επιχρίσματα, η οροφή. Πλην τούτου υπάρχει και μικρόν οίκημα κοινοτικό έξωθι του σχολείου στο οποίο στεγάζονται η Α΄ και η Β΄ τάξεις. Σχολικός κήπος δεντροφυτευμένος με 7 χιλιάδες λεύκες (27/5/37).

Διδακτήριο νεόδμητο, διώροφο τύπου τετραταξίου, Έχουν αποπερατωθεί οι δύο αίθουσες του κάτω ορόφου. Υπάρχουν 35 θρανία καινουργή, 10 παλιά σχεδόν άχρηστα, κατασκευάζονται ακόμη 38 καινούργια, μαθητές 337 (17/1/39).

Ο πρόεδρος της σχολικής Εφορείας Αρδάσσης στις 20-8-1939 αναφέρει στο Νομάρχη ότι ο αριθμός των μαθητών των φοιτώντων εις το Δημοτικό Σχολείο, προ τριών και πλέον ετών υπερέβη τους τριακοσίους τεσσαράκοντα (340) εν τούτοις μένει εισέτι τριτάξιον. Επειδή δε ο αριθμός είναι δυσανάλογος με το προσωπικό και οι μαθητές μένουν καθυστερημένοι εις τα μαθήματα, δια ταύτα παρακαλούμε όπως ενεργήσητε δια την συμπλήρωση του προσωπικού προς το συμφέρον της εκπαιδεύσεως (60/1610).

Διδάσκαλοι: Κοσμίδου Αγγελική, 1914, πτυχιούχος 5/ξίου διδασκαλείου, (Άρδασσα 39)

Μυλόπουλος Χρήστος εκ Τραπεζούντος , 1897, μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο (Άρδασσα 1939)

Ηλιάδης Σεραφείμ διευθυντής του μονοταξίου  δημ. Σχολείου Σουλπόβου  (Άρδασσα) 22-11-24.

Καρακλάνη Μαρία εκ Κοζάνης, 1911, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Άρδασσα 38).

Ηλιάδης Σάββας προσωρινός διευθυντής του δημοτικού σχολείου Σουλπόβου (Άρδασσα) 21/1/1924 με μηνιαίο διευθυντικό επίδομα δραχ.20.

   Εκλογικά: Στις εκλογές της 30ης Μαΐου 1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο  ενδέκατον εκλογικό κέντρο με έδραν το χωρίον Δέβρη εις το οποίον θέλουσι ψηφίασει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Ραδούνιστα, Σούλποβον και Χασάν –Κιόϊ τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον.

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 232. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 135, Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 36. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 24. Λευκά 23. Άκυρα 14.

Ιερά: Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ανεγερθείς το 1949, πανηγυρίζει την 6ην Αυγούστου.

 

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Σούλποβον (μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Άρδασσα). Ο οικισμός Κρυόβρυση  στις 3/12/1946 προσαρτάται στην κοινότητα, στις 13/6/1967 ορίζεται έδρα της κοινότητος Κρυόβρυσης. Αναγνώριση του οικισμού Καρυδιά  στις 19/3/1961 και προσάρτησή του στην κοινότητα Αρδάσσης. Ο οικισμός Καρυδιά στις 17/3/1991 καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Κρυόβρυση. Οι οικισμοί Άρδασσα  και Κρυόβρυση  στις 4/12/1997 προσαρτώνται  στο δήμο Μουρικίου.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν  190  εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Κοσμάς Κοσμίδης 114, Θεόδωρος Ξανθόπουλος 106, Νικόλαος Αφεντουλίδης 95, Ιωάννης Ρωμανίδης 88, Ιορδάνης Προκοπίδης 70, Κων/νος Καστανίδης 70, Γεώργιος Φολτόπουλος 83, Μουράτιος Αποστολίδης 75, Γεώργιος Αμαραντίδης 66, Μουράτιος Κωνσταντινίδης 58.

Για το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν Βασιλευομένη Δημοκρατία 244. Αβασίλευτη Δημοκρατία 25. Λευκά 7.

Πληθυσμός:1913=929, 1920=1000, 1928=973, 1940=1382, 1951=1271, 1961=1225, 1971=997, 1981=1036, 1991=997, 2001=952, 2011=874.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Άρδασσας "Η Άρδασσα" (1η Παραδοσιακή Μουσική χορευτική εκδήλωση2018).