Ά. Θεόδωρος,ο (Τσάριστα) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Ά. Θεόδωρος,ο (Τσάριστα)

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου  “ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ” σελ. 336 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 757 μ. στη διαδρομή Τσοτύλι, Ομαλή, Άγιος Θεόδωρος. Απέχει από το Τσοτύλι 12 χλμ. Ανήκει στην τοπική κοινότητα Αγιάσματος, της Δημοτικής Ενότητας Τσοτυλίου.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 15 γηγενείς χριστιανοί και 16 Μουσουλμάνοι Βαλαάδες.

Στις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν, μετά την ενσωμάτωση του οικισμού στην Ελλάδα, στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν στο ενδέκατο εκλογικό τμήμα Πενταλόφου.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 76 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στην περιφέρεια Βοΐου (νυν δήμος Βοΐου)  ο Άγιος  Θεόδωρος ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στη 57^η θέση με 34 κατοίκους. Απογράφηκαν και τρεις ακατοίκητοι οικισμοί Παρόχθιον, Ρόκαστρον, Παναγία Χορηγού (π.παιδικές κατασκηνώσεις).

 

Εκπαίδευση: “Άγιος Θεόδωρος -Τσάριστα, 1/τάξιον, (ημιπροσφυγικός)

Μαθητές: 14, 18, 22, 22, 22, 31, 43, 44, 42, 44 (Αντίστοιχα με ημερομηνίες επιθεωρήσεων: 1/7/1929, 21/11/1930, 16/11/1931, 7/6/1932, 17/5/1933, 26/2/1934, 27/5/1937, 17/11/1937, 3/6/1939,18/4/1940. Λειτούργησε ως μονοτάξιο).

Διδακτήριο: Διδακτήριο ανηγέρθη το 1927-28, εισφορά του εν Αμερική συλλόγου, εράνου και κατοίκων, κρατική αρωγή δε χορηγήθηκε. Έχει ανάγκη εσωτερικής και εξωτερικής επιχρίσεως δι’ αμμοκονίας και κατασκευής (1-7-1929). Στο εσωτερικό λείπουν τα κονιάματα, δεν έγινε με σχέδιο του υπουργείου, έχει δωμάτιο για το διδάσκαλο (21-11-1930). Λίαν ικανοποιητική κατάσταση. Φοιτούν οι μαθητές του συνοικισμού Αγίας Παρασκευής (27-5-1937) (Οικισμός Αγία Παρασκευή (πρώην Μπάνια) δεν απέκτησε ποτέ δικό του σχολείο, βλέπε Αδαμίδη, Α. (1981) Η Αγία Παρασκευή Βοΐου, σ.33.)  Ο αυλόγυρος βρίσκεται από 3ετίας ημιτελής και ημικατεστραμμένος (3-6-1939).

 

Υλικόν: Θρανία καινούργια, 4 παλαιού τύπου πολύεδρα, τραπέζι, κάθισμα, πίνακα, 10 εικόνες ηρώων του 21, χάρτες Αμερικής, Ασίας, Ελλάδας (1-7-1929). Έχει 5 πολύεδρα θρανία, θερμάστρα, κομμάτι πίνακα (21-11-1930). Προσετέθη μεγάλος χάρτης της Ελλάδας (16-11-1931). Προστέθηκαν 6 τρίεδρα θρανία και ένας μαυροπίναξ (26-2-1934). Τα υπάρχοντα θρανία ακατάλληλα και ανεπαρκή. Υπάρχουν χρήματα να γίνουν 6 ακόμη θρανία. Εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα δεν υπάρχουν, μόνο λίγοι γεωγραφικοί χάρτες (27-5-1937). Εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα δεν υπάρχουν (3-6-1939). Αρκετά έπιπλα, εποπτικά μέσα ελάχιστα (18-4-1940).

Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Υπηρεσιακά βιβλία ελλειπή. Υπάρχουν μαθητολόγιο, γεν. έλεγχος, κατάλογος προσκλήσεως (1/7/1929). Σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει (21/11/1930). Δεν επλουτίσθη ελλείψει πόρων (17/5/1933). Προσετέθησαν 5 τόμοι βοηθημάτων διδασκάλου και μαθητών (26-2-1934).

Σχολικός κήπος: Καλλιεργείται (1/7/1929). Υπάρχει, ανάγκη προμηθείας κηπουρικών εργαλείων (27-5-1937). Υπάρχει στον οποίο καλλιεργούνται οπωροφόρα δένδρα και θα σπαρούν δημητριακά (18-4-1940).

Φοίτηση: Τακτική (1/7/1929). Τακτική πλην των εξ  Παρασκευής μαθητών λόγω της αποστάσεως και του παρακειμένου χειμάρρου (3-6-1939).

Άλλες πληροφορίες: 9 γηγενείς και 11 προσφυγικές οι οποίοι ομιλούν την τουρκική και λαζική (1/7/1929). Αποτελέσματα πενιχρά, οι μαθητές λίγες γνώσεις παπαγαλιστί έμαθαν (16-11-1931). Αποτελέσματα μηδαμινά, ουδεμία καλλιέργεια αυτενεργείας, σκέψεως και κρίσεως (7/6/1932).

Διδάσκαλοι: Δασκαλόπουλος  Γ. Κωνσταντίνος, Δασκαλόπουλος Αντώνιος, Μιχαηλίδου Στέλλα, Μπακαΐμης Θωμάς” (Τάνια Αποστόλου…)

Ιστορικόν ανεγέρσεως Διδακτηρίου: Το διδακτήριο ανηγέρθη δαπάνης Συνοικισμού κατά το έτος 1927. Ανηγέρθη εις οικόπεδο ανταλλάξιμο με υλικά κατεστραμμένης ανταλλαξίμου οικίας. Κατά την τοιχοποιία εδαπανήθησαν 6000 δρχ. προσφερθείσαι υπό κατοίκων. Το έτος  1930 διετέθησαν υπό των κατοίκων 4 χιλ. δια το εσωτερικό του Δ/ρίου. Κατά το έτος 1934 υπό του υπουργείου διετέθησαν 12 χιλ. προς τελειοποίηση του κτηρίου. Διαστάσεις διδακτηρίου 5,60 Χ10,20.

   Εκτίσθη το 1927 επερατώθη το 1935. Εκτίσθη υπό οικοδόμων και ουχί εργολάβου τη επιβλέψει Σχ. Επιτροπής Αν.Παρτσάλη κατοίκου Αγ.Θεοδώρων.

Εν Αγίω Θεοδώρω 3 Μαΐου 1955 Ο Διευθυντής του σχολείου Μπακαΐμης

Ιερά: Ιερός ναός Αγίας Παρασκευής, χτισμένη στην είσοδο του χωριού, κοιμητηριακός ναός.

            Κοινοτικά: Στις 31/12//1918 προσαρτάται στην κοινότητα Λικνάδων. Στις 31/3/1920  αποσπάται από την κοινότητα Λικνάδων και προσαρτάται στην κοινότητα Αγιάσματος. Στις 30/8/1927 μετονομάζεται σε Άγιος Θεόδωρος. Στις 4/5/1965 ορίζεται έδρα της κοινότητος Αγιάσματος. Στις 4/12/1997 εντάσσεται στο δήμο Τσοτυλίου. Στις 7/6/2010 προσαρτάται στο δήμο Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα.

Οικονομία: Σύμφωνα με φορολογικά κατάστιχα επί Τουρκοκρατίας. Χωριό Τσιάριν (στ)α. Το 1568. Φόρος παζαριού 1000 άσπρα το έλαβε ο Βεζίρης Χιζίρ Πασάς και βεβαιώθηκε στη Χρούπιστα (Άργος Ορεστικό).

 Ο Ιωάννης Αθανασιάδης παντοπώλης με αίτηση στο Νομάρχη στις 27-2-41 αναφέρει ότι ο Συνοικισμός Άγιος Θεόδωρος, Αχλαδιά και Κοιλάδι υπάγονται στην αστυνομία Αυγερινού.

Επειδή το κέντρο Αυγερινού δεν έχει μπακάλικο και επειδή το κέντρο Τσοτυλίου έχει απ’ όλα τα είδη μπακαλικής και επειδή οι ανωτέρω συνοικισμοί επιθυμούν να τους προμηθεύσω εγώ ως παντοπώλης του συνοικισμού Αγίων Θεοδώρων ζητά να διατάξει να προμηθευτεί είδη μπακαλικής από το Κέντρο Τσοτυλίου (20/1621).

Πεσόντες: Στρατ. Τσιρέλας Φίλιππος του Ιωάννη, γεννηθείς το 1910, 53 ΣΠ, Ύψ. Χότσιστα Μόραβας 21-11-40.

Πληθυσμός: 1913=105.1920=95. 1928=98. 1940=135. 1951=125. 1961=107. 1971=79. 1981=71. 1991=61. 2001= 70. 2011=34.

Αυλαί Δήμου Σερβίων

 

Αυλαί,αι

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμων Σερβίων-Βελβεντού”  σ. 177 Κοζάνη 2022

 

 

Γενικά: Μεικτός οικισμός, κατοικείται από γηγενείς και ποντίους  χτισμένος σε υψόμετρο 360 μ. στο 4^ο χλμ. της Εθνικής οδού Σερβίων-Ελασσώνος. μεταξύ της λίμνης Πολυφύτου και τα Καμβούνια  όρη. Ήταν αυλή των ανακτόρων του κάστρου των Σερβίων στα χρόνια του βασιλιά Ηράκλειου. Πλησιέστεροι οικισμοί Κρανίδια, Γούλες, Σέρβια.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Σερβίων, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 26 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Σερβίων αι Αυλαί ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 12^η θέση.

Επί Τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι μπέηδων. Πολλοί κάτοικοι μετανάστευσαν στην Κοζάνη μεταξύ αυτών και η οικογένεια Αυλιώτη.

   Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 2^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας την εκκλησία των Γουλών.

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν

Βασιλευόμενη δημοκρατία 270. Αβασίλευτη δημοκρατία 7. Λευκά 0[1].

Βουλευτικές εκλογές 26-1-36: Λαΐκό 17. Φιλελεύθεροι 176, Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωση 5, Δημοκρατικός Συνασπισμός 55,  Αγροτικό 7, Παλαϊκό Μέτωπο 14, Κομμουνιστικό Αρχειομαρξιστικό 0, Μεμονωμένοι 2, άκυρα 1.

Εκπαιδευτικά: Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης. Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης Ι .Μαργαρώνης στις 16-10-17«Μαθητές 22. Κάτοικοι 150 περίπου. Το διδακτήριο είναι κοινοτικόν, μονώροφον, η οροφή του οποίου φτάνει εις ύψος τόσον ώστε η κεφαλή ημών ήγγιζε ταύτην. Είναι υγρόν και ανεπαρκές στο χώρο και φωτισμόν.

Εν τω χωρίω υπάρχει και έτερον οίκημα βέη τινός εγκαταλελειμμένον, όπερ κατέχεται ήδη υπό τινος εντοπίου. Δέον να διαταχθή η έξωσις αυτού και η απαλλοτρίωσις του κτήματος υπό του δημοσίου, όπερ επισκευαζόμενον καταλλήλως και δια δαπάνης 2 ως έγγιστα χιλ. δραχμών να χρησιμοποιηθεί ως διδακτήριον.

Υλικόν του σχολείου: 4 θρανία παλαιού τύπου, 1 πίναξ, 1 θερμάστρα και 1 χάρτης. Ο υποδιδάσκαλος Θ. Καραόγλου, της Γ. γυμνασίου Αδριανουπόλεως, ετών 38, έγγαμος πρόσφυξ» (Αποστόλου Β. Δ.Μ 1916-17).

Ως διδακτήριο χρησιμοποιείται εν οίκημα συνεχόμενον της εκκλησίας, το οποίον είναι κυριολεκτικώς μπουντρούμι και ακατάλληλο για σχολείο, αλλά και για κάθε άλλο. Συνέστησα όπως εγκατασταθούν οι μαθητές αμέσως εις εν δωμάτιον κενόν εν τω κονακίω του άλλοτε Οθωμανού τσιφλικούχου. Ως διδάσκαλος υπηρετεί εις προσωρινός υποδιδάσκαλος τελειόφοιτος της Ε΄ Δημοτικού (6/10/1921).

Διδακτήριον στενόν, χαμηλόν, σκοτεινόν, υγρόν παρά τον νάρθηκα της εκκλησίας, αληθής τρώγλη. Δύο σαθρά θρανία και εις μικρός πίναξ είναι τα μόνα έπιπλα και όργανα του σχολείου. Κάτοικοι 146, τάξεις 3, μαθητές 21  (9-19/5/1923).

Το διδακτήριο βρίσκεται στην αυτή ελεεινή κατάσταση. Κατόπιν απειλής ότι θα κλεισθεί το σχολείο απεφάσισαν οι κάτοικοι να ανεγείρουν νέο διδακτήριο, άρχισαν να συγκεντρώνονται τα απαιτούμενα υλικά. Η εγκατάσταση των προσφύγων οικογενειών είναι εις επί πλέον λόγος επισπεύδων την ανέγερση διδακτηρίου. Τάξεις 4. Μαθητές 28. Κάτοικοι 146 (10-14/10/1923).

Το σχολείο λειτουργεί εντός δωματίου ακαταλλήλου. Παρά τις επανειλημμένες συστάσεις δε θέλησαν οι κάτοικοι γηγενείς και πρόσφυγες να ανεγείρουν νέο διδακτήριο, κάτοικοι 246 γηγενείς και 100 πρόσφυγες (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Ο Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων στις 19 Αυγούστου 1926 μεταθέτει το διδάσκαλο Μάρκο Τελλιόπουλο εκ του διταξίου μεικτού Μόκρου εις το αργούν μονοτάξιον Αυλών δια λόγους οικογενειακούς, για να βρίσκεται στην οικογένειά του η οποία βρίσκεται εγκατεστημένη μονίμως στις Αυλές.

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Κυρ. Βουχάρας, Παν. Γαλογαύρος, Παν. Σιαφαρίκας.

Διδακτήριον νεόδμητον τύπου μονοταξίου. Μαθητές 86, δε φοιτούν 3 οι οποίοι εμηνύθησαν (28/3/38).

Διδακτήριον νέον, ανεπαρκές λόγω αυξήσεως των μαθητών. Περιβάλλεται από γηπέδου το οποίο επαρκεί για σχολικό κήπο.  Μαθητές ανέρχονται στους 96, στην επιθεώρηση ήταν μόνο 4.

Διδάσκαλος: Κολυβάς Λύσανδρος εκ Περγάμου, 1894, μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο κατά τον Νόμο 4374  (Αυλές 38,41).

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Γεωργίου (1936-1961). Στον κατάφυτο λόφο (πουρναριές) πάνω από τον οικισμό, υπάρχουν τα εξωκκλήσια του Αγίου Νεκταρίου και του Αγίου Αθανασίου (Πολιτιστικός Σύλλογος Αυλών).

“Το χωριό τιμά τον άγιο Θεόδωρο τον Τήρωνα στο ομώνυμο ασκητήριό του το πρώτο Σάββατο της μεγάλης Τεσσαρακοστής. Είναι ένα ασκητήριο του ενδέκατου αιώνα μήκους επτά μέτρων με λαξευμένη Αγία Τράπεζα, από τον ασκητή Θεόδωρο που ασκήτεψε σε αυτό. Πάνω από το ασκητήριο υπάρχουν δυο σπηλιές με αγιογραφίες” (Νικολαΐδου Δέσποινα Κυριάκου: Το ασκηταριό του αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος στις Αυλές Κοζάνης. Μνημεία, παραδόσεις, λαϊκή ευσέβεια. Συμβολή στην τοπική αγιολογία της Κοζάνης ΑΠΘ 1917).

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 12 και στη Β΄ Γραφή  24 (Από το 1692 και μετά).

Μέλη του Ιερατικού Συνδέσμου  στις 28-3-27 ήταν ο ιερέας  Στάμκου κυρ Χρήστος (60/1472).

Για την αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση το έτος 1863 οι Αυλές φορολογήθηκαν για 25 στεφάνια (οικογένειες) 310 γρόσια και  ¼ παράδες.

Κατανομή περιουσίας: Στην Επιτροπή δια την κατανομή της μεικτής περιουσίας ήταν ο Ειρηνοδίκης Σερβίων  Χαρ. Μαλάκης  ο οικονομικός έφορος Κωνστ. Μούστρης. Ο επιθεωρητής Δημ. Εκπαιδεύσεως Μιλτ. Σταβάρας και αντιπρόσωποι της κοινότητας Ιωάννης Τελιόπουλος, Χαρίσιος Παναγιωτόπουλος 7-8-26 την κατένειμαν ως ακολούθως: Εκκλησία άμβυκα. Σχολείο δύο αγροί συνολικής εκτάσεως 14 στρεμμάτων.

 Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/3/1920 με την απόσπαση του οικισμού Αυλές από την κοινότητα Σερβίων και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας. Στις 16/10/1940 το όνομα διορθώνεται σε Αυλαί. Στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Σερβίων.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25-10-25 ψήφισαν 51 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Κων/νος Γ. Νταλαγιώργος 42, Αθαν. Φ. Γαλογαύρος 39, Γεώργ. Στ. Τελλιόπουλος 39, Παν. Φ. Γαλογαύρος 38, Στέργιος Β. Τελιόπουλος 29, Δανιήλ Αληχανίδης 20, Χαρίσης Κοκολιός 20, Ιωάννης Δ. Δημόκας 14, Ιωάν. Γ. Δαλαγεώργος 7, Χαρίσιος Στ. Τελλιόπουλος 4.

Στις 8 Ιουλίου 1925 υπέρ του Ειδικού Ταμείου Τηλεφωνικής Συγκοινωνίας Μακεδονίας 50 δρχ.

Υπέρ του αρρεναγωγείου Σερβίων το ποσό των 100 δρχ. το έτος 1927.

Η κοινότης Αυλών με αναφορά στο Νομάρχη Κοζάνης στις 5 Φεβρουαρίου 1931 αναφέρουν ότι το κ.σ κατόπιν αποφάσεώς του κατήρτισε το πρόγραμμα της προσωπικής εργασίας και προσκάλεσε τους εγκατεστημένους άρρενες τους υποχρέους προς προσωπική εργασία όπως μεταφέρουσι έκαστος και εκ της θέσεως «δέμα»  25 αμάξια πέτρα δια την κατασκευή του κοινοτικού σχολείου και εντός 30 ημερών πάντες οι γηγενείς συμμορφώθηκαν και μετέφεραν την ανάλογο πέτρα μόνο οι πρόσφυγες εστάθη αδύνατον να μεταφέρουν την ανάλογο πέτρα ισχυριζόμενοι ότι δε θέλουν σχολείο καίτοι έχουσι τα απαιτούμενα  προς μεταφορά της πέτρας αμάξια και ζώα μόνο και μόνο ότι δε θέλουν σχολείο και εσχάτως όταν είδον θα πληρώσωσι το αντίτιμον της προσωπικής εργασίας προσέφυγαν σε εσάς  ισχυριζόμενοι ότι θέλουν  να εργαστούν εις τους κατεστραμμένους δρόμους πράγμα το οποίο γνωρίζει και το κ.σ την ανάγκη της κατασκευής αυτών αλλά θεώρησε και έκρινε ιερώτερο τον σκοπόν δια την κατασκευήν του σχολείου διότι ελλείπει τελείως και συναθροίζονται τα τέκνα εις ένα σκοτεινό και ανθυγιεινό δωμάτιο. Η  κατασκευή των οδών της κοινότητας παραμένει για το ερχόμενο έτος και δεν είναι μεγάλη ανάγκη διότι κατά το παρελθόν έτος 1925-26 κατασκευάσθηκαν τα επικίνδυνα μέρη των δρόμων και διέρχονται αι άμαξαι ακόμη και αυτοκίνητα ενώ ήτο αδύνατος η διάβασις (60/1911).

Στις 28-12-36 υπό την προεδρία του Αναστασίου Αποστολίδη ψηφίζει πίστωση 300 δραχμών δια την αναθηματική στήλη Πόρτες.

Στις 5-4-37 αναφέρουν ότι η κοινότητα είναι άπορος και δε δύναται να πληρώσει τον ιατρό που θα συμφωνηθεί για το δαμαλισμό και αναδαμαλισμό των δημοτών.

Το κ.σ έχοντας υπ’ όψιν την από 4^η Αυγούστου και εντεύθεν δημιουργουμένη Νέα Ελλάδα πυρετωδώς εργαζομένη δια την αναδιοργάνωση των Εθνικών μας δυνάμεων, την ανασύνταξη και ανασυγκρότηση αυτών δια την αναγέννηση του ιστορικού και Μεγάλου Έθνους ψήφισε πίστωσιν 750 δρχ. υπέρ της Βασιλικής Αεροπορίας στις 7-8-1937.

 Το κ.σ Αυλών με πρόεδρο τον Κων. Δελικωστόγλου στις 8-9-37 ψήφισε πίστωσιν 50 δραχμών δια την αγορά παρά της Αστυνομίας στριχλίνης προς δηλητηρίασιν των αδεσπότων και επικινδύνων κυνών (60/1952).

Με ψήφισμα στον εθνικό κυβερνήτη Ι.Μεταξά, υπουργό στρατιωτικών, στον αντιπρόσωπο της κυβερνήσεως κ. Κ.Βλαχόπουλο  και προς τον τετιμημένο στρατηγό Διοικητή της ΙΧ Μεραρχίας Κοζάνης Μπασακίδην στις 15-3-1937  το κ.σ εκφράζει θερμές ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη των κατοίκων για την εγκατάσταση τμήματος Στρατού της Φρουράς Κοζάνης για τα Σέρβια.

Το υπουργείο Υγιεινής και Πρόνοιας ζητά από τις κοινότητες να συμπληρώσουν Δελτίο Κοινοτικής Απογραφής. Το κ.σ με πρόεδρο  το Λεόντιο Λαζαρίδη σε συνεδρίαση στις  29-9-46 το συνέταξαν ως ακολούθως: Κατοικίες 85. Πληθυσμός 460. Δεκαπέντε κατοικίες υπέστησαν μερική καταστροφή δια βομβαρδισμού παρά γερμανικών αεροσκαφών στις 13-4-1941. Νόσος ελονοσία. Θύματα 15.  Εκ πολέμου 12 και από ομάδες αντίστασης 3 (60/1331).

Το κοινοτικό συμβούλιο στις 27-8-51 με πρόεδρο τον Αθανάσιο Γαλογάβρο λαβών υπόψη τη θέση Ποταμιά ήτις εκαλύπτετο υπό δάσος ιτεών και πλατάνων και λόγω της ανωμάλου καταστάσεως κατεστράφη τελείως και επειδή η έκτασις αύτη επιβάλλεται να αναδασωθεί λόγω του ότι είναι παραποτάμιος και κινδυνεύει να παρασυρθεί υπό του ποταμού Αλιάκμονος αλλά και για την ξύλευση των κατοίκων, για λόγους εθνικής οικονομίας και υγείας αποφάσισε την απαγόρευση την βοσκήν των αιγών και την ξύλευσιν για μία πενταετία.

Το κ.σ με πρόεδρο τον Αθανάσιο Γαλογάβρο στις 8-9-58 αποφάσισαν την κατασκευή της βρύσης του χωριού την εξαγωγή των σαθρών σωλήνων και την τοποθέτηση νέων  (60/1702).

Πληθυσμός:1913=130. 1920=146. 1928=295. 1940=440. 1951=494. 1961=634. 1971=526. 1981=481. 1991=490. 2001=394. 2011=293.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Αυλών.

 

 

---

[1] 25 Μαρτίου 1924 κήρυξη αβασίλευτης δημοκρατίας η οποία επικυρώθηκε με δημοψήφισμα στις 13 Απριλίου 1924. «Ναι» στην αβασίλευτη δημοκρατία ψήφισε το 69,98% (758.472 ψήφοι) των εκλογέων. Στις 3 Νοεμβρίου 1935 διεξάγεται δημοψήφισμα, το ποσοστό υπέρ της βασιλευομένης δημοκρατίας  ανήλθε σε 97,88%.

 

 

Ανατολικόν ( Ίνελι) (προσφυγικός οικισμός) Δήμου Εορδαίας

 

Ανατολικόν ( Ίνελι) (προσφυγικός οικισμός)

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Ημιορεινός οικισμός με υψόμετρο 630 μ. Συνδέεται με αστική συγκοινωνία με την Πτολεμαΐδα. Στο κέντρο του χωριού εντυπωσιάζει το πάρκο, η φωταγωγημένη πλατεία, το μνημείο πεσόντων. Πλησιέστεροι οικισμοί Κομνηνά, Πεντάβρυσος, Άγιος Χριστόφορος, Πτολεμαΐδα.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Βερμίου, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας  το Ανατολικόν ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 4^η θέση.

Αρχαιότητες: Στη θέση «Μεγάλη Σπηλιά» του Βερμίου σε έκταση 150 στρεμμάτων υπάρχει παλιός οικισμός (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης). Στην τοποθεσία «πατάτες» βρέθηκαν τάφοι, πήλινα αντικείμενα, ένα βέλος.

Εκλογικά: Στις εκλογές της 30/5/1915  οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο έβδομον με έδραν το χωρίον Τριέπιστα ένθα θέλουσιν ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Ίνελι, Κοζλουκιόϊ και Ναλμπάν-Κιόϊ, τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον.

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 358. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 194, Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 74. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 20. Λευκά 0. Άκυρα 0.

Εκπαιδευτικά: Ελλείψει άλλου καταλληλοτέρου κτιρίου εχρησιμοποιήθη ως διδακτήριον το τουρκικόν τζαμίον το οποίον στερείται πατώματος, οροφής και επαρκούς φωτισμού. Τούτο χρησιμοποιείται και ως εκκλησία. Προς αποφυγήν του ανεγειρομένου εκ του δαπέδου κονιορτού παρήγγελαν και έστρωσαν ψάθες. Εάν καταληφθή το έτερον τζαμίον και μεταβληθεί σε εκκλησίαν και αν γίνουν επισκευές και μεταρρυθμίσεις εις το κατειλημμένο ήδη θα αποκτήσει η κοινότης κατάλληλο διδακτήριο. Μαθητές 130. Ταξεις 4. Κάτοικοι 700  (6-12/4/ 1924).

Το εν τμήμα των μαθητών διδάσκεται στο τουρκικό τζαμί, το έτερον στο πρώην τουρκικό διδακτήριο. Αμφότερα είναι ακατάλληλα. Στον οικισμό έχουν εγκατασταθεί 150 νέες προσφυγικές οικογένειες, ο δε αριθμός των μαθητών ανήλθε στους 222 και πρέπει να ανεγερθεί εξατάξιον  διδακτήριον (25 Οκτ. ως 9 Νοεμ.1924 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 73).

                Τα δύο υπάρχοντα διδακτήρια ανθυγιεινά και τελείως ακατάλληλα. Κάτοικοι 1108 πρόσφυγες. Μαθητές 111 άρρενες 78 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το νέον τετρατάξιον διδακτήριον επερατώθη κατά το Νοέμβριο 1927 και από τον Ιανουάριο 1928 εγκατεστάθη εν αυτώ το δημοτ. Σχολείο (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 14/1/1928 διορίζει υπηρέτρια  την Σοφίαν Μυλωνά  στο τριτάξιο μεικτό δημοτικό σχολείο  με μισθό 250 δρχ. μηνιαίως.

Προαύλιο επαρκές, βρύση προς ύδρευση των μαθητών. Έχει 60 θρανία τρίεδρα καινουργή και υπό κατασκευή 8 (6/11/36).

Τριτάξιο. Διδακτήριο νεόδμητο διώροφον, τύπου τετραταξίου. Λείπουν τα εξωτερικά επιχρίσματα. Υπάρχει σχολικός κήπος τριών στρεμμάτων στον οποίο καλλιεργούνται οπωροφόρα δέντρα και μικρές άλλες καλλιέργειες. Μαθητές 290 (22/11/37).

Ιερά: Ιερός ναός Υψώσεως Τιμίου Σταυρού, ανεγερθείς το 1936, πολιούχος του οικισμού. Ιερός ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην είσοδο του οικισμού. Άγιος Νεκτάριος. Των 12 Αποστόλων.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Ίνελι (μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Ανατολικόν). Στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Βερμίου.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 192 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Απόστολος Τσαούσης 116, Δημήτριος Μαυρουδής 115, Στέλιος Γκαλάς 112, Δημήτριος Αερίδης 107, Ιωάννης Κιλίνης 82, Σπύρος Παπαδόπουλος 71, Μιλτιάδης Αποστολίδης 65.

Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης 300 δρχ. το έτος 1927.

Ο πρόεδρος της κοινότητος αναφέρει ότι διεξήχθη έρανος κατά την  εορτή της 25^ης Μαρτίου 1937 υπέρ των Εθνικών Οικοτροφείων και Ορφανοτροφείων και εισπράχτηκε το ποσό των 50 δραχμών.

            ΔΕΘ: Η  κοινότητα υποχρεώθηκε  να συνεισφέρει  για την 3^η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης  το Σεπτέμβριο του 1928 δραχμές 5000.

Οι Γεώργιος Αραμπατζής και Απόστολος Δεληδήμος έλαβαν Αργυρούν μετάλλιον μετ’ επαίνου διά έκθεση προϊόντων με έρια και βίκος (Β.Ε 20-1-35)

            Εκπαιδευτικά: Αίτησις του κοινοτικού συμβουλίου Ίνελι Καϊλαρίων Προς τη Νομαρχία Κοζάνης  (60/581)

«Κύριε Νομάρχα

Οι υπογεγραμμένοι πρόεδρος και κοινοτ. Σύμβουλοι του συν/μού Ίνελι, λαμβάνομεν την τιμήν να αναφέρωμεν υμίν ότι

            Η κοινότης ημών, υπερτριακοσίας αριθμούσα οικογενείας, στερείται απολύτως σχολικού κτηρίου δια την εκπαίδευση των τέκνων αυτής, εν όλω δε τω χωρίω ουδέ εν υπάρχει κτίριον, όπερ κατ’ ανάγκην θα ήτο δυνατόν να μετατραπεί εις Σχολείον, καθότι οι τέως κάτοικοι, Τούρκοι μικρόν τέμενος, επί δύο σχολικά έτη εχρησιμοποιήθη και ως εκκλησία και ως σχολείο, δια την στενότητα όμως του χώρου οι μαθηταί εφοίτων εκ περιτροπής, όντες διηρημένοι εις δύο κατηγορίας, την π.μ και μ.μ. Κατάστασις όντως  αποθαρρυντική από  διδακτικής και  από υγιεινής  απόψεως. Ένεκα του ασφυκτικού συνωστισμού πολλάκις ησθένησαν  και μαθητές και διδάσκαλοι, οίτινες επανειλημμένως και ρητώς εδήλωσαν, ότι εάν μέχρι τέλους του προσεχούς 7/βρίου δεν ανεγέρθη Σχολείον εις τον συν/σμόν ημών, δεν θα διστάσωσι να υποβάλωσι προς τους  αρμοδίους παραίτησην από της  θέσεώς των.

Δια ταύτα

Υποβάλλοντες εις γνώσιν υμών, ότι εάν δεν ληφθή πρόνοια προς αποτροπήν του τοιούτου κακού και θεραπείαν των αναγκών της κοινότητος, τα τέκνα ημών, αμφοτέρων των φύλων εις πλέον των τριακοσίων ανερχόμενα, θα καταδικασθώσι να μείνουν αγράμματα και απαίδευτα.

            Παρακαλούμεν υμάς θερμώς όπως ευαρεστηθείτε ίνα διενεργήσητε την εκ του δια την εν Μακεδονία ανέγερσιν εκπαιδευτηρίων προσποριζομένου ποσού παροχήν εκατόν χιλιάδων +100.000 δραχμών δια την ανέγερσιν εξαταξίου Σχολής εν τη κονότητι ημών, ης άμεσον και απόλυτον αύτη έχει ανάγκην.

             Δεν παραλείπομεν να αναφέρωμεν, κύριε Νομάρχα, ότι προς τον σκοπόν τούτο έχομεν υποβάλει από της σήμερον σχετικάς αιτήσεις προς τον κ. Επιθεωρητήν των Δημ. Σολείων Ν. Κοζάνης και προς την Διεύθυνσιν Εποικισμού Δυτ,. Μακεδονίας, παρά μεν του πρώτου αιτησάμενοι όπως εισηγηθή καταλλήλως και όπου δει το θέμα, παρά δε της δευτέρας την χορήγησιν του αναγκαιούντος υλικού ξυλείας, κεράμων, οπτολίνθων, και ασβέστου περί της μεταφοράς των οποίων είμεθα  έτοιμοι να φροντίσωμεν ημείς».

            Το κ.σ Ανατολικού στις 17-9-1933 με πρόεδρο τον Κων/νο Σπυρίδη αποφάσισε την πρόσληψη κοινοτικής διδασκάλισσας την Ελένη Κωνσταντινίδου κάτοικο Πτολεμαΐδας με μηνιαίο μισθό 500 δραχμών από 1-10-1933 ως 31-5-1934. Η πρόσληψη έγινε μετά από εισήγηση της Σχολικής Εφορείας η οποία ανέφερε ότι καυτά την πρώτη μέρα των εγγραφών ενεγράφησαν στην Α΄ και Β΄ τάξη περί τους100 μαθητές και υπολείπονται προς εγγραφήν στις αυτές τάξεις άλλοι 75 μαθητές. Η διδασκαλία των 175 μαθητών είναι αδύνατος. Οι άλλοι δύο διδάσκαλοι του σχολείου είναι επιφορτισμένοι με τη διδασκαλία των άλλων τεσσάρων τάξεων (60/1608).

            Προσφυγικά: Ο Θεόδωρος Δημ. Θεοδωρίδης κάτοικος Ανατολικού στις 2-7-1940 αναφέρει στο Νομάρχη ότι είναι Έλλην το γένος, κατάγεται εξ Αργυρουπόλεως Τραπεζούντος. Το 1916 δραπέτευσε από την τουρκική επικράτεια λόγω των κατακτήσεων. Μετέβη στη Ρωσία όπου και παρέμενε συνεχώς. Αναχώρησε από τη Ρωσία βάσει της ελληνικής πρεσβείας της Μόσχας με τη σύζυγό του, τη μητέρα του, την πεθερά του και τεσσάρων ανηλίκων τέκνων. Εγκαταστάθηκε στο Ανατολικό. Τώρα η αστυνομία ζητά να εγκαταλείψει το χωριό ως αλλοδαπός γιατί η περιοχή είναι επιτηρούμενη. Ζητά από το Νομάρχη να παραμείνει ανενόχλητος στην κατοικία του στο Ανατολικό Εορδαίας (60/1638).

            Ο Νικόλαος Καραγιαννάκης από Ανατολικό Εορδαίας άπορος με πενταμελή οικογένεια γυμνός και ανυπόδητος μέχρι σήμερα δεν έλαβε ούτε ιματισμό ούτε κανένα ζεύγος παπούτσια μέχρι σήμερα.. Τονίζει ότι βρίσκεται κλεισμένος στο σπίτι του καθ’ ότι ανυπόδητος Δια ταύτα παρακαλεί να του παραχωρηθεί ένα ζεύγος παπούτσια και ένα φόρεμα για τη σύζυγό του. Τα τρόφιμα της διανομής δεν τα έλαβε καθ’ ότι δεν έχει χρήματα να τα πάρει δεδομένου ότι δεν έχει χαρακτηριστεί άπορος (60/446).

Πληθυσμός:1913=811, 1920=746, 1928=1273, 1940=1518, 1951=1204, 1961=1180, 1971=849, 1981=1020, 1991=965, 2001=962, 2011=903

            Σύλλογοι: Αθλητικομορφωτικός Σύλλογος «Η Αναγέννηση». Πολιτιστικός Σύλλογος.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Άγιος Χαράλαμπος Δήμου Κοζάνης

 

Άγιος Χαράλαμπος

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

 

 

Γενικά: Ο οικισμός χτισμένος σε υψόμετρο 720 μ. στους πρόποδες του όρους Βερμίου στη διαδρομή Κοζάνη, Δρέπανο, Κοιλάδα, Τετράλοφος, Βοσκοχώρι. Απέχει 23 χλμ. από την Κοζάνη και 36 από τη Βέροια.  Νότια του οικισμού περνά η Εγνατία οδός. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ελλησπόντου, αποτελεί ιδία κοινότητα. Προσφυγικός οικισμός (Πόντιοι, Θράκες, Μικρασιάτες), στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως Τουρκοχώρι υπαγόταν στην τοπαρχία Μποτζακίων με Διοικητικό κέντρο το Δρέπανο.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης ο Άγιος Χαράλαμπος ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 43^η θέση.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές (30-5-1915) ψήφισαν στο έκτο εκλογικό κέντρο της υποδιοικήσεως Κοζάνης με έδραν το χωρίον Χάδοβα (Πολύμυλος) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Χατζή Χασανλή (Προσκυνητάριον Καπνοχωρίου), Σοφουλάρ (Καπνοχώριον), Κιουτσούκ Εβρενεσλή (Ανατολικόν Καπνοχωρίου), Οκιούς-ο-βασί (Σκάφη), Αντιλόβαση, Οκτσιλάρ (Άγιοι Θεόδωροι), Ισακλάρ (Ά. Χαράλαμπος), Τσοπανλή (Βοσκοχώριον), Ισικλάρ (Λεβέντης), Ντορταλή (Τετράλοφον), Κιοσελέρ (Θυμαριά  ή Κίσσα), τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος (Αποστόλου Δ.Μ 1912-15).

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 95 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Διδακτήριο σε καλή κατάσταση. Σχολική βιβλιοθήκη και σχολικός κήπος δεν υπάρχουν. Μαθητές  άρρενες 30, θήλεις 29. Διδάσκαλος ο Χαράλαμπος Δημητριάδης ετών 45, πτυχιούχος γυμνασίου (13-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Διδακτήριο νεόδμητο, κατασκευασθέν με δαπάνη της κοινότητος. Μαθητές Α΄30, 9,14, 13, 5,6 (2/12/37).

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Χαραλάμπους 1950. Εξωκκλήσι Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου 1973. Εξωκκλήσι Αγίου Ραφαήλ 1986.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918  με έδρα τον οικισμό Ισακλάρ. Στις 8/8/1928 μετονομάζεται σε Άγιος Χαράλαμπος. Στις 16/5/1989 προσαρτάται στο δήμο Φιλιππούπολης.

Τα κοινοτικά Συμβούλια Ισακλάρ (Άγιος Χαράλαμπος), Ιλεσλή (Οινόη), Ντιντελέρ (Σκήτη),  Τοπτσιλάρ (Άγιος Δημήτριος), Ιντήλοβα (Αυγή), Πορτοράζ (Πρωτοχώρι), Κοτζά Ματλή (Βατερό), Σαριχανλάρ (Αλωνάκια) ψήφισαν στις 7-7-1921  πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο) ενοίκιο, μισθός γραμματέα, έπιπλα  (60/1310).

Στις 8 Ιουλίου 1925 υπέρ του Ειδικού Ταμείου Τηλεφωνικής Συγκοινωνίας Μακεδονίας 100.

Στις κοινοτικές εκλογές (25-10-1925) ψήφισαν 49 εκλογείς στις οποίες ο Θεόδωρος Τσινάρης  έλαβε 48 ψήφους.

Η κοινότης Αγίου Χαραλάμπους στις 25-5-1932 αναφέρει ότι απαγόρευσε την  εργασία ανέγερσης του μύλου στο κέντρο του οικισμού ο οποίος απέχει από την εκκλησία 50 μέτρα και από το σχολείο 150. Ο υπό ανέγερση  μύλος είναι του Δ.Σακαλή, από Ρυάκιο, ο οποίος είναι εγκατεστημένος από τριετίας στην άκρη του χωριού. Δε δημιουργεί κανένα πρόβλημα (60/1621).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου η κοινότης  πρόσφερε 104 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Χαραλάμπους

Πληθυσμός:1913=347.1920=388. 1928=267. 1940=391. 1951=331. 1961=332. 1971=211. 1981=187. 1991=192. 2001=187. 2011=144.