Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΔΗΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΔΗΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2023

Αλωνάκια (Σαρηχανλάρ) Δήμου Κοζάνης

 

 


              Αλωνάκια (Σαρηχανλάρ) Δήμου Κοζάνης

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 710 μ. στους πρόποδες του όρους Άσκιο, πολύ κοντά στην Εγνατία οδό, στον κόμβο της Καλαμιάς με διαδρομή Κοζάνη, Βατερό, Αλωνάκια. Πλησιέστεροι οικισμοί  Ξηρολίμνη, Σκήτη, Καλαμιά. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούνταν από Τούρκους, τους γνωστούς Γιουρούκους. Η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Καραγιάννια.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Κοζάνης, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  τα Αλωνάκια ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 26η θέση.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 8ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας το Μουσουλμανικό τέμενος Ξηρολίμνης.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 157 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαίδευση: Το τουρκικό διδακτήριο επισκευασθέν κατέστη ανεκτόν και εφωδιάσθη δι’ επαρκών θρανίων νέων, χαρτών και εικόνων του 1821. Διδάσκαλος ο Γεώργιος Γερασιμίδης με δεκαετή υπηρεσία, διορισμένος στο σχολείο από του 1924. Είναι πρότυπον επιμελούς, φιλοπόνου, σοβαρού, επιβλητικού και πράου διδασκάλου, κάτοικοι 416 πρόσφυγες. Μαθητές 63 (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Διδακτήριο είναι εκ των χειροτέρων της περιφερείας, κυριολεκτικώς τρώγλη. Σχολική βιβλιοθήκη, σχολικός κήπος δεν υπάρχουν. Μαθητές 63 άρρενες, 45 θήλεις (6-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Έχει κατασκευασθεί μόνο η μία αίθουσα. Δεν αποπερατώθηκε η δεύτερη αίθουσα, τα εξωτερικά επιχρίσματα και το ¼ της στέγης είναι άνευ κεραμιδιών. Μαθητές 142 (12/3/37).

Διδακτήριο νεόδμητο τύπου διταξίου. Μαθητές 136 (26/2/1938).

Το διδακτήριο είναι νεόδμητο τύπου διταξίου, λείπουν οι εσωτερικές εργασίες του Γραφείου, τα εξωτερικά επιχρίσματα και τα αφοδευτήρια. Υπάρχει σχολικός κήπος έξωθι του σχολείου 200 τ.μ με περίφραξιν ομαλή. Μαθητές 150. Ενεγράφησαν και φοιτούν πάντες πλην τριών οίτινες εμηνύθησαν  (23/2/39).

Διδάσκαλοι: Γερασιμίδης Γεώργιος εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου, 1892, απολυτήριον γυμνασίου Τραπεζούντος, (Αλωνάκια 38).

Ιερά: Ο πρόεδρος του Συλλόγου πολυτέκνων Σιατίστης και Περιχώρων, Παναγ.Τσαούσης,  με υπόμνημα προς το Γενικό Διοικητή Δυτικής Μακεδονίας  στις 15/9/46 αναφέρει ότι οι κοινότητες Ξηρολίμνης, Αλωνακίων, Σκήτης, Κοσκινιάς, Καλαμιάς και Λυγερής στερούνται ιερών ναών. Ζητά τη χρηματοδότηση για να αποπερατωθούν οι ναοί οι οποίοι άρχισαν να ανεγείρονται εκ του υστερήματος των κατοίκων (60/1052).

Ενοριακός ναός Γενέσεως της Θεοτόκου (1938-1968). Αγίας Τριάδας (1970-1975). Προφήτης Ηλίας (1964-1975).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Σαριχανλάρ με συμμετοχή του οικισμού Καλιάμπαση. Στις 1/2/1927  ο οικισμός Σαριχανλάρ μετονομάζεται σε Αλωνάκια και ο οικισμός Καλιάμπαση στις 8/8/1928 σε Καλαμιά. Στις 19/4/1930 ο οικισμός Καλαμιά αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Καλαμιάς. Ο οικισμός Αλωνάκια αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στις 4/12/1997 στο δήμο Κοζάνης.

Το κοινοτικό Συμβούλιο Σαριχανλάρ (Αλωνάκια) ψήφισαν στις 7-7-1921  πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο) ενοίκιο, μισθός γραμματέα, έπιπλα  (60/1310).

Ο Νομάρχης Κοζάνης  στις 5-12-1922 με έγγραφο στον Αστυνομικό Σταθμάρχη Σανχιλάρ (Αλωνάκια), Δερμιτζιλέρ (Σιδεράς ), Ερντομούς (Ποντοκώμη) τους παρακαλεί να διατάξουν τους προέδρους κοινοτήτων της περιφερείας να μεταφέρουν στην Κοζάνη το καταγραφέν ποσό σίτου δια τις επισιτιστικές ανάγκες της πόλεως και περιφέρειας  (60/1664).

Στις κοινοτικές εκλογές, 28-2-26, ψήφισαν 104 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Κωνσταντίνος Καλογερίδης 53, Ευστράτιος Νικ. Δοπυμουζόγλου 47, Ελευθέριος Ι. Κατωτικίδης 38, Χαράλαμπος Π. Πατουλίδης 31, Ιωάννης Χριστοφορίδης 31.

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 348,50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Πληθυσμός: 1913=533. 1920=683. 1928=814. 1940=592. 1951=635. 1961=634. 1971=433. 1981=493. 1991=433. 2001=583. 2011=368.

Προσφυγικά: Ο Νομάρχης Μεσσηνίας  στις 30-4-1924 παρακαλεί το Νομάρχη Κοζάνης. να του γνωρίσει εάν επιτρέπεται η έλευση των ανηλίκων προσφυγοπαίδων Φώτιου Βογιατζίδη 9 ετών και Γεώργιο Βροχαρίδη 13 ετών να έλθουν εις Σανχιλέρ  (Αλωνάκια) κοντά στον πατέρα των και θείον καταγόμενοι από Ζογκουλδάκι Ευξείνου Πόντου. Ο Νομάρχης απαντά στις 7-6-24 ότι εγκρίνει την αιτουμένη μετακίνηση των μικρών, καθ’ ότι ο πατήρ και θείος Γεώργιος Κ. Βογιατζίδης  έχει εξησφαλισμένα τα μέσα της στεγάσεως και συντηρήσεως (60/1599).

Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα: Οικογένειες 76. Άτομα  159. Επιτροπή Ευστράτιος Ντομπορτζιόγλου, Πέτρος Σέρβος (14-11-23).

Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένοι πρόσφυγες στις 2/10/1928 ήταν Μικρασιάτες 27, πόντιοι 99.

Σύλλογοι: Μορφωτικός Σύλλογος Αλωνακίων «Ο Πόντος». Λειτουργεί χορευτικό τμήμα. Πραγματοποιεί πολυποίκιλες εκδηλώσεις, όπως ποντιακή βραδιά, προβολή παραδοσιακών παιγνιδιών.

Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων αναβιώνουν τα μωεμόρια

 

Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου 2023

Άγιος Δημήτριος, ο (Τοπτσιλάρ) Δήμου Κοζάνης

 


Άγιος Δημήτριος, ο  (Τοπτσιλάρ)

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 780 μέτρων, με πλούσια κοιτάσματα λιγνίτη, όπου λειτουργεί ο ομώνυμος ατμοηλεκτρικός Σταθμός Αγίου Δημητρίου. Απέχει από την Κοζάνη 22 χιλιόμετρα. Πλησιέστεροι οικισμοί: Ρυάκι, Κλείτος, Ακρινή. Βρίσκεται στη διαδρομή Κοζάνη, Δρέπανο, Κοιλάδα, Τετράλοφο, Ρυάκι, Άγιος Δημήτριος. Προσφυγικός οικισμός, αρχικά εγκαταστάθηκαν από τη Θράκη 40 οικογένειες. Ακολούθησαν 278 οικογένειες από τον Πόντο (Ματσούκα, Αργυρούπολη, Αδάπαζαρ) κι από τη Μ.Ασία 3 οικογένειες. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ελλησπόντου. Μαζί με το Άγιον Πνεύμα (ένας κάτοικος) αποτελούν την τοπική κοινότητα Αγίου Δημητρίου.

Σύμφωνα με τον Κ.Γουναρόπουλο το 1872 στον οικισμό κατοικούσαν 80 τουρκικές οικογένειες.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης ο Άγιος Δημήτριος ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 14η θέση.

Σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο του έτους 1528 ο οικισμός κατοικούνταν από Μουσουλμάνους, 11 εστίες γιουρούκων (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Αρχαιολογικά: Ο Δημήτριος Χασάπης, δημοτικός υπάλληλος με αναφορά στο δήμαρχο Κοζάνης Τέρπου στις 6-9-38 αναφέρει ότι μετέβη το παρελθόν έτος με τον Κων. Τσιτσελίκη, πρόεδρο της Εταιρείας Επιστημονικών Ερευνών και τον Αμερικανό αρχαιολόγο GH. EDSON  ότι παρά την οδό Κοζάνης-Βεροίας και επί της κοινοτικής οδού προς Άγιον Δημήτριον εντός του αγρού του κληρούχου Κων. Γαβρίδη, παρά τη θέση  Μεγάλη Τούμπα, σε απόσταση 300 μέτρων από τη δημόσια οδό και ισαρίθμων από τη λίμνη Σαρή Γκιολ προς ανατολάς βρίσκεται κεχωσμένος σπόνδυλος λείος εκ λευκού μαρμάρου διαμέτρου 0,50 εκατοστόμετρων κατακορύφως στημένος. Το ύψος ανέρχεται στα 80 εκατοστόμετρα.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 5ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας το Μουσουλμανικό τέμενος Δρεπάνου. Το πέμπτον με έδραν το χωρίο Καρατζηλάρ (Δρέπανον), ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου και των χωρίων Μορανλή (Ρυάκιον), Σαρμουσαλάρ (Πτελέα), Ιλεσλή (Οινόη), Ραχμανλή (Γαλιάνα), Τσακιρλλή (Γαλάνιον), Τοπτσιλάρ (Ά. Δημήτριος), Ισκιουλέρ (Κοιλάς), Χατζιλάρ (Άνυδρον), Καραμανλή (Κρεμαστή) και Σαϊνλάρ (διαλυμένος οικισμός περιοχής Καπνοχωρίου), τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος (Αποστόλου Δ.Μ 1912-15).

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 251 άρρενες εκλογείς μουσουλμάνοι και 15 άρρενες χριστιανοί.

Εκπαιδευτικά: Το διδακτήριο πρώην τουρκικό είναι ακατάλληλο. Πρόκειται ήδη να επισκευασθεί και μεταρρυθμισθεί το τζαμίον, το οποίον είναι κεντρικότερο και καταλληλότερο. Η επίπλωσις πενιχρά. Κάτοικοι 855 πρόσφυγες. Μαθητές 72 άρρενες και 37 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το διδακτήριο είναι παλαιόν τουρκικό τζαμί, το οποίο έχει επιδιορθωθεί και χωρισθεί σε δύο αίθουσες. Το ανώτερο τμήμα στεγάζεται στο κοινοτικό κατάστημα το οποίο διαθέτει μία αίθουσα. Έχει ανάγκη 30 θρανίων ακόμη. Μαθητές  Α΄94, 39, 45, 33, 23,16. Απουσίαζον μερικοί λόγω της καταπεσούσης χιόνος και του ψύχους. Διδάσκαλοι Κωνσταντίνος Ματσαρίδης εκ Δρεπάνου, Ελένη Θεοδωρίδου εκ Κάρς Καυκάσου. Ευανθία Τζίτσα, η οποία λόγω της χιόνος έχει αποκλεισθεί εις Κοζάνη όπου μετέβη προς λήψιν του μισθού της (30/11/37).

Το διδακτήριο νεόδμητο, τύπου μονοταξίου κατασκευασθέν υπό της Ε.Α.Π. Μαθητές 90. Σχολικός κήπος δεν υπάρχει, ψήφισε η σχολική εφορεία 2000 δρχ. για περίφραξη (24/2/1938).

Διδάσκαλοι: Ματσαρίδης Κων/νος εκ Δρεπάνου, 1913, πτυχιούχος 5/ξίου διδασκαλείου (Α.Δημήτριος 37).

Σαντετσίδης Γεώργιος προσωρινός διευθυντής του δημοτικού σχολείου Τοπτσιλάρ (Άγιος Δημήτριος). 21/1/1924 με μηνιαίο διευθυντικό επίδομα δραχ.20. (Α.Δημήτριος 36).

Τζίτσα Ευανθία  (Άγιος Δημήτριος 37).

Δημητριάδης Χαράλαμπος εκ Τραπεζούντος1901, απολυτήριο γυμνασίου Τραπεζούντος (Α.Χαράλαμπος 37, Α.Δημήτριος 39).

Θεοδωρίδου Ελένη, εκ Καρς του Καυκάσου,1908,  πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Α.Δημήτριος 37).

Έρανος: Ο πρόεδρος της κοινότητας Αγίου Δημητρίου στις 5-11-1928 διαβιβάζει  προς τη Δ/ση Ελλην. Ερυθρού Σταυρού (Αθήνα) εκατό  (100) δραχμές  προϊόν ετησίου εράνου της κοινότητος υπέρ του ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και ζητά να τους αποσταλεί η σχετική απόδειξη παραλαβής.

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου Άγιος Δημήτριος 250 δρχ. Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929.

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου Άγιος Δημήτριος 1257,80 και μισή λίρα χρυσή Ρωσική (Β.Ε 1-10-39).

Ιερά: Το 1924 οι πρόσφυγες μετέτρεψαν το τζαμί σε ναό, που τον ονόμασαν Άγιο Δημήτριο, όπως ήταν η εκκλησιά τους στον πόντο (Λαπαρίδης). Ενοριακός ναός του Αγίου Δημητρίου που πανηγυρίζει την 26η Οκτωβρίου. Το 1940-41 λειτούργησε ως αποθήκη τροφίμων δια τον ελληνικό στρατό (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης).  Ιερός ναός Αγίας Παρασκευής, πανηγυρίζει την 26η Ιουλίου.  Ο νεόκτιστος ιερός ναός του Αγίου Παντελεήμονος (πανηγυρίζει 27 Ιουλίου) κείται ύπερθεν του χωρίου εις μαγευτική θέση με κρυστάλλινο νερό και δεντρόφυτο έδαφος, εκεί που είχαν οι Μακεδόνες Έλληνες Βασιλείς  θερινή έπαυλη με ναόν  (Β.Ε 25-7-37).  Άγιος Ελευθέριος, ανηγέρθη το 1970. Εξωκλήσι Αγίας Παρασκευής 1964.

Ιερά Μονή Βαζελώνα, βρίσκεται στις παρυφές του Βερμίου όρους σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από τον οικισμό, ανιστορήθηκε το 1970 από το σωματείο «Βαζελών». Η παλιά μονή ήταν κοντά στα χωριά της Ματσούκας, 40 περίπου χιλιόμετρα νότια της Τραπεζούντας. Πανηγυρίζει την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου κάθε χρόνο.

Κατοχή: Ο Γεώργιος Στρατόγλου του Ευστρατίου πρόσφυγας των Βουλγαροκρατουμένων περιοχών (Ανατολικής Μακεδονίας) διέμενε στα Σέρβια στην οικία του πεθερού του μέχρι τον Απρίλιο του 1943 όπου και η οικία εκάη με  όλα τα είδη αυτής. Σήμερα διαμένει στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης και με αίτησή του με ημερομηνία 25-1-44 ζητά βοήθεια από το τμήμα περιθάλψεως πυροπαθών προσφύγων.

   Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918  με έδρα τον οικισμό Τοπτσιλάρ. Στις 1/12/1927 μετονομάζεται σε Άγιος Δημήτριος. Στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Ελλησπόντου και στις 7/6/2010 στο δήμο Κοζάνης.

Στις κοινοτικές εκλογές της 25-10-1925 έλαβαν ψήφους οι Παναγιωτίδης Ιωάννης 113, Ιωάννης Εντεσίδης 105, Χαράλαμπος Μαυροματίδης 93, Χαράλαμπος Δημητριάδης 86, Ιωάννης Αραμπαντζής 84, Αθανάσιος Τριανταφύλλου 82.

 Κατά τη δημοπρασία του βοσκήσιμου τόπου στον Άγιο Δημήτριο στις 16-5-27 τελευταίος πλειοδότης ήταν ο Γεώργιος Ι. Κυργιάνης από τον Πολύγυρο του Ν. Χαλκιδικής με το ποσό των 70.000 δρχ.

Οι κάτοικοι της κοινότητος στις 20-5-28 με αίτησή τους στο Νομάρχη Κοζάνης αναφέρουν ότι το κοινοτικό συμβούλιο αποφάσισε να μην εκμισθώσει δια την τρέχουσα θερινή περίοδο τη θερινή βοσκή της κοινότητός μας, με τη δικαιολογία ότι δεν επαρκεί δια τη βοσκή μικρών και μεγάλων ζώων της κοινότητος. Η ως άνω δικαιολογία είναι τελείως αστήρικτος διότι τα ζώα της κοινότητος εκτός του ότι έχουν και άλλην βοσκή εξαιρετικώς δε εφέτος το χόρτο της κοινοτικής βοσκής είναι υπέρ αρκετόν και δια τα ζώα της κοινότητος και δια τον κτηνοτρόφο Γ. Κυργιάννη. Κατά την περυσινή κτηνοτροφική θερινή περίοδο οι κάτοικοι της κοινότητας πέρασαν χωρίς προστριβές μετά του κτηνοτρόφου χωρίς να ενοχληθούν ούτε εις την βοσκή και ούτε ζημιά τινα επροξένησεν εις τους αγρούς. Επειδή δια της εκμισθώσεώς της ως άνω βοσκής εισρέουν εις το ταμείο της κοινότητος αρκετές χιλιάδες δραχμών τις οποίες η κοινότης θα χρησιμοποιήσει δια διάφορα κοινοτικά έργα τελείως απαραίτητα δια τις ανάγκες των κατοίκων αυτής. Παρακαλούν τον κ. Νομάρχη όπως ενεργήσει ότι δει και ενοικιασθεί η ως άνω βοσκή υπερασπίζοντες τοιουτοτρόπως το πραγματικό της κοινότητος συμφέρον. Οι αιτούντες συνολικά 22. Ευδιάκριτα Θ. Κύρου, Θ. Παπαθεοφίλης, Πασχάλης Τσολάκης…(60/1700).

Επιβάλλει φόρο 25 δρχ. για κάθε οικογένεια στις 20-1-29.

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 500.

         Το κ. σ Αγίου Δημητρίου στις 24-2-31 με πρόεδρο το Χαράλαμπο Μαυροματίδη ψήφισε πίστωση 12.000 δραχμών για την αγορά του «τεκέ» από την Εθνική Τράπεζα. Ο τουρκικός τεκές ήταν πάνω από το χωριό απέχον ¾ της ώρας, εκεί υπάρχουν οι πηγές της κοινότητας (60/1700).

   Η Υπεραστική Κοινή Διεύθυνση Λεωφορείων  στις 21-3-34 ζητά από το Νομάρχη οι κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου και Τετραλόφου με προσωπική εργασία να διορθώσουν τμήμα της οδού 1000 μέτρων το οποίο δυσχεραίνει τη συγκοινωνία κατά τις βροχερές ημέρες (60/1643).

Στις  στις 7-7-1921 ψήφισε πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση

του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο).

Οικονομικά: Ο δημαρχών Κοζάνης παραχωρεί  στις 25-10-1916 άδεια υλοτομίας εκ του Εθνικού δάσους Τοπτσιλάρ της περιφερείας του χωριού Τοπτσιλάρ υπέρ του υλοτόμου Στεργίου Τζήμου διαμένοντος στην Κοζάνη, ο οποίος φέρει πιστοποιητικό εγγραφής στον κατάλογο των επιτηδευματιών. Η άδεια της υλοτομίας είναι για 35 ημέρες μέχρι της 28 Νοεμβρίου 1916. Η άδεια δίδεται με απόφαση της Νομαρχίας, η δε ξυλεία (πεύκη ορεινή κατεργασμένη) θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή της γεφύρας Λειψίστης παρά τον Αλιάκμονα ποταμό (Αποστόλου 1912).

Ο  Έφορος Κοζάνης αναφέρει στο Νομάρχη στις 23-9-35 ότι οι κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου αποφάσισαν να μην πειθαρχήσουν στις δίκαιες αποφάσεις των Αρχών περί κατανομής των αποξηρανθεισών γαιών καθ’ όσον καταλαβόντες οι κάτοικοι της κοινότητας έκταση 1000 στρεμμάτων νέμονται ταύτη από τετραετίας, μη προθυμοποιηθέντες να καταβάλουν το ανήκον δικαίωμα στο δημόσιο και αφ’ ετέρου μη θέλοντες να εννοήσουν ότι υπάρχουν και γεωργοί στις όμορες κοινότητες εντελώς ακτήμονες.

Πάρκο ελαφιών και ζαρκαδιών στο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονος στους πρόποδες του Βερμίου (σε απόσταση περίπου 150 μ. από την Ι. Μ. Αγίου Ιωάννου Βαζελώνος), που φιλοξενεί περισσότερα από πενήντα (50) πανέμορφα ελάφια και ζαρκάδια σε ένα περιφραγμένο χώρο 60 στρεμμάτων. Απέχει 30 χλμ. από την Κοζάνη, 3,5 χλμ. ΒΑ της κοινότητας του Αγίου Δημητρίου. Είσοδος ελεύθερη. Τα ζώα τα φροντίζουν οι κάτοικοι, η εκκλησιαστική επιτροπή, η τοπική κοινότητα και οι πολυάριθμοι επισκέπτες.

Παρχάρια: Πρόκειται για οροπέδιο του Βερμίου σε υψόμετρο 1500 μ. που αποτελείται από ηλεκτροδοτούμενες κτηνοτροφικές καλύβες και μάντρες. Εδώ ανεβάζουν οι κτηνοτρόφοι το καλοκαίρι ως το Φθινόπωρο τα ζώα, τις αγελάδες. Την Πεντηκοστή γίνεται πολιτιστική εκδήλωση η οποία διοργανώνεται από την «Ένωση Ποντίων της Ματσούκας» με έδρα τη Θεσσαλονίκη.

Πεσόντες: Στις 23 Μαρτίου 1944, αντάρτες του ΕΛΑΣ πυρπόλησαν τον Άγιο Δημήτριο με 18 θύματα εκ των οποίων 3 γυναίκες. Στον εμφύλιο πόλεμο 46-49 σκοτώθηκαν υπηρετούντες τη στρατιωτική τους θητεία οι Παναγιωτίδης Σωτήριος, Πασχαλίδης Κων/νος κι από τον ΕΛΑΣ οι Τσακαλίδης Θεόδωρος, Αποστολίδης Σταύρος. Στον πόλεμο του 1940 έπεσαν στα πεδία των μαχών οι Παυλίδης Αναστάσιος, Σαλματωνίδης Τριαντάφυλλος (Λαπαρίδης).

   Προσφυγικά:  Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε στις 12-1-24 κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα:  Οικογένειες 146. Άτομα 454. Οι σύμβουλοι Δημ. Παναγιωτίδης, Χαρ. Μαυρομάτης, Χ. Ράπτης.

Ο Επιθεωρητής Εποικισμού στις 19-2-24 αναφέρει προς το Νομάρχη Κοζάνης ότι στο Συνοικισμό Τοπτσιλάρ περιφερείας Κοζάνης «υπάρχουν αποθήκες άχυρου οι οποίες ανήκουν εις ολιγάριθμους Μουσουλμάνους υποκειμένους εις ανταλλαγή.

Οι πρόσφυγες του ιδίου Συνοικισμού και των περιχώρων εξαντλήσαντες τα αποθέματά των εις νομήν κινδυνεύουν να χάσουν  τα ζώα των, των οποίων  η αντικατάσταση καθίσταται όχι μόνον δαπανηρά αλλά και ουσιαστικώς αδύνατος. Προ της καταστάσεως ταύτης ζητήσαμε ν’ αγοράσουμε την υπάρχουσα εκεί ποσότητα αχύρου προσενεγκόντες εις τους κατόχους των 35 λεπτά κατ’ οκάν. Ατυχώς διεπιστώθη ότι οι ειρημένοι κάτοχοι ως και οι λοιποί συγχώριοί των πνεόμενοι υπό αισθημάτων εχθρικών προς τους πρόσφυγας φθάνουν μέχρι του σημείου ώστε να καύσουν τούτο εις τους κλιβάνους των αντί να το πωλήσουν.

Δεδομένων των σημερινών δυσκόλων περιστάσεων των μεταφορών και της απολύτου ανάγκης προς εξασφάλισιν της υπάρξεως τόσον πολυτίμων ζώων, έχομεν την τιμήν να προτείνουμε όπως επιταχτεί η υπάρχουσα ποσότης εφ’ όσον άμα τη παραλαβή της θα εξασφαλίσουμε την άμεσο και ικανοποιητική πληρωμή της και παρακαλούμε όπως εκδοθούν αι δέουσαι προς τούτο διαταγαί» (60/1228).

Ο Νομάρχης στις 25-8-25 αναφέρει προς τη Διεύθυνση Εποικισμού Δ. Μακεδονίας ότι κατά τη μετάβασή του εις Τοπτσιλάρ επισκέφθηκε οικία στην οποία διέμεναν  οι πρόσφυγες Γεώργιος Λαπαρίδης (άτομα 3) και Κωνσταντίνος Πασχαλίδης (άτομα 4) και αντελήφθη ότι δεν δύναται να διαμένουν δύο οικογένειες εις την αυτήν οικία  και παρακαλεί τον Εποικισμό  όπως ο εις μεταφερθεί εις άλλην οικία. Ομοίως εις την οικία στην οποία  διαμένουν οι Γεώργιος Παταρίδης (άτομα 3) και Γεώργιος Σαβουλίδης (άτομα 2) δεν δύναται να διαμένουν δύο οικογένειες και δέον να μεταφερθεί η μία εις άλλη οικία (60/1599).

Ο Ιωάννης Αραβόπουλος κάτοικος Τοπτσιλάρ στις 16-8-24  αναφέρει στο Νομάρχη ότι προ ημερών απεστάλησαν στο συνοικισμό νέοι αφιχθέντες πρόσφυγες προς εγκατάσταση. Ελλείψει οικημάτων διετάχθησαν όπως έκαστος κατά το δυνατόν παραχωρήσει δωμάτια. Ο παραπάνω παραχώρησε δύο δωμάτια αφήσας δια τον ίδιο δύο. Ο επιστάτης του Συνοικισμού απαίτησε να εκκενωθεί και τρίτο δωμάτιο. Ο ίδιος δεν πειθάρχησε καθότι ως γεωργός του χρειάζονται τα δύο δωμάτια. Ο επιστάτης διέταξε αμέσως τον εκεί ευρισκόμενο χωροφύλακα και τον ξυλοκόπησε ανηλεώς εν απουσία του Προέδρου και της Επιτροπής. Ζητά από το Νομάρχη να διατάξει την μη εκκένωση του δωματίου και την παραδειγματική τιμωρία του χωροφύλακα.

Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένοι πρόσφυγες  στις 2/10/1928 ήταν  Θράκες 54,  Μικρασιάτες 3, πόντιοι 182 (ΔΑΠ ΣΑΕ 58, ΑΒΕ 22). Σύμφωνα με τον Προϊστάμενο Εποικισμού Κοζάνης 2-10-1928 εγκατεστημένοι πρόσφυγες συνολικά  είναι: Θράκες 447, Μικρασιάτες 1359, Πόντιοι 2058   (ΔΑΠ ΣΑΕ 58, ΑΒΕ 22).

Πληθυσμός:1913=846. 1920=852. 1928=850. 1940=1375. 1951=1247. 1961=1376. 1971=964. 1981=985. 1991=1034. 2001=1077. 2011=830.

Πυροπαθείς: Ο πρόεδρος της κοινότητας Αγίου Δημητρίου βεβαιώνει ότι ο Χριστόφορος Μαυροματίδης κάτοικος της κοινότητας είναι τελείως πυροπαθής καείσης της οικίας του με όλα τα είδη του ρουχισμού, επίπλων και σκευών και της αχυρώνος και του στάβλου (60/446).

Οι πυροπαθείς Γεώργιος Λογγινίδης, Ιωάννης Τσαβδαρίδης, Νικόλαος Σαχταρίδης (ως αντιπρόσωποι των τελείων πυροπαθών της κοινότητος) αναφέρουν ότι οι τελείως πυροπαθείς εις την κοινότητα ανέρχονται περί τις 85 οικογένειες και έχουν πολλές  ανάγκες τροφής υποδήσεως και ενδυμάτων. Ζητούν να εκλεγεί επιτροπή πυροπαθών για δικαιότερη κατανομή των ειδών του ερυθρού Σταυρού και  της κρατικής προνοίας ή να διαταχθεί η υπάρχουσα επιτροπή να κατανείμη εις κατηγορίας τους πυροπαθείς για να λάβουμε  περισσότερα διότι έχομεν και ανάγκες περισσότερες.

Ο Γεώργιος Τσακλίδης από Άγιο Δημήτριο με αίτηση στην Επιτροπή Διανομών Κοζάνης στις 10-4-46 διαμαρτύρεται για τη μη παροχή ιματισμού αν και τυγχάνει πατήρ υιού φονευθέντος υπό των Γερμανών.

Επίσης ο πρόεδρος της κοινότητας Θωμάς Παλατίου πιστοποιεί ότι ο Αναστάσιος Ιωάν. Κοτσαλίδης κάτοικος της κοινότητας τυγχάνει τελείως αποτεφρωμένος από την επιδρομή των ανταρτών την 25η Μαρτίου του 1944, στερείται αροτριώντος ζώου για την καλλιέργεια των αγρών του, είναι εξαντλημένος από κάθε οικονομική άποψη (ρουχισμό, κλινοσκεπάσματα), τυγχάνει ανάπηρος Αλβανικού πολέμου. Η οικογένειά του αποτελείται από 7 μέλη.

Φιλοξενία απόρων: Το 1942 αφίχθησαν στον Άγιο Δημήτριο 13 άπορες οικογένειες από παλιά Ελλάδα (Πειραιάς) με 48 μέλη έχοντα ανάγκη περιθάλψεως. Στις 17-12-43 οι οικογένειες ζητούν από το Νομάρχη Κοζάνης εν όψει των εορτών των Χριστουγέννων  να λάβουν κάποιο βοήθημα προς αντιμετώπιση των αναγκών όπως ρουχισμός που παίρνουν οι άλλοι πρόσφυγες εκ διαφόρων Περιφερειών της Κοινότητας (60/841).

Σύλλογοι:  Με μέριμνα του Μορφωτικού Ποντιακού Συλλόγου Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο: Τριήμερες εκδηλώσεις κατά τον πανηγυρικό εορτασμό του πολιούχου του χωριού Αγίου Δημητρίου από 26 – 28 Οκτωβρίου, στην κεντρική πλατεία. Ετήσιος χειμερινός χορός την 25 Δεκεμβρίου σε κατάστημα της περιοχής. Ετήσιος θερινός χορός την 27 Ιουλίου στον χώρο του εξωκκλησιού του Αγίου Παντελεήμονα. Εκδήλωση προς τιμήν των ατόμων τρίτης ηλικίας την Τσικνοπέμπτη.

Στην τοποθεσία «Παρχάρια» διοργανώνεται κάθε χρόνο η ετήσια εκδήλωση του Συλλόγου Ποντίων «Ματσούκας» την τελευταία Κυριακή του Ιουνίου. http://agiosdimitrioskoz.blogspot.com/

Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων αναβιώνουν τα Μωεμόρια, ομάδα φουστανελοφόρων, με χορό, θέατρο, μουσική προερχόμενο από την ορεινή Τραπεζούντα. Συνολικά οκτώ χωριά της Π.Ε Κοζάνης (Τετράλοφος, Άγιος Δημήτριος, Αλωνάκια, Σκήτη, Πρωτοχώρι, Κομνηνά, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι) αναβιώνουν το έθιμο των μωμόερων. Το έθιμο εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2013 και στον Κατάλογο Άυλης Κληρονομιάς της UNESKO το 2015.

 

 

 

Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2023

Άγιοι Θεόδωροι, οι (Οκτσιλάρ) Δήμου Κοζάνης

 


Άγιοι Θεόδωροι, οι (Οκτσιλάρ) Δήμου Κοζάνης

   Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 760 μ., στη διαδρομή Κοζάνη, Δρέπανο, Κοιλάδα, Άγιοι Θεόδωροι. Βρίσκεται στην οροσειρά του Βερμίου, αριστερά του παλιού δρόμου όπως πηγαίνουμε για Πολύμυλο. Πολύ κοντά περνά η Εγνατία οδός. Εκεί ήταν το τέλος της αποξηραμένης λίμνης “Σαρηγκιόλ”. Πλησιέστεροι οικισμοί Πολύμυλος, Λεβέντης, Αυγή. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ελλησπόντου. Μαζί με τους οικισμούς Πολύμυλος, Λεβέντης, Ζωοδόχος Πηγή (3 κάτοικοι), και την Αγία Παρασκευή (ακατοίκητη) αποτελούν την τοπική κοινότητα Πολυμύλου.

Οι κάτοικοι του χωριού ήρθαν μετά το 1922 από το χωριό Κρένασα της περιοχής Ματσούκα του Πόντου, από την Τρίγλια της Μικράς Ασίας και από τη νήσο Πρίγκηπο της θάλασσας του Μαρμαρά. Το χωριό παλαιότερα χωριζόταν σε δυο γειτονιές (μαχαλάδες). Σήμερα υπάρχει μόνο ο νότιος μαχαλάς, γιατί ο βόρειος έχει εγκαταλειφθεί εδώ και κάποιες δεκαετίες και εκτός αυτού διέρχεται από αυτόν η Εγνατία Οδός (Βικιπαίδεια).

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης οι Άγιοι Θεόδωροι ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 65η θέση.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 6ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας το Μουσουλμανικόν τέμενος Πολυμύλου.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 31 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Διδακτήριο νεόδμητο, τύπου μονοταξίου, λείπουν τα εσωτερικά και εξωτερικά επιχρίσματα. Μαθητές 27. Έκτη τάξις δεν λειτουργεί, διότι το σχολείο ιδρύθη το 1935. Υπάρχει σχολικός κήπος ενός στρέμματος τον οποίον καλλιεργούν οι μαθητές (27/11/37).

Διδασκάλισσα, Βλιαγκόφτη Ελπινίκη εκ Κοζάνης, 1910, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Άγιοι Θεόδωροι 37).

Ιερά: Ιερός ναός Αγίων Θεοδώρων 1960.

Κοινοτικά: Στις 31/12/1918 ο οικισμός Οκτσλάρ προσαρτάται στην κοινότητα Χαντόβης (Πολυμύλου). Στις 8/8/1928 μετονομάζεται σε Άγιοι Θεόδωροι. Στις 1/6/1989 προσαρτάται στο δήμο Πολυμύλου, στις 4/12/1997 στο δήμο Ελλησπόντου και στις 7/6/2010 στο δήμο Κοζάνης.

Οικονομικά:  Tο έτος 1543, σύνολο φόρων άσπρα 507, μουσουλμανικές οικογένειες 4,  το 1569 σύνολο φόρων άσπρα  800, μουσουλμανικές οικογένειες 7  και το 1613  άσπρα 1500, μουσουλμανικές οικογένειες 6  (Καμπουρίδης-Σαλακίδης).

Οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια σιτηρών, οσπρίων, τριφυλλιού, πατάτας. Παλιότερα ανθούσε η καλλιέργεια καπνού.

Πληθυσμός:1913=109. 1920=101. 1928=48. 1940=83. 1951=78. 1961=52. 1971=36. 1981=24. 1991=34. 2001=30. 2011=18.

Προσφυγικά: Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένες οικογένειες προσφύγων στις 2/10/1928 ήταν Μικρασιάτες 4, πόντιοι 4.

Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε στις 11-2-24 κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα: Οικογένειες 8.  Άτομα 31.

Στις 27-1-1926 διανεμήθηκαν τρόφιμα Αγγλικού ομίλου  για  13 άτομα (60/1455).

Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2023

Αγία Κυριακή Δήμου Κοζάνης


 


Αγία Κυριακή Δήμου Κοζάνης

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

Η Αγία Κυριακή βρίσκεται δυτικά-νοτιοδυτικά της πόλης της Κοζάνης, από την έξοδο προς το γήπεδο και το υπαίθριο θέατρο της πόλης, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 760 μέτρα. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Κοζάνης, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 μαζί με τους οικισμούς Ιερά Μονή Αναλήψεως 217 κάτοικοι, Ζ.Ε.Π  822, Κοζάνη 41.066, το Γηροκομείον 133, ο Σπινάρης 305 (ψυχιατρική κλινική). Με την απογραφή του 2021 η Δημοτική Κοινότητα Κοζάνης συνολικά αριθμούσε 43.316 κατοίκους

Η εξέλιξη πληθυσμού της Αγίας Κυριακής έχει ως εξής: κάτοικοι 24 το έτος 1981, κάτοικοι 46 το έτος 1991, κάτοικοι 59 (2001), 61 (2011).   

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε στις 5-4-1981 και προσαρτήθηκε στο δήμο Κοζάνης. 

Από τους 71 ενεργούς οικισμούς που απογράφτηκαν το 2011 η Αγία Κυριακή  κατέχει την 56η θέση με 61 κατοίκους.