Κτένι Δήμου Κοζάνης

 

 

 

Κτένι,το (Χτένι)

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης σ.226  Κοζάνη 2022”

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 680 μ. επί της διαδρομής Κοζάνη, Λευκόβρυση, Πρωτοχώρι, Λευκοπηγή, Κερασιά, Κτένι. Πλησιέστεροι οικισμοί Κερασέα, Ροδιανή. Εντυπωσιάζει το κάστρο πάχους 2,50 μέτρων που περικλείει  έκταση 450 στρεμμάτων με διάσπαρτα όστρακα, κέραμοι, νομίσματα.

Ο οικισμός  κατεστράφη υπό Τουρκαλβανών το 1649. Πλείστοι των κατοίκων με αρχηγό το μεγαλοκτηνοτρόφο Ιωάννη Τράντα κατέφυγον στην Κοζάνη.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Αιανής, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Ο  Κ.Γουναρόπουλος στο περιοδικό «Πανδώρα» το έτος 1872 αναφέρει ότι ο οικισμός είχε  15 σπίτια  Ελλήνων.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 9^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας τον νεόδμητον Ναόν Κάλλιανης.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 45 άρρενες  εκλογείς.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 72 οικισμούς που απογράφτηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  το Κτένιον με πληθυσμό 73 κατοίκους  βρισκόταν στην 54η θέση.

Εκπαιδευτικά: Το διδακτήριον είναι ευρύχωρον, ευφώτιστον και ανώγειον αλλά έχει ανάγκην δύο θρανίων, κάτοικοι 136. Τάξεις 3, μαθητές 16 (10-14/10/1923).

Το διδακτήριον  ανεκτόν και πενιχρότατα επιπλωμένο.  Μαθητές άρρενες 14, θήλεις 7, κάτοικοι 136 γηγενείς  (Σχολικό έτος 1926-27 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).   

Το διδακτήριο είναι οίκημα χρησιμοποιούμενο επί Τουρκοκρατίας ως σιταποθήκη Τούρκου τσιφλικούχου. Έχει διασκευασθεί εις μίαν στενόχωρο αίθουσα και εις εν μικρόν δωμάτιο, χρησιμοποιούμενο ως Γραφείο και κατοικία του διδασκάλου. Εξεύρεσις οικήματος προς κατοικία του διδασκάλου είναι αδύνατος. Σχολικός κήπος δεν υπάρχει ελλείψει ύδατος. Μαθητές 25. Εκ των υποχρέων προς φοίτηση δεν ενεγράφησαν δέκα χρησιμοποιούμενοι υπό των γονέων των εις την κτηνοτροφία ήτις αποτελεί την σπουδαιοτέραν ασχολίαν των κατοίκων. Ούτοι κατηγγέλθησαν υπό του διδασκάλου (11/2/1938).

Διδακτήριον παλαιότατον, ακατάλληλο, στερείται αυλής, κήπου (2/10/41).

Η  δημοδιδασκάλισσα Βασιλική Στάθη  αιτεί απόσπασιν στην Άνω Κώμη για λόγους ασφαλείας.  Ο Επιθεωρητής την αποσπά στο σχολείο Λευκοπηγής (5/9/47).

Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Δημητρίου. Άγιος Αθανάσιος. Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Άγιοι Ανάργυροι.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 188 και στη Β΄ Γραφή 96 (από το 1692 και μετά).

Κοινοτικά: Ο οικισμός στις 31/12/1918 προσαρτάται στην κοινότητα Κερασιάς, στις 4/12/1997 στο δήμο Αιανής και στις 7/6/2010 στο δήμο Κοζάνης.

Ο Γεώργιος Δημητράκης κάτοικος του χωρίου Κτενίου με αίτηση στο Νομάρχη  στις 10-4-26 αναφέρει: «Αιτούμαι όπως παραιτηθώ την από του αξιώματος του υποψηφίου κοινοτικού συμβουλίου Κοινότητος Κερασιάς καθ’ ότι τυγχάνω ο μόνος προστάτης της οικογενείας μου, προσέτι δε στερούμαι τα προς τούτο προσόντα. Παρακαλώ όθεν υμάς όπως ευαρεστούμενοι δεχθήτε ταύτην» (60/981).

Είκοσι επτά κάτοικοι του χωριού Κτένι στις 4-4-1928 με αίτηση στο Νομάρχη αναφέρουν τα παρακάτω: «Οι έναντι σημειούμενοι κάτοικοι του χωρίου Χτενίου της κοινότητας Κερασιάς έχομεν τη τιμήν να φέρωμεν εν όψει υμών τα κάτωθι. Ως ανωτέρω εκθέτομεν και γνωστόν τυγχάνει υμών το χωρίον μας υπάγεται εις την κοινότητα Κερασιάς και εκ του ταμείου της κοινότητος έπρεπε να πληρώνεται ο αγροφύλαξ του χωριού μας. Ο αγροφύλαξ του χωριού μας ως ιδιωτικός επληρώθη ιδιαιτέρως παρ’ ενός εκάστου εξ ημών, ουδείς δε αγροφύλαξ άλλος υπάρχει εις το χωρίον μας διορισμένος παρά του κοινοτικού συμβουλίου και επομένως ουδεμία άλλη υποχρέωση έχομεν ίνα συνεισφέρομεν δια τους αγροφύλακας των άλλων χωρίων άτινα αποτελούσιν την κοινότητά μας. Παρ’ όλα αυτά όμως εξεδόθησαν εντάλματα προσωποκρατήσεως δια τον έρανον ταμείου Αγροφυλακής και κινδυνεύομεν όλοι να προσωποκρατηθούμε, χωρίς να οφείλουμε τίποτε. Όθεν παρακαλούμεν κ. Νομάρχα μέχρις εξετάσεως των παραπόνων μας να διατάξητε την αναστολή της πληρωμής και εάν ακόμη επιβάλλετε να πληρώσωμεν πάλι θα παρακαλέσωμεν να διατάξητε την αναστολή  μέχρι 1^ης Μαΐου διότι ενωρίτερον μας είναι αδύνατον να εξοικονομήσωμεν έστω και μίαν δραχμήν ακόμη διότι στερούμεθα και αυτού του άρτου».

Ο Νομάρχης διαβιβάζει την αίτηση στον πρόεδρο της κοινότητας (4-4-1928) και ζητά να του αναφέρει δια του πρώτου ταχυδρομείου ανυπερθέτως δια τίνα λόγον οι αιτούντες έχουσι συμπεριληφθή εις τον ερανικόν κατάλογον αγροφυλακής της κοινότητός των, εφ’ όσον ως ισχυρίζονται εις το συνοικισμόν των έχει διορισθεί ιδιωτικός αγροφύλαξ πληρωθείς υπό των ιδίων.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Κερασιάς στις 20-4-28 επί του παραπάνω ζητήματος αναφέρει στο Νομάρχη «  … Οι εν τη αιτήσει παραπονούμενοι κάτοικοι του καθ’ ημάς συνοικισμού Κτενίου συμπεριελήφθησαν εις τον ερανικόν κατάλογον Αγροφυλακής δια τους εξής λόγους. Επειδή ένιοι των κατοίκων του συνοικισμού τούτου διαχειρίζονται κακώς τους αγροφύλακας της περιοχής των ως προς την πληρωμήν των αποδοχών αυτών και επειδή καθ’ εκάστην σχεδόν παρουσιάζονται αγροφύλακες του συνοικισμού τούτου προς το συμβούλιον παραπονούμενοι δια τας αποδοχάς των, δια τούτο το συμβούλιο έκρινε καλόν όπως και ο αγροφύλαξ του συνοικισμού Κτενίου πληρωθεί εκ του κοινοτικού ταμείου ως και οι έτεροι δύο αγροφύλακες της κοινότητος και του συνοικισμού Μυλωτίνης. Απεφάσισε δια ταύτα και συμπεριέλαβε και τους κατοίκους του συνοικισμού τούτου εις τον ερανικόν κατάλογο αγροφυλακής». Τελικά οι κάτοικοι είχαν δίκαιο. Ο πρόεδρος Κερασιάς στις 10-7-1928 αναφέρει στο Νομάρχη ότι έγινε ενέργεια για διαγραφή εκ του ερανικού καταλόγου των κατοίκων του συνοικισμού Κτενίου (60/1584).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 190 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

   Οικονομία: Απογραφική επιτροπή γεωργικών προϊόντων για την περίοδο 11 μέχρι 20 Δεκεμβρίου 1929: Παπαγιάννης Καραγιάννης ιερεύς, Ελένη Παπαδημητρίου διδασκάλισσα, Ηλίας Παπακωνσταντίνου αγροφύλαξ (60/175).

Ο Σουλεϊμάν Χακλη Πασάς αντιστράτηγος, γερουσιαστής και οι κληρονόμοι στις 1-8-1930 αναφέρουν δια του πληρεξουσίου δικηγόρου των ότι με απόφαση της 17-1-27 τους αποδόθηκε το αγρόκτημα Κτένι. Οι κολίγοι του αγροκτήματος Κτένι  έδιδον κατ’ έτος αυτούσιον το 1/3 εκ των εξαγομένων δημητριακών καρπών. Αυτή η σχέση των κολίγων προς τους ιδιοκτήτες να αποδίδουν τα γεώμορα, σήμερα οι κολίγοι του χωρίου αρνούνται  να εφαρμόσουν τη συμφωνία. Ο δικηγόρος ζητά από το Νομάρχη να ενεργήσει ότι δει να περιφρουρηθεί η θέληση του Κράτους και να καλέσει τους πρωταιτίους για να περιφρουρηθούν τα νόμιμα προκειμένου να περιφρουρηθούν τα έννομα συμφέροντα των ιδιοκτητών  (60/552).

Πεσόντες: «Θύματα των Γερμανών κατακτητών κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν: Ο Γεώργιος Φλιάγκας, Παρασκευάς Εμμανουήλ, ο γιος του Νικόλαος Εμμανουήλ και ο Θωμάς Κομπογιάννης. Ενώ οι επαναστάτες αντάρτες του 1946-49  σκότωσαν τον Ιωάννη Τσιάμη και λεηλάτησαν το χωριό αρπάζοντας και 1100 γιδοπρόβατα» Δημόπουλος.

Πληθυσμός: 1913=150. 1920=136. 1928=183. 1940=217. 1951=243. 1961=308. 1971=210. 1981=211. 1991=152. 2001=109. 2011=73.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Κτενιωτών "Ο Άγιος Δημήτριος".

 

Βατερόν Δήμου Κοζάνης

 

 

φωτό: το βόιον

 

Βατερόν,το  (Κοτζά Ματλή) Δήμου Κοζάνης

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 690 μ. Πρώτος οικισμός της εθνικής οδού Κοζάνης-Γρεβενών.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 7^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας το Μουσουλμανικόν τέμενος της Νέας Νικόπολης.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 108 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Το νέον διδακτήριο αποπερατώθη το 1925 και είναι οπωσδήποτε επαρκώς επιπλωμένο, δεν έχει διδακτικά όργανα. Κάτοικοι 525, πρόσφυγες μαθητές 79 (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Με απόφαση του Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 24/11/25 αποσπάται ο δημοδιδάσκαλος  Γρηγ. Παπαδημητρίου εκ του τριταξίου μεικτού Δέβρης στο αργούν μονοτάξιον μεικτόν  δημ. Σχολείον Κοτζά-Ματλή  (Βατερού).

Διδακτήριο οικοδομή παλιά. Σχολική βιβλιοθήκη και σχολικός κήπος δεν υπάρχουν. Μαθητές 122 (8-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Ο επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με πράξη στις 13/11/1934 διανέμει το ποσό προερχόμενο από ένσημα εκπαιδευτικής προνοίας στα παρακάτω σχολεία: Άγιος Χαράλαμπος, Αμυγδαλιά, Βατερό, Βοσκοχώρι, Κάτω Κώμη, Κερασιά, Κήπου, Κοίλων… 300 δρχ. (ΑΒΕ70 ΣΑΕ 45).

Το α΄ διδακτήριο είναι παλιό τζαμί κατασκευασθέν εις μίαν μεγάλην ευρύχωρον και ευάερον αίθουσαν και εις μία μικροτέρα ελαττωματική. Μαθητές 87 με δάσκαλο το Σάββα Λάγγα.  Το β΄ διδακτήριο συστεγαζόμενο με το β΄ με αριθμό μαθητών 43 με δάσκαλο τον Ιωάννη Αβραμάντη. Το νηπιαγωγείο στεγάζεται στο διδακτήριο του δημοτικού σχολείου  με αριθμό νηπίων 48 (22/2/1938).

Το νηπιαγωγείο στεγάζεται σε ιδιωτικό οίκημα πληρωνόμενο από την κοινότητα. Νήπια άρρενα 26, θήλεα 29 (25/2/39).

Ο επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων επιβάλλει στις 1 Δεκεμβρίου 1942 χρηματικό πρόστιμο (1000 δρχ. οι12, 800 δρχ. οι10, 700 δρχ. οι 12) σε 34 γονείς μαθητών για παραβίαση της υποχρεωτικής φοιτήσεως. Για τον Ιανουάριο του 1943 επιβάλλει πρόστιμο 1000 δρχ. οι 8, 800 δρχ. οι 9, 700 δρχ. ο 1 γονιός.

Διδάσκαλοι: Αβραμάντης Ιωάννης εκ Τραπεζούντος, 1891, απολυτήριον Γυμνασίου Τραπεζούντος (Βατερό 38).

Βασιλείου Αλεξάνδρα, εκ Κοζάνης, 1911, πτυχιούχος Διδασκαλείου Νηπιαγωγών (Βατερό 38).

Λάγγας Σάββας εκ Βλαχοκερασιάς Τριπόλεως, 1913, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Κοσκινιά 38, Βατερό 39).

Ιερά: Ενοριακός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (1930-1950). Κοίμησις της Θεοτόκου. Προφήτης Ηλίας 1968. Τιμίου Προδρόμου 1970. Ι.Ν Α. Βαρθολομαίου κοιμητηριακός 1916. Στην τοποθεσία το 1912 σκοτώθηκε στρατιώτης με το όνομα Βαρθολομαίος. Το 1916 η μάνα του ήλθε και έκτισε ναΐδριο (Τα παρά τον Αλιάκμονα εκκλησιαστικά).

Ιστορικά: Οι κάτοικοι του άνω Συνοικισμού Βατερού εκ Πόντου έλκοντες προέβησαν κατά τις εορτές των Χριστουγέννων εις έρανον υπέρ της φιλτάτης πατρίδος ο οποίος απέφερε: μετρητά δρχ. 10.023. μόσχους 3, κριός 1, πρόβατα 2, κότες 8 (Β.Ε 26-1-41).

Κατοχή: Ο πρόεδρος της κοινότητας Βατερού, ο αστυνομικός Σταθμάρχης Ξηρολίμνης και ο Αγρονόμος Κοζάνης μετά από προφορική εντολή του Διευθυντή της Νομαρχίας στις 6-2-1941 βεβαιώνουν ότι οι Γερμανικές Δυνάμεις είχαν καταυλισμό στο Βατερό από της Δευτέρας των Βαΐων του 1940 μέχρι τέλους Μαΐου του 1941. Η κοινότητα Βατερού ευρίσκεται επί της δημοσίας οδού Κοζάνης-Γρεβενών και όλα τα διερχόμενα τμήματα του ελληνικού και γερμανικού στρατού έχουν καταναλώσει σφάγια της κοινότητας (60/1013).

Ο πρόεδρος της κοινότητας στις 7-2-42 βεβαιώνει ότι τα στρατεύματα κατοχής είχαν στρατοπεδεύσει επί ένα μήνα και προμηθεύθηκαν τα ανάλογα κρέατα. Σήμερα η κοινότητα δε διαθέτει ζυγούρια προς σφαγή. Δύναται να διαθέσει μόσχους και αρνιά γάλακτος. Ο Νομάρχης με τηλεγράφημα στον πρόεδρο της κοινότητας Βατερού τον καλεί να φέρουν στις 13 του μήνα 75 μικρά σφάγια και 20 βοοειδή (60/1013).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Κοτζά Ματλή. Στις 1/2/1927 μετονομάζεται σε Βατερό. Προσαρτάται στις 4/12/1997 στο δήμο Κοζάνης.

Στις κοινοτικές εκλογές, 25-10-25, ψήφισαν 83 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Γ.Θ.Δημητριάδης 55, Χατζηπαύλος Χατζηασημάκης 47, Κ. Χατζηνικολάου 42, Ν. Τσαρτακλίδης 44, Γ. Παν. Πάφρας 42, Ευστρ. Γ. Σεχτερλής 41.

Κοτζά Ματλή (Βατερό), ψήφισε στις 7-7-1921  πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης.

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 200.

 Οι πρόσφυγες κτηνοτρόφοι κάτοικοι Βατερού αναφέρουν στο Νομάρχη στις  ( 6-6-32 ) ότι κατόπιν αποφάσεως του κ. σ επεβλήθη 8δραχμος φόρος βοσκής εις έκαστο αιγοπρόβατο. Επειδή είναι  πλέον κατεστραμμένοι στο χωρίον λόγω του παρελθόντος χειμώνος και της εαρινής ξηρασίας με αποτέλεσμα να απολέσουν το 60% και  να είναι κατεστραμμένοι στην Αγροτική Τράπεζα και στους εμπόρους της Κοζάνης παρακαλούν το Νομάρχη να διατάξει τον υποβιβασμό του φόρου κατά 4 δραχμές  διότι 8 δραχμές δε θα δυνηθούν να πληρώσουν (60/1252).

Η ερανική επιτροπή της κοινότητας αποτελούμενη από τον εφημέριο  Κυπριανό Αμοιρίδη, το διευθυντή του Β΄ δημοτικού σχολείου Ιωάν. Αβραμάντη και τον πρόεδρο Θεμιστοκλή Μουτουσίδη  συνέλεξαν στις 20-11-1938 το ποσό των 295 δραχμών υπέρ του Παναγίου Τάφου. Παρόμοιοι έρανοι έγιναν σε όλες τις κοινότητες του Νομού (60/1949). Για το 1939 αρκετά  αυξημένο 646 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Κοινωνική Αλληλεγγύη: Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με την εγκύκλιο 2 της 20-1-51 ζητά να του γνωστοποιηθούν οι δραστηριότητες των μαθητών και των δασκάλων των σχολείων από το 1940 ως το 1950: Κατά τη διέλευση δια του χωρίου ή τον καταυλισμό των στρατιωτικών μονάδων και κατά την διαμετακόμισιν και στάθμευσιν εις το χωρίον τραυματιών οι μαθητές εφρόντιζον δια τη συλλογή καυσοξύλων προς θέρμανση των στρατιωτών, ωδήγουν αυτούς εις καταλύματα, προμήθευαν είδη νομής εις τα υποζύγια μετέφερον ύδωρ προς πόσιν και εξετέλουν διάφορα θελήματα των στρατιωτών. Κατά την οπισθοχώρηση οι φούρνοι λειτουργούσαν δια να παρασκευάσουν άρτον δια τους διερχομένους στρατιώτες.

Πληθυσμός:1913=436. 1920=526. 1928=600. 1940=749. 1951=702. 1961=765. 1971=505. 1981=615. 1991=703. 2001=744. 2011=738.

Προσφυγικά: Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένοι  πρόσφυγες στις 2/10/1928 ήταν Μικρασιάτες 70, πόντιοι 51. Σύμφωνα με καταστάσεις που συντάχθηκαν για την παραλαβή κλινοσκεπασμάτων έχουμε για την κοινότητα 207 άτομα.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Βατερού

Πεσόντες: Το ολοκαύτωμα (Βασίλη Αποστόλου:Προτομές Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης *Αναδημοσίευση).

«Στις 24 Ιανουαρίου 1944, ημέρα Δευτέρα, Γερμανός στρατιωτικός γιατρός, συνοδεία γερμανού στρατιώτου επιβιβάζεται σε αυτοκίνητο για να μεταβεί στη Σιάτιστα και Γαλατινή προκειμένου να εξετάσει ασθενείς της περιφέρειας σύμφωνα με το καθορισμένο πρόγραμμά του. Ο γιατρός, αν και κατακτητής, πιστός στον όρκο του Ιπποκράτη υπηρετούσε τον ασθενή, τον ανήμπορο χωρίς διακρίσεις. Στο 5^ο Δημοτικό σχολείο Κοζάνης λειτουργούσε χειρουργείο. Πολλοί κάτοικοι της Κοζάνης και της περιφέρειας τον επισκεπτόταν και τους χειρουργούσε δωρεάν.

Στο δρόμο του χωριού Βατερού- Καλαμιάς, ακριβώς στα σύνορα στην τοποθεσία «Γιαρμά» ομάδα ανταρτών μετά από ενέδρα χτυπά το γιατρό με το συνοδό του. Ο γιατρός βαριά τραυματισμένος μεταφέρεται στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Κοζάνης. Ζει λίγες ώρες. Πριν ξεψυχήσει  ομολογεί ότι «το Βατερό δε φταίει για την ενέδρα».

Οι Γερμανοί αποφασισμένοι έρχονται στην περιοχή να προβούν σε αντίποινα. Περικυκλώνουν το χωριό. Εκτελούν όλα τα σκυλιά του χωριού για να μην τους δημιουργήσουν πρόβλημα κατά την ώρα των εκτελέσεων. Οι κάτοικοι ανύποπτοι πηγαίνουν στις δουλειές τους. Οι ποιμένες βγάζουν τα πρόβατα για βοσκή. Στα βοσκοτόπια οι Γερμανοί χωρίς δισταγμό εκτελούν τους Βατεριώτες ποιμένες Μπιλιώνη Κωνσταντίνο και το Σισμάνη Απόστολο. Την ίδια τύχη κι ο Σκαφιδιώτης Βίσμαρκ. Ο πρόεδρος της κοινότητας Νέας Νικόπολης στις 4-2-1959 με έγγραφο προς το Νομάρχη Κοζάνης αναφέρει. Ο Μαμουζή Βίσμαρκ του Ιωάννου, ποιμένας, εξετελέστη υπό Γερμανών στρατιωτών στη θέση Αρηνταγά στις 24-1-1944.

Το ίδιο γίνεται και στο δάσος του Βατερού. Έτσι εκείνη την ηλιόλουστη μέρα ο Χατζησαββαΐδης Πέτρος από το Βατερό, ο Ζυμπίδης Αλέξης από τον Άργιλο κι ο κυνηγημένος από τους Βουλγάρους Πετράκης από τη Δράμα αμέριμνοι κόβουν ξύλα στο δάσος. Η παρουσία των Γερμανών δεν τους δημιουργεί υποψία. Άλλωστε συχνά οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν την περιοχή του Βατερού ως πεδίο βολής.

Δεν ήταν όμως έτσι, οι Γερμανοί τους εκτελούν, έτσι απλά.

Στο χωριό πραγματοποιείται έρευνα για εύρεση οπλισμού. Οι γυναίκες προνοητικές από νωρίς εξαφανίζουν το κάθε τι που μπορεί να οδηγήσει στην πυρπόληση του χωριού. Μητέρα εξαφάνισε τη φυσιγγιοθήκη κυνηγετικού όπλου του γιου της που ήταν κρεμασμένη στον τοίχο. Μια άλλη σύζυγος ενός χωρικού γνωρίζοντας ότι ο σύζυγός της είχε κρυμμένο το πιστόλι σε μία κάσα με σιτάρι, πρόλαβε να το πάρει και να το πετάξει στα σκουπίδια. Κι όταν ακολούθησε η έρευνα ο Γερμανός στρατιώτης το πρώτο που έκανε ήταν να χώσει το χέρι του στην κάσα με το σιτάρι. Αυτές οι προνοητικές γυναίκες όπως κι άλλες έσωσαν το χωριό από μεγαλύτερη καταστροφή.

Ο δάσκαλος του χωριού Ι. Αβραμάντης αυτόπτης μάρτυρας, το έτος 1974, στα 85 του χρόνια  γράφει για το χρονικό της τραγωδίας του Βατερού: (58\167) « Ξεκινώ να πάγω στο σχολείο, που τότε βρισκόταν στον απέναντι συνοικισμό. Στη θέση «Αλώνια» διακρίνω, σε απόσταση 2 περίπου χλμ. επί της δημοσίας οδού και ακριβώς απέναντι του χωριού Καλαμιά, Γερμανούς να πολυβολούν κατά το βουνό.

Ερωτώ τον πρώτο χωρικό που συνάντησα, αν συνέβη κανένα επεισόδιο. Η αρνητική του απάντηση δεν με καθησυχάζει, επιταχύνω το βήμα και φθάνω στη δημοσία οδό, όπου η βρύση και το κεντρικό καφενείο. Η παρουσία εκεί δύο, τριών χωρικών με ενθαρρύνει κάπως. Με αποθαρρύνει όμως η στάθμευση Γερμανικών αυτοκινήτων στην είσοδο προς το χωριό και ακριβώς απέναντι του σχολείου και η συνεχής άφιξη και άλλων. Σπεύδω τότε στο σχολείο και βρίσκω τη συνάδελφο με πολλά παιδιά να παρατηρούν την κίνηση εκείνη. Λαμβάνω και εγώ μέρος στη θέα αυτή. Ένας κτηνοτρόφος με το κοπάδι του γυρίζει πίσω στο σπίτι του. Άσκηση βολής, λέγει, πρόκειται να γίνει. Ένας στρατιώτης έρχεται και διατάσσει να μπούμε στο σχολείο. Υπακούμε. Κάνομε την προσευχή μας. Αλλά δια μάθημα πού διάθεση.

Μερικά αυτοκίνητα κατέλαβαν επίκαιρα σημεία του χωριού. Ένας άλλος στρατιώτης έρχεται και μου λέγει «κομ». Τον ακολουθώ. Το ίδιο κάνει και στο χωρικό του γειτονικού σπιτιού. Αυτός επιχειρεί να αντιδράσει. Το συμβουλεύω να συγκρατηθεί…

Η συνοδεία απ’ εκεί οδηγείται στη χαράδρα μεταξύ του σχολείου και της δημοσίας οδού, γεμάτη από κρατουμένους χωρικούς, άνω των 180. Μερικοί απ’ αυτούς ήταν από το χωριό Μεταμόρφωση που πήγαιναν λίγα καυσόξυλα να πουλήσουν στην Κοζάνη. Ήταν και η εργασία αυτή ένας πόρος ζωής.

Ερωτώ, αν συνέβη τίποτε απευκταίο και ακούω μετά φρίκης, πώς τη χαραυγή αντάρτες πυροβόλησαν το Γερμανικό αυτοκίνητο με επιβάτη το στρατιωτικό ιατρό που κατευθύνονταν από Κοζάνη στη Σιάτιστα. Τι κι αν ο ιατρός αυτός πρόσφερε δωρεά την περίθαλψη σε όλο τον κόσμο αδιακρίτως! Αυτό το επεισόδιο έλαβε χώρα απέναντι της Καλαμιάς, που δικαιολογημένα το χαρακτήρισα ως κλήση του Χάρου προς κληρωτούς! Αλλά ποίοι θα ήσαν οι κληρωτοί. Αναρωτιέμαι, αν θα είναι ο τελευταίος από κάθε τριάδα, πεντάδα ή δεκάδα… Το ξεκίνημα των 150 ειλώτων δια την Κοζάνη ακολούθησα λίγα λεπτά αργότερα και η ομάδα των «κληρωτών» από 17 πρόσωπα του χωριού. …Όταν εμείς κατηφορίζαμε προς την Κοζάνη, η ομάδα των «κληρωτών» ανέβαινε τον ανήφορο του μαρτυρίου, στον Γολγοθά, πλησίον του διασέλου στην απότομη στροφή. Ακούαμε ριπές πολυβόλων και δεν καταλαβαίναμε ότι εκείνη την ώρα ο αιμοβόρος και απαίσιος ναζισμός απεκάλυπτε όλη την τερατώδη και ειδεχθή μορφή του, τυφεκίζοντας αθώους και πτωχούς οικογενειάρχες».

Οι όμηροι μετά από πεζοπορία στις 3 το μεσημέρι φτάνουν στους στρατώνες όπου περιορίζονται σε περιφραγμένο χώρο. Το βράδυ οι Γερμανοί τους αποφυλακίζουν και με ανάμικτα συναισθήματα γυρίζουν στο λαβωμένο Βατερό. Οι εναπομείναντες γέροι με πόνο ψυχής μετέφεραν με κάρα τους νεκρούς στα σπίτια τους. Την άλλη μέρα του Γρηγορίου του Θεολόγου όλο το χωριό συμμετέχει στην εκφορά των νεκρών. Ενταφιάζονται στο κεντρικό νεκροταφείο. Ο ιερέας του χωριού Σπυρίδων Μαγαρίτης μας ενημερώνει ότι ανεγείραμε ένα μικρό εκκλησάκι του Αγίου Γρηγορίου προς τιμή όλων των εκτελεσθέντων και ενταφιασθέντων στις 25-1-44. Την ίδια μέρα κάθε χρόνο τελείται μνημόσυνο στη μνήμη των άδικα εκτελεσθέντων.

Την αποφυλάκιση ο δάσκαλος του χωριού, όμηρος κι αυτός, την αποδίδει σε τρεις παράγοντες, στον Φρούραρχο, στην Εθνική Οργάνωση και στο Δήμαρχο Κοζάνης. Βέβαια δεν παραλείπει να τονίσει το γεγονός στη διορατικότητα των γυναικών να εξαφανίσουν τον οπλισμό που υπήρχε στα σπίτια των Βατεριωτών.

Η κοινότητα τους τίμησε με ηρώο στον περίβολο του κοινοτικού καταστήματος. Στο μαρμάρινο ηρώο προτάσσονται τα ονόματά τους. Τα πατρώνυμα δεν είναι γραμμένα στο μνημείο. Τα συμπλήρωσα από την κατάσταση των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς που έστειλε η κοινότητα προς το Νομάρχη στις 2 Ιουνίου 1958 με την επισήμανση ότι εκτελέστηκαν στις 24 Ιανουαρίου 1944. Στην κατάσταση δεν αναφέρεται το όνομα Ιωαννίδης Θωμάς.

   Ασημάκης Σταύρος του Παύλου, ετών 29, γεωργός

   Δαβιδόπουλος Δαμιανός του Ιερεμία, ετών 35, γεωργός

   Ελευθεριάδης Άνθιμος του Περικλή, ετών 17

   Ιωαννίδης Θωμάς

   Κεντεποζίδης Τριαντάφυλλος του Χαραλάμπους, ετών 37, γεωργός

   Κεντεποζίδης Ηλίας του Μιλτιάδη, ετών 17

   Μαυρίκος Μιχαήλ του Χρίστου, ετών 41

   Μισιρλής Φώτιος του Γεωργίου, ετών 27, γεωργός

   Μισιρλής Αναστάσιος του Γεωργίου, ετών 25, γεωργός

   Μπακλατζής Αθανάσιος του Παναγιώτη

   Μπιλιώνης Κωνσταντίνος του Μιχαήλ

   Περτσινίδης Σάββας του Ευστρατίου, ετών 38, γεωργός

   Ραφαηλίδης Κυριάκος του Ευσταθίου, ετών 17

   Σισμάνης Ασπόστολος του Κων\νου, ετών 16

   Σπανδώνης Αντώνιος του Κων\νου, ετών31

   Τσαρδακλίδης Ευλάμπιος του Τριανταφύλλου, ετών 40

   Χατζησαββαΐδης Πέτρος του Νικολάου, ετών 22

Η στήλη των εκτελεσθέντων πρέπει να συμπληρωθεί με τον Πετράκη από τη Δράμα, όπως μου δήλωσαν οι κάτοικοι κατά την επίσκεψη, έρευνα στο Βατερό στις 15-4-2006. Επίσης με το όνομα του εκτελεσθέντος στο Βατερό Κουμεντζετζίδη ή Κεμεντζεντζίδη Σταύρου του Ιωάννη από τη Λυγερή. Ήταν 41 χρονών. Ακόμα κι ο Ζυμπίδης Αλέξανδρος του Κωνσταντίνου από τον Άργιλο ηλικίας 41 έτους.

 

ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ

  

Στις δηλώσεις ζημιών της κοινότητας Βατερού, εκ πολέμου προς το Υπουργείο οικονομικών οι συγγενείς γράφουν στις 31 Μαρτίου 1945 (53\ ΑΒΕ 60.ΣΑΕ 683)

 

1. Φωτεινή χήρα Σταύρου Ασημάκη. Εσκότωσαν τον άντρα μου Σταύρο Ασημάκη του Παύλου την 24 η Ιανουαρίου 1944 εις αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου υπό των ανταρτών.

2. Φώτιος Μπακλατζής του Αθανασίου. Ο πατήρ μου Αθανάσιος Μπακλατζής του Παναγιώτου εσκοτώθη υπό Γερμανών στρατιωτών εις αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου υπό των ανταρτών.

3. Παναγιώτα χήρα Σπανδώνη Αντωνίου. Εσκοτώθη ο ανήρ μου Αντώνιος Σπανδώνης του Κων\νου υπό Γερμανών την 24^η Ιανουαρίου 1944 ως αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου.

4. Ελένη χήρα Δαβιδοπούλου Δαμιανού. Εσκοτώθη ο ανήρ μου Δαμιανός Δαβιδόπουλος του Ιερεμία την 24^η Ιανουαρίου ως αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου.

5. Ελένη χήρα Σάββα Περτσινίδη. Εσκοτώθη ο σύζυγός μου Σάββας Περτσινίδης την 24^η Ιανουαρίου 1944 εις αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου υπό ανταρτών.

6. Μεταξία χήρα Σπανδώνη Κων\νου. Εσκοτώθη ο υιός μου Αντώνιος Σπανδώνης την 24^η Ιανουαρίου 1944 ως αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου.

7. Σαββατή χήρα Τσαρδακλίδου του Ευλαμπίου. Εσκοτώθη ο ανήρ μου Ευλάμπιος Τσαρδακλίδης την 24^η Ιανουαρίου 1944 ως αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου.

8. Ελισάβετ Μουρατίδου του Αμανατίου. Εσκοτώθη ο γαμβρός μου την 24^η Ιανουαρίου ως αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου.

9. Μάρθα, χήρα Ραφαηλίδου του Ευσταθίου. Κυριάκος Ραφαηλίδης εσκοτώθη υπό Γερμανών την 24^η Ιανουαρίου 1944 δια αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου.

10. Δημήτριος Μπιλιώνης του Μιχαήλ. Εξετελέστθη την 24^η Ιανουαρίου 1944 ο αδελφός μου Κων\νος Μιχαήλ Μπιλιώνης ετών 28.

11-12. Γεώργιος Μυσιρλής του Μιχαήλ. Εξετελέσθησαν την 24^η Ιανουαρίου 1944 οι υιοί μου Φώτιος Γεωργίου Μυσιρλή ετών 27, Αναστάσιος Γεωργίου Μισυρλής ετών 25.

13. Γεωργία Μαυρίκου Μιχαήλ του Χρίστου. Εξετελέστη ο σύζυγός μου Μιχαήλ του Χρίστου Μαυρίκιος ετών 41.

14. Ζαφείρα χήρα Φωτίου Μυσιρλή. Εσκοτώθη ο άνδρας μου Φώτιος Μυσιρλής του Γεωργίου υπό των Γερμανών στρατιωτών εις αντίποινα πυροβολισμού αυτοκινήτου υπό των ανταρτών την 24^η Ιανουαρίου 1944.

15. Γεθσημανή χήρα Τριαντάφυλλου Κεντεποζίδη του Χαραλάμπους εξετελέσθη ο σύζυγός μου Τριαντάφυλλος Κρεντεποζίδης.

16. Μιλτιάδης Κεντεποζίδης εξετελέστη ο υιός μου Μιλτιάδης ετών 17» (Αποστόλου 2006).

 

Αυγή, η (Αυληάνα, Αγία Άννα, Ιντέλοβα) Δήμου Κοζάνης

 

Ιερός  ναός Αγίου Παντελεήμονα (Ανάρτηση Αυγή-Αυληάνα)

Αυγή, η (Αυληάνα, Αγία Άννα, Ιντέλοβα)

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

 

Γενικά: Η Αυγή χτισμένη σε υψόμετρο 871 μ.  βρίσκεται κοντά στον Πολύμυλο, προς τα ανατολικά όρια με την Ημαθία στις ανατολικές πλαγιές του όρους Σκοπός με πολλές δασώδεις κτηνοτροφικές εκτάσεις. Προσφυγικός οικισμός. Καταγωγή προσφύγων από Αυλήανα Αργυρούπολης και  Θράκη. Πλησιέστεροι οικισμοί Πολύμυλος, Άγιοι Θεόδωροι, Λεβέντης. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ελλησπόντου, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  η Αυγή ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 64η θέση.

Εκλογικά: Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 70 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Το διδακτήριον ανεκτόν, αλλ’ έπαρκώς επιπλωμένον. Αν επισκευασθεί και μεταρρυθμισθεί θα καταστεί κατάλληλο. Κάτοικοι 161 πρόσφυγες. Μαθητές 11 άρρενες, 5 θήλεις. Μαρία Βλατή διορισθείσα στο σχολείον το 7βριον 1926.

Το διδακτήριο είναι πεπαλαιωμένο τουρκικό σχολείο. Έχει μια αίθουσα ευρύχωρο καλώς αεριζομένη και φωτιζομένη. Ήδη θεμελιούται νέον διδακτήριον με συνεισφορά των κατοίκων και της κοινότητας. Μαθητές 72 (16/5/37).

Διδάσκαλος:Ταρνανίδης Ιωάννης εκ Τραπεζούντος, 1895, μετεκπαιδευθείς στο 1/ξιο Διδασκαλείο (Αυγή 37).

Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Παντελεήμονα (1958-1961). Πανηγυρίζει την 27^η Ιουλίου.

Κατοχή: Η υπηρεσία Επισιτισμού ζητά άδεια στις 11-12-42 για χορήγηση 5000 οκ. καυσοξύλων του δάσους Αυληάνας. Τα λαϊκά συσσίτια ζητάνε 100.000 οκάδες καυσόξυλα. Η Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Κοζάνης 3000 οκάδες καυσόξυλα. Το Γερμανικό φρουραρχείο ζητά 12.000 οκάδες ξύλων (60/2009).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Ιντέλοβα. Ο οικισμός Οκιούζ Οβά (Σκάφη) προσαρτάται στην κοινότητα Ιντελόβης. Ο οικισμός Ιντέλοβα στις 1/2/1927 μετονομάζεται σε Αγία Άννα, στις  22/12/1927 μετονομάζεται σε Αυλήανα και στις 10/10/1955 σε Αυγή. Στις 1/6/1989 προσαρτάται στο δήμο Πολυμύλου. Ο οικισμός Σκάφη στις 13/2/1931 αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Σκάφης. Ο οικισμός Αυγή  στις 1/6/1989 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Πολυμύλου.  Στις 4 /12/1997 προσαρτάται στο Δήμο Ελλησπόντου και στις 7/6/2010 στο δήμο Κοζάνης. Η κοινότητα καταργείται.

Το κοιν. Συμβούλιο  ψήφισε στις 7-7-1921 πίστωση 250 δρχ. για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο) ενοίκιο, μισθός γραμματέα, έπιπλα  (60/1310).

Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα: Οικογένειες 52 (παραλαβέντες 52 πατανιές παρά της Περιθάλψεως προσφύγων Κοζάνης). Επιτροπή Γεώργιος Γεωργιάδης, Ιωάννης Ηλιάδης (1924).

         Στις κοινοτικές εκλογές, 25-10-25, ψήφισαν 60 εκλογείς. Έλαβαν σε ψήφους οι Μιχαήλ Νικολαϊδης 44, Σταύρος Πεχλιβανίδης 35, Ιωάννης Ηλιάδης 34, Ιωάννης Μαστορόπουλος 23, Διονύσιος Γεωργιάδης 20.

Οι κάτοικοι της Αυλήανας στις 10 Σεπτεμβρίου 1928 αναφέρουν στο Νομάρχη  ότι στις 9 τρέχοντος ειδοποιήθηκαν από την κοινότητα Πολυμύλου ότι καίεται η βοσκήν των. Αμέσως τρέξανε όλοι μικροί και μεγάλοι και εντός 24 ωρών κατάσβεσαν την πυρκαϊάν. Η πυρκαϊά ήλθε από μέρος του Πολυμύλου και κατέστρεψε περί τα 1000 στρέμματα χόρτου.

Το κ.σ με πρόεδρο τον Ιωάννη Μαστορόπουλο  στις 10-2-1928 αποφασίζει την αλλαγή της σφραγίδας ως εξής: Η σφραγίς γύρωθεν θα γράφει Κοινότης Αυλήανα Νομός Κοζάνης και στο μέσο θα τεθεί ένας τράγος διότι η περιφέρεια της κοινότητας τυγχάνει κτηνοτροφική και μάλιστα δια αίγας (60/1887).

         Το κ.σ διέταξε τον αγροφύλακα στις 29-12 1929 να συλλάβει από ένα σφακτόν σε δύο κτηνοτρόφους της κοινότητας που βοσκούσαν τα κοπάδια τους σε απαγορευμένη περιοχή.

Από έρανο που πραγματοποιήθηκε από κατοίκους περιφέρειας Κοζάνης υπέρ Παναγίου Τάφου ο οικισμός συγκέντρωσε το ποσό των 190 δρχ. Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929 (60/164).

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 200.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Αυληάνας Ι.Μαστορόπουλος με αναφορά στο Νομάρχη στις 27 Μαρτίου 1933 αναφέρει ότι η κοινότης αποτελείται από δύο συνοικισμούς. Ο πρώτος αποτελείται από  δεκαέξι οικογένειες και 81 άτομα, ο δε δεύτερος από έξι οικογένειες και 26 άτομα.  Μεταξύ των δύο συνοικισμών έπεσε μεγάλη διχόνοια δια το εξής ζήτημα. Υπάρχει πηγάδι εις απόσταση του μεν πρώτου συνοικισμού 750 μέτρων του δε δευτέρου εκ 250 μέτρων. Ο δεύτερος συνοικισμός ο αποτελούμενος εξ οικογενειών (6) και ατόμων 26 ενεργεί δια να πάρει το ύδωρ και να αποκλείσει τον πρώτο. Εν τη μεγάλη διχονοία και καταστάσει ταύτη συνεδρίασε το κοινοτικό συμβούλιο και ήλθε και είδε την κατάσταση του ύδατος ότι είναι ανεπαρκές δια τους συνοικισμούς και αποφάσισε να γίνει μία βρύση εν μέσω των δύο συνοικισμών. Ο δεύτερος συνοικισμός φέρει αντίρρηση στην απόφαση της κοινότητας και λέγουν ότι θα λάβουν το αναλογούμενο ποσό ανάλογα με τις οικογένειες ήτοι το 1/3 του ύδατος. Ο πρόεδρος παρακαλεί το Νομάρχη να έλθει επί τόπου και να κανονίσει ταύτη προς λύσιν των μεγάλων διχονοιών και καταστάσεων των συνοικισμών της κοινότητος.

Το κοινοτικό συμβούλιο Αυληάνας με πρόεδρο τον Ελευθέριο Τσαχουρίδη ψήφισε στις 31-10-37 δαπάνη 1000 δρχ. δια ιματισμό οργάνων αγροφυλακής (60/1252).

         Η πραγματοποιηθείσα αγροτική παραγωγή στις 15-9-1937 η οποία φορολογήθηκε ήταν σίτος 12.000 οκάδες προς 7 δρχ. κατ’ οκά, κριθής 5000 οκ. προς 4,50 δρχ., σίκαλη 12.000 οκ. προς 5,50 δρχ., ρόβης 4000 οκ. προς 4 δρχ., φασίολοι ξηρικοί 1000 οκάδες προς 8 δρχ., αραβόσιτος 12.000 οκ. προς 4 δρχ.,

Το κ.σ με πρόεδρο τον Ελευθέριο Τσαχουρίδη στις 17-10-37  αποφάσισε την παραχώρηση κοινοτικής εκτάσεως 200 στρεμμάτων δια τη φύτευση Αμυγδαλεώνος στη θέση «Παλιάμπελα». Για την  παραχώρηση της εκτάσεως ο πρόεδρος επικαλέσθηκε τη σμικρότητα του παραχωρηθέντος κλήρου ανερχόμενο εις 15 στρέμματα. Λόγω δε της απαγόρευσης της καπνοκαλλιέργειας το εισόδημα που αποφέρουν είναι ανεπαρκές. Ο αμυγδαλεώνας θα δημιουργηθεί με την αποστράγγιση του υπάρχοντος έλους. Η τοποθεσία εξητάσθη επιτοπίως υπό του γεωπόνου της Τραπέζης κ. Ορφανίδου και θεωρήθηκε κατάλληλος. Η έκτασις θα διανεμηθεί υπό του Δημοσίου Μηχανικού βάσει σχεδιαγράμματος και κληρούχων. Όσοι δε από τους κατοίκους δε φυτεύσουν την παραχωρηθείσα έκταση το έτος 1937-38 θα χάσουν το δικαίωμα ταύτης. Ακόμη ζητήθηκε δάνειο 60.000 δραχμών για την περίφραξη του αγροκτήματος.

Αίτησις των κατοίκων του χωρίου Αυληάνης  στις 15-5-1938 προς το Νομάρχη: Αναφέρουν ότι έλαβαν τη διαταγή  της απαγορεύσεως της μεταφοράς καυσοξύλων εις Κοζάνη την οποία την είχαμε δια συντήρηση των οικογενειών μας. Διότι ως γνωστόν κατά την οριστική διανομή ο κλήρος είναι 15 στρέμματα. Τον κλήρο το σκεπάζει το νερό του έλους όπως ο ίδιος ήλθες και είδες. Άλλα 100 στρέμματα γνήσια χωράφια που χαλνούν τα γεννήματα από βροχές και σταματάει το νερό και σαπίζουν. Η κτηνοτροφία είναι μικρή, διότι ο τόπος είναι στενός, δεν επαρκεί. Υποφέρουμε από το έλος. Το κυριότερο και σπουδαιότερο δια την υγεία μας να κατοικούμε στο χωριό  σε τούτο το βουνό και να έχομε ελονοσία και να έχομε τόσα ελλείμματα δια την συντήρηση των οικογενειών μας. Ο βάσιμος κλήρος εκανονίσθη στα 25 στρέμματα (60/1278).

Η Κοινότης Αυληάνης αναφέρει στις 7-12-38 προς το Νομάρχη Κοζάνης εξ ονόματος όλων των κατοίκων της ημετέρας κοινότητος ότι επειδή δεν δύνανται να πωλήσουν τα ξύλα των οι κάτοικοι όλα στα σπίτια της Κοζάνης και ως εκ τούτου πλανώνται τήδε κακείσαι μέχρι το πλείστον της 2 μ. μεσημβρία μη δυνάμενοι να πωλήσουν αυτά, δια τούτο παρακαλούν όπως δοθεί άδεια μεταφοράς καυσοξύλων εις ημάς και εις τους φούρνους, διότι και την απόσταση του χωρίου μας από την Κοζάνην γνωρίζετε και εις πόσους αγώνες υποκείμεθα μέχρι ότου να φθάσουμε στα σπίτια μας πολλάκις δε διανυκτερεύομε εις Δρέπανον (60/1278).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 92.50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Οικονομία: Το αγροτικό συμβούλιο Αυληάνας με πρόεδρο τον Ελευθέριο Τσαχουρίδη ψήφισε στις 31-10-37 δαπάνη 1000 δρχ. δια ιματισμό οργάνων αγροφυλακής (60/1952).

         Η πραγματοποιηθείσα αγροτική παραγωγή στις 15-9-1937 η οποία φορολογήθηκε ήταν σίτος 12.000 οκάδες προς 7 δρχ. κατ’ οκά, κριθής 5000 οκ. προς 4,50 δρχ., σίκαλη 12.000 οκ. προς 5,50 δρχ., ρόβης 4000 οκ. προς 4 δρχ., φασίολοι ξηρικοί 1000 οκάδες προς 8 δρχ., αραβόσιτος 12.000 οκ. προς 4 δρχ.

Καπνοκαλλιέργεια, ξύλευση από τα πλούσια δάση και πώληση των ξύλων στην Κοζάνη. Η κοινότητα νοίκιαζε βοσκοτόπους σε μεγαλοκτηνοτρόφους. Λόγω του αγόνου του εδάφους οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν κι εγκαταστάθηκαν σε άλλα μέρη, όπως στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, Βέροια.

Πληθυσμός:1913= 353. 1920=424. 1928=226. 1940=.280. 1951=19. 1961=193. 1971=97. 1981=69. 1991=73. 2001=26. 2011=20.

Προσφυγικά: Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα : Οικογένειες 52 (παραλαβέντες 52 πατανιές παρά της Περιθάλψεως προσφύγων Κοζάνης). Επιτροπή Γεώργιος Γεωργιάδης, Ιωάννης Ηλιάδης (8-3-24).

Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένοι πρόσφυγες στην Αγία Άννα  στις 2/10/1928 ήταν θράκες 8,  πόντιοι 34.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Αυγής «ΑΥΛΗΑΝΝΑ».