Ανθοχώριον,το (Τσακνοχώρι) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

 

Ανθοχώριον,το (Τσακνοχώρι) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου  “ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ” σελ. 336 Κοζάνη 2022

 

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 670 μ. πολύ κοντά στο Τσοτύλι, 4 χιλιόμετρα, προς Γρεβενά. Ανήκει στη δημοτική ενότητα Τσοτυλίου. Μαζί με τους οικισμούς Φυτώκι, Παρόχθιον αποτελούν την τοπική κοινότητα Ανθοχωρίου. Πλησιέστεροι οικισμοί Λουκόμι,Τσοτύλι, Ρόκαστρο και με τα χωριά του νομού Γρεβενών: Δασάκι, Κριθαράκια και Κληματάκι. Εντυπωσιάζει το πέτρινο εξάτοξο γεφύρι επί του ποταμού Πραμόριτσα με ύψος 9,10 μ.,  μήκος 49 μ. και πλάτος 2,70 μ. Χτίστηκε το 1750 μ.Χ περίπου. Επισκευάστηκε το 1937 και τη δεκαετία του 1970. Κρίθηκε διατηρητέο μνημείο. Εκεί τελείται η τελετή του καθαγιασμού των υδάτων τα Θεοφά-

νεια. Συνέδεε τα Γρεβενά με το Τσοτύλι. Βρίσκεται σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από το Ανθοχώρι.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του 1915  ήταν εγγεγραμμένοι  35 άρρενες χριστιανοί και είκοσι πέντε (αρ.25) μουσουλμάνοι.

Στις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν, μετά την ενσωμάτωση του οικισμού, στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν στο όγδοο εκλογικό τμήμα με έδρα το Τσοτύλιον.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 76 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στην περιφέρεια Βοΐου (νυν δήμος Βοΐου)  το Ανθοχώριον ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 23η θέση με 98 κατοίκους.

“Έχει 241 ψυχάς Ελληνικάς, σχολήν μικτήν πεντατάξιον, μαθητάς 29, μαθητρίας 8, διδάσκαλον 1, ιερέα 1” (Εν Σιατίστη 30 Αυγούστου 1912. Παμμεκεδονικόν Ημερολόγιον 1913).

Από έκθεση του Υποδιοικητή Ανασελίτσης Γ. Χαρισίου στις 17 Αυγούστου 1922 λαμβάνουμε τις παρακάτω πληροφορίες: Έχει 75 οικογένειες εκ των οποίων 50 Ελληνικαί και οι λοιπαί 25 Μωαμεθανικαί Βαλαχάδων. Το χωρίον είναι κατάφυτον εξ οπωρικών δέντρων και αμπέλων. Όλα τα οπωρικά του χωρίου τούτου είναι καλής ποιότητος, ιδία τα απίδια αυτών είναι έκχυμα και εύγευστα. Οι κάτοικοι είναι γεωργοί, κτίστες εργαζόμενοι ως τοιούτοι εις Κων/πολιν και Θεσσαλονίκην αλλά και εις Αμερικήν. Επί Τουρκίας οι Μωαμεθανόπαιδες εμάνθανον οικεία βουλήσει και Ελληνικά γράμματα. Τώρα όμως ουδείς εκ των μαθητών των καταγίνεται εις την εκμάθησιν της Ελλην. Γλώσσης. Η τοιαύτη δυστροπία αποδίδεται εις τον Τουρκοδιδάσκαλον, όστις άριστος γνώστης της Τουρκικής και διπλωματούχος του Τουρκικού διδασκαλείου Μοναστηρίου άλλοτε, με τον βαθμόν άριστα, τυγχάνει λίαν φανατικός. Η Ελληνική Κοινότης Τσακνοχωρίου κατέχει εν Κων/πόλει μία οικία της οποίας τα ενοίκια είναι προωρισμένα  δια τα σχολεία της Ελλ. Κοινότητας. Απεφασίσθη προσωπική εργασία η κατασκευή δρόμου εντός του χωρίου που το χειμώνα καθίσταται αδιάβατος  (Αποστόλου 1912…).

Εκπαιδευτικά: “ Ανθοχώριον –Τσακνοχώριον (ημιπροσφυγικός)

Μαθητές: 56, 50, 62, 41, 45, 48, 51, 58, 63 (Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 1/11/ 1919, 7/6/1924, 31/1/1925, 5/11/1930, 12/1/1932, 22/6/1932, 21/11/1932, 20/4/1934, 19/4/1937).

Διδακτήριο: Νεόδμητο (Σεπτ.1919). Διατηρείται σε καλή κατάσταση (1/11/1919). Παλαιό μονώροφο κτήριο με ένα μικρό πρόδομο, εν Γραφείο και μία αίθουσα χρησιμεύει ως διδακτήριο. Τοποθεσία καλή. Σε μικρή απόσταση αγρός αρκετών στρεμμάτων  ο οποίος ανήκει στο δημόσιο, εκεί πρόκειται να ανεγερθεί νέο διδακτήριο (7/6/1923). Δεν καθαρίζεται με τις οδηγίες σχετικής εγκυκλίου (10/11/1923). Πανάρχαιο, όλως ακατάλληλο. Οι κάτοικοι έχουν εις χείρας ποσό και ετήσιο εισόδημα σχολ. περιουσίας ως και υλικά αρκετά. Προτίθενται να αρχίσουν την ανέγερση νέου τύπου 1ταξίου με σχέδιο του υπουργείου. Το γήπεδο είναι καλό (7/6/1924). Ακατάλληλο, ετοιμόρροπο. Έγιναν οι σχετικές προπαρασκευές δια την ανέγερση νέου διδακτηρίου. Θα ανεγερθεί εν ελευθέρω χώρω ευρυτάτω  δια όλες τις σχολικές ανάγκες (31/1/1925). Νέο διδακτήριο ανεγείρεται με συνδρομή του κράτους (17/3/1927). Το διδακτήριο προχώρησε (23/11/1927). Νεόκτιστο, θεμελιωθέν το 1924, παρεδόθη για χρήση το 1928. Έχει θαυμάσια θέση (5/11/1930). Ημιτελές αλλά η κατάσταση ικανοποιητική (21/11/32). Ικανοποιητική κατά σταση, έχει ανάγκη συμπληρώσεως επισκευών σκάλας, παραθύρων κα θυρών και καλυτέρας συντηρήσεως (29/11/1938).

 

Υλικό: 10 θρανία, 2 πίνακες, 1 έδρα, 1 κάθισμα, 7 χάρτες, 1 κώδωνα, 1 θερμάστρα (1/11/1919). Βάθρα παλιά, εικόνες, συλλογές δεν υπάρχουν (7/6/1923). Στερείται των πάντων (7/6/1924). Θρανία παμπάλαια, πίνακες γραφής μικροί, λείψανα χαρτών και εικόνων ιστορίας, θρησκευτικών τα μόνα στολίσματα (31/1/1925). Θρανία νέα (23/11/1927). 4 πίνακες, 6 γεωγραφικούς χάρτες γεωφυσικούς, 7 πολιτικούς Ελλάδας, 5 ηπείρων, 1 υδρόγειο σφαίρα, 2 θερμάστρες, 2 καθίσματα, 6 σφραγίδες, 1 τραπέζι, 1 έδρα, 14 θρανία τρίεδρα νέου τύπου, 12 πίνακες ζωολογίας, κινητή αλφάβητο, 3 πίνακες ανθρωπολογίας, 1 πίναξ γεωγραφικών όρων (5/11/1930). Επαρκές σε έπιπλα. Υπάρχουν και λίγα εποπτικά μέσα (19/4/1937). Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Λείπουν βιβλίο πιστοποιητικών, υλικού, καταχώρισης διδασκομένης ύλης (10/11/1923). Η σχολική βιβλιοθήκη περιέχει 30 τόμους παιδαγωγικής ύλης και σχολικής (5/11/1930). 20 τόμοι μαθητικής βιβλιοθήκης (21/11/1932). Προσετέθησαν 20 τόμοι βοηθημάτων διδασκάλου και μαθητών (20/4/1934). Παιδαγωγική και μαθητική υπάρχει με ικανό αριθμό βιβλίων (19/4/1937).

 

Σχολικός κήπος: Καλλιεργείται (1/11/1919), υπάρχει επαρκής και καλώς καλλιεργείται (19/4/1937).

Φοίτηση: Τακτική (5/11/1930), σχετικώς τακτική (20/4/1934), άτακτη (19/4/1937).

Άλλες πληροφορίες: Από τους γειτονικούς προσφυγικούς οικισμούς Φυτώκιον (Συγγκόλη) δύναται να προσέλθουν 50 μαθητές στο σχολείο (31/1/1925). Η ανάγνωση σε όλες τις τάξεις δεν ανταποκρίνεται πλήρως προς τις απαιτήσεις της υπηρεσίας. Γενικώς λαμβανομένου υπόψη τις συνθήκες με τις οποίες εργάσθηκε το σχολείο τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά οφειλόμενα στην επιμέλεια και διδακτική ικανότητα του διδασκάλου (3/5/1931). Σχολείο κλειστό, βρισκόταν σε ημερήσια εκδρομή λόγω του γενικού τρύγου του χωριού (9/10/1933).

Διδάσκαλοι: Αναστασιάδης Αναστάσιος, Αντωνόπουλος Αντώνιος, Μπακαΐμης Θωμάς”(Αποστόλου Τάνια…).

Η Σχολική Επιτροπή Δημοτικού σχολείου Τσακνοχωρίου με έγγραφο στο Νομάρχη αναφέρει ότι ήλθε σε συνεδρίαση  στις 14 Φεβρουαρίου 1927 παρουσία του προέδρου της κοινότητας προκειμένου να εξευρεθούν και εξοικονομηθούν χρηματικοί πόροι δια την αποπεράτωση του ημιτελούς σχολικού ιδρύματος, το οποίο κινδυνεύει να καταρρεύσει λόγω των ραγδαίων βροχών. Τονίζουν ότι «υπάρχει μεγίστη και απόλυτος ανάγκη να αποπερατωθεί, καθ’ ότι το παλαιό τοιούτο είναι ετοιμόρροπο και κίνδυνος υπάρχει κατασυντριβώσι και ταφώσι τόσαι αθώαι ψυχαί η μαθητιώσα δηλ. νεολαία υπερβαίνουσα τον 60 αριθμόν, ήτις θα δώση νέα ζωή και νέα αίγλη εις την πατρίδα μας Ελλάδα. Δια την καλυτέρα λοιπόν και ευρυτέρα μόρφωση των παίδων δια την χάλκευσιν και δημιουργία ακάμπτων βουλήσεων και ηθικών και ισχυρού χαρακτήρος χρειάζεται εκτός της ατομικότητος του διδασκάλου ως νομίζομεν κατά την ταπεινή μας γνώμη, και σχολείον υγιεινόν και τα παρεπόμενα.

Δια τους παιδαγωγικούς αυτούς λόγους αφ’ ενός και δια την αποφυγήν αισχύνης απέναντι της Ελλάδος αφ’ ετέρου εγκαίρως εζητήσαμεν με  αναφορά μας κρατικήν και κοινοτική συνδρομή. Ζητούν από το Νομάρχη να διατάξει τον πρόεδρο της κοινότητας  να ψηφίσει κονδύλιον εκ του Προϋπολογισμού της κοινότητας, να επιβληθεί φόρος στη συγκομιδή των καρπών, να διαταχθεί να ενοικιάσει προς όφελος του σχολείου τα υπό τη δικαιοδοσία του δυο λιβάδια –Συγγκόλη και Φυτόκη μη επιτρέπων την εκμετάλλευσιν τούτων υπό των πλησίον κειμένων κοινοτήτων.

Το κοινοτικό συμβούλιο στις 31 Μαρτίου 1939 ψήφισε πίστωση 2135 δρχ. για τους διδασκάλους νυκτερινών σχολών Τσακνοχωρίου Αντώνιο Αντωνόπουλο, για τον Κυριάκο Παπαδόπουλο της νυκτερινής σχολής Παροχθίου δρχ. 1400, για τον Ιωάννη Αλεξίου της νυκτερινής σχολής Φυτώκι δρχ. 800.

Οι κάτοικοι του συνοικισμού Τσακνοχωρίου το 1939  με αίτηση στο Νομάρχη Κοζάνης αναφέρουν τα παρακάτω: Με απόφαση της Σχολικής Εφορείας Τσακνοχωρίου επεβλήθη τριήμερος προσωπική εργασία εις άπαντας τους κατοίκους   ως και εις άπαντα τα φορτηγά ζώα και οχήματα δια την καλλιέργεια του σχολικού κήπου, αμμοχαλικώσεως σχολ. περιβόλου και στρεμμάτισμα 1000 τ.μ δια τη φύτευση αμπέλου προς εκμάθησιν των μαθητών. Όλως ευχαρίστως και άνευ ουδεμιάς αντιστάσεως οι κάτοικοι του Συν/μού Τσακνοχωρίου έχουν εκτελέσει την υποβληθείσα εις αυτούς εργασία όλως όμως παραδόξως η σχολική Εφορεία επέβαλε εις τους κατοίκους του Σ/μού Τσακνοχωρίου και άμεσον υποχρεωτικό έρανο κυμαινόμενον από δρχ. 250 μέχρι δρχ. 50 προς ενίσχυσιν του σχολικού Ταμείου. Σκοπός της επιβολής του εράνου ήταν το μεγάλωμα της αίθουσας δια την τέλεση των μοναδικών τελετών οι οποίες γίνονται στο τέλος του σχολικού έτους. Η τελετή μπορεί να γίνει είτε στο ύπαιθρο είτε στην αίθουσα διδασκαλίας η οποία τυγχάνει πολύ ευρύχωρος. Τονίζουν ακόμη ότι η σχολική εφορεία κέκτηται γεωργικού αγρού αποτελούμενο εκ δέκα περίπου στρεμμάτων και ως προς την ποιότητα άριστο

και ως εκ τούτου η σχολική εφορεία μπορεί να έχει αρκετό εισόδημα εάν θελήσει να τον καλλιεργήσει συστηματικώς.

 

Τελειώνοντας αναφέρουν: «Επειδή άπαντες οι κάτοικοι του Σ/μού Τσακνοχωρίου στερούνται γονίμων αγρών και απαγορεύεται εις αυτούς η καπνοκαλλιέργεια και ως εκ τούτου αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις οικογένειές  των μεταβαίνοντες εις την ξένην προς εξοικονόμησιν του επιουσίου άρτου μη δυνάμενοι ούτω να καταβάλλουν τον υποβληθέντα σε αυτούς έρανον.

Επειδή ο σκοπός του επιβληθέντος εράνου δε θεραπεύει τις απολύτους ανάγκες του Σχολείου, αλλά επιβάλλεται δια τρόπον τινά πολυτελείας.

Επειδή οι κάτοικοι της κοινότητας εκτός του φόρου αυτών έχουν επιβαρυνθεί με άμεσον υποχρεωτικόν έρανον υπό της κοινότητος και ως εκ τούτου θα στερηθούν και αυτού του επιουσίου άρτου αι οικογένειαί των. Δια ταύτα παρακαλούν όπως ακυρωθεί η ως άνω απόφασις». Υπογράφεται από  44 κατοίκους.

Έκθεσις περί του διδακτηρίου Ανθοχωρίου: Το διδακτήριον του χωρίου Ανθοχωρίου ευρίσκεται νοτίως της Εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος και Δυτικώς του χωρίου.

Διδακτήριον εν τω χωρίω τούτο έχει κτιστή προ του 1850 και εν τω μεταξύ επυρπολήθη υπό των Τούρκων και ανηγέρθη και πάλιν το έτος 1907.

Κατά το έτος όμως 1944 επυρπολήθη υπό των Γερμανών και κατά το  έτος 1950 εκτίσθη εκ του εράνου των Βασιλέων: Παύλου και Φρειδερίκης.

Δ/ντής επί της ανοικοδομήσεως του Σχολείου ήτο ο Ρετζέπης Παν. με υπεύθυνον επί του εν λόγω διδακτηρίου ήτο ο μηχανικός Μηχαηλίδης Χρήστος και με εργολάβον τον Χρήστον  Χάσην εκ Πενταλόφου.

Η αίθουσα διδασκαλίας εις τ.μ είναι  5χ9=45, του γραφείου 9 .

Ο Διευθυντής του σχολείου Γκαραβέλης Δημήτριος

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Δημητρίου όπου και πανηγυρίζει στις 26 Οκτωβρίου.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄Γραφή 0 και στη Β΄Γραφή  7 (Από το 1692 και μετά).

Κατοχή: Η Αθηνά χήρα Δημητρίου Παπαζήση  κάτοικος Τσακνοχωρίου Βοΐου με αίτηση στο Νομάρχη στις 19-12-1943 αναφέρει ότι ο σύζυγός της Δημήτριος ηλικίας 77 ετών εφονεύθη την 30^η Ιουλίου 1943 κι ως πυροπαθής ζητά να της χορηγηθούν ιματισμός και τρόφιμα (60/841).

Αίτησις Βασιλείου Πανερίτη του Παύλου κατοίκου Τσακνοχωρίου επαρχίας Βοΐου και ήδη διαμένοντος ενταύθα  στις 17-12-43 προς τον κ. Νομάρχη Κοζάνης «Λαμβάνω την τιμή να αναφέρω υμίν τα εξής: Κατάγομαι εκ της κοινότητος Τσακνοχωρίου της επαρχίας Βοΐου και τυγχάνω έφεδρος αξιωματικός πυροβολικού. Από του Νοεμβρίου του έτους 1941 διετέλουν πρόεδρος της ως άνω κοινότητος. Περί τα τέλη Δεκεμβρίου του έτους 1942 συνελήφθην υπό των Ιταλικών αρχών κατοχής και ενεκλείσθην εις τας φυλακάς Καστορίας ως όμηρος και μετά δεκάμηνον κράτησίν μου μετεφέρθην εις τας τοιαύτας Καλλιθέας Αθηνών αρχάς Σεπτεμβρίου ε.έ από όπου και απεφυλακίσθην την 26^ην Οκτωβρίου ε.έ υπό των Γερμανικών Αρχών κατοχής που προ ημερών αφίχθην ενταύθα. Κύριε Νομάρχα. Τυγχάνω πυροπαθής η δε εκεί περιουσία μου διηρπάγη και είμαι προστάτης εξαμελούς οικογενείας. Δια ταύτα Παρακαλώ υμάς όπως ευαρεστούμενοι ενεργήσετε ότι δει ως μοι χορηγηθεί χρηματικό βοήθημα, είδη  ρουχισμού…» (60/841).

Κοινοτικά:  Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Τσακνοχώριον. Στην κοινότητα προσαρτώνται και οι οικισμοί Συγκόλιον (Παρόχθιον) και Φυτόκιον. Ο οικισμός Τσακνοχώριον στις 30-4-1954  μετονομάζεται σε Ανθοχώριον. Στις 19-8-86 η κοινότης εντάσσεται στο δήμο Τσοτυλίου. Από το 2010 στο διερυμένο δήμο Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα.

Στις κοινοτικές εκλογές 25-10-1925, ψήφισαν 93 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Ιωακείμ Καρβελιόγλου 51, Κων/νος Καραμιχαηλίδης 51, Δημήτριος Καραμιχαηλίδης 51, Παπαδόπουλος Χαράλαμπος 51, Χριστοφορίδης Ιωάννης 51, Σιμόπουλος Στέργιος 51, Σκούρτης Φώτιος 43

Το κοινοτικό συμβούλιο στις 4-4-27 διορίζει το διδάσκαλο Φουργκατσίου Δημήτριο Μαλτέζο γραμματέα της κοινότητας (60/1936).

Το κ.σ  στις 12-2-28 με πρόεδρο τον Ιωάννη Χριστοφορίδη εισηγήθηκε στο κοινοτικό συμβούλιο τα παρακάτω: « Έναντι του χωρίου Τσακνοχωρίου υπήρχε ιστορικό χωρίο ονομαζόμενο Κλήμα όπερ προ αμνημονεύτων ετών κατεστράφη. Αι κτηματικαί θέσεις του ως άνω χωρίου διαμοιράσθηκαν μεταξύ των απέναντι κειμένων χωρίων. Μερικά εξ αυτών περιήλθαν εις κατοίκους της κοινότητος Τσακνοχωρίου, οίτινες εκαλλιέργουν προ αμνημονεύτων ετών και έβοσκον τα μικρά και μεγάλα ζώα εις τας ειρημένας κτηματικάς θέσεις ανενοχλήτως μέχρι του παρελθόντος θέρους, οπότε η απέναντι κειμένη κοινότης Δουβρουνίστης (Μέγαρο) εξεδίωξε τα μικρά και μεγάλα ζώα των κατοίκων Τσακνοχωρίου εκ των ως άνω θέσεων εξ αιτίας δε τούτου αναγκάσθημεν να προβώμεν εις την αγωγή προσωρινών μέτρων. Επειδή όμως η ημετέρα κοινότης στερείται χρηματικών πόρων προς διεξαγωγή της δίκης δια τούτο προτείνω όπως διενεργηθεί άμεσος έρανος επί των αμέσως ωφελουμένων ζώων ήτοι επί των αιγοπροβάτων και μεγάλων ζώων». Το κ.σ επέβαλε φορολογία 10 δραχμών κατά κεφαλή επί των αιγοπροβάτων και μεγάλων ζώων. Η απόφαση της κοινότητας τοιχοκολλήθηκε στη θύρα του ιερού ναού.

 

Με απόφαση της 11^ης Μαρτίου 1928 αποφασίσθηκε η επιβολή προσωπικής εργασίας τεσσάρων ημερών για την κατασκευή των εξής κοινωφελών έργων. Της οδού αρχομένη από ναό Αγίου Δημητρίου ως ναό Αγίου Νικολάου δια λιθοστρώσεως μέχρι αμπέλου Δημ. Κωτσιοπούλου και δι επιχωματώσεως από αμπέλου μέχρι εκκλησίας Αγίου Νικολάου. Να επιχωματισθεί η οδός η βαίνουσα προς θέση Καγκέλια. Να λιθοκτισθεί η οδός η βαίνουσα από Τσακνοχώριο εις Λουκόμιον παρά θέση Λιβάδια. Να επιχωματωθεί υπό των κατοίκων του συνοικισμού Παροχθίου η οδός η βαίνουσα από Παρόχθιον εις τρεις υδρομύλους μέχρι λάκκου.

Στις 23 Αυγούστου 1928 πρόεδρος εξελέγη ο Δημήτριος Καραμιχαηλίδης κι αντιπρόεδρος ο Φώτης Σκούρτης (60/2008).

Εγκρίνεται στις 15-5-32 ο διορισμός ως κοινοτικού ιατρού του Γεωργίου Πανταζοπούλου με ετήσια αποζημίωση 7000 δρχ. στην κοινότητα Τσακνοχωρίου (60/590).

Το κοινοτικό συμβούλιο με απόφασή του στις 9 Ιουλίου 1939 απαλλάσσει τους πολύτεκνους της κοινότητας του ½ του κοινοτικού φόρου για τη χρήση 1939-40  ήτοι του δικαιώματος βοσκής, του φόρου προϊόντων γης και του φόρου εισφοράς Αγροφυλακής.

Το κοινοτικό συμβούλιο εγκρίνει τα πρακτικά της πλειοδοτικής δημοπρασίας ενοικιάσεως των καρυών των ευρισκομένων στην περιοχή του συνοικισμού Παροχθίου στη θέση τρεις μύλους. Τελευταίος πλειοδότης ανεδείχθη ο Θεόδωρος Παπουλίδης με το ποσό των 4300 δραχμών.

Ο πρόεδρος ζητά στις 14-8-39 αντίγραφο του δημοτικού δασμολογίου Κοζάνης προκειμένου να προβεί στην ορθή φορολογία προϊόντων κεραμωτικής και πηλίνων αγγείων.

Έκθεσις επ’ εκκλησίας αναγνώσεως: Ο υπογεγραμμένος Εφημέριος της Κοινότητας Τσακνοχωρίου παραλαβών παρά του προέδρου της Κοινότητος αντίγραφον της υπ’ αριθ. 19 της 25/6/39 αποφάσεως του Συμβουλίου προσδιορισμού μικρών και μεγάλων ανέγνωσα επ’ εκκλησία και εις επήκοκον πάντων. Εν Τσακνοχώρι τη 29 Ιουνίου 1939. Οι μάρτυρες. Ο Αναγνώσας ιερεύς +π.Διόδωρος Χονδροδήμος.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Τσακνοχωρίου Κων/νος Παπαδόπουλος με αναφορά στο Νομάρχη στις 30-8-1939 αναφέρει ότι επειδή εγένετο η επιστράτευσις των εφέδρων στις τάξεις του στρατού και μεταξύ αυτών εκλήθη και ο γραμματεύς της κοινότητας ζητά αν δύναται η κοινότητα να διορίσει για γραμματέα τον εφημέριο του χωριού Διόδωρο Νινδροδήμο. Αναφέρει ότι ο εφημέριος είναι απόφοιτος του ιεροδιδασκαλείου Βελλάς Ιωαννίνων, είναι μοναδικός εγγράμματος και συνάμα έμπιστος. Κατά την παρουσίαση του γραμματέως στο στρατόπεδο της Ε.Ο.Ν τον αντικατέστησε επάξια,. Έδειξε ζήλο και εργατικότητα χωρίς να παρουσιασθεί η παραμικροτέρα καθυστέρηση εγγράφων. Ο Νομάρχης απαντά ότι δεν είναι δυνατό να διορισθεί ο ιερεύς της κοινότητας ως κοινοτικός γραμματεύς. Το λειτούργημα του ιερέως δημιουργεί ασυμβίβαστο δι οιονδήποτε έτερον δημόσιον και κοινοτικό λειτούργημα. Ωστόσο μέχρις της επανόδου εκ των τάξεων του στρατού του κοινοτικού γραμματέα δύναται να διεκπεραιώνει την υπηρεσία της κοινότητας με καταβολή αναλόγου αποζημίωσης δια την υπηρεσία που προσφέρει.

 

Το κ.σ με πρόεδρο το Βασίλειο Πανερίτη στις 14-12-45 συντάσσουν το Δελτίο Κοινοτικής Απογραφής ως ακολούθως: Κατοικίες 140. Πληθυσμός 570. Οικίες καταστραφείσες ολοσχερώς 110 και μερικώς 30 δια πυρπολήσεως υπό των Γερμανών και Ιταλών στις 28 Ιουλίου 1943. Νόσος ελονοσία. Θύματα της περιόδου 1940-1944 δεκαέξι (αρ.16).

 

Ο Πρόεδρος της Κοινότητας Ανθοχωρίου Θόδωρος Δολαπτσόπουλος κατέθεσε αίτημα στην Δημοτική Αρχή Βοΐου, να ονομαστεί η πλατεία του χωριού σε «Μητροπολίτη Παύλου». Θυμίζουμε πως επί της θητείας του Μακαριστού Μητροπολίτη Παύλου, ξεκίνησε ο Αγιασμός των Υδάτων τα Θεοφάνια στο υπέροχο γεφύρι του χωριού με την αδιάλειπτη παρουσία του έκτοτε. Η δημοτική αρχή ενέκρινε την πρόταση, ενώ θα υπάρξει και τοποθέτηση μιας αναμνηστικής πινακίδας που θα αναφέρεται στον πρώην Μητροπολίτη (24-10-2019 Πρωινός Λόγος sierafm.gr).

Οικονομία: Στα φορολογικά τουρκικά κατάστιχα οι κάτοικοι του χωριού πλήρωσαν τους παρακάτω φόρους: χωριό Τσακνοχόρ. Το 1530 στον οικισμό φορολογήθηκαν 57 χριστιανικές οικογένειες, 14 ανύπαντροι, 3 χήρες με σύνολο φόρου 4634 άσπρα (Γκέκας).

Απογραφική επιτροπή  γεωργικών προϊόντων το Νοέμβριο του 1929 την αποτελούσαν οι Αντώνιος Αντωνόπουλος γραμματεύς. Χρήστος Σίμος αγροφύλαξ. Ιωακείμ Παπαδημητρίου ιερεύς

Οι καλλιεργηθείσες εκτάσεις της κοινότητας Τσακνοχωρίου σε στρέμματα το 1932 ήταν : κρόμμυα 5, σκόρδα 2, αραβόσιτος ξηρικός 500, βρώμη 20, γεώμηλα ξηρικά 10 (60/1739).

Καλλιεργούν αρωματικά φυτά, με λειτουργία τοπικού αποστακτήριου.

Πεσόντες: Στις 17 Ιουλίου 1943 σφαγιάστηκαν 18 Ανθοχωριτες από τα στρατεύματα κατοχής.

Πληθυσμός: 1913=415. 1920=354. 1928=292. 1940=358. 1951=162. 1961=176. 1971=143. 1981=138. 1991=111. 2001=74 . 2011=98.

Σύλλογοι: Ο Σύλλογος «Άγιος Αθανάσιος» με χρηματικό κεφάλαιο πολύ σημαντικό αποτελείωσε το υδραγωγείο «Νορούτι» (Μ.Β 9-7-1933).

Ο Νομάρχης στις 13-12-38 συνιστά στον Πρόεδρο της κοινότητας να καταβληθούν τα οφειλόμενα ενοίκια στον Αγαθοεργό Σύλλογο Τσακνοχωρίου «Άγιος Αθανάσιος».

 Σύλλογος Αγαθοεργών Ανθοχωρίου «Άγιος Αθανάσιος» στις 24-4-55  αναφέρει προς το Νομάρχη. «Από παλαιών ετών υφίστατο υπό την επωνυμίαν «Σύλλογος Αγαθοεργών Τσακνοχωρίου Άγιος Αθανάσιος» μέχρι το έτος 1940 όπου λόγω της κατοχής διελύθη. Ιδρύθη και πάλιν υπό την αυτήν επωνυμίαν το έτος 1954. Εις το χρονικόν αυτό διάστημα 1940-1953 ουδέ μίαν επαφήν είχομεν με την εν Κωνσταντινουπόλει περιουσίαν. Μετά της ιδρύσεως του Συλλόγου ο προσωρινός εκεί πληρεξούσιος απέστειλε εις το προηγούμενο προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου ως εμφαίνεται εκ του αποδοθέντος λογαριασμού του προέδρου αυτώ 18680 δραχμαί αι οποίαι εδαπανήθησαν. Δια αποφάσως της γεν. συνελεύσεως εξελέγη 3μελής επιτροπή ίνα ασκήσει τον έλεγχο των δαπανηθέντων χρημάτων και ακολούθως υποβάλη έκθεσιν εις την γεν. συνέλευσιν προς έγκρισιν των δαπανών. Αναφέρω δε ότι το εν Κωνσταντινουπόλει οίκημα επειδή απαγορεύεται η ίδρυσις Σωματείων εν Τουρκία ενεγράφη επ’ ονόματι του Θωμά Ζηκοπούλου αποβιώσαντος το έτος 1912 και κληρονόμος τυγχάνει η σύζυγος αυτού Ζαχαρένια».

Κατάστασις εμφαίνουσα την σύνθεση του Δ.Σ του Συλλόγου Αγαθοεργού Ανθοχωρίου: Αθανάσιος Β.Καλφόπουλος Πρόεδρος, Βασίλειος Θ.Βούλγαρης Ταμίας, Ιωάννης Β. Καραγιάννης Αντιπρόεδρος, Βασίλειος Π.Πανερίτης Γραμματεύς, Γεώργιος Δ.Αλβανόπουλος μέλος.

Σύμφωνα με το καταστατικό του Συλλόγου (13-3-1953) η επωνυμία: Σύλλογος Αγαθοεργών Τσακνοχωρίου «Ο Άγιος Αθανάσιος» με έδρα το Τσακνοχώριον τίθεται τιμής ένεκεν  και εις ανάμνησιν της εν Κωσταντινουπόλει, εν έτει 1893 ιδρυθείσης Αδελφότητος υπό των διαμενόντων εκεί Τσακνοχωριτών.

 

Σύλλογος Νέων Ανθοχωρίου. Διοργανώνει μουσικοχορευτικές παραστάσεις το τριήμερο του δεκαπενταύγουστου, γιορτή τσιγαρίδας, ποδοσφαιρικές συναντήσεις με όμορους οικισμούς.

 

Γαλάτεια (Τσιόρ) Δήμου Εορδαίας Κοζάνης

 

  

φωτό:Πολιτιστικός Σύλλογος Γαλάτειας

 

 Γαλάτεια (Τσιόρ) Δήμου Εορδαίας Κοζάνης

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 650 μ. σε πεδινή περιοχή, στη διαδρομή Πτολεμαΐδα, Δροσερό, Γαλάτεια. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Πτολεμαΐδας, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας η Γαλάτεια ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 18^η θέση.

   Εκλογικά: Στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 20/5/1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο  δέκατον πέμπτον με έδραν το χωρίον Παλαιοχώρι ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Ρακίτα και Τσιόρ, τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον του Παλαιοχωρίου.

Εκλογές της 25-9-32: Ψηφοφορίσαντες:325. Φιλελεύθεροι:73. Λαϊκοί:154. Αγροτικοί:1.  Εργατικοί αγροτικοί:22. Προοδευτικοί:3. Εθνικοριζοσπαστικό:20.  Ενιαίο Μέτωπο εργατών Αγροτών:1. Δημ.Παπαδήμος:1 (60/1519).

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 220. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 102. Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 31. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 0. Λευκά 0. Άκυρα 96.

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν Βασιλευομένη Δημοκρατία 380. Αβασίλευτη Δημοκρατία 3. Λευκά 0.

Εκπαιδευτικά: Το σχολείο λειτουργεί εντός ιδιωτικής οικίας τουρκικής, η οποία είναι διώροφος, κάτοικοι 1000. Τάξεις 5. Μαθητές 92 (6-12/4/ 1924).

Το διδακτήριο επισκευαζόμενο και μεταρρυθμιζόμενο με δαπάνη του κράτους θα καταστεί καταλληλότερο.  Κάτοικοι 1000. Μαθητές 69 άρρενες και 49 θήλεις (12-21/11/1924  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Κάτοικοι 1213 πρόσφυγες. Μαθητές 56 άρρενες και 49 θήλεις. Η επίπλωση του διδακτηρίου ευπρόσωπος και ο κήπος σε καλή κατάσταση. Διδάσκαλοι ο Κυριακός Λαζαρίδης διευθυντής και η θυγάτηρ του Ίρις Λαζαρίδου (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το μονοτάξιο νηπιαγωγείο στεγάζεται σε αίθουσα του δημ. Σχολείου. Νήπια άρρενα 18, θήλεα 35 (20/5/37).

Διδακτήριο διώροφον, με μία αίθουσα στον πάνω όροφο ανεπαρκώς αεριζομένη και επαρκώς φωτιζομένη. Ως προς το υλικό υπάρχει 1 αρχειοθήκη, 3 τραπέζια, 3 καθίσματα, 29 δίεδρα καινουργή και 4 πολύεδρα παλαιά. 2 πίνακες, 10 εικόνες σκηνών επαναστάσεως, μερικούς χάρτες γεωγραφικούς, 1 υδρόγειος σφαίρα Βιβλιοθήκη δεν υπάρχει. Μαθητές Α΄42, Β΄37, 33, 28, 23. 19 (26/5/1938).

Περιεφράχθη  για σχολικός κήπος έκτασης 6 στρεμμάτων (5/6/39).

Αλεξιάδου Μαρία εκ Νεοχωρίου Α. Θράκης (Χαραυγή), 1914, απόφοιτος 2/ξίου διδασκαλείου (Γαλάτεια 38).

Διδάσκαλοι: Κουσής Γεώργ. διευθυντής του μονοταξίου  δημ. Σχολείου Τσόρι (Γαλάτεια) 22-11-24.

Παπακυριακού  Αθανάσιος εκ Καστανιάς,1908, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Γαλάτεια 38).

Παπακυριακού  Αθανάσιος εκ Καστανιάς,1908, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Γαλάτεια 38).

Επισιτισμός: Ο Διοικητής της Διοικήσεως Χωροφυλακής Κοζάνης στις 18-1-1932 αναφέρει στον Εισαγγελέα ότι σήμερον 200 περίπου κάτοικοι του χωρίου Γαλάτεια Εορδαίας μετέβαιναν εν πορεία πείνης στην Πτολεμαΐδα. Πληροφορηθείς ο Σταθμάρχης την εκκίνησιν κατέφθασε έξωθι της Πτολεμαΐδας και τους διέλυσε άνευ αντιστάσεως (60/988).

Έρανοι: Από έρανο που πραγματοποιήθηκε υπέρ Παναγίου Τάφου ο οικισμός συνέλεξε το ποσό των 85 δραχμών. Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929.

Υπέρ των σεισμοπαθών της Χαλκιδικής 700 δρχ. (Μ.Β 6-11-32).

Ιερά: Ενοριακός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πανηγυρίζει την 15^η  Αυγούστου. Αγία Παρασκευή.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Τσορ (μετονομάζεται στις 25/2/1926 σε Γαλάτεια). Ο οικισμός Ρακίτα (Ολυμπιάς) το 1918 ορίζεται έδρα κοινότητος Ρακίτης, στη συνέχεια στις 8/3/1926 εντάσσεται στην κοινότητα Γαλάτειας, μετά από λίγους μήνες στις 13/9/1926 ορίζεται ξανά έδρα της κοινότητας Ρακίτης. Ο οικισμός Γαλάτεια  στις 4/12/1997 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Πτολεμαϊδος.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν  178   εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Παναγιώτης Κατσαρίδης 100, Νικόλαος Τσουκαλάς 100, Βασίλειος Φωστήρας 100, Γρηγόριος Στεφάνου 99, Ιωάννης Παπαδημητρίου 87, Ευστράτιος Ανανιάδης 82, Κων/νος Γιακομίτης 74.

   Το κοινοτικό συμβούλιο Γαλάτειας  στις 17-7-32 παμψηφεί εγκρίνει όπως συμμετάσχουν ως μέλη εις την επιτροπήν καταρτισμού κοινοτικού κτηματολογίου οι Κων/νος Γιακαμόζης πρόεδρος κοινότητος και ο σύμβουλος Ι.Ανθούλης (60/1175).

Η κοινότης Γαλάτειας με έγγραφο στο Νομάρχη στις 22-4-36 αναφέρει: ότι από το έτος 1923 όπου εγκατασταθήκαμε στην κοινότητα Γαλατείας και γνωρίζοντας τα όρια της κοινότητάς μας με τις γειτονικές κοινότητας δεν προέβησαν στον καθορισμό ορίων της κοινότητας. Από το 1932 και εντεύθεν οι γύρωθεν κοινότητες τους περιέσφιγγον και διεκδικούσαν και τότε αναγκάσθηκαν να καλέσουν την επιτροπή καθορισμού ορίων και καθορίσθηκαν τα όρια της κοινότητας με τις γειτονιάζουσες κοινότητας Ολυμπιάδας, Έλους, Φούφα. Σήμερον παρουσιάζεται η κοινότης Βαρικού του Νομού Καστοριάς και διεκδικεί και αυτή έδαφος εκ της κοινότητας και ισχυρίζεται ότι είναι ιδικό της. «αλλά εμείς γνωρίζομεν κάλλιστα ότι το έδαφος που ζητά είναι ιδικό μας διότι από το 1934 μέχρι το 1936 βόσκουν τα ζώα της κοινότητάς μας και μάλιστα είχε ενοικιασθεί και επί δύο έτη εκ της κοινότητάς μας, αλλά δια να μην έλθωμεν εις ρήξιν και εις δικαστήρια η μία κοινότης με την άλλην παρακαλώ υμάς όπως ευαρεστούμενοι διατάξητε την επιτροπήν καθορισμού ορίων και προσέλθη προς καθορισμόν των ορίων της κοινότητός μας με την κοινότητα Βαρικού του Νομού Καστοριάς» (60/1404).

Ο Νομάρχης Κοζάνης στις 2-2-1940 διαβιβάζει στο Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού αίτηση του Νικολάου Φωστηρά κατοίκου Γαλατείας Εορδαίας περί παροχής αδείας λειτουργίας ραδιοφώνου στο καφενείο του (60/627).

Το υπουργείο Υγιεινής και Πρόνοιας το έτος 1945 ζητά από τις κοινότητες να συμπληρώσουν Δελτίο  Κοινοτικής Απογραφής: Πρόεδρος Δημήτριος Δελαβαρίδης. Κατοικίες 207. Πληθυσμός 983. Καταστραφείσες οικίες ολοσχερώς 7, μερικώς 4 παρά του ΕΛΑΣ στις 22-2-43 και παρά Γερμανών στις 28-9-44. Νόσοι. Ελονοσία, περιπνευμονία και φυματίωση. Θύματα 20 (60/1331).

Ο πρόεδρος της κοινότητας Γαλάτειας στις 12-2-46 στη Δήλωση Ζημιών πολέμου περιγράφει ότι από το 1941ως το 1944 οι Γερμανοϊταλοί κατέστρεψαν

μία βιβλιοθήκη, το αρχείο της κοινότητας επυρπολήθη, έπιπλα γραφείου, καλλιεργήσιμο έκταση 8 στρεμμάτων (60/2099).

         Ο Γεωπόνος  Γεωργικού Σχολείου Πτολεμαΐδος στις 15-4-38 αναφέρει  προς το Διευθυντή της σχολής ότι εις τους ενεργηθησομένους εμβολιασμούς αγριοπιδεών επί 20ήμερον εις Μυλοχώριον και τα γειτονικά τούτου χωρία υπό των δευτεροετών μαθητών της σχολής παρατηρήθη προθυμία αξιοζήλευτον οι οποίοι εξησκήθησαν δεόντως στους εμβολιασμούς. Έτσι από 26^ης Μαρτίου μέχρι 10^ης Απριλίου ε.έ εξημερώθησαν 3344 δενδρύλλια. Ενδεικτικά: Εμπόριον 36. Μυλοχώριον  στο σχ. κήπο, στην τοποθεσία Αγίας Παρασκευής 988. Γαλάτεια στις θέσεις Μπαΐρια, 357. Έλος 676, Αναρράχη 455. Ασβεστόπετρα 295,  Προάστειο 189.

         Πεσόντες: Σύμφωνα με πίνακα με ημερομηνία 15-2-1938 οι πεσόντες ήταν: Βαρσαμίδης Χαράλαμπος του Ευστρατίου 1922. Πουλτίδης Ευστράτιος Κων/νος 1922. Λαμπάκος Παύλος Αναστάσιος  1919. Λεμονής Παναγιώτης Αργύριος 1921. Σαμαρτζής Τριαντάφυλλος Γεώργιος 1921. Τσακήρογλου Αναστάσιος του Παναγιώτου 1921. Μπουταλής Νικόλαος του Ζαχαρία 1917 (60/1958).

         Πληθυσμός:1913=1247, 1920=1266, 1928=826, 1940=453, 1951=827, 1961=822, 1971=696, 1981=613, 1991=532, 2001=530, 2011=393.

         Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Γαλάτειας (ετήσιος χορός 2018).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Αιανή Δήμου Κοζάνης

 

 

 

 

Αιανή Δήμου Κοζάνης

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

 

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 460 μ. στη διαδρομή Κοζάνη, Λευκόβρυση, Πρωτοχώρι, Λευκοπηγή, Κερασιά, Αιανή. Ορίστηκε ως ιστορική έδρα του δήμου Κοζάνης. Πλησιέστεροι οικισμοί Χρώμιο, Ροδιανή. Καισάρεια, Κερασέα, Ρύμνιο.  Σε απόσταση 1,5 χλμ. από τη σύγχρονη πόλη υπάρχει η αρχαία Αιανή με πλούσια ευρήματα. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Αιανής, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  η Αιανή ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 3^η θέση.

Ο Κ.Γουναρόπουλος το 1872 στο περιοδικό «Πανδώρα» αναφέρει “Κάλλιανη, τρίωρον από Κοζάνης και 90 οικογένειες Ελλήνων».

Σύμφωνα με το οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1528 αριθμούσε 515 χριστιανικές εστίες και 4 μουσουλμανικές  (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Αλωνισμός: Ο πρόεδρος της κ. Αιανής αναφέρει στο Νομάρχη ότι έλαβαν γνώσιν άπαντες οι κάτοικοι της Αιανής της διαταγής με την οποία ο αλωνισμός της τρεχούσης Γεωργικής περιόδου (1939) δεν θα επιτραπεί εντός του χωρίου.

Αρχαιολογικό Μουσείο: Ανηγέρθη την περίοδο 1992-2002. Το κτιριακό συγκρότημα έχει συνολική έκταση 4.500 τ.μ. με τον εκθεσιακό χώρο  (1000 τ.μ. περίπου).

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 9^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας τον  νεόδμητον Ναόν Κάλλιανης.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 207 άρρενες εκλογείς.

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν Βασιλευομένη Δημοκρατία 373. Αβασίλευτη 1.

Εκπαιδευτικά: Από επιθεώρηση του Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 16-12-17: «Μονοτάξιον μικτόν δημοτ. Σχολείον. Μαθηταί εγγεγραμμένοι 66. Παρόντες 64 κατανεμόμενοι κατά τάξεις ως εξής: Α =30, Β=14, Γ=12, Δ =6, Ε =4. Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, παλαιόν και εν χώρω πανταχόθεν κεκλεισμένω. Είναι διηρημένον εις δύο αιθούσας. Εκ τούτων η μεν ανεπαρκή τον τε χώρον και φωτισμόν, χρησιμοποιείται ως αίθουσα παραδόσεως, η δε ως κατοικία του διδασκάλου. Η οροφή του απέχει του πατώματος δύο περίπου μέτρα. Τούτου ένεκεν οι χωρικοί έχουσιν ετοιμάση το απαιτούμενον υλικόν προς ίδρυσιν νέου σχολείου την προσεχή άνοιξιν. Υλικόν σχολείου: 2 θερμάστραι, 2 τράπεζαι, 2 χάρται, 1 μικρόν αριθμητήριον, 24 κινητά γράμματα (έργον του διδασκάλου), 10 θρανία παλαιού τύπου, 1 εικών  Βενιζέλου, 2 πίνακες, 1 ωρολόγιον, 2 καθίσματα, 1 κώδων και 1 εθνική σημαία. Αρχείον: Μαθητολόγιον, γεν. έλεγχος, κατάλογος προσκλήσεως, βιβλίον ύλης και βιβλίον πιστοποιητικών σπουδής, άπαντα καθαρογεγραμμένα και εν ζηλευτή τάξει. Ο δευτεροβάθμιος υποδιδάσκαλος κ. Χριστοδουλίδης τελειόφοιτος της 6^ης της Μεγάλης του γένους σχολής, είναι τακτικότατος εις το έργον του, μεθοδικός, φιλότιμος και φίλεργος. Ο διδάσκαλος ούτος συναισθανόμενος την αποστολήν του εργάζεται μετά ζήλου και αφοσιώσεως προς το καθήκον του και διακρίνεται δια την τάξιν και την καλαισθησίαν των τε εγγράφων του και του αρχείου».

“Το διδακτήριον είναι άθλιον και από πάσης απόψεως ελεεινόν όχι μόνο το μέρος εις το οποίο κείται είναι εντελώς ακατάλληλον ως λίαν υγρόν, αλλά και το οίκημα θεωρείται ακατάλληλο. Η αίθουσα της παραδόσεως είναι εντελώς ανήλιος, έχουσα τα παράθυρα πολύ μικρά, αφ’ ετέρου δε τριγύρω την πεπαλαιωμένην εκκλησίαν και έτερα εκκλησιαστικά οικήματα, στερείται και του απαιτουμένου αερισμού. Ιδών την κατάστασιν ταύτην του διδακτηρίου, ηναγκάσθην να παραμείνω και την επομένην ημέραν (Κυριακήν) εν τω χωρίω οπότε μεταβάς εις την εκκλησίαν δια συγκινητικής και λίαν κολακευτικής προσλαλιάς συνέστησα τους κατοίκους την ταχείαν ανέγερσιν νέου  διδακτηρίου προς πρόληψιν εις τους επαπειλούντας τα τέκνα των κινδύνων της  μεταδόσεως διαφόρων επιδημικών ασθενειών υποσχεθείς ότι και το κράτος θα έλθη αρωγός” (18/12/1921).

Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων στις 13  Ιουνίου 1922 διορίζει σχολική επιτροπή τους 1)Γεώρ. Τσαναμπετόπουλος  ως πρόεδρον 2)Παπαγιάννης Στόκας  ως ταμίας 3)Αστέριος Κοντού ως τρίτο μέλος.

Κάτοικοι 705, εγγεγραμμένοι άρρενες 58, θήλεις 24. Διδακτήριο παλαιόν, από πάσης απόψεως ακατάλληλο. Είναι στενόχωρο, σκοτεινό, ανήλιο, υγρό. Ανεγείρεται νέο, μέχρι τον Οκτώβριο θα αποπερατωθεί (18-27/4/1923).

Η Σχολική Επιτροπή κοινότητος Αιανής αναφέρει στο Νομάρχη ότι η ανοικοδόμηση της Νέας Σχολής έχει μήκος 24 μέτρα, βάθος δε 9 μέτρα. Άρχισε να κατασκευάζεται τον Οκτώβριο του 1922 οπότε ετέθησαν τα θεμέλια. Η κυρίως ανοικοδόμηση άρχισε το Σεπτέμβριο του 1923. Σύμφωνα με τον απολογισμό της σχολικής επιτροπής (16-11-24) τα έσοδα προέρχονταν από α) Πλεόνασμα ιεράς εκκλησίας ετών 1922-23 δρχ. 3735,10 β)Υπόλοιπον παραδοθέν από πρώην σχ. ταμεία δρχ. 2238 γ)Από ταμείον Κοζάνης εκ κοινοτικών φόρων δρχ. 8440 δ)Από εράνους των εν Αμερική ομοχωρίων μας 33.000 δρχ. ε)Κοινοτικοί έρανοι εις χρήμα 1505 δρχ. στ)Κοινοτικοί έρανοι εις σιτηρά 5228 δρχ. η)Δάνεια ληφθέντα δρχ. 1202. ‘Όλα τα χρήματα ξοδεύτηκαν για την ανέγερση της νέας Σχολής (ημερομίσθια, καρφιά, ασβεσταριά, σανίδια, παράθυρα)  (60/1393).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Ιω. Παπαδόπουλος, Αθ. Καρακούλας, Στεργ. Κύρινας.

Σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει, ούτε σχολικός κήπος. Εγγεγραμμένοι μαθητές 131, κατά την επιθεώρησιν 107. Μηνύθηκαν 10 γονείς και τιμωρήθηκαν δια προστίμου για μη τακτική φοίτηση μαθητών. Ελονοσία και επιδημικές ασθένειες μαστίζουν τους μαθητές (1933).

Εκ των υποχρεώσεων προς φοίτησιν δεν ενεγράφησαν δύο χρησιμοποιούμενοι υπό των γονέων σε κτηνοτροφικές εργασίες (21/10/36).

Διδακτήριον διτάξιον, νέο, υγιεινό. Η υπερβολική αύξηση των μαθητών το καθιστά ανεπαρκές. Έχει μικρά αυλή. Στερείται αφοδευτηρίων. Επαρκής αριθμός θρανίων, αλλά είναι παλιά. Υπάρχουν εποπτικά μέσα και βιβλία. Μαθητές:201. Πολλοί μαστίζονται από ελονοσία, της οποίας είναι το διαρρέον το χωρίον ρεύμα κατά μήκος του οποίου κινούνται σχεδόν βραδέως τα περισσεύματα της υπαρχούσης πηγής ποσίμου ύδατος και ο πλησίον διερχόμενος ποταμός Αλιάκμων (4/10/1941).

Διδάσκαλοι: Ζώτου Χρυσάνθη εκ Μοναστηρίου,1998, απολυτήριον Ανωτέρου Παρθεναγωγείου Μοναστηρίου (Αιανή 1933)

Λιάπη Βασιλική εκ Κοζάνης, 1913, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Αιανή 36)

Μαυροματίδης Αθανάσιος εκ Προύσης, 1892,  μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο κατά τον Νόμο 4374 (Αιανή 36, Σπάρτο 38)

Σκανδέρης Χαρίσιος εκ Καισαρειάς, 1900, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Σπάρτο 36, Αιανή 39).

Έρανοι: Για τη “Φανέλλα του Στρατιώτου”  συγκεντρώθηκαν 41 ζεύγη καλτσών, 1 φανέλλα, 1 ζώνη,  12 δραχμές εις χρήμα (ΗΧΩ 18-10-1915).

Ιερά: Παναγία στο κέντρο της κωμοπόλεως του 12^ου αιώνος. Άγιος Δημήτριος 2 χλμ. δυτικώς της Αιανής του 11^ου αιώνος. Ταξιάρχου Μιχαήλ (1548). Αγίου Νικολάου (1552). Αγίου Νέστωρος πλησίον του Αγίου Δημητρίου 1970. Άγιοι Ανάργυροι 1900. Αγία Παρασκευή. Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Προφήτης Ηλίας. Αγία Αναστασία Φαρμακολυτρίας 17^ος αι.. Αγία Τριάδα του 17^ου αιώνος. Άγιος Αθανάσιος 1908 μετόχι της Ιεράς Μονής Αγίου Νικάνορος.  Άγιος Γεώργιος (1906) πολιούχος, ενοριακός ναός 1908. Αγία Βαρβάρα. Άγιος Κων/νος 1969.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα για τον οικισμό Αιανή ήταν για την Α΄ Γραφή 196 και στη Β΄ Γραφή  454 (Από το 1692 και μετά).

Για τον καταργημένο οικισμό Τούχλη για την Α΄Γραφή 13 και στη Β΄ Γραφή  0 (Από το 1692 και μετά ) και για τον οικισμό Βέρβερη αντίστοιχα 27 -0.

Ιστορικά: Σύμφωνα με έγγραφο του διευθυντή του σχολείου στις 20-4-1938 στην Αιανή υπάρχει Ιστορικό Μνημείο «τάφος» φονευθέντος Αξιωματικού κατά τον πόλεμο του 1912 καλώς περιφραγμένον δια κιγκλιδώματος.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Κάλλιανη. Στις 15/12/1926 μετονομάζεται σε Αιανή. Στις 28/8/1992 αναγνωρίζεται σε Δήμο Αιανής. Στις 4/12/1997 προσαρτώνται στο δήμο Αιανής οι οικισμοί Κερασέα, Κτένι, Αγία Παρασκευή, Ροδιανή, Ρύμνιον, Χρώμιον. Στις 7/6/2010 ο Δήμος καταργείται και προσαρτάται στο δήμο Κοζάνης.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Ι.Γρ. Παπατσέτσιλας στις 4-3-24 αναφέρει στο Νομάρχη ότι εκτός του κιβωτίου παρέλαβε να διαφυλάττει και τους εκλογικούς καταλόγους, οίτινες είναι το όλον (10) δέκα μετά των παραρτημάτων του. Εκλογικόν κατάλογον καταρτισθέντα το 1915 και θεωρηθέντα τη 30 Απριλίου 1915. Παράρτημα εκλογικού καταλόγου καταρτισθέν το 1920, ανατυπωθέν το 1923 και θεωρηθέν μετά την ανατύπωσιν. Παράρτημα καταρτισθέν το έτος 1922 και θεωρηθέν στις 30 Οκτωβρίου 1923 (60/1020).

Στις κοινοτικές εκλογές, 25-10-25, ψήφισαν 105 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Χρίστος Πάσχου ή Τσιώνας 94, Στέργιος Κοντός 85, Ιωάννης Γκούδουρας ή Μπούλης 84, Ιωάννης Παπατσέτουλας 71, Αθανάσιος Καρακούλας 71, Ζησούλας Γκαραλιός 62, Μανώλης Βαβλιάρας 40.

Το κ.σ  στις 21-1-27 με πρόεδρο το Στέργιο Χ. Κοντό και μέλη τους Μανώλη Βαβλιάρα, Ιωάννη Γκουνδούρα, Ζήση Γκαραλιό και Χρίστο Τσιώνα μετά από διαταγή της Νομαρχίας ψήφισε πίστωση εκ δραχμών 6000 δια την ανοικοδόμηση οικήματος ξενώνος δια τα μεταβατικά αποσπάσματα (60/1911).

Ο Πρόεδρος της κοινότητας Αιανής  στις 2 Αυγούστου 1927 αναφέρει στο Νομάρχη: Εις απάντηση  του υπ’αριθμ. 7983 της 15 Ιουλίου 1927 εγγράφου  πληροφορεί ότι το χωρίον ημών τυγχάνον τσιφλίκιον απηλλοτριώθη υπέρ του Γεωργικού Συνεταιρισμού αποκαταστάσεως ακτημόνων καλλιεργητών Αιανής (Κάλλιανης). Επομένως ή καλλιεργήσιμος έκτασις και ο βοσκότοπος κατά νομήν ανήκε εις τον Συνεταιρισμόν κατά κυριότητα δε εις το Δημόσιον μη αποπληρωθέντος εισέτι του τιμήματος της απαλλοτριώσεως υπό του Συνεταιρισμού, και ως εκ τούτου μη υπαρχούσης κοινοτικής εκτάσεως δε δύναται να εφαρμοσθώσιν αι διατάξεις του άρθρου 268 του Κώδικος της περί Δήμων και Κοινοτήτων Νομοθεσίας.

Ο Νομάρχης στις 29-10-1927  ζητά από τον πρόεδρο της κοινότητας Αιανής όπως εντός οκτώ ημερών από της κοινοποιήσεως της παρούσης να  απολογηθή εγγράφως και επί χαρτοσήμου αναφοράς διατί δεν υπέβαλε τον πίνακα φορολογητέων ζώων των δημοτών συμφώνως με την κοινοποιηθείσαν  εγκύκλιον  διαταγήν. Ο πρόεδρος της κοινότητας Αιανής Ζησούλας Γκαραλιός στις 14-11-27 απολογούμενος στο Νομάρχη επί της υπ’αριθμ. 8518 διαταγής αναφέρει ότι όπως και άλλοτε ανέφερε ότι το χωρίον στερείται κοινοτικής βοσκής, καθ’ όσον απετέλει τσιφλίκιον, το οποίον απαλλοτριώθηκε το έτος 1920 και ως εκ τούτου η νομή ανήκει εις τον Γεωργικό Συνεταιρισμό αποκαταστάσεως ακτημόνων καλλιεργητών, επομένως δε δύναται να έχη εφαρμογή η κοινοποιηθείσα εγκύκλιος υπ’αριθμ. 7983 (60/2099).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου η Αιανή πρόσφερε το ποσό των766,50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Κοινωνική Αλληλεγγύη: Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με την εγκύκλιο 2 της 20-1-51 ζητά να του γνωστοποιηθούν οι δραστηριότητες των μαθητών και των δασκάλων των σχολείων από το 1940 ως το 1950.

Η δημοδιδασκάλισσα Βσιλική Λιάπη κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, διενήργησε εράνους εις είδος και χρήμα υπέρ των μαχομένων και των απόρων οικογενειών των. Προπαγάνδισε και πέτυχε τη δημιουργία αλληλογραφίας μεταξύ των κοριτσιών του χωρίου και των μαχομένων στρατιωτών. Κατά την περίοδο της καταρρεύσεως του μετώπου με τη βοήθεια των γυναικών της Αιανής παρείχε ηθική και υλική συνδρομή εις τα ατάκτως οπισθοχωρούντα ελληνικά και συμμαχικά στρατεύματα.

Η θέσις εις την οποία βρίσκεται το χωρίο, συνετέλεσε πολύ εις το να προσφέρουν το παν τα παιδιά του σχολείου, τόσον εις τα προωθούμενα τμήματα του Στρατού κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο όσον και εις τα οπισθοχωρούντα τοιαύτα. Συγκέντρωσαν ψωμί, τυριά, εύρον καταλύματα αλλά και ως συνοδοί εχρησιμοποιήθησαν  υπό των τμημάτων Στρατού προς κατάδειξιν του εις Αλιάκμονα ποταμού ευρισκόμενον πόρον. Επίσης κατά την διάρκειαν του Αλβανικού Μετώπου συγκέντρωσαν διάφορα μάλλινα είδη, κάλτσες, φανέλες και έπλεξαν πουλόβερ δια να θερμάνουν τον έλληνα μαχητή  όστις με το όπλο στο χέρι μαχόταν για την ανεξαρτησία και την ελευθερίαν. Εις τας κατά καιρούς γενομένας εράνους της φανέλας του Στρατιώτου οι μαθητές και οι μαθήτριες ήσαν οι άμεσοι βοηθοί των επιτροπών.

Μοναστήρι Λαριούς: Τιμάται στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Βρίσκεται σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από την Αιανή, στις όχθες του Αλιάκμονα ανάμεσα σε αιωνόβια πλατάνια. Εκεί λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο μετά την κατασκευή του φράγματος. Το 1925 με προεδρικό διάταγμα συγχωνεύτηκε με το μοναστήρι Ζιδανίου, το 1946 με το γυναικείο μοναστήρι της Αναλήψεως Κοζάνης. Το 1955 ανασυστήθηκε και έκτοτε διατηρεί την αυτοτέλειά του. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1991 το καθολικό του μοναστηριού καταστράφηκε από πυρκαγιά, από αναμμένα κεριά. Πανηγυρίζει την εορτή του Αγίου Πνεύματος (Λαμπρέτσας).

Οικονομικά: α)Το έτος 1502, σύνολο φόρων  43121 άσπρα, χριστιανικές οικογένειες 566. β)το 1519 άσπρα 51.551, χριστιανικές οικογένειες  665 γ)το 1527 άσπρα 65.000, χριστιανικές οικογένειες 615  δ)το 1543  άσπρα 71.651, χριστιανικές οικογένειες 790 ε)το 1569  άσπρα 73.800, χριστιανικές οικογένειες  543 στ)το 1613 άσπρα 75.500, χριστιανικές οικογένειες 459 (Καμπουρίδης –Σαλακίδης).

Κατά την απογραφή που πραγματοποιήθηκε στις 26-3-1915 στην Κάλιανη βρέθηκαν τα παρακάτω: Δίτροχα αμάξια (αραμπάδες) 52. Τροχοί ξύλινοι αυτούσιοι άνευ ακτίνων 2. Ζώα ήτοι ίπποι, φορβάδες, ημίονοι, βόες, βούβαλοι συνολικά 299. Μερικά χρώματα ζώων: μαύρο, μουργκό, κόκκινο, μελισό, μαυρομέλισο, ψαρρή, γρίβο, μελισοκόκκινο, λιάρο, ασπροκόκκινο, μπάλιο, καστανό, λευκόν, γκέσο. Στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας απογράφηκαν 2 ίπποι ή φορβάδες, 4 ημίονοι, βόες ή βούβαλοι 6.

   Πληθυσμός: 1913=587. 1920= 705. 1920=705. 1928=858. 1940= 1086. 1951=1312. 1961=1707. 1971=1521. 1981=1867. 1991=1946. 2001=2074. 2011=2006

Σύλλογοι: Σύλλογος Γυναικών (Γιορτή της γυναίκας 8-3-2017).

Α.Σ. Αλιάκμων (εκδήλωση προς τιμή του χορηγού Στάμου Γρηγόρη του Χαρισίου 2017).
         Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος "Η Πρόοδος" (Εκδηλώσεις στο Αλέξινατς Σερβίας 2017).

Το έθιμο των Λαζαρίνων: “Οι «Λαζαρίνες της Αιανής» είναι παλαιότατο έθιμο κατά το τριήμερο (Παρασκευή, Σάββατο του Λαζάρου και Κυριακή των Βαΐων). Στο διάστημα αυτό γυναίκες συμμετέχουν σε διάφορα δρώμενα με κορυφαίο το «Τσιντζιρό» των Λαζαρίνων, τον τρανό χορό το Σάββατο του Λαζάρου. Τις εκδηλώσεις αυτές παρακολουθούν χιλιάδες πολίτες από την Αιανή και την ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης. Το όνομα «Λαζαρίνες» οφείλεται στην εορτή του Λαζάρου, γιορτή γύρω από την οποία στους χριστιανικούς χρόνους δημιουργήθηκε και παγιώθηκε το λαϊκό αυτό δρώμενο…” (Γρηγόρης Αθ. Κοντός)....

Τσιφλίκι:  Αρχειακό υλικό.

40. Κάλλιανη-Αιανή (2-10-16) Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου Δυτική Μακεδονία 1916-1917

Αίτησις των κατοίκων του χωριού Κάλλιανης. Προς τον αξιότιμον αρχηγόν της Επαναστάσεως εν τη Δυτική Μακεδονία.

«Οι μετά σεβασμού υποφαινόμενοι κάτοικοι Κάλλιανης αφορμήν λαμβάνοντες εκ της απαντήσεως του Χαρισίου Ι. Γκοβεδάρου ενοικιαστού του χωρίου ημών,…»

Αίτησις των κατοίκων Αιανής (Κάλλιανης) του Νομού Κοζάνης στις 21 Φεβρουαρίου 1928 Προς το Στον Υπουργείον των Εσωτερικών 

Αναφέρουν ότι το χωρίον μας ήτο ολόκληρον τσιφλίκιον και κηρυχθέν απαλλοτριωτέον εν έτει 1920 εξεδικάσθη υπό της Επιτροπής απαλλοτριώσεων  πλην εισέτι δεν επληρώθη το αποτίμημα και εξακολουθεί να είναι επ’ ονόματι του δημοσίου. Ήδη η Νομαρχία Κοζάνης μας ειδοποίησε να πληρώσωμεν φόρον κοινοτικόν δια την βοσκήν των ζώων μας. Ημείς έχομεν την γνώμην ότι δεν είμεθα υπόχρεοι εις την πληρωμήν του κοινοτικού φόρου δια την βοσκήν των ζώων μας καθ’ όσον ολόκληρος η έκτασις ανήκει εις τον Συνεταιρισμόν, διότι κατά την εκδίκασιν της απαλλοτριώσεως συμπεριελήφθησαν εις την αποτίμησιν οι καλλιεργήσιμοι και βοσκήσιμοι εκτάσεις, επομένως δεν υπάρχουσι κοινοτικοί βοσκότοποι, αλλά τοιούτοι του συνεταιρισμού. Μόνον μετά την αποπληρωμήν του τιμήματος και μετά την οριστικήν διανομήν των καλλιεργησίμων γαιών οπόταν θ’αφεθώσιν οι βοσκότοποι ως κοινοτικαί τότε θα είναι δυνατόν να επιβληθεί φορολογία δια την βοσκήν υπέρ της κοινότητος, νυν δε ότε ημείς δεν επληρώσαμεν  εισέτι το εκδικασθέν τίμημα και εφ’ όσον λόγω της εφετεινής καταστροφής της εσοδείας και εν γένει της μαστιζούσης άπαντας οικονομικής κρίσεως και καχεξίας αδυνατούμεν να πληρώσωμεν φόρους και ως εκ τούτου παρακαλούμεν όπως δώσητε τας καταλλήλους οδηγίας εις την Νομαρχίαν Κοζάνης να μη επιμείνη εις την επιβολήν της τοιαύτης φορολογίας ήτις και νομικώς δεν δικαιολογείται αλλά πολύ περισσότερον λόγω της ανάγκης ως εκ της εις όλα τα μέρη παρατηρουμένης οικονομικής κρίσεως και καχεξίας (60/2099).