Ποντινή Γρεβενών

 

27. ΠΟΝΤΙΝΗ

 

 

 

 

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Γενικά: Η Ποντινή, πρώην Τόριστα, κτισμένη σε υψόμετρο 830 μέτρων είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά των Βεντζίων. Κατοικείται από Έλληνες πρόσφυγες της Μ. Ασίας. Οι γηγενείς πρώην κάτοικοι, όλοι τους Έλληνες, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ασπάστηκαν το Μουσουλμανισμό, οι γνωστοί μας Βαλαάδες, αποχώρησαν από τον οικισμό με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών στις 30 Μαρτίου 1924 κι από Βέροια στις 5 Απριλίου όπως προέβλεπε η Διάσκεψη της Λωζάννης στις 24 Ιουλίου 1923. Οι σημερινοί κάτοικοι  κατάγονται  από τους Νομούς Κασταμονής και Σεβαστείας Μικράς Ασίας. Το χρονικό  της πορείας από τη Μ.Ασία στην Ελλάδα το περιγράφει ο Ποντινιώτης Ευθύμιος Σ. Αβραμίδης. Για να φτάσεις στην Ποντινή από Γρεβενά περνάς διαδοχικά από τα χωριά Βεντζίων Πόρος, Κνίδη, Κολοκυθάκι, Πυλωροί κι από Κοζάνη από τους οικισμούς Λευκόβρυση, Πρωτοχώρι, Αιανή, Χρώμιο.

Αφιερωτές  στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος για την ψυχική τους σωτηρία Α΄ Γραφής από το 1534 ως το 1692 έχουμε  63 και Β΄ Γραφής από το 1692 και μετά43.

Κοινοτικά: Στον εκλογικό κατάλογο του 1914 που συντάχθηκε από την υποδιοίκηση Γρεβενών ήταν γραμμένοι 144 άρρενες μουσουλμάνοι. Αναγνωρίστηκε ως κοινότητα Τόριστας με Β.Δ 18-12-1918 ΦΕΚ.Α 200/1918. Στις κοινοτικές εκλογές της 20-4-26 ψήφισαν 91. Μετονομάσθηκε σε κοινότητα Ποντινής στις 20-1-1927. 

 

Ο Υποδιοικητής Γρεβενών (5-2- 25) παρακαλεί το Νομάρχη να προβεί στο διορισμό συμβουλίου στην κοινότητα Τόριστας με τους Βασίλειο Παυλίδη ως προέδρου, Παναγιώτη Σπυριδόπουλο, Κυριάκο Παπαδόπουλο, Σταύρο Γεωργιάδη και Αντώνιο Ιωσηφίδη προσφύγων κατοίκων Τορίστης κριθέντων καταλλήλων δια το αξίωμα τούτο.

Το κ.σ,  στις 13-5-31, αποτελούμενο από τον πρόεδρο Ιάκωβο Γεωργιάδη και μέλη τους  Χαράλ. Σπανούδη, Χαράλ. Κυριακίδη, Κυριάκο Γιανακόγλου, Ιωάννη Καλαφατίδη  αποφάσισαν να παραμείνουν στο υφιστάμενο εκλογικό τμήμα (από το 1915) Σαρακίνης. Μέλη της Πρωτοβαθμίου Επιτροπής δια την κατάρτιση του κτηματολογίου ορίσθηκαν από την κοινότητα, το έτος 1932, οι σύμβουλοι Χαράλαμπος Σπανούδης και Ιωάννης Καλαφατίδης. Το 1935 πρόεδρος και αντιπρόεδρος της κοινότητας ήταν  οι Αβραμίδης Ιάκωβος και Κυριακίδης Χαράλαμπος. 

 

Το 1938 το κοινοτικό συμβούλιο με πρόεδρο τον  Ιάκωβο Αβραμίδη επισκεύασε τις τρεις εκ των κοινοτικών βρύσεων, έχει ανεγείρει εκ θεμελίων τον κοινοτικό υδρόμυλο και έλαβε απόφαση συστάσεως ταμείου Εκπαιδευτικής Προνοίας δια ανέγερση διδακτηρίου.  Με προσωπική εργασία άπαντες οι παλαιοί ημιονικοί οδοί έχουν μετατραπεί σε αμαξιτούς.

Το κ.σ στις 2-12-1951 με πρόεδρο το Μιχαήλ Δημητριάδη και μέλη τους Δημήτριο Μίσσιο, Αθαν. Αθανασιάδη, Κων/νο Γιαννακίδη, Μιχαήλ Καραφυλλλίδη αποφάσισαν να μην επέλθει ουδεμία  τροποποίηση για την έδρα του εκλογικού τμήματος, το οποίο είναι η Σαρακήνα με τόπο ψηφοφορίας το Δημοτικό Σχολείο. Το 1955 πρόεδρος της κοινότητας εξελέγη ο Μιχαήλ Δημητριάδης κι αντιπρόεδρος ο Κων\νος Γιαννακίδης.

Οικονομία: Οι παραπόταμοι του Αλιάκμονα Σιουμποτό και Παλιοπύλωρο  ευνόησαν την καπνοκαλλιέργεια, τη  γεωργία, την κτηνοτροφία. Το τσιφλίκιον Τορίστης  στις 8-7-1921, αποτελούνταν από 4000 στρέμματα με σύνορα Ανατολικά με περιφέρεια Μονής Ζάβορδας, Δυτικά με χωρίον Πυλωροί, Αρκτικώς με περιφέρεια Σφιλτσίου και Αλιάκμονος ποταμού και μεσημβρινώς με περιφέρεια Σαρακίνης, υπήρχαν 100 οικίες, 70 ζευγάρια. Δια την αλευροποίηση των σιτηρών διατήρησαν και φρόντισαν να συντηρήσουν τον κοινοτικό υδρόμυλο. Ο υδρόμυλος ούτος είχε μία μυλόπετρα, λειτουργούσε 9 μήνες το έτος και άλεθε 300 οκάδες το ημερονύκτιο. Απέχει του χωρίου περί τα 2 χιλιόμετρα. Ο κήπος 350 τ.μ περιέχει 2 πεύκα και 1 ιτέα. Το 1933 παρήχθησαν 800 οκάδες σταφυλές φαγητού, αραβόσιτος  ξηρικός 8000 οκάδες.

Στις 24-1-1961 η κοινότης  αναφέρει στο Νομάρχη Κοζάνης ότι στην κτηματική περιφέρεια Κάμπος υπάρχουν 2.500 στρέμματα τα οποία μένουν ανεκμετάλλευτα λόγω μη υπάρξεως έργων αρδεύσεως. Στην περιοχή υπάρχουν ρυάκια που το χειμώνα προκαλούν ζημίες το δε θέρος απορροφούνται από το έδαφος. Ζητούν να κατασκευασθούν αρδευτικά και ποτιστικά έργα, να σταλούν ειδικοί μηχανικοί και γεωπόνοι προς εξέταση της περιοχής.

Πεσόντες: Το κοινοτικό συμβούλιο στις 29-7-45  αποτελούμενο από το Χαράλαμπο Κυριακίδη και μέλη τους Ευθύμιο Αβραμίδη, Ιωάννη Σπανούδη, Κων/νο Σπανούδη, Μιχαήλ Δημητριάδη αναφέρει ότι τα θύματα του πολέμου ήταν 10, έχει οικίες 84 με πληθυσμό 448 κατοίκους, κατεστράφησαν τη διάρκεια της κατοχής 4 σπίτια ολοσχερώς και 13 μερικώς.

Εκτελεσθέντες υπό Γερμανών το 1944. Αντωνιάδης Ν.Ελευθέριος, Ιωαννίδης Σ.Ευθύμιος, Ισπογλίδης Β. Ιωάννης, Κοτενίδης Π.Παρασκευάς, Κοτενίδης Κ. Σάββας, Καλαφατίδης Γ.Ιωάννης, Παπαδόπουλος Π.Χρίστος. Ανταρτόπληκτοι του οικισμού από το 1947 διέμεναν στη Λευκόβρυση και Κοζάνη. Τραυματίστηκαν θανάσιμα από  έκρηξη νάρκης στις 17-5-1950 στη θέση Αγία Βαρβάρα οι Γεωργιάδης Κων/νος του Γεωργίου και Ιωσηφίδης Λάζαρος του Νικολάου. Στην πάνω πλατεία υπάρχει μνημείο του 32^ου Τ. Εθνοφρουράς με τους παρακάτω πεσόντες. Λοχαγός Σαρόγλου Ιωάννης, δεκανέας Γετερίδης Ευστράτιος, οι στρατιώτες Κιούρκας Στέργιος, Πανάγκος Ιωάννης, Ντιντούσης Δημήτριος, Ζαχαριάδης Γεώργιος, Πεχλιβανίδης Ιωάννης, Φαρμάκης Βάιος, Ισπογλίδης Παρασκευάς, Κουγιουμτζίδης Γεώργιος, Κυριάκης Σάββας με ημερομηνία 15-9-48. Ακόμη οι Παπαγεωργίου Κωνσταντίνος 30-11-48, Βλάχος Βασίλειος 30-11-48, Γιαννακίδης Κυριάκος 10-9-46, Τσίρος Δημήτριος 4-4-46, Καλαφατίδης Γεώργιος Δεκ.46.

Πληθυσμός:1913=510. 1920=504.1928=285.1940=392.1951=349. 1961=455. 1971=411. 1981=366. 1991=387. 2001=322. 2011=333.

Αξιοθέατα: Κορυφή Φακιόλα (1116μ.) απ’ όπου ο καθένας μπορεί να θαυμάσει το πανέμορφο τοπίο.

Πανηγύρι: Το ετήσιο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής που αρχίζει την παραμονή της 25^ης Ιουλίου, στην ειδικά διαμορφωμένη πλατεία του χωριού,  συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες οι οποίοι γλεντάνε με αξιόλογους πόντιους καλλιτέχνες. Είναι μία διοργάνωση του δραστήριου αθλητικού συλλόγου της ποντιακής νεολαίας Ποντινής.Τα καφενεία που λειτουργούν είναι του Λαζίδη Χρήστου, Δεμερτζίδη Δημήτριου, Κολαΐδη Απόστολου.

Ιατρείο: Αγροτικό ιατρείο λειτούργησε στις 11-6-1926  με έδρα την Τόριστα κι εξυπηρετούσε τους οικισμούς Βέντζια, Νησηνίκος, Αγαλαίοι, Κολοκυθάκι, Βάϊπες, Σαδοβίτσα, Δημηνίτσα, Φιλί, Πλέσσα (Μελίσσι).

Κτηματολόγιο: Το έτος 1866 συντάχθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών το κτηματολόγιο του Ιερού Ναού «Αγίας Παρασκευής» με 44 αγρούς συνολικής έκτασης 133 στρεμμάτων, σπίτια, υδρόμυλος εντός του χωριού για το 1/3 και τα άλλα 2/3 ο Κώστας και Διαμαντής Σιαμπάνης. (Περιοδικό Μπούρινος  Τεύχη 2και 3) Από τα τοπωνύμια των αγρών λαμβάνουμε την πληροφορία ότι υπήρχαν οι εκκλησίες Άγιος Γεώργιος, Άγιος Νικόλαος.

Σχολείο: (30-3-1927) Σύμφωνα με έκθεση του Επιθεωρητή Ανασελίτσας με έδρα τη Σιάτιστα το διδακτήριο ήταν τέως Τουρκικό, ανώγειο, το ισόγειο χρησιμοποιημένου ως αγροφυλακή και σταύλο. Λίγα θρανία παλιά για τους λίγους μαθητές μόλις 35. Κάλεσε τον πρόεδρο της κοινότητας και τους προύχοντες για να συστήσουν σχολική επιτροπή όπως το ίδιο πρέπει να γίνει και εις τα άλλα σχολεία 12 εν όλω που προσαρτήθηκαν στην περιφέρεια Ανασελίτσας αποσπασθέντα από την Εκπαιδευτική περιφέρεια Γρεβενών. Με τους κοινοτάρχες συζήτησαν την ανέγερση διδακτηρίου δίπλα από το τζαμί. Υλικά οικοδομικά άφθονα εκ των κατερειπωμένων Τουρκικών οικιών.

Στις 11-3-31 το διδακτήριο βρίσκεται σε ελεεινή κατάσταση, λειτουργεί σε παλιό καφενείο. Υλικό 3 θρανία πολύεδρα, θερμάστρα, τραπέζι, χάρτης της Μακεδονίας, τεμάχιο τσίγκου δια πίνακα. Σχολικός κήπος δεν καλλιεργείται εξ αδυναμίας του διδασκάλου. Σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει. Σύνολο μαθητών εν όλω 18κατανεμόμενοι στην Α΄10 άρρενες και 4 θήλεις, στη Β΄ 1 άρρενας και 3  θήλεις. Διδάσκαλος ο Χρ. Γώγος εξ  Ηλιοχωρίου του Σαγγαρίου, έγγαμος ετώ ν 52.

Στις 17-3-34 η κατάσταση του διδακτηρίου με μικρές  επισκευές κατέστη ανεκτή. Προσετέθη εν ερμάριο μετά βιβλιοθήκης και εις μαυροπίναξ. Η βιβλιοθήκη επλουτίσθη με τα περιοδικά “Εκπαιδευτικά Χρονικά” και “Ερμής”. Είναι εγγεγραμμένοι στις τέσσερις πρώτες τάξεις 36 μαθητές. Οι μαθητές προσέρχονται σχετικώς καθαροί και ευπρόσωποι. Διδάσκαλος είναι ο Ιακ. Συμεωνίδης εκ Πόντου καταγόμενος και εν Φλωρίνη εγκαταστημένος. Είναι πτυχιούχος ρωσικού διδασκαλείου και 1/ταξίου Ελληνικού τοιούτου. Ο διδάσκαλος ούτος, καίτοι σχετικώς γέρων (ηλικία 55 ετών) και ξενόγλωσσος, κατόρθωσε δια της φιλοπονίας του όχι μόνο στο σχολείο να έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα αλλά και το διαφέρον των κατοίκων να κινήσει υπέρ του σχολείου.

Οδικό δίκτυο: Ένα έργο ζωτικής σημασίας για την περιφέρεια Βεντζίων που ταλάνιζε για χρόνια ήταν η οδική σύνδεση με την πόλη της Κοζάνης, προκειμένου να αξιοποιηθούν και να διοχετευθούν τα παραγόμενα προϊόντα, να έχουν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στην εκπαίδευση. Ο Νομάρχης Κοζάνης  στις 30-5-57 γνωστοποιεί ότι το Υπουργείο Γεωργίας επιδοτεί με το ποσό των 20.000 δραχμών δια την κατασκευή του δρόμου Χρωμίου, Ποντινής, Σαρακίνης και Κέντρου με την προϋπόθεση οι παραπάνω κοινότητες συμμετάσχουν  με το ποσό των 13.000,14.000, 20.000 και 13.000 αντίστοιχα.