ΤΑ ΔΩΔΕΚΑ ΙΕΡΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Γράφει ο δάσκαλος τ. διευθυντής Δημοτικού σχολείου Ξηρολίμνης Ιωάννης Ράπτης
Όπως φαίνεται από το πρωτόκολλο αλληλογραφίας, που υπάρχει στο αρχείο της εκκλησίας, η ενορία μας υπάγονταν έως και το 1935 περίπου στην ιερά Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης. Από κει και μετά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν και είναι θρησκευόμενοι άνθρωποι, πιστοί στις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα. Αυτό το μαρτυρούν τα πολλά ξωκλήσια, δώδεκα τον αριθμό, διάσπαρτα περιφερειακά του χωριού. Το μαρτυρεί το συνεχές ενδιαφέρον και η φροντίδα των κατοίκων από γενιά σε γενιά για την καλή διατήρηση και συντήρηση αυτών.
Ο ενοριακός ναός Αγίου Νικολάου, πολιούχος του χωριού, κτίστηκε το 1889. Είναι τρίκλιτη Βασιλική χωρίς τρούλο. Χωρίζεται στο Άγιο Βήμα, τον κυρίως ναό και το γυναικωνίτη. Η είσοδος βρίσκεται στο νότιο τμήμα αυτού. Ο κυρίως ναός χωρίζεται κατά μήκος σε τρία κλίτη, με έξι κίονες, τρεις και τρεις στο μεσαίο κλίτος που στο ύψος των δημιουργούνται αψίδες. Στο μεσαίο κλίτος υπάρχουν τα αναλόγια (ψαλτήρια), ο δεσποτικός θρόνος και δύο εικονοστάσια που φέρουν την εικόνα του Αγίου Νικολάου. Τεχνίτες και μαστόρια από τη Σαμαρίνα έχτισαν και στόλισαν αυτόν με ξυλόγλυπτο τέμπλο, σκαλιστό ξύλινο άμβωνα. Ο άμβωνας φέρει τόσο ξυλόγλυπτη, όσο και γραπτή διακόσμηση. Στο κάτω μέρος είναι ζωγραφισμένα φυτικά μοτίβα με ανθοπλοχμούς, ενώ στο πάνω μέρος παριστάνεται ο Χριστός και οι μαθητές του. Ο ξυλόγλυπτος διάκοσμος περιορίζεται σε φυτικά σχέδια, εκτός από τα ολόγλυφα περιστέρια που διακοσμούν την άνω απόληξη του άμβωνα. Όλος ο ναός είναι αγιογραφημένος. Υπάρχουν και πάρα πολλές φορητές εικόνες, μερικές τοποθετημένες στο τέμπλο που φέρουν τη χρονολογία δωρεάς και το όνομα του δωρητή. Κάθε Κυριακή και γιορτή, ιδιαίτερα τις μεγάλες γιορτές Χριστουγέννων και Πάσχα γεμίζει ο ενοριακός ναός από τους πιστούς ενορίτες. Μέσα στο χώρο αυτό ζήσαμε και ζούμε τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μας ευχάριστα και δυσάρεστα και παίρνουμε δύναμη να συνεχίσουμε τον αγώνα της ζωής. Οι ενορίτες τιμούν και προσκυνούν ευλαβικά τους αγίους προς τιμή των οποίων οι πρόγονοί μας έκτισαν τα ξωκλήσια.
Ξεκινώντας από την είσοδο του χωριού θα κάνουμε μια απλή περιγραφή των εξωκλησίων που βρίσκονται περιφερειακά του χωριού. Βορειοδυτικά του χωριού και δεξιά του δρόμου ερχόμενοι από Ξηρολίμνη προς Μεταμόρφωση μέσα στα καταπράσινα χωράφια την άνοιξη στις 21 Μαΐου γιορτή Αγίου Κων/νου και Ελένης και του Αγίου Πνεύματος εορτάζει το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας. Όπως μαρτυρούν οι παλαιότεροι, η τοποθεσία αυτή θεωρούνταν ορόσημο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για τους Τούρκους της περιοχής Καραγιαννίων. Μέχρι εδώ έρχονταν και σταματούσαν δεν προχωρούσαν παραπάνω. Το ξωκλήσι είναι μικρό, λιτό χωρητικότητας περίπου 70 ανθρώπων. Χωρίζεται με απλό ξύλινο τέμπλο που φέρει φορητές εικόνες, αγίων σε δύο μέρη στο Άγιο Βήμα και τον κυρίως ναό. Σήμερα γίνονται εργασίες ανακατασκευής με δωρεές των κατοίκων και μεγάλη χορηγία του συντοπίτη μας Ζήση Ψιάνου του Νικολάου. Ευελπιστούμε να γίνει ένα από τα γραφικότερα ξωκλήσια με ανάπλαση του υπαίθριου χώρου.
Από το χαγιάτι της Αγίας Τριάδας, ακριβώς απέναντι και δυτικά του χωριού ο επισκέπτης διακρίνει τον Προφήτη Ηλία. Ξεχωρίζει, είναι χτισμένος σε λόφο κατάφυτο από κέδρα. Δεν έχει κάτι το ιδαίτερο, είναι χτισμένος στο ίδιο σχέδιο με την Αγία Τριάδα. Από δω ο επισκέπτης βλέπει πανοραμικά το χωριό και όλη την περιοχή Καραγιαννίων. Γιορτάζει και λειτουργεί στις 20 Ιουλίου. Σε περίοδο παρατεταμένης ανομβρίας το καλοκαίρι γίνεται λιτανεία της εικόνας και παράκληση για βροχή.
Από το κιόσκι του προφήτη Ηλία κοιτάζοντας νότια του χωριού διακρίνουμε το ξωκλήσι του Αγίου Θεοδώρου. Εδώ στον ίσκιο των λυγερόκορμων κυπαρισσιών αναπαύονται οι ψυχές των κεκοιμημένων συγχωριανών μας.
Βόρεια του Δημοτικού Σχολείου και σε μικρή απόσταση απ’ αυτό είναι ο Άγιος Αθανάσιος. Χτισμένος σε πλαγιά κατάφυτη από αμυγδαλιές που την άνοιξη ευωδιάζουν την περιοχή σμίγοντας το άρωμά τους με το άρωμα του Αϊ-Γιάννη (αγριολούλουδο) που ανθίζει τον Αϊ-Γιάννη τον κλήδονα. Έθιμο των γυναικών να κόβουν αυτή τη μέρα τον Αϊ-Γιάννη το αγριολούλουδο και να στολίζουν πρωί-πρωί τις βρύσες του χωριού, τις πόρτες των σπιτιών τους και τα γκιούμια με τα οποία μεταφέρουν το γάλα των γιδοπροβάτων από τη στρούγκα στο σπίτι. Είναι αρκετά μεγάλη εκκλησία, διότι έγινε επέκταση της μικρής που υπήρχε με ξυλόγλυπτο τέμπλο. Χτισμένη κάτω από μια γέρικη βελανιδιά μας περιμένει στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου να ανοίξουμε την πόρτα.
Μέσα στον οικισμό σε πολύ μικρή απόσταση ανατολικά του ενοριακού ναού Αγίου Νικολάου βρίσκεται ο Άγιος Δημήτριος διαστάσεων 4,20 Χ 9,80 μέτρων, μονόχωρος με δίρριχτη ξυλόστεγη κεραμοσκεπή. Κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο από την 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Χτισμένος με λαξευμένη πωρόπετρα της περιοχής και δάπεδο στρωμένο με πλάκες μεγάλου και μικρού μεγέθους.
Ανηφορίζοντας από τον Άγιο Δημήτριο νοτιοανατολικά και δίπλα στο αθλητικό κέντρο βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Σωτήρας. Ναός που χτίστηκε το 1973 στη θέση που υπήρχε πολύ μικρός. Χωρίζεται με ξυλόγλυπτο κέντρο το οποίο φιλοτέχνησε ο συντοπίτης μας Δημήτριος Δεληγιάννης στο Άγιο Βήμα και τον κυρίως ναό. Ο κυρίως ναός φέρει τρία κλίτη. Στο μεσαίο υπάρχει ο δεσποτικός θρόνος και τα δύο ψαλτήρια .Στην είσοδο δύο εικονοστάσια της Μεταμορφώσεως του Κυρίου και του Αγίου Αντωνίου. Ξεκίνησε η αγιογράφηση του ναού από το 2010 με δωρεές των κατοίκων. Αγιογραφήθηκαν όλοι οι περιμετρικοί τοίχοι. Απομένουν οι αψίδες και το Άγιο Βήμα. Γιορτάζει και λειτουργεί τρεις φορές το χρόνο. Στις 17 Ιανουαρίου του Αγίου Αντωνίου, στις 6 Αυγούστου ημέρα που πανηγυρίζει το χωριό. Παραμονή ψάλλετε μέγας αρχιερατικός εσπερινός και το πρωί θεία λειτουργία και στις 7 Αυγούστου του Αγίου Νικάνορα.
Αριστερά της Αγίας Σωτήρας παίρνουμε το δρόμο που μας οδηγεί σε απόσταση περίπου 600 μέτρων στο ξωκλήσι των Δώδεκα Αποστόλων. Χτισμένο μέσα σ΄ένα δάσος από αιωνόβιες βελανιδιές, βρύσες και κρυστάλλινα νερά που ρέουν άφθονα στις ρεματιές. Απλός ναός δεν έχει κάτι το ξεχωριστό, χτισμένος με την ίδια τεχνοτροπία. Εορτάζει και λειτουργεί στις 29 Ιουνίου Πέτρου και Παύλου και στις 30 Ιουνίου Σύναξη Δώδεκα Αποστόλων.
Ακολουθώντας το δρόμο κατά μήκος του αθλητικού κέντρου θα συναντήσουμε μικρό ιδιόκτητο ξωκλήσι του Αγίου Νικήτα που λειτουργεί στις 23 Αυγούστου.
Συνεχίζουμε το δρόμο και σε μικρή απόσταση από τον Άγιο Νικήτα ξεπροβάλλει ανάμεσα στις αιωνόβιες βελανιδιές το ξωκλήσι της Παναγίας. Ορθογώνιος ναός με απλό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στον κυρίως ναό υπάρχει μικρή τετράγωνη δεξαμενή που κρατά νερό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Εορτάζει και λειτουργεί το δεκαπενταύγουστο και την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Ζωοδόχου Πηγής).
Απέναντι της Παναγίας είναι χτισμένο το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Αρκετά μεγάλος ναός. Ο κυρίως ναός φέρει τρία κλίτη. Στο μεσαίο υπάρχει το εικονοστάσι του Αγίου Γεωργίου και ένα απλό αναλόγιο. Γιορτάζει και λειτουργεί στις 23 Απριλίου του Αγίου Γεωργίου. Αν συμπέσει η γιορτή τη Μεγάλη Εβδομάδα μεταφέρεται και γίνεται η λειτουργία τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Ορόσημο για τους κτηνοτρόφους η γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Σμίγουν τα κοπάδια τους, αφήνουν τα χειμαδιά και φεύγουν για τα ψηλά βουνά. Γραφική τοποθεσία, ο επισκέπτης όπου και να γυρίσει το βλέμμα του θα χορτάσει να βλέπει τις ελατοσκέπαστες και καταπράσινες πλαγιές του βουνού καθάρα, φαρδύ πλάι, όπου βόσκουν τα λιγοστά εναπομείναντα γιδοπρόβατα υπό των ήχων των κυπροκούδουνων από το Μάιο ως τον Οκτώβριο.
Στο Ζυγκόστι, περιοχή του χωριού μας που γειτνιάζει με το τοπικό διαμέρισμα Λευκοπηγής, ένα βαθύπεδο που καλλιεργούνταν παλαιότερα σιτηρά και οι κτηνοτρόφοι είχαν τα μαντριά τους όπου ξεχειμώνιαζαν λόγω της πλούσιας βλάστησης σε πουρνάρι. Έχτισαν τα νεότερα χρόνια περίπου πριν πενήντα χρόνια το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. Στη θέση του υπήρχε από πολύ παλαιά ένα εικονοστάσι. Φάρος και ελπίδα για τους μεροκαματιάρηδες των μεταλλείων Γιάχου που πηγαινοέρχονταν πεζή από το χωριό προς τα μεταλλεία και πίσω. Σχεδόν στο μέσο της απόστασης έκαναν στάση, προσεύχονταν, άναβαν το καντήλι, παίρνανε δύναμη για να συνεχίσουν το υπόλοιπο του δρόμου, πολλές φορές με κακοκαιρία, βροχή, χιόνι, χιονοθύελλα. Φτωχό ξωκλήσι μέσα στην ερημιά και πολύ μακριά από το χωριό μας περιμένει κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου να λειτουργηθούμε και να προσευχηθούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου