ΔΑΦΝΕΡΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

 

 

7. ΔΑΦΝΕΡΟ

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Γενικά: Το Δαφνερό με την παλιά ονομασία Βαΐπεσι είναι ένα όμορφο χωριό που κατοικείται από γηγενείς και Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες. Άνθρωποι φιλόξενοι, ομιλητικοί, εργατικοί, νοικοκυραίοι προκόβουν με ότι καταπιάνονται. Γειτονεύει με τους οικισμούς Παλαιόκαστρο, Ταξιάρχης, Μικροκλεισούρα, Έξαρχο, Κνίδη. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 690 μέτρων από τη θάλασσα, σε μια πεδινή καρποφόρα, έκταση. Αποτέλεσε το 1918 με το γειτονικό οικισμό την κοινότητα Παλαιοκάστρου. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα. Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν 15 άρρενες μεταξύ αυτών κι ο Καπλάν Μπέης.

 

Οικονομία: Ο οικισμός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι Τούρκου Μπέη. Η πεδινή έκταση καλλιεργείται κυρίως με σιτηρά. Παράλληλα αναπτύχθηκε και η κοπαδιάρικη αιγοπροβατροφία. Με την άνθιση της γουνοποιίας στο βιοτεχνικό κέντρο της Σιάτιστας νέοι και νέες ασχολήθηκαν με την επεξεργασία των γουναρικών. Πολλοί μετανάστευσαν στην Αυστραλία και στις χώρες της Δ. Ευρώπης. Το κοντινό Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιατίστης προσείλκυσε πλήθος νέων οι οποίοι σήμερα διαπρέπουν ως επιστήμονες στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. 

 

Εκκλησίες: Πιστοί στην Ορθοδοξία διακατέχονται με ζωηρό θρησκευτικό συναίσθημα. Ανήγειραν και διατήρησαν σε καλή κατάσταση τέσσερις εκκλησίες, πολλές σε σχέση με το μέγεθος του χωριού. Ο κεντρικός ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ανηγέρθη το 1838. Χαρακτηριστική η πρωτότυπη επιγραφή ονοματοθεσίας του ναού  «ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΚΑΙ ΕΖΩΓΡΑΦΙΣΘΗ Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ…». Ακριβώς δίπλα το καμπαναριό εξαγωνικού σχήματος μοναδικός στο είδος του.

          Ο ναός της Αγίας Παρασκευής, πολιούχος του χωριού, είναι χτισμένος σε χαράδρα με πανύψηλα δέντρα. Κοιμητηριακός ναός του Αγίου Αθανασίου. Στον αρχαιολογικό τόπο η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Υπάρχουν και τέσσερα εικονοστάσια εκ των οποίων το ένα στον οδικό άξονα Δαφνερού-Μικροκλεισούρας και τα άλλα τρία στο δρόμο Παλαιοκάστρου-Εξάρχου.

 

Αρχαιότητες: Στον αρχαιολογικό τόπο «Κορομηλιά» βρέθηκαν χειροποίητα αγγεία της εποχής του σιδήρου, λίθινη αξίνα της νεολιθικής εποχής, χάλκινα ρωμαϊκά νομίσματα. Στη θέση πηγάδι (βρύση) χειροποίητο αγγείο και εγκαταστάσεις λουτρού. Στην περιοχή ΕΞΑΡΧΙΩΤΙΚΑ βρέθηκαν όστρακα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.

Παλαιοντολογικά ευρήματα: Στη θέση Βρυκολακιά υπάρχει νεκροταφείο θηλαστικών ζώων που συνέβη από πλημμυρικό φαινόμενο πριν από δύο εκατομμύρια έτη. Ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από το 1990, οι οποίες διεκόπησαν  το 1994, από την παλαιοντολογική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Γ.Κουφού.  Βρέθηκαν άλογα, γαζέλες, αντιλόπες με σπειροειδή κέρατα, αιγόκεροι, ελαφοειδή, πρώιμοι άρκτοι, αλεπούδες, μικρόσωμες ύαινες, κοντόλαιμες καμηλοπαρδάλεις, αγριόσκυλα. 

 

Αφιερωτές  στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος για την ψυχική τους σωτηρία Α΄ Γραφής από το 1534 ως το 1692 έχουμε  44 και Β΄Γραφής από το 1692 και μετά 50.

          Καπλάν Μπέης: Υπήρξε ο τελευταίος τσιφλικούχος της κτηματικής περιφέρειας Δαφνερού, Μικροκλεισούρας, Παλιοκνίδης. Υπήρξε φιλέλληνας, βοηθούσε τα ανταρτικά σώματα των Μακεδονομάχων. Στο χωριό διατηρούσε  μεγαλοπρεπή διώροφη οικία, την κούλια, όπου και διέμενε τη θερινή περίοδο.

          Πολιτισμός: Πιστοί στις παραδόσεις διατηρούν και πορεύονται με την πλούσια εθιμική ζωή. Σήμερα με μεγάλη επιτυχία και πολύ μεράκι και με πολυποίκιλες δραστηριότητες αναβιώνει το παρελθόν ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού η “ΔΑΦΝΗ” ο οποίος ιδρύθηκε το 1980.

          Εγκατάσταση κατοίκων: Το 1880 με την καταστροφή του οικισμού Πούρινος (Μπούρινος) στο Χρώμιο, εκεί που σήμερα λειτουργεί Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, ήλθαν κι εγκαταστάθηκαν στο Δαφνερό οι οικογένειες Κοκόγια και Καλιαμπάκα. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών που συμφωνήθηκε μεταξύ Τουρκίας –Ελλάδας (Συνθήκη Λοζάννης στις 24 Ιουλίου 1923) εγκαταστάθηκαν εδώ Έλληνες πρόσφυγες από την περιοχή Άγκυρας τον Απρίλιο του 1925, συνολικά 23 οικογένειες.

          Πληθυσμός: 1904=36. 1913=43. 1928=1940=214.1951=166. 1961=205. 1971=154. 1981=141. 1991=121. 2001=81. 2011=72.

          Αξιοθέατα: Πάρκο του Πολιτιστικού Συλλόγου, εκκλησίες Αγίας Παρασκευής, Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Βρυκολακκιά, αρχαιολογικός τόπος, εναέριο για διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα.

Εναέριο: Για τη διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα χρησιμοποιούνταν το εναέριο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1930 περίπου για τις ανάγκες της εταιρείας που κατασκεύαζε τη σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκας

Πεσόντες: Τζήκας Νικόλαος, τα παιδιά του ήταν Γεώργιος, Ιωάννης, Αθανάσιος, Καλλίνω. δίπλωμα πολεμικής σύνταξης 57896 (Μικρασιατικός πόλεμος).

Γεώργιος Χατζηδημητριάδης του Λαζάρου, ετών 23, 1941. Ιωάννης Πατσάκας του Νικολάου, ετών 45, 1947. Θεόδωρος Τζιαρτζιάνης του Θωμά, ετών 24, 1947. Δημήτριος Ντέμκας του Αναστασίου, ετών 23, 1947. Νικόλαος Φωτιάδης του Γεωργίου, ετών 23, 1948. Ελευθέριος Λαζαρίδης του Αβραάμ, ετών 25, 1948. Πούλιος Αθανάσιος ετών 28, 1948. Λαζαρίδης Ιωσήφ 1949. Μυροφόρα Ξενιτίδη του Ηλία, ετών 25, 1949.

Σχολείο: Λειτούργησε από το Φεβρουάριο του 1929 με πρώτο δάσκαλο το Χρήστο Κάστια από Σιάτιστα. Στεγάστηκε σε τουρκικό κτήριο, το οποίο θεωρείται ερείπιο. Από το 1930 άρχισε η ανέγερση νέου. Το νέο διδακτήριο κάηκε το 1934 με όλα τα υπάρχοντα. Το 1946 το διδακτήριο στεγάζεται σε οίκημα του Μπέη καθότι το σχολείο βομβαρδίστηκε από Ιταλούς, νέο ανηγέρθη το 1952. Το σημερινό σχολικό κτήριο λειτουργεί ως στέκι του πολιτιστικού συλλόγου «Η ΔΑΦΝΗ».

 

1.Αναστασία Παπαδοπούλου. 2= Μυροφόρα Παρασίδου                                 3=Δημήτριος Κοκόγιας 4. Κατερίνα Εμμανουηλίδου 5= Ανθ. Μαυρίδου 6=Καλ.Ντέμκα 7=Παναγιώτα Τζήκα 8=Βασίλειος Ντέμκας 9=Λάζαρος Εμμανουηλίδης 10=Θεοδώρα Τζιαρτζιάνη  11=Αννούλα Καρανάσιου 12=Σ.Μαυρίδης 13=Βασιλική Κοκόγια 14=Δημήτριος Σιώμος 15=Δωροθέα Κοκόγια 16= Γιάννης Ρέπας 17=Στέργιος Ρέπας 18=Χάρης Παρασίδης19=Κ.Φλίκα  21=Στέφανος Παπαδόπουλος 22=Θ.Παπαδόπουλος 23=Α.Φλίκας 24=Ιωάννης Καλιαμπάκας 25=Στέργιος Καρανάσιος 26=Γιάννης Εμμανουηλίδης 27=Βασίλειος Λαζαρίδης 28=Βασίλειος Ρέπας 29=Δημήτριος Ντέμκας