ΙΤΕΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

40. Ιτέα, ο (Βούρμπομπο)

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελίδες 385 Κοζάνη 2018

Κοινοτικά:  Ο οικισμός Βούρμπομπο, χτισμένος σε υψόμετρο 630 μέτρων, αποτέλεσαν μαζί με τους οικισμούς Κοπρίβα, Γκουστόμ, Πισκό, Λουτσίσινο, Κολοκυθάκι, Πυλωρή  στις 19-12-1918 την κοινότητα Κοπρίβας. Μετονομάσθηκε σε Ιτιές στις 20-1-1927. Στις 16-10-1940 διορθώνεται σε Ιτέα.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 43 χριστιανοί.

 Η Γενική Διοίκησις Θεσσαλονίκης στις 26 Αυγούστου 1926 γνωστοποιεί με έγγραφο στο Νομάρχη ότι ο ειδικός πάρεδρος της κοινότητας Κοπρίβης για το συνοικισμό Βουρμπόβου διορίσθηκε ο Δημήτριος Παπαδημητρίου. Μέλη της επιτροπής γεωργικής και κοινοτικής  απογραφής που ορίστηκαν στις 10 Νοεμβρίου 1929  ήταν ο πάρεδρος Δημήτριος Παπαδημητρίου, ο ιερεύς Παπαβασίλειος Παλέγγας, ο Ιωάννης Κουσκοσάς δημοδιδάσκαλος.

Επίσκεψη του Επάρχου  κ.Ριζοδήμου στην  περιφέρεια Βεντζίων. «Οι κάτοικοι του χωρίου συν γυναιξί και τέκνοις, οι μαθητές του σχολείου τους ανέμεναν παρατεταγμένοι έξω του χωρίου. Προσφωνήθηκαν από το διδάσκαλο του χωριού Θωμά Σαμαρά. Ο έπαρχος ευχαρίστησε τους κατοίκους δια την τόσο θερμή υποδοχή, επιθεώρησε τη νέα ανεγειρόμενη εκκλησία, συνεχάρη τους κατοίκους και υποσχέθηκε όπως ενεργήσει και χορηγηθεί κονδύλιο εκ 15.000 δρχ. εκ του προϋπολογισμού της κοινότητος Κνίδης δια την ανέγερση του διδακτηρίου. Τον Έπαρχο προέπεμψαν οι κάτοικοι μέχρι την άκρη του χωριού. Δ.Κ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ» (Β.Ε 2-7-39).

Αίτημα για ίδρυση κοινότητας: Οι κάτοικοι Ιτέας  στις 24-4-34 με αναφορά στο Νομάρχη Κοζάνης ζητούν ο συνοικισμός τους να αποτελέσει ξεχωριστή κοινότητα επικαλούμενοι τους παρακάτω λόγους. Στην κοινότητα Κνίδης υπάγονται άλλοι 8 συνοικισμοί. Στον οικισμό σύμφωνα με έγγραφο του επιθεωρητή Σιατίστης λειτουργεί πλήρες εξατάξιο δημοτικό σχολείο. Τα ετήσια  έσοδα ανέρχονται στις 8000 δραχμές. Από την εποχή της συστάσεως της κοινότητας Κνίδης το 1919 καταβάλλουν τακτικά και ανελλιπώς τους φόρους στην κοινότητα η οποία δε διέθεσε ουδέν χρηματικό ποσό υπέρ κοινωφελών έργων του συνοικισμού. Ζητούν να αποτελέσουν ιδία κοινότητα για να κατασκευάσουν έργα κοινής ωφελείας όπως βρύσες, δρόμους και να βοηθήσουν απόρους μαθητές. Οι κάτοικοι που υπέγραψαν ήταν 40, όλοι άρρενες Δημήτριος Παπαδημητρίου, Ιωάννης Νατσιόπουλος, Κων/νος Μπαλαμής…. Ο Έπαρχος Γρεβενών στις 15 Μαΐου 1936 με έγγραφο προς το Νομάρχη αναφέρει τα έσοδα που πραγματοποίησε ο συνοικισμός Ιτέας σύμφωνα με το Δ\ντή του Ταμείου Γρεβενών ήταν: 1932 δρχ. 3414, 1933 δρχ. 10788, 1936 δρχ. 5438. Ο πληθυσμός του συνοικισμού κατά προσέγγιση ανέρχεται στους 200 κατοίκους. Ο Νομάρχης στις 11-6-1936 απαντά ότι ο συνοικισμός Ιτέα δε συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για αυτοτελή κοινότητα καθ’ ότι δε συγκεντρώνει τις απαραίτητες προϋποθέσεις ήτοι 300 τουλάχιστον κατοίκους (60/1404).

Αλώνια: Οι κάτοικοι στις 10-7-39 αναφέρουν στο Νομάρχη Κοζάνης

«Κύριε Νομάρχα κατ’ αυτάς εξεδόθη Αγορανομική διάταξις δια της οποίας απαγορεύεται ο αλωνισμός εντός των χωρίων. Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι γνωρίζουμε ότι το ληφθέν μέτρον είναι το άριστον δια εμάς τους γεωργούς και είναι βέβαιον πως τα αλώνια πρέπει να φύγουν μακριά του χωρίου καθώς μας διέτασσεν κι ο Σταθμάρχης μας. Κατά την εποχή όπου έπρεπε να γίνουν τα αλώνια οι τόποι μας ήταν εσπαρμένοι και δεν ηδύναντο οι κάτοικοι να καταστρέψωσι τα σιτηρά των. Μετά από ολίγον καιρόν ήλθεν η εκ Θεού αποσταλείσα ασθένεια των ζώων μας ο αφθώδης πυρετός και δεν μας επέτρεψε να καλλεργήσωμεν τα χωράφια μας για καλαμπούκι ως εκ τούτου παρέμειναν και σπείρονται σήμερον. Σήμερον όμως τι να κάμουμε πρωτύτερα να θερίσωμεν, να κάνωμεν  τα χωράφια μας ή να κατασκευάσωμεν νέα αλώνια εκτός του χωριού. Επειδή για να γίνουν αλώνια χρειάζεται να μεταφέρουμε από 60 αμάξια άσπρο χώμα διότι ο τόπος μας είναι μαυρόι και είναι ανοιγμένος και εάν αλωνίσουμε όπως έχει θα χαθεί όλος ο καρπός μας. Κατόπιν τούτου σας παρακαλούμε κ. Νομάρχα όπως μας επιτρέψητε εφέτος να αλωνίσωμε εις τα παλαιά αλώνια τις 60-70 θημωνιές που έχωμεν διατάσσοντες δια τούτο τον κ. Σταθμάρχη Σαρακίνης όστις παρά τας παρακλήσεις μας είναι ανένδοτος εις τας εκδιδομένας διαταγάς σας, με τη βεβαιότητα ότι το επόμενο έτος δε θα σας ομιλήσουμε περί του αντικειμένου τούτου. Μετά σεβασμού οι κάτοικοι του συνοικισμού Ιτέας. Β. Παλέγκας, Δημήτριος Παπαδημητρίου, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Χρίστος Καρασίμος, Κων\νος Ντάγκαλας, Γ.Νατσιόπουλος, Δημ. Παλέγκας». Συνολικά 15 υπογραφές. Οι άλλες δυσανάγνωστες (60/1578).

Αρχαιότητες: Νεολιθικός οικισμός στη θέση «Ποταμιά». Αρχαιολογικός  μυκηναϊκός χώρος στη θέση  «Παναγία» και «Προφήτης Ηλίας». Βυζαντινός οικισμός από ελληνιστικούς χρόνους στη θέση “Κεραμίδα”.  Στη θέση “Καλογρίτσα” υπάρχουν όστρακα, ελληνιστικής, ρωμαϊκής, βυζαντινής εποχής (Σαμσάρης).

Εκπαίδευση: «Μαθητές: 20, 18, 17, 18, 18, 13, 17, 21[1].

Διδακτήριο:  Νέο, απεριποίητο, μικρό (1/4/1927). Κατάσταση υποφερτή, έχει αίθουσα, γραφείο με προσανατολισμό (14/3/1931). Μετρία κατάσταση, μελετάται η ανέγερση νέου (25/6/1937). Σε καλό σημείο οι συνεχιζόμενες διδακτηριακές προσπάθειες (16/5/1938). Μετρία κατάσταση, επίκειται ανέγερση νέου (16/5/1939).

Υλικό: Χάρτες μικροί Ευρώπης, Ασίας, Αφρικής, Αμερικής, Αυστραλίας, Μ. Ασίας, Ελλάδας, αρχειοθήκη, τραπέζι, 2 καθίσματα, 15 εικόνες ηρώων, θερμάστρα, σφραγίς, αριθμητήριο (1/4/1927). 4 πολύεδρα θρανία ημικατεστραμμένα, τραπέζι, πίνακας, κάθισμα μόλις συγκρατούμενο, θερμάστρα, κωδωνίσκος, εικών θρησκευτική (14/3/1931). Προσετέθη γεωγραφικός χάρτης Ελλάδας μεγάλος (6/11/1931). Ανεκτά θρανία, πίναξ, χάρτες, τίποτε άλλο (25/6/1937). Δε συνεστήθη σχολική βιβλιοθήκη ελλείψει μέσων (6/11/1931). Σχεδόν ανύπαρκτος (18/5/1939).

Σχολικός κήπος: Δεν καλλιεργείται ελλείψει χώρου (6/11/1931). Προβλέπεται η ίδρυση στο νέο διδακτήριο (18/5/1939).

Φοίτηση: Τακτική (14/3/1931), τακτική απόντες 5 λόγω γρίπης (24/5/1932).

Διδάσκαλοι: Κοσκοσάς Ιωάννης, Τσιούμης Κων/νος, Σαμαράς Θωμάς»[2].

Ιερά: Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου ενοριακός, Παναγία,  Προφήτης Ηλίας στη θέση καλογερίτσα πιθανόν  τόπος γυναικείου μοναστηριού. Το 1937 ιερέας της ενορίας ήταν ο Βασίλειος Παλέγκας. Στο μηναίο του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου Εξάρχου λαμβάνουμε την πληροφορία ότι ο  παπα Νικόλας από χωρίον  Βούρμπομπον προσελήφθη από τους Εξαρχήτες από Μάρτιο του 1883 ως ολόκληρο το χρόνο με αμοιβή 25 κοιλά σιτάρι και για τα τυχερά (χαρά) θα λαμβάνει 10 γρόσια. Αφιερωτές στη μονή Αγίου Νικάνορος 35 για την Α΄ Γραφή (1534-1692) και 64 για τη Β΄ Γραφή από 1692 και εντεύθεν.

Οικονομία: Κύρια ενασχόληση των κατοίκων η γεωργία και κτηνοτροφία. Προπολεμικά ο τόπος υπέφερε από την ελονοσία. Ο Συνεταιρισμός Αποκαταστάσεως Ακτημόνων Καλλιεργητών στις 1-4-57 αναφέρει στο Νομάρχη ότι το Δασαρχείο Κοζάνης κατάρτισε πίνακα υλοτομήσεως του δάσους Ιτέας. Το εν λόγω δάσος παρεχωρήθη στο Συνεταιρισμό στις 12-4-29 με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεως Γρεβενών για ξύλευση, βοσκή των συνέταιρων. Ζητούν να μη δοθεί άδεια για υλοτόμηση του δάσους και να συνεχίσουν να το νέμονται οι συνέταιροι. Υπογράφεται από τον πρόεδρο Δημ. Παλέγκα (ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 861).

Μακεδονομάχοι:Λιόλιος (Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών σ. 307).

Πληθυσμός: 1854=21 στεφάνια.1913=132. 1920=140. 1928=174. 1940=189. 1951=208. 1961=284. 1971=227. 1981=240. 1991=189. 2001=242. 2011=133. (42^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 56 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 7.520 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 61 κατοικίες και ο φόρος ήταν 7600 άσπρα.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Ιτέας. Στην Ιτέα γεννήθηκε ο μουσικός και τραγουδιστής δημοτικών τραγουδιών Χρήστος Ντάγκαλας (1950).

Ποδοσφαιρικό σωματείο “Κεραυνός Ιτέας”.

---

[1]Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 1/4/1927, 14/3/1931, 6/11/1931, 24/5/1932, 14/3/1934, 25/6/1937, 16/5/1938, 18/5/1939.

[2] Τάνια Αποστόλου. Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοϊου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου. Μεταπτυχιακή εργασία . ΠΔΜ 2015