Καλόχιον Γρεβενών

45.Καλόχιον, το

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 571 μέτρων, οι πλησιέστεροι οικισμοί είναι ο Μεσόλακκος, Αγάπη, Ελευθεροχώρι, κοντά στο Βενέτικο παραπόταμο του Αλιάκμονα.

Κοινοτικά: Ο οικισμός στις 31/12/1918 προσαρτάται στην κοινότητα Ζυγοστίου (Μεσόλακκος). Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 62 χριστιανοί άρρενες. Στις 13-9-1926 ορίζεται έδρα κοινότητας Καλοχίου και στις 7-6-2010 ενσωματώνεται στο Δήμο Γρεβενών.

Οι κάτοικοι του χωρίου Καλοχίου συνοικισμού της κοινότητας Ζυγκοστίου (Μεσόλακκος) με αίτηση στο Νομάρχη στις 15/5/1925 αναφέρουν ότι “οι  κάτωθι υποσημειούμενοι κάτοικοι του χωρίου Καλοχίου συνοικισμού της Κοινότητος Ζυγκοστίου, λαμβάνουμε την τιμήν να αναφέρουμε ευσεβάστως ότι όταν επεκτάθη ο νόμος περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων και στην επαρχίαν Γρεβενών, ανεγνωρίσθη Κοινότης προς μεγάλη μας λύπη το χωρίον Ζυγκόστιον το οποίον αριθμεί περί τις είκοσι οκτώ (28) και μόνον οικογένειες, το δε χωρίον μας Καλόχιον οποίον αριθμεί περί τις τριάκοντα οκτώ (38) οικογενείας ανεγνωρίσθη συνοικισμός της κοινότητας Ζυγκοστίου. Επειδή η άδικος αυτή δια το χωρίον μας απόφαση έθιξε το φιλότιμο  πάντων των κατοίκων μηδ’ αυτών των γυναικών εξαιρουμένων ως είναι δυνατόν να συμβή εις κάθε χωρίον οποίον αδικείται.

            Ο νόμος ορίζει ότι δύναται να αναγνωρισθεί συνοικισμός εις ιδίαν κοινότητα εάν αριθμεί περί τους τριακοσίους (300) κατοίκους, εάν έχει σχολείον στοιχειώδους εκπαιδεύσεως και εάν κέκτηται περιουσίαν για να  ανταποκριθεί στα έξοδα και καταστή βιώσιμος.

            Το χωρίον Καλόχιον αριθμεί περί τους 250 κατοίκους, εκτός των αποδημούντων εις διαφόρους πόλεις του εσωτερικού και του εξωτερικού, έχει σχολείο οποίον λειτουργεί επί Τουρκοκρατίας, και ότι τα έσοδα του χωρίου ανέρχονται περί τις 4-5.000 δραχμές, και είμεθα αποφασισμένοι αν παραστεί ανάγκη να αυξήσουμε ταύτα δια νέων φορολογιών, και μετά μεγάλης προθυμίας θα δεχθούμε οιανδήποτε φορολογία υπέρ της Κοινότητος αρκεί το χωρίον μας ν’ αναγνωρισθεί εις ιδίαν κοινότητα”. Υπογράφεται από 42 κατοίκους: Ιωάννης Ευαγγελόπουλος, Ηλίας Γιαννακόπουλος, Ιωάννης Ευαγγελόπουλος, Γεώργιος Δήμου, Θεόδωρος  Κασκάλης, Κ.Μποζοβίτης, Γεώργιος Αποστολίδης, Β.Ντίνας, Δ. Ντίνας, Αναστάσιος Αποστόλου, Νικόλας Μέντζιος, Γκάνης Αναστάσιος, Χρίστος Μήτσιου, Δημήτριος Κουτούλας, Στέργιος Δήμου, Γεώργιος Δήμου, Γεώργιος Ταστόπουλος, Λάμπρος Παπανίκου, Γεώργιος Θεοδώρου. Μετά τις υπογραφές ο ιερεύς Ν. Παπαϊωάννου αναφέρει «Βεβαιώ ο υποφαινόμενος ιερεύς Καλοχίου ότι την ανωτέρω αίτησιν υπέγραψαν άπαντες οι κάτοικοι” (60/ 1509).

Ο Υπουργός Εσωτερικών Γ. Μαρής στις 27-2-1925 δεν εγκρίνει την αναγνώριση του συνοικισμού ως κοινότητα, διότι με την επίσημο απογραφή είχε 158 κατοίκους και δε δύναται να έχει τουλάχιστον τας απαραιτήτους προσόδους δια την πληρωμή των δαπανών διοικήσεως. Ως προς τη μεταφορά της έδρας της κοινότητος, αρμόδιο είναι να αποφασίσει το κοινοτικό συμβούλιο (60/1509).

Ο Νομάρχης με έγγραφο στις 30-8-37 προς τον Έπαρχο Γρεβενών αναφέρει ότι οι κάτοικοι παραπονούνται ότι επιβαρύνονται δια βαρυτάτων φόρων κτηνών και γης. Παρακαλεί να τους απαλλάξει  από του φόρου της γης.

Το κοινοτικό συμβούλιο Καλοχίου συνελθόν σε έκτακτη συνεδρίαση στις 31-7-38 παρόντων απάντων των συμβούλων και ακούσαν του προέδρου εισηγουμένου ότι στα Χανιά Κρήτης μερικοί παράφρονες στασίασαν εναντίον του Κράτους και κατέλαβαν τις αρχές Χανίων, και ότι ανακαταλήφθηκαν αύται αυθημερόν παρά των αρχών του Κράτους. Το κοινοτικό Συμβούλιο διερμηνεύον και τη γνώμη πάντων των κατοίκων των συνοικισμών της Κοινότητος Καλοχίου και Μεσολάκκου, θεωρούν ότι τα κινήματα ταύτα είναι επιζήμια στα συμφέροντα του Κράτους

Δια ταύτα αποφαίνεται παμψηφεί

 «Αποδοκιμάζει μετά βδελυγμίας το κακούργον κίνημα τούτων. Τάσσονται ανεπιφυλάκτως παρά το πλευρόν της Κυβερνήσεως και αξιοί την άνευ οίκτου τιμωρίαν των πρωταιτίων όπως δοθεί μάθημα εις τους διαφόρους ταραξίας ότι ο καιρός των επαναστάσεων παρήλθεν ήδη ανεπιστρεπτεί. Αναθέτει εις τον  κ. πρόεδρον αυτού όπως αντίγραφον του παρόντος ψηφίσματος υποβάλει στον Εξοχότατο κ. Πρόεδρο της Εθνικής Κυβερνήσεως, υπουργό Εσωτερικών, Γενικό Διοικητή Δυτ.Μακεδονίας, Νομάρχη και Έπαρχο Κοζάνης».

Με αριθμό πρωτ. 274 η κοινότητα απευθυνόμενη στο νομάρχη στις 12-7-39 αναφέρει ότι προέβη στην τοποθέτηση πινακίδων από λαμαρίνα στις διασταυρώσεις και διακλαδώσεις των οδών της κοινότητας.

Για συμμετοχή στη ΔΕΘ το Δεκέμβριο του 1939 το κ.σ  ψήφισε 100 δρχ., Κοσμάτι 100 δρχ., Κοκκινιά 200 δρχ., (60/2021).

Αρχαιότητες: Αρχαίοι οικισμοί στη θέση  “Αϊ-Γιάννης” με ασβεστόχτιστα πέτρινα θεμέλια, αποθηκευτικά πιθάρια, “Μετόχι” με το αρχαίο φρούριο “Παλαιόκαστρο” (Σαμσάρης).

Έκθεση Σακελλάρη 1941: Στο Μηναίο του ιερού ναού του Αγίου Μηνά φέρεται γραμμένη η φράση του δασκάλου “Γεώργιος Δάσκαλος εδίδαξε σε χωρίον Καλόχι 1838”.  Στην τελευταία σελίδα γράφει “διδάσκαλος Ιωάννης απώ χωρήον Μαβρανέοι 1880 Μαρτίου 22”. 

Εκπαίδευση: Έχει 86 κατοίκους, κοινό σχολείο, μαθητές γύρω στους 15, μισθός 500 γρόσια αμειβόμενος ο δάσκαλος  από την εκκλησία. (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Στεγάζεται σε δημόσιο οίκημα. Αποτελείται από δύο δωμάτια το ένα ως αίθουσα παραδόσεως και το άλλο ως γραφείο. Μαθητές 60. Το κτίριον ακατάλληλον (60/619).

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Νικολάου. Άγιος Ιωάννης. Αγιος Μηνάς (1911). Άγιος Αθανάσιος, διατηρητέο θρησκευτικό μνημείο με το ΦΕΚ 765Β/27-8-1996, μονόχωρος μεταβυζαντινός ναός του 18ου αιώνα, με νάρθηκα του 19ου αιώνα, στον οποίο διασώζονταν τοιχογραφίες, πριν το σεισμό (http://listedmonuments.culture.gr). Στον κώδικα αρ.201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας αναφέρεται ως Καλόχη χωρίον και χωρίον Καλόχι με αφιερωτές  Α΄ Γραφής από 1534 ως 1692  είκοσι εννιά και από το 1692 και εντεύθεν πενήντα τρεις[1].

Ιωάννης Λάμπρου Παπανίκου ήδη αποβιώσας εφημέριος. Εγεννήθη το 1849 και χειροτονήθηκε το 1874. Το 1900 Τουρκαλβανοί στρατιώτες συλλαβόντες αυτόν απήγαγον έξω του χωρίου, με την πρόφαση ότι φύλαττε όπλα ανταρτών, πράγματι να το ληστεύσουν (28-8-1919)[2].

Οικονομία: Οι κτηνοτρόφοι κάτοικοι της κοινότητας Καλοχίου στις 25-10-39 με αίτηση στο Νομάρχη ζητούν να διατάξει το Δασαρχείο Γρεβενών  να αναβάλει επί εν έτος την απαγόρευση της αιγοβοσκής στην κοινότητα, διότι δε δύνανται να πουλήσουν τις αίγες κατά το τρέχον φθινόπωρο λόγω του ότι προσεβλήθησαν κατά το θέρος υπό αφθώδους πυρετού. Άλλωστε το δάσος όπου βόσκουν τα αιγοπρόβατα τυγχάνει ιδιωτικόν.

Πεσόντες: Μήτσιος Χαράλαμπος του Γεωργίου, 1916, 27 ΣΠ, Υψ. 1548 Μόροβα, 28-11-1940 (ΔΙΣ).

Πληθυσμός: 1859=18 στεφάνια. 1913=185, 1920=158. 1928=220. 1940=266. 1951=231. 1961=244. 1971=184. 1981=159. 1991=105. 2001=90. 2011=31. (90^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011).

Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 97 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 14.600 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 70 κατοικίες και ο φόρος ήταν 14.500 άσπρα.

Σύλλογοι: Εκπολιτιστικός Σύλλογος Καλοχίου «Η ΣΚΑΜΝΙΑ».

---

[1] Πηγές: Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου, Η ιστορική εξέλιξη των οικισμών στην περιοχή του Αλιάκμονα κατά την Τουρκοκρατία. Ο κώδικας αρ.201 της Μονής  Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας.

[2] Σεργίου Σιγάλα: Πρακτικά του Πνευματικού δικαστηρίου …(1898-1914)  σελ. 701.