Περί της Διοικήσεως των Βεντζίων Γρεβενών

 

30. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΒΕΝΤΖΙΩΝ

(Περιοικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών) 

 

Γράφει ο Απόστολος Παπαδημητρίου

                  (Προδημοσίευση από τον Β΄ τόμο της εργασίας του με τίτλο

                                      «Σελίδες ιστορίας των Γρεβενών»

 

Τα Βέντζια κατά μεγάλη περίοδο της τουρκοκρατίας είχαν είδος αυτοδιοίκησης, αν και ανήκαν στην επαρχία Γρεβενών. Η αυτοδιοίκηση αυτή αντανακλάται και στον τίτλο του μητροπολίτη. Κατά το Α΄ μισό του 17^ου αιώνα ο τότε μητροπολίτης Γαβριήλ, από τη Μηλιά Μετσόβου καταγόμενος και κτήτωρ της μονής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σπηλαίου (1633) υπογράφει ως Γρεβενού και Βεντζίου σε κώδικα μονής των Μετεώρων.

Κατά την όψιμη τουρκοκρατίας (19^ος αιώνας) στα Βέντζια, τα οποία αποτελούσαν υποδιοίκηση του καζά Γρεβενῶν, ήταν εγκατεστημένος μουδίρης (υποέπαρχος) με έδρα το Βέντζι, το σημερινό Κέντρο. Από τα αρχεία όμως προκύπτει η αναβάθμιση της υποδιοίκησης σε διοίκηση πιθανόν από τό 1856  ή το αργότερο, το 1860. Τότε οι καζάδες (επαρχίες) Γρεβενών καί Βεντζίων αποσπάστηκαν από το σαντζάκι Ιωαννίνων και προσαρτήστηκαν στο εγιαλέτι της Ρούμελης με έδρα το Μοναστήρι. Επανήλθαν όμως σύντομα (1865) στο σαντζάκι Ιωαννίνων κατά παράκληση των κατοίκων τους. Οπωσδήποτε στα Βέντζια δεν εγκαταστάθηκε ποτέ καϊμακάμης (έπαρχος), όμως σε κείμενο διαθήκης μοναχού της Ζάμπορντας (1866) αναφέρεται καζάς (επαρχία) Βεντζίων.

Σε κείμενο-έκθεση για την κατάσταση στο μοναστήρι της Ζάμπορντας, που συντάχθηκε περί το 1870, γίνεται λόγος για καζά Βεντζίων. Ακόμη, σε επιστολή (1876) διαβάζουμε «εις σφηλτζι καζά Βέντζια». Ο Πηχεών, δάσκαλος από την Αχρίδα, που πρωτοστάτησε στην εξέγερση στον Μπούρινο (1878) σε επιστολή του (17.6.1878) γράφει «εκ Σφηλτσίου, χωρίου του διαμερίσματος Βέντζιας». Κατά τον Κοκολάκη, που μελέτησε το γιαννιώτικο πασαλίκι, με νέα διοικητική μεταβολή τα Βέντζια επανῆλθαν στον καζά Γρεβενών τό 1873 και απετέλεσαν μουδιρλίκι αυτού. Αν πράγματι συνέβη αυτό, δεν διήρκεσε επί πολύ, αφού σε πηγές της δεκαετίας του 1880 αναφέρεται ως ναχιγιές (υποεπαρχία) του καζά Κοζάνης.

Ο μητροπολίτης Γρεβενών Κλήμης (1888-1896) σε επιστολή του προς τον μητροπολίτη Σερβίων καί Κοζάνης (20.12.1888) ζητα την παρέμβασή του προς τον έπαρχο Κοζάνης γιά εκκλησιαστικό ζήτημα «του τμήματος Βεντσών υπαγομένων διοικητικώς και πολιτικώς εις το Καϊμακαμλίκιον Κοζάνης». Επιστολή του (2.3.1889) απευθύνει ο ίδιος «Προς το Μουδουρλίκιον Βεντζιών του Καζά Κοζάνης».

 Σε έγγραφό του (8. 10.1889) ο μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης Κωνστάντιος αναφέρεται σε ενέργεια του καϊμακάμη (επάρχου, προφανώς Κοζάνης) στην Τόριστα κατά του ηγουμένου της ιεράς μονής Ιλαρίωνος (Λαριους). Τα Βέντζια παρέμεναν στον καζά Κοζάνης και κατά την τελευταία δεκαετία του 19^ου αιώνα. Αυτό συνάγεται από επιστολή κατοίκων του Παλαιοχωρίου Βεντζίων (1.7.1896) προς το μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιο. Ίσως πίσω από τις συχνές μεταβολές που παραθέσαμε να κρύβεται αντιπαράθεση μεταξύ Γρεβενών και Βεντζίων. Τα Γρεβενά επιθυμούσαν να ενσωματώσουν πλήρως διοικητικά τα Βέντζια, ενώ οι κάτοικοι αὐτών εξεδήλωναν έντονο το ενδιαφέρον να υπαχθούν διοικητικά στην Κοζάνη. Θεωρείται ως πιθανή αιτία να ήταν ο δυσδιάβατος κατά την εποχή εκείνη Αλιάκμων. Τα Βέντζια διατήρησαν πάντως κάποιο είδος αυτοδιοίκησης ως την απελευθέρωση. Αναφέρεται μουδίρης Βεντζίων τό 1883, τό 1888, τό 1889 και μετά τό 1900.