Κυδωνιές Γρεβενών

58. Κυδωνίαι, αι (Βαντσικόν)

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ. 386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός είναι χτισμένος σε ένα πανέμορφο δρυοδάσος με υψόμετρο 900 μέτρων με κοντινούς οικισμούς τον Άγιο Κοσμά, τα Αηδόνια, τη Ροδιά, γειτνιάζει με την περιοχή της Ανασελίτσας. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό χωριό με ανθρώπους ταξιδευτές για μια καλύτερη τύχη στο εσωτερικό και εξωτερικό. Εντυπωσιάζουν τα πέτρινα σπίτια χτισμένα από τοπικούς τεχνίτες, η πέτρινη βρύση στην πλατεία, το σχολείο με το καμπαναριό.

Με απόφαση του Νομάρχη στις 31 Δεκεμβρίου 1914 ορίσθηκε ως έδρα εκλογικού τμήματος: Το πέμπτον με έδραν το χωρίον Βαντσικόν (Κυδωνιές)  ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Στιχιάζι (Αηδόνια), Παλαιοκόπρια (Δασάκιον), Ραδοσίνιστα (Μέγαρον), Λείψι και Βηλιά (Οροπέδιον) τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν την δημοτικήν Σχολήν.

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα κοινότητας Βαντσικού. Στις 1-2-1927 μετονομάζεται σε Κυδωνιές. Στις 4-12-1927 προσαρτάται στο Δήμο Κοσμά Αιτωλού και στις 7-6-2010 στο Δήμο Γρεβενών.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 223 χριστιανοί.

Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 76. Εκλέχτηκαν: Βασίλειος Παπαλέξης 40, Ιωάννης Καλαμπούκας 33, Χρίστος Χριστόπουλος 28, Νικόλαος Ντινόπουλος 26, Αντώνιος Αντωνόπουλος 23.

Ο έπαρχος Γρεβενών στις 28-6-28 προς το Υπουργείον Εσωτερικών: «Λαμβάνομεν την τιμήν να αναφέρομεν Υμίν ότι εις αντικατάστασιν του κοινοτικού συμβούλου Κυδωνιών Νικολάου Αντωνοπούλου κηρυχθέντος εκπτώτου του αξιώματος τούτου, απουσιάσαντος άνευ αδείας πλέον των τριών μηνών, εκλήθη παρά του Ειρηνοδίκου Γρεβενών ο εκ των αναπληρωματικών της πλειοψηφίας Αντώνιος Αντωνόπουλος».

Υποβολή πίνακα προς την ΙΧ Μεραρχία στις 28-1-31 στην οποία τα απαλλασσόμενα ζώα για την υπηρεσία της κοινότητας ήταν 140 όνοι.

Απεφασίσθη η αναγνώριση της κοινότητας ως έδρα του εκλογικού τμήματος με τις κοινότητες Αηδόνια, Ροδιά, Οροπέδιο, Άγιο Κοσμά μετά των συνοικισμών αυτών (12-12-31).

Πρόεδρος κοινότητας ο επιχειρηματίας, κτηματίας Παπατόλιος με γραμματέα το διδάσκαλο Μακρή και διδασκάλισσα την Ελένη Νικολάου εργάζονται από κοινού με αγάπη και θέληση για την πρόοδο του χωριού (Μ.Β 22-1-33).

Ο Νομάρχης με έγγραφο στην κοινότητα Κυδωνιών  στις 4-10-38 τον παρακαλεί να συγκαλέσει κοινοτικό συμβούλιο και να εισηγηθεί την επιβολή δεκαημέρου προσωπικής εργασίας επί των κατοίκων, προκειμένου να ανοιχθούν λάκκοι για φύτευση αμυγδαλιών στη θέση «Προσήλιο». Ο επαρχιακός γεωπόνος παρακαλείται όπως μεριμνήσει για τη χάραξη των γραμμών, στο μέρος που θα φυτευτούν ο δε σταθμάρχης χωροφυλακής να παρακολουθήσει την εκτέλεση της προσωπικής εργασίας παρά πάντων των κατοίκων. Ο κοινοτικός γεωπόνος στις 11-12-38 αναφέρει ότι η χάραξη δεν είναι δυνατή, γιατί στη θέση που θα ιδρυθεί ο οπωρώνας υπάρχουν 60 δέντρα δρυός τα οποία χρήζουν υλοτομήσεως. Πληροφορεί ότι η υλοτόμηση άρχισε και μετά το πέρας θα προβεί στη χάραξη των γραμμών (60/2021).

            Το κ.σ στις 14-3-39 διόρισε δικηγόρους τον Ιωάννη Αντωνιάδη με νόμιμο αμοιβή από το κοινοτικό ταμείο και το Στέφανο Γκορτσούλη με αμοιβή από τους κατοίκους της κοινότητας με το παρακάτω προκύψαν θέμα «Λήψις αποφάσεως περί των πρακτέων δια το δάσος, το βοσκότοπο και καλλιεργησίμους γαίας και αμφησβητουμένας υπό της κοινότητος Ροδοχωρίου κατόπιν της κοινοποιήσεως υπό της κοινότητος Ροδοχωρίου αποφάσεως Τουρκικού δικαστηρίου του έτους 1911, ήτις διατάσσει να απόσχωμεν του δάσους και βοσκοτόπου».

Οι κάτοικοι της κοινότητας στις 13-8-39 με αναφορά στο Νομάρχη Κοζάνης αναφέρουν ότι το κοινοτικό συμβούλιο δεν εκτελεί τον προορισμό και την αποστολή δια την οποία ετάχθη. Τα κύρια γνωρίσματα είναι η αδράνεια, η αδιαφορία και η ολιγωρία. Τονίζουν ότι ένεκα της αδιαφορίας έγιναν πρόξενοι μεγάλης ζημιάς στην κοινότητα με την απώλεια μιας δικαστικής απόφασης. Συγκεκριμένα τονίζουν: Δικαστικός κλητήρ κοινοποίησε δικαστική απόφαση Δικαστηρίου Κοζάνης ή οποία αφορούσε επίδικο υπόθεση Κοινότητος Κυδωνιών και κοινότητος Ροδοχωρίου. Ο πρόεδρος και το κοινοτικό συμβούλιο αντί να αποστείλουν την απόφαση ταύτη στους Πληρεξουσίους δικηγόρους θεώρησαν καλό να αδιαφορήσουν τελείως αφήνοντας την απόφαση στο Αρχείο της κοινότητας, η οποία απόφαση χάθηκε. Έτσι η κοινότητα έχασε το δικαίωμα της εφέσεως στο Εφετείο Λαρίσης και η κοινότητα ζημιώθηκε άνω των 600.000 δραχμών. Ζητούν από το Νομάρχη την απόλυση του κ.σ και διορισμό τριμελούς επιτροπής (60/2021).

Η κοινότητα Κυδωνιών στις 19-11-40 ψηφίζει πίστωση 100 δραχμών υπέρ του Κρατικού Νοσοκομείου Γρεβενών. Επίσης 150 δρχ. δια έξοδα συμμετοχής του Νομού Κοζάνης στην 15^η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης(60/1464).

Αίτησις κατοίκων κοινότητος Κυδωνιών  στις 3-4-51 προς τη Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος: «Λαμβάνομε την τιμή να σας γνωρίσουμε τα κάτωθι: Οι επιδρομείς Γερμανοί κατέστρεψαν  το χωρίον μας εξ ολοκλήρου κατά το έτος 1944 παραδώσαντες αυτό εις το πυρ. Λεηλάτησαν εξ ολοκλήρου τις περιουσίες μας, ήρπασαν άπαντα τα ζώα μας μικρά και μεγάλα. Εν συνεχεία ως να μην ήρκει η καταστροφή αύτη συνεπληρώθη υπό των συμμοριτών η καταστροφή. Ολόκληρο το χωρίον ηναγκάσθη να φύγει εις διάφορα κέντρα ασφαλείας ατυχώς όμως δεν κατόρθωσε να περισώσει την κινητή του περιουσία. Επανεπατρίσθημεν το Μάρτιο του 1950. Βρήκαμε το χωρίον σε αθλιεστάτη κατάσταση. Επειδή δεν είχαμε ουδένα μεγάλο ζώο δια την καλλιέργεια των αγρών οίτινες ανέκαθεν ήσαν άγονοι λόγω του αδυνάτου και ανωμάλου ως και ορεινού εδάφους. Ετράπημεν εις την καλλιέργεια της κάθε κτηνοτροφίας και κάθε οικογένεια απέκτησε από 3-4-5 και τινές οικογένειες από 7 και 8 αιγοπρόβατα. Δι’ αυτών δε εσώθημεν πράγματι διότι εξασφαλίσαμε τα είδη διατροφής των οικογενειών μας ήτοι γάλα, τυρί, βούτυρο, λίπος κλπ. Εις τούτο συνετέλεσε και η ορεινή μας περιοχή ήτις είναι πολύ καλώς δασωμένη κατά τοιούτο τρόπο  ώστε να επιβάλλεται η κλαδονομή και η εκκαθάριση πολλών περιφερειών αναδασωμένων. Παρότι όμως ούτως έχουν τα πράγματα , εντούτοις το Δασαρχείο Γρεβενών στο οποίο υπαγόμεθα  έλαβε μέτρα εξοντώσεως των αιγών μας όπερ σημαίνει δι’ ημάς τελεία καταστροφή διότι ουδένα πόρο ζωής έχουμε. Όθεν θερμώς παρακαλούμε υμάς όπως ευαρεστούμενοι ότι δει δια την αναβολή της Διαταγής του Δασαρχείου Γρεβενών περί απαγορεύσεως των αιγών στο χωρίο μας». Υπογράφεται από 43 κατοίκους (ΓΑΚ Κοζάνης)

Ο νομάρχης Κοζάνης  απευθυνόμενος στο αστυνομικό σταθμαρχείο Κυδωνιών  τον Ιούνιο του 1953 γνωστοποιεί ότι η κοινότητα ήγειρε προσωρινά μέτρα κατά της κοινότητας Ροδοχωρίου για το βοσκότοπο «Ρογκοζι-Ανήλιο». Τα δικαστικά έξοδα και την αμοιβή του δικηγόρου ανέλαβαν να καταβάλλουν απ’ ευθείας οι κάτοικοι. Επομένως η ενέργεια τούτη δεν πρόκειται περί εράνου αλλά περί εθελουσίας εισφοράς προς προστασία των συμφερόντων των κατοίκων και δεν υφίσταται νομικό κώλυμα πληρωμής των εξόδων από τους κατοίκους της κοινότητας.

Ο έρανος του Ε.Ε.Σ το έτος 1958 απέδωσε 304 δραχμές και το 1960  δρχ. 369.

Με δημοσίευση στην εφημερίδα Ένωσις στις 26-5-63 ζητούν ιατρό. Γράφουν συγκεκριμένα «Υψώσατε φωνήν διαμαρτυρίας δια την έλλειψιν ιατρικής περιθάλψεως εις την ύπαιθρον. Την παροιμίαν “θα πεθάνω σαν το σκυλί” δεν θα την έχουμε τώρα διότι αυτά τα τετράποδα λύσανε την περίθαλψή των και εξησφάλισαν τη ζωή των, χάρις εις τα Κυνομεία που συνεχώς ιδρύονται εις την πρωτεύουσα και τα ασθενοφόρα αυτοκίνητα που προμηθεύεται η εταιρεία ζωοφίλων… Τα χωριά που μοχθούν ολημερίς, είναι χωρίς ιατρό, χωρίς φάρμακο…”

Διαβατήρια: α) Μητσόπουλος Κωνσταντίνος του Δημητρίου γεννηθείς το 1896 εκ Κυδωνιών, στις 6-3-27 ζητά διαβατήριο για αποδημία στην Κωνσταντινούπολη (60/1628). β) Ιωάννης Χρ. Τσιάτσιας εκ Κυδωνιών στις 27-5-32 έλαβε διαβατήριο για Κων/πολη  γεννηθείς το 1880. Πρόεδρος κοινότητας Γεώργιος Γεωργαντάς, εφημέριος Παπαθανάσης.

 γ) Γουλόπουλος Θωμάς του Αθανασίου με έτος γεννήσεως 1879 για αποδημία δια Ηνωμένας Πολιτείας Β. Αμερικής στις 2-3-27, κάτοικος Βαντσικού Γρεβενών.

δ) Καλαμπόκας  Γεώργιος του Βασιλείου και της Κυράτσως το γένος Τζήρου από Βαντσικό  με έτος γεννήσεως 1876 2 Μαΐου 1929 ζητά διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. ε) Χρίστος Π. Κυρατζόπουλος γεννηθείς το 1878 στο Βαντσικό επαγγέλματος ξυλουργού ζητά στις 24-5-29 διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. Ο πρόεδρος Παύλος Τσομπαρλής, ο ιερέας Παπακόστας. στ)  Βασίλειος Κυρατζόπουλος του Ιωάννου από Βαντσικό  με έτος γεννήσεως 1893 ζητά στις 20-5 από το Νομάρχη διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. ζ) Γρηγόριος Αντωνόπουλος του Δημητρίου από Βαντσικό  έτος γέννησης 1918  έλαβε διαβατήριο στις 26-8-31 για Κωνσταντινούπολη υπό τη συνοδεία του Θεμιστοκλή Πατσακά. η) Κων/νος

 Γ.Δέσου εκ Βαντσικού στις 23-10-26 διαβατήριο για Αργεντινή, γεν. το 1890. Πρόεδρος Χ. Χριστόπουλος, ιερεύς Παπακώστας. θ) Μιχαήλ Χρίστου Βαρσάμης στις 22-10-26 διαβατήριο για Αργεντινή  γεν. το 1900 εν Βαντσικώ. ι) Γεώργιος Ευαγγέλου Ντώνας κάτοικος Κυδωνιών κλάσεως 1925 στις 28-8-29 ζητά διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. ια) Κυρατζόπουλος Δημήτριος του Ιωάννου γεννηθείς το 1872 στο Βαντσικό επαγγέλματος αμμοκονιαστού (σοβατζή) στις 26-8-29 ζητά διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. ιβ) Μηνάς

Κουταλής του Νικολάου επαγγέλματος κτίστου εκ Κυδωνιών γεννηθείς το 1894 ζητά στις 15-7-29 διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. ιγ) Χρήστος Δημητρίου Χρηστόπουλος γεννηθείς το 1897 στο Βαντσικό εξασκών το επάγγελμα του κτίστου στις 21-7-1929 ζητά διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη (παπαθανάσης και πρόεδρος Τσαμπαρλής). ιδ) Μπάρμπας Ιωάννης του Δημητρίου γεννηθείς το 1871 στο Βαντσικό  επαγγέλματος ξυλουργού ζητά στις 21-7-29 διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη. ιε) Παπαλέξης Βασίλειος του Δημητρίου με έτος γεννήσεως 1892 στο Βαντσικό, εξασκών το επάγγελμα του κτίστη στις 16-6-29 ζητά διαβατήριο δια Κωνσταντινούπολη. ιστ) Στέργιος Ν. Τσιαπάρας κάτοικος Κυδωνιών στις 21-5-29 ζητά διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη με έτος γεννήσεως 1906.

Η Μαρία σύζυγος Αλεξάνδρου Βέργου κάτοικος Κυδωνιών στις 22-5-34 ζητά ανανέωση του διαβατηρίου του υιού Κωνσταντίνου Αλεξάνδρου Βέργου για Τουρκία, προκειμένου να συναντήσει τον εκεί ευρισκόμενο πατέρα. Στο ταξίδιον θέλει να συνοδεύσει αυτόν ο θείος του Θεόδωρος Δέσσος.

Ο πρόεδρος της κοινότητος Κυδωνιών στις 15-5-29 πιστοποιεί υπευθύνως ότι ο Τζήρος Γεώργιος του Βασιλείου γεννηθείς το έτος 1886 είναι εγγεγραμμένος στα Μητρώα αρρένων της κοινότητας δυνάμει της Συνθήκης των Αθηνών του 1914  περί πολιτογραφήσεως. Είναι τίμιος και φιλήσυχος και του παραχωρείται πιστοποιητικό για αναχώρησή του στη Γερμανία. Υπογράφει και ο ιερεύς Παπακώστας.

Εκπαίδευση: Έχει 241κατοίκους, αλληλοδιδακτικό σχολείο, μαθητές γύρω στους 40, ο μισθός  του δασκάλου είναι 20 λίρες, οι  10 λίρες από την εκκλησία. (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Είκοσι Κυδωνιώτες παρεπιδημούντες στο Ροδολίβους Σερρών  ζητούν την ανάκληση της μεταθέσεως του διδασκάλου Ν.Μακρή ο οποίος επί ενδεκαετίαν υπηρετεί στις Κυδωνιές υπήρξεν πρότυπο χρηστού πολίτου και εμπνευσμένου διδασκάλου  (Μ.Β 9-8-36).

 Έχει απονεμηθεί στο Θωμά Τζήρο, πτυχιούχο διδασκαλείου, βραβείο γέρατος, έχει γενική μόρφωση καλή. Μεταχειρίζεται την εμπειρία των μαθητών και μέσα εποπτείας. Είναι διδακτικώς επαρκής, διοικητικώς δεξιός, λίαν φιλόπονος (6-5-39).

Ο επιθεωρητής εισηγείται την απονομή επιδόματος 193,30 δρχ. στο διδάσκαλο Βασίλειο Κελέση του διταξίου δημοτικού σχολείου Κυδωνιών. Ούτος έχει υπηρεσία 6 ετών, είναι πτυχιούχος διδασκαλείου, κατόρθωσε να πλουτίσει το σχολείο με εποπτικά μέσα, καλλιέργησε σιτάρι στο μικρό κήπο. Οι μαθητές  ανέρχονται σε 133 αν και διτάξιο λειτουργεί ως μονοτάξιο. Κατά το παρελθόν έτος του απενεμήθη έπαινος και διάκριση μετά γέρατος, αγαπάται από τους κατοίκους (1-7-1941 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52).

Ο επιθεωρητής προτείνει την προαγωγή του διτάξιου δημοτικού σχολείου σε τριτάξιο καθ’ ότι τα προηγούμενα τρία χρόνια ο αριθμός των μαθητών ανερχόταν σε 141, 143, 132 αντίστοιχα  (18-7-41 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52).

Ιερά: Άγιος Αθανάσιος (1935), Άγιος Απόστολος. Στο κατάστιχο της ιεράς Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών του Ταξιάρχη Γρεβενών καταγράφονται το 1833 τέσσερις αφιερωτές.

Η Ενοριακή Επιτροπεία Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Κοινότητος Κυδωνιών αναφέρουν στις 21-6-38  στο Νομάρχη Κοζάνης ότι επειδή ο κεντρικός Ιερός Ναός της Κοινότητος τυγχάνει υπό ανέγερση και επειδή εκκλησιαζόμεθα σε παρεκκλήσιο μακράν του χωρίου και πλείστοι των κατοίκων αδυνατούν να προσέλθουν στον εκκλησιασμό λόγω της αποστάσεως, παρακαλώ να διατάξετε τον κ. Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων να μας παραχωρήσει το Δημοτικό Σχολείο της Κοινότητας για να εκκλησιαζόμεθα κατά τις θερινές διακοπές.

Οι πρόεδροι κοινότητας Νικ.Τσιαπάρας, Σχολ. Εφορείας Αθ.Χριστόπουλος, Συλλόγου Ένωσις Κ.Χονδρογιάννης, εκκλησιαστικής επιτροπής Ι.Παπατόλιου με τηλεγράφημα σε αρμόδιες αρχές ζητούν  από το κράτος οικονομική ενίσχυση για την ανέγερση ναού του προ διετίας καταρρεύσαντος, να μην κρατείται ούτε οβολός υπέρ Τ.Α.Κ.Ε,  επίσπευση ενεργειών από Μητρόπολη εκποιήσεως ακινήτων του ναού, έγκριση για διεξαγωγή εράνου από δωδεκαμελή επιτροπή[1] (Β.Ε 14-6-36).

Το διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου “Η Ένωσις” συνέβαλε στη Γενική συνέλευση την ψήφιση 25.000 δραχμών για την ανέγερση του κεντρικού ιερού ναού. Ακόμη το χρηματικό ποσό εκ της εορτής του Αγίου Βασιλείου το διέθεσε για τον ίδιο σκοπό. Η κοινότης συνέλεξε το ποσό των 100.000 δραχμών (Β.Ε 21-1-1937).

Η Ενοριακή Επιτροπή Κυδωνιών ανακηρύσσει δωρητή τον Ιωάννη Μπουσιώτη γυμνασιάρχη γυμνασίου Πατρών δια την προσφορά 2000 δραχμών υπέρ ανεγέρσεως του καθεδρικού ναού “Άγιος Αθανάσιος” (Β.Ε 10-10-37).                                                 

Στις 2 Ιανουαρίου 1938 συνήλθαν στη Θεσσαλονίκη οι εν Θεσσαλονίκη Κυδωνιώτες στο καφενείο του Στεργ. Χαριζοπούλου με πρωτοβουλία του Νικ. Αντωνοπούλου μέλους της ερανικής επιτροπής οι οποίοι συνέδραμαν οικονομικά δια την αποπεράτωση της νέας εκκλησίας μιας και η παλιά εκκλησία ανεγερθείσα το 1918 κατέρρευσε (Β.Ε 9-1-1938).

Η Ενοριακή Επιτροπεία Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Κοινότητος Κυδωνιών αναφέρουν στις 21-6-38  στο Νομάρχη Κοζάνης ότι επειδή ο κεντρικός Ιερός Ναός της Κοινότητος τυγχάνει υπό ανέγερση και επειδή εκκλησιάζονται σε παρεκκλήσιο μακράν του χωρίου και πλείστοι των κατοίκων αδυνατούν να προσέλθουν στον εκκλησιασμό λόγω της αποστάσεως, παρακαλεί τον κ. Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων να διατάξει την παραχώρηση του Δημοτικού Σχολείου της Κοινότητας για εκκλησιασμό κατά τις θερινές διακοπές.

Ιατρείο: Ο έπαρχος Γρεβενών το 1962  λαμβάνοντας πληροφορίες από δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας ότι επικρατεί αναβρασμός για την μη πλήρωση ακόμη της θέσεως του κοινοτικού ιατρού τους ενημερώνει ότι από τα οκτώ ιατρεία της επαρχίας Γρεβενών λειτουργεί μόνο το ένα. Η νομαρχία προσφέρεται να χορηγήσει το ανώτατο μισθό και οδοιπορικά έξοδα στους ιατρούς. Παρά τις επανειλημμένες δημοσιεύσεις ουδείς ιατρός παρουσιάζεται. Ατυχώς οι γιατροί προτιμούν τις πόλεις με εξευτελιστικούς μισθούς και όχι την ύπαιθρο με μισθούς ικανοποιητικούς. Υπό το δημοκρατικό πολίτευμα της Ελλάδος δεν επιτρέπεται εκβιασμός στην εργασία παρά τη θέληση του ενδιαφερομένου.

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής: Πρόεδρος Γεώργιος Γιωργαντάς. Συνεδρίαση 12-8-45. Κατοικίες 135. Πληθυσμός 650. Καταστραφείσες οικίες ολοσχερώς 115 μερικώς 4  δια πυρκαγιάς παρά των Γερμανών στις 7-10 Ιουλίου 1944. Νόσοι τύφος, ελονοσία. Θύματα 8. Οι κάτοικοι διαμένουν σε εναπομείναντα μαγειρεία και καλύβες.

Μακεδονομάχοι: Στέργιος Χαριζόπουλος, Αλέξανδρος Κυρατζόπουλος, Ιωάννης Μπασδέκης, Δημήτριος Μπασδέκης μεταφορείς πολεμοφοδίων (Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών σ. 306).

Πεσόντες: α)Στρατ. Καλκατζής Γρηγόριος του Γεωργίου, 1916, 53 ΣΠ, Υψ.1878 Μόροβα 17-11-1940. β)Στρτ. Τσώτσης Στέργιος του Θεοχάρη, 1914, πέθανε αιχμάλωτος των Ιταλικών Δυνάμεων στις 18-7-41.

Πληθυσμός:1854=78 στεφάνια. 1913=695. 1920=604. 1928=641. 1940=612. 1951=409. 1961=340. 1971=219. 1981=258. 1991=177. 2001=363. 2011=81. (61^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 42 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 6.900 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 72 κατοικίες και ο φόρος ήταν 6.900 άσπρα.

Σύλλογοι: «Σύλλογος Βαντσιωτών η Ελπίς» (2-5-1926). Μετονομάζεται εις Σύλλογο Κυδωνιωτών η «Ελπίς» στις 1-5-1927.

Ο σύλλογος Κυδωνιωτών  «Η ΕΛΠΙΣ»  με αναφορά στον έπαρχο Γρεβενών στις 12 Μαρτίου 1929 ζητά άδεια λαχειοφόρου αγοράς.

Σύλλογος των από το Βαντσικό καταγομένων στην Κωνσταντινούπολη «Οι Τρεις Ιεράρχαι».

Σύλλογος Κυδωνιωτών «Η Ενωσις» στις  21-1-57 ανακοινώνει τον απολογισμό εσόδων και εξόδων. Έσοδα 2266,50. Έξοδα 100 δρχ.  Το προς χρήση ποσό των 2166,50 με απόφαση των μελών διετέθησαν προς επίπλωση του καφενείου του συλλόγου Κυδωνιωτών. Το ανωτέρω ποσό προέρχεται από συνδρομές και από εισφορές των μελών του νέου έτους 1957. Το Σωματείο «η Ένωσις Κυδωνιωτών» έχει ιδρυθεί το έτος 1951 (60/773).

Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ευεργέτη Γιώργου Βασιλειάδη πραγματοποίησε το Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2001 στις Κυδωνιές ο δήμος Κοσμά του Αιτωλού και ο πολιτιστικός σύλλογος Κυδωνιωτών Θεσσαλονίκης. Ο ευεργέτης Γιώργος Βασιλειάδης διέθεσε σημαντικό ποσό (3000 λίρες) στα μέσα του περασμένου αιώνα για να λύσει το πρόβλημα λειψυδρίας της ιδιαίτερης πατρίδας του. http://www.fora.gr/grevena.

---

[1] Η δωδεκαμελής επιτροπή αποτελούνταν από τον πρόεδρο Σπ. Δέσσος, ταμία Στ.Κυρατζόπουλος, Γραμματέας Θ.Τζήρος και μέλη Ευαγ. Οικονόμου, Θωμάς Αντωνόπουλος, Χρ.Τσιάτας, Παπαθαν. Τόσκας, Δημ.Τσιάτας, Κων/νος Μητσιόπουλος. Ο εκκλησιασμός τώρα γίνεται στο νάρθηκα της εκκλησίας και στο Δημοτικό Σχολείο (Β.Ε 14-10-36).