ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

 

ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ" του Πολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών

 

Γράφει ο δάσκαλος Κων/νος Ζιωντάκης.

“ Απόσπασμα εργασίας  από λαογραφικά στοιχεία Παλαιοκάστρου κατατεθείσα στην Ακαδημία Αθηνών. Γράφτηκε στις 15-7-1962”.

“Το μεγάλο αυτό γεγονός, που αποτελεί σταθμό στη ζωή του κάθε ανθρώπου, εορτάζεται πανηγυρικώς. Από την Τετάρτη αρχίζει με το ανάπιασμα του προζυμιού για να κάνουν τα τσουρέκια την Πέμπτη, που μ’ αυτά θα καλέσουν αυτούς που θα λάβουν μέρος στη μεγάλη χαρά.

Την Παρασκευή το πρωί η νύφη καλεί όλους τους συγγενείς της, στέλνοντάς τους για κάλεσμα ρακί, το οποίο προσφέρει ένα αγόρι, για το χορό του πρόπκαστου. Το πρόπκαστο είναι ένα μεγάλο ψωμί, το οποίο, αφού χορέψουν, το σπάζουν στο κεφάλι ενός αγοριού για να κάνει η νύφη αγόρι. Τα κομμάτια τα μοιράζουν στους προσκεκλημένους.

Το Σάββατο το πρωί ο γαμπρός καλεί όλους τους συγγενείς του, οι οποίοι το απόγευμα πηγαίνουν και χτενίζουν τη νύφη και λέγουν το παρακάτω τραγούδι:

Αργυρό μου χτένι σέρνε αγάλια-αγάλια

Πούσθε σεις δικοί μου και πολλή σειργιά μου

Ελάτε εδώ κοντά μου πάρτε τα μαλλιά μου,

μη τα πάρει ο ξένος και τα κάνει μάγια,

μάγια στο κορμί μου ….

Μετά το χτένισμα της νύφης οι συγγενείς του γαμβρού γυρίζουν στο σπίτι του και γλεντούν όλη τη νύκτα του Σαββάτου. Κατά τα ξημερώματα της Κυριακής ο κουρέας ξυρίζει το γαμβρό, ενώ όλοι τραγουδούν το παρακάτω τραγούδι:

Θέλω ν’ ανέβω σε βουνό

να βάλω πέτρα πελεκτή

κι η πέτρα  έβγαλε νερό

να παν οι μπρατίμοι να πάρουν το νερό,

να ξυρίσουν το γαμβρό.

Η πάπια φέρνει το νερό

κι η γκίζα το σαπούνι

κι η μάνα του για γρήγορα

φέρνει το πεστεμάλι.

 

Κατά τη δεκάτη ώρα πρωινή της Κυριακής, οι μπρατίμοι (πλησιέστεροι συγγενείς του γαμβρού οι οποίοι έχουν αναλάβει το σερβίρισμα και την όλη εξυπηρέτηση των προσκεκλημένων) με το γαμβρό πηγαίνουν στην εκκλησία και ασπάζεται ο γαμβρός την εικόνα του Χριστού και της Παναγιάς. Κατόπιν παίρνουν τα όργανα και πηγαίνουν να καλέσουν τον παπά και το νούνο. Το απόγευμα της ιδίας ημέρας, ενώ στολίζουν με άνθη το άλογο του γαμβρού η νουνά και άλλες γυναίκες, τα όργανα λαλούν το παρακάτω τραγούδι:

Στολίζουν Γρίβο άλογο

να καβαλικεύσει ο νιούτσικος,

να πάει να πάρει τη νύφη.

Μωρή κυρά μπρατίμισσα

στόλνα το φλάμπουρο καλά

γιατί είν’ η νύφη μας μακριά

μη μας γελάσουν τα χωριά…

Στο σπίτι της νύφης τα κορίτσια στολίζουν τη νύφη. Η νύφη φορεί ολόλευκο φόρεμα μια σκέπη που είναι πλαισιωμένη με τέλια. Όλα αυτά τα έχει στείλει ο γαμβρός.

Σε λίγο ο γαμβρός ανεβαίνει στο άλογο και ξεκινούν όλοι για να παν να πάρουν τη νύφη. Μπροστά πηγαίνει ο γαμβρός. Τα όργανα λαλούν όμορφα τραγούδια ο δε νουνός κρατάει το φλάμπουρο (σημαία). Μόλις φθάσουν στο σπίτι της νύφης ο γαμβρός πετά ένα μήλο, για να περάσει επάνω από το σπίτι και να βγει στο αντίθετο μέρος του σπιτιού δείχνοντας έτσι τη δύναμή του και την αξία του στους συγγενείς της νύφης.

Ύστερα μπαίνουν στο σπίτι της νύφης, τρώγουν, πίνουν και γλεντούν. Στο γλέντι αυτό το γενικό πρόσταγμα το έχει ο νουνός, ο οποίος στο τέλος λέγει στους μπρατίμους της νύφης να κατεβάσουν τα προικιά στην αυλή (τα προικιά είναι συγκεντρωμένα σ΄ ένα δωμάτιο τα έχουν τακτοποιήσει οι γυναίκες και όποιος θέλει πηγαίνει από το πρωί και το βλέπει), με τη βοήθεια των συγγενών της νύφης. Κάθονται επάνω στα προικιά και ζητούν από τους μπρατίμους του γαμβρού δώρα (χρήματα), μετά τη λήξη των οποίων κουμάντο στα προικιά κάνουν οι μπρατίμοι του γαμβρού, οι οποίοι τα φορτώνουν στα ζώα. Την ώρα εκείνη παρουσιάζεται η νύφη στα ολόλευκα ντυμένη και σκεπασμένη με σκέπη χαιρετά τους γονείς της και τα αδέλφια της και λένε το εξής τραγούδι:

Κέρνα με αδελφέ κέρνα με

όσο να ξεκινήσω

για να πάω στα ξένα,

στα πεθερικά μου…

Μετά ξεκινούν για την εκκλησία. Τα ζώα φορτωμένα με τα προικιά γυρίζουν τρεις φορές την εκκλησία, όλος ο κόσμος τα προσέχει και πολλοί τα ραντίζουν με ρύζι, άνθη κτλ. Ενώ φεύγουν οι μπρατίμοι του γαμβρού με τα προικιά τα οποία ξεφορτώνουν και τακτοποιούν στο σπίτι του γαμβρού, ο νούνος υποδέχεται τη νύφη στην είσοδο της εκκλησίας, την οποία ραντίζοντας με ρύζι παραλαμβάνει από τον αδελφό του γαμβρού ή άλλο πλησιέστερο του γαμβρού πρόσωπο, το οποίο την οδήγησε μέχρι εκεί από το σπίτι που την είχαν τελικά παραδώσει οι γονείς της. Συγχρόνως της ξεσκεπάζει το πρόσωπο σηκώνοντας τη σκέπη. Εκείνη τη στιγμή δίδει στη νύμφη ένα αγοράκι από την οικογένεια του γαμβρού να το κρατήσει στην αγκαλιά της για να κάνει κι αυτή αγόρι, το φιλεί και το δίδει πάλι. Κατόπιν μπαίνουν στην εκκλησία και πριν αρχίσει το μυστήριο ο νούνος ενώνει το γαμβρό και τη νύφη ρίχνοντας στις πλάτες τους το ζυγό (ύφασμα για φόρεμα της νύφης). Μετά το μυστήριο πηγαίνουν όλοι στο σπίτι του γαμβρού όπου τους περιμένει η μάνα του στην πόρτα του σπιτιού με ένα πιάτο με μέλι και με μια λειτουργιά (πρόσφορο). Οι νεόνυμφοι βουτούν το δάκτυλό τους στο πιάτο και αλείφουν την εξώθυρα του σπιτιού με μέλι, τρεις φορές στο ψηλότερο μέρος της. Εκείνος που θα αλείψει ψηλότερα θα είναι ο δυναμικότερος. Στο κατώφλι της πόρτας είναι τοποθετημένο ένα σίδερο, το οποίο πατούν δια να είναι γεροί σε όλη τους τη ζωή και μπαίνουν μέσα. Κατόπιν πηγαίνουν όλοι στην πλατεία του χωριού για τον “τρανό χορό”. Στο κέντρο της πλατείας στέκεται η νύφη με το γαμβρό. Το νούνο και τους μπρατίμους του γαμβρού ρίχνουν νερό, πλένει τα χέρια της και δίδει διάφορα δώρα στο νούνο, μπρατίμους και πλησιεστέρους συγγενείς οι οποίοι τοποθετούν αυτά στο δεξιό ώμο τους. Πιάνονται όλοι για τον τρανό χορό. Πρώτος σέρνει το χορό ο νούνος κρατώντας στο δεξί του χέρι ένα μπουκάλι κρασί στο στόμιο του οποίου υπάρχει ανθοδέσμη.

 

Χορεύει τα εξής τρία τραγούδια:

 

1.Εβγάτε αγόρια στο χορό

κορίτσια στα τραγούδια

να δείτε και να μάθετε

πώς πιάνεται η αγάπη.

Από τα μάτια πιάνεται

στα χείλη κατεβαίνει,

και από τα χείλη στην καρδιά

ριζώνει και δε βγαίνει…

 

2.Άσπρο τριαντάφυλλο φορώ

βουλιούμαι να το βάψω

και αν το πετύχω στην μπογιά

πολλές καρδιές θα κάψω

θα κάψω νιες

θα κάψω γριές

θα κάψω παλληκάρια…

 

3.Στο Σερβιώτικο τον κάμπο

περπατεί μια περιστέρα

με τα χρυσά με τα γαλάζια

και με τα μεταξωτά…

 

Αφού τελειώσει ο νούνος το χορό χωρίζονται όλοι σε δύο κύκλους (ένας με τις γυναίκες) και (ένας με τους άνδρες). Μπροστά στον κύκλο των γυναικών πιάνεται η νύφη ενώ στον κύκλο των ανδρών πιάνεται ο γαμβρός. Η νύφη προσκυνά τρεις φορές κοιτάζοντας προς την ανατολή και αρχίζουν το χορό με τα όργανα. Κατά τη διάρκεια που χορεύουν ο γαμβρός και η νύφη όλοι δωρίζουν χρήματα στα όργανα. Ο χορός συνεχίζεται μέχρις ότου χορέψουν όλοι.

Έπειτα η νύφη, ο γαμβρός και το σόι του πηγαίνουν στο σπίτι του γαμβρού και συνεχίζουν το γλέντι στο σπίτι. Το βράδυ οι μπρατίμοι με τα όργανα πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης για να καλέσουν τους συγγενείς της να συμμετάσχουν στο γλέντι. Μετά την πρόσκληση αυτή έρχονται και οι συγγενείς της νύφης στο σπίτι του γαμβρού, φέρνοντας ο καθένας δώρο, το λεγόμενο κανίσκι, για το νοικοκυριό των νεονύμφων (χαλκώματα-γυαλικά κλπ.). Το γλέντι συνεχίζεται όλη τη νύκτα.

Κατά τη διάρκεια του χορού οι νεόνυμφοι φέγγουν με λάμπα ιστάμενοι όρθιοι. Αυτό βέβαια γίνεται όταν χορεύει ο νούνος και ολίγοι εκλεκτοί προσκαλεσμένοι.

Τα ξημερώματα όλοι πηγαίνουν με τα όργανα στη βρύση για να δείξουν τη βρύση στη νύφη. Εκεί χορεύει η νύφη και αφού γεμίσει ένα γκιούμι (δοχείο χάλκινο) νερό επιστρέφουν στο σπίτι. Κατόπιν όλοι κερνιούνται δίδουν τις καλύτερες ευχές στους νεονύμφους και αποχωρούν.

 

ΔΑΦΝΕΡΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

 

 

7. ΔΑΦΝΕΡΟ

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Γενικά: Το Δαφνερό με την παλιά ονομασία Βαΐπεσι είναι ένα όμορφο χωριό που κατοικείται από γηγενείς και Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες. Άνθρωποι φιλόξενοι, ομιλητικοί, εργατικοί, νοικοκυραίοι προκόβουν με ότι καταπιάνονται. Γειτονεύει με τους οικισμούς Παλαιόκαστρο, Ταξιάρχης, Μικροκλεισούρα, Έξαρχο, Κνίδη. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 690 μέτρων από τη θάλασσα, σε μια πεδινή καρποφόρα, έκταση. Αποτέλεσε το 1918 με το γειτονικό οικισμό την κοινότητα Παλαιοκάστρου. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα. Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν 15 άρρενες μεταξύ αυτών κι ο Καπλάν Μπέης.

 

Οικονομία: Ο οικισμός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι Τούρκου Μπέη. Η πεδινή έκταση καλλιεργείται κυρίως με σιτηρά. Παράλληλα αναπτύχθηκε και η κοπαδιάρικη αιγοπροβατροφία. Με την άνθιση της γουνοποιίας στο βιοτεχνικό κέντρο της Σιάτιστας νέοι και νέες ασχολήθηκαν με την επεξεργασία των γουναρικών. Πολλοί μετανάστευσαν στην Αυστραλία και στις χώρες της Δ. Ευρώπης. Το κοντινό Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιατίστης προσείλκυσε πλήθος νέων οι οποίοι σήμερα διαπρέπουν ως επιστήμονες στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. 

 

Εκκλησίες: Πιστοί στην Ορθοδοξία διακατέχονται με ζωηρό θρησκευτικό συναίσθημα. Ανήγειραν και διατήρησαν σε καλή κατάσταση τέσσερις εκκλησίες, πολλές σε σχέση με το μέγεθος του χωριού. Ο κεντρικός ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ανηγέρθη το 1838. Χαρακτηριστική η πρωτότυπη επιγραφή ονοματοθεσίας του ναού  «ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΚΑΙ ΕΖΩΓΡΑΦΙΣΘΗ Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ…». Ακριβώς δίπλα το καμπαναριό εξαγωνικού σχήματος μοναδικός στο είδος του.

          Ο ναός της Αγίας Παρασκευής, πολιούχος του χωριού, είναι χτισμένος σε χαράδρα με πανύψηλα δέντρα. Κοιμητηριακός ναός του Αγίου Αθανασίου. Στον αρχαιολογικό τόπο η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Υπάρχουν και τέσσερα εικονοστάσια εκ των οποίων το ένα στον οδικό άξονα Δαφνερού-Μικροκλεισούρας και τα άλλα τρία στο δρόμο Παλαιοκάστρου-Εξάρχου.

 

Αρχαιότητες: Στον αρχαιολογικό τόπο «Κορομηλιά» βρέθηκαν χειροποίητα αγγεία της εποχής του σιδήρου, λίθινη αξίνα της νεολιθικής εποχής, χάλκινα ρωμαϊκά νομίσματα. Στη θέση πηγάδι (βρύση) χειροποίητο αγγείο και εγκαταστάσεις λουτρού. Στην περιοχή ΕΞΑΡΧΙΩΤΙΚΑ βρέθηκαν όστρακα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.

Παλαιοντολογικά ευρήματα: Στη θέση Βρυκολακιά υπάρχει νεκροταφείο θηλαστικών ζώων που συνέβη από πλημμυρικό φαινόμενο πριν από δύο εκατομμύρια έτη. Ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από το 1990, οι οποίες διεκόπησαν  το 1994, από την παλαιοντολογική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Γ.Κουφού.  Βρέθηκαν άλογα, γαζέλες, αντιλόπες με σπειροειδή κέρατα, αιγόκεροι, ελαφοειδή, πρώιμοι άρκτοι, αλεπούδες, μικρόσωμες ύαινες, κοντόλαιμες καμηλοπαρδάλεις, αγριόσκυλα. 

 

Αφιερωτές  στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος για την ψυχική τους σωτηρία Α΄ Γραφής από το 1534 ως το 1692 έχουμε  44 και Β΄Γραφής από το 1692 και μετά 50.

          Καπλάν Μπέης: Υπήρξε ο τελευταίος τσιφλικούχος της κτηματικής περιφέρειας Δαφνερού, Μικροκλεισούρας, Παλιοκνίδης. Υπήρξε φιλέλληνας, βοηθούσε τα ανταρτικά σώματα των Μακεδονομάχων. Στο χωριό διατηρούσε  μεγαλοπρεπή διώροφη οικία, την κούλια, όπου και διέμενε τη θερινή περίοδο.

          Πολιτισμός: Πιστοί στις παραδόσεις διατηρούν και πορεύονται με την πλούσια εθιμική ζωή. Σήμερα με μεγάλη επιτυχία και πολύ μεράκι και με πολυποίκιλες δραστηριότητες αναβιώνει το παρελθόν ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού η “ΔΑΦΝΗ” ο οποίος ιδρύθηκε το 1980.

          Εγκατάσταση κατοίκων: Το 1880 με την καταστροφή του οικισμού Πούρινος (Μπούρινος) στο Χρώμιο, εκεί που σήμερα λειτουργεί Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, ήλθαν κι εγκαταστάθηκαν στο Δαφνερό οι οικογένειες Κοκόγια και Καλιαμπάκα. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών που συμφωνήθηκε μεταξύ Τουρκίας –Ελλάδας (Συνθήκη Λοζάννης στις 24 Ιουλίου 1923) εγκαταστάθηκαν εδώ Έλληνες πρόσφυγες από την περιοχή Άγκυρας τον Απρίλιο του 1925, συνολικά 23 οικογένειες.

          Πληθυσμός: 1904=36. 1913=43. 1928=1940=214.1951=166. 1961=205. 1971=154. 1981=141. 1991=121. 2001=81. 2011=72.

          Αξιοθέατα: Πάρκο του Πολιτιστικού Συλλόγου, εκκλησίες Αγίας Παρασκευής, Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Βρυκολακκιά, αρχαιολογικός τόπος, εναέριο για διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα.

Εναέριο: Για τη διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα χρησιμοποιούνταν το εναέριο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1930 περίπου για τις ανάγκες της εταιρείας που κατασκεύαζε τη σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκας

Πεσόντες: Τζήκας Νικόλαος, τα παιδιά του ήταν Γεώργιος, Ιωάννης, Αθανάσιος, Καλλίνω. δίπλωμα πολεμικής σύνταξης 57896 (Μικρασιατικός πόλεμος).

Γεώργιος Χατζηδημητριάδης του Λαζάρου, ετών 23, 1941. Ιωάννης Πατσάκας του Νικολάου, ετών 45, 1947. Θεόδωρος Τζιαρτζιάνης του Θωμά, ετών 24, 1947. Δημήτριος Ντέμκας του Αναστασίου, ετών 23, 1947. Νικόλαος Φωτιάδης του Γεωργίου, ετών 23, 1948. Ελευθέριος Λαζαρίδης του Αβραάμ, ετών 25, 1948. Πούλιος Αθανάσιος ετών 28, 1948. Λαζαρίδης Ιωσήφ 1949. Μυροφόρα Ξενιτίδη του Ηλία, ετών 25, 1949.

Σχολείο: Λειτούργησε από το Φεβρουάριο του 1929 με πρώτο δάσκαλο το Χρήστο Κάστια από Σιάτιστα. Στεγάστηκε σε τουρκικό κτήριο, το οποίο θεωρείται ερείπιο. Από το 1930 άρχισε η ανέγερση νέου. Το νέο διδακτήριο κάηκε το 1934 με όλα τα υπάρχοντα. Το 1946 το διδακτήριο στεγάζεται σε οίκημα του Μπέη καθότι το σχολείο βομβαρδίστηκε από Ιταλούς, νέο ανηγέρθη το 1952. Το σημερινό σχολικό κτήριο λειτουργεί ως στέκι του πολιτιστικού συλλόγου «Η ΔΑΦΝΗ».

 

1.Αναστασία Παπαδοπούλου. 2= Μυροφόρα Παρασίδου                                 3=Δημήτριος Κοκόγιας 4. Κατερίνα Εμμανουηλίδου 5= Ανθ. Μαυρίδου 6=Καλ.Ντέμκα 7=Παναγιώτα Τζήκα 8=Βασίλειος Ντέμκας 9=Λάζαρος Εμμανουηλίδης 10=Θεοδώρα Τζιαρτζιάνη  11=Αννούλα Καρανάσιου 12=Σ.Μαυρίδης 13=Βασιλική Κοκόγια 14=Δημήτριος Σιώμος 15=Δωροθέα Κοκόγια 16= Γιάννης Ρέπας 17=Στέργιος Ρέπας 18=Χάρης Παρασίδης19=Κ.Φλίκα  21=Στέφανος Παπαδόπουλος 22=Θ.Παπαδόπουλος 23=Α.Φλίκας 24=Ιωάννης Καλιαμπάκας 25=Στέργιος Καρανάσιος 26=Γιάννης Εμμανουηλίδης 27=Βασίλειος Λαζαρίδης 28=Βασίλειος Ρέπας 29=Δημήτριος Ντέμκας

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΕΝΤΖΙΩΝ

 

8. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΕΝΤΖΙΩΝ  (20-3-2012)

 

Γράφει ο αντιδήμαρχος του δήμου Γρεβενών Γεώργιος Σ.Ουζουνίδης[1]

 

Κύριε Δήμαρχε, κύριοι Αντιδήμαρχοι, συνεργάτες του κ. Δημάρχου, Δημοτικοί  Σύμβουλοι, Πρόεδροι και μέλη Τοπικών Συμβουλίων, αγαπητοί συντοπίτες.

Έχουμε την τιμή σήμερα να βρίσκεται κοντά μας και στην περιφέρειά μας ο Δήμαρχός μας με συνεργάτες του για να κουβεντιάσουμε ζητήματα που αφορούν τον τόπο μας.

Θα είμαι σύντομος κ. Δήμαρχε προτιμώ τα έργα και τις πράξεις και όχι τα πολλά λόγια. Κ. Δήμαρχε για την καθημερινότητα δεν το κουβεντιάζουμε είναι αυτονόητο και εξάλλου θα αναφερθούν εκτενέστερα  τα τοπικά συμβούλια.

Η περιοχή μας Δήμαρχε είναι κατ’ εξοχήν γεωργοκτηνοτροφική με πολύ καλά ποσοτικά και ποιοτικά προϊόντα, στην κουβέντα που θα γίνει θα αναφερθούμε στα ζητήματα των γεωργοκτηνοτρόφων, τα οποία είναι θέματα πρώτης προτεραιότητας  και εφόσον τοποθετηθούν τα τοπικά συμβούλια και οι Δημότες θα κάνω και εγώ  δυο προτάσεις γύρω από τα αγροτικά θέματα.

Επίσης Δήμαρχέ μου δεν μπορώ να μην αναφερθώ  και σε κάποια ζητήματα πολιτιστικά και τουριστικά που έμεινε πίσω η περιοχή μας, βυζαντινά μνημεία, κεντρικές μεγάλες  εκκλησίες (Σαρακήνα, Παλαιοχωρίου, Πυλωρών, Κνίδης, Πιστικού), όπως και μικρότερες  Άγιος Αθανάσιος Εξάρχου, Παναγία Πευκακίου, Καλογρίτσα Ιτέας, τρεις (3) εκκλησίες  στους Πυλωρούς, Δίπορο, Νεοχώρι, το Πέτρινο γεφύρι του Κέντρου το μοναδικό στα Βέντζια, τα απολιθώματα στη Σαρακήνα, ο νερόμυλος στον Έξαρχο ο οποίος είναι σε λειτουργία κύριε Δήμαρχε αναφέρομαι στο Παγκόσμιο Γεωλογικό φαινόμενο  στην περιοχή μας στον Μπούρινο όπου είναι σημείο αναφοράς των δύο (2) πλακών Ευρώπης και Αφρικής.

Δήμαρχέ μας όπως έβαλες τη σφραγίδα σου σε δυο άλλα πολύ σημαντικά έργα για το νομό μας, το παλαιοντολογικό μουσείο της Μηλιάς και το αστεροσκοπείο του Όρλιακα έτσι ακριβώς  θέλουμε να γίνει και στην κάτω πλευρά νοτιοδυτικά του Δήμου μας, στη Δημοτική Ενότητα Βεντζίου.

Σας καλωσορίζουμε και ευχόμαστε να βγει κάτι θετικό για τον τόπο μας και την περιοχή μας.

 

---

[1] Γεννήθηκε στην Κνίδη το έτος 1951. Είναι αγρότης στο επάγγελμα και εν ενεργεία μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Γρεβενών. Διετέλεσε πρόεδρος της πρώην κοινότητας Κνίδης για δύο συνεχείς θητείες από 1-1-1987 ως 31-12-1994. Σήμερα είναι αντιδήμαρχος αγροτικής ανάπτυξης και κατά τόπον Αντιδήμαρχος για όλες τις Τοπικές Κοινότητες του διευρυμένου Δήμου Γρεβενών εκλεγείς με το συνδυασμό “Μαζί συνεχίζουμε” του εκλεγέντος δημάρχου κ.Δημοσθένη Κουπτσίδη.

ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΑ ΣΑΡΑΚΗΝΑΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

 

9. ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΑ ΣΑΡΑΚΗΝΑΣ

Γράφει ο Ευάγγελος Κ. Ντάγκας. σχολικός σύμβουλος.

Προδημοσίευση από το υπό έκδοση βιβλίου “Η Σαρακήνα Γρεβενών. Το χωριό μου”

 

Τα εικονοστάσια, όπου κι αν είναι, σε ρείθρα, άκρες του δρόμου, πεζοδρόμια, σε θέσεις άλλες, προσιτές ή απρόσιτες, όλα κάτι έχουν να πουν. Μπορεί ένα περιστατικό, ένα χαμό ή ένα θαύμα, σίγουρα, κάτι το απρόσμενο ή το αναπάντεχο. Πρόκειται για έργα λαϊκής έμπνευσης και ασπούδαστης τέχνης, έργα που τ’  αγκαλιάζει η παράδοση και τα φροντίζει και τα συντηρεί, καθώς πρέπει, η ανώνυμη χριστιανή, σε όλους τους καιρούς.

Τα εικονοστάσια, γνωστά αλλιώς κι ως προσκυνητάρια, είναι κάτι σαν εκκλησίτσα, φωτάναμμα ή καντηλέρι. Τα σχέδιά τους, από άποψη αρχιτεκτονική, δεν είναι μελετημένα. Τα περισσότερα απ’ όσα συνάντησα, εδώ κι εκεί, είναι, καθαρά, λαϊκά, αυτοσχέδια, πολύμορφα, καλοσυνάτα, άσπρα βαμμένα όλα, που δένουν και συλλειτουργούν με το τοπίο, προσμένοντας υπομονετικά τον περαστικό ν’ ανάψει το καντήλι τους. Κι είναι κει, για να δείχνουν και να διαλαλούν τον κίνδυνο και να εφιστούν την προσοχή, έτσι που να επωμίζονται μια απόκρυφη προσφορά, που τη νιώθεις, γιατί έχει να κάμει με τη θρησκευτική πίστη, χωρίς την οποία δε θα υπήρχε ούτε ένα εικονοστάσι και πουθενά, σε στροφές, διασταυρώσεις ή παρακάμψεις δρόμων, ακόμα και σε ψηλώματα.

Το λαϊκό εικονοστάσι είναι ένα φκιασίδι, με μελετητή κι εκτελεστή, όπως είπα και λίγο παραπάνω, τον  ανώνυμο πιστό, που καταπιάνεται με τη δημιουργία του, τις μέρες της σχόλης κι αυτό που κάνει, το κάνει από εσώψυχη ανάγκη να εκφραστεί και να επικοινωνήσει με τα υπερκόσμια. Σαν απαραίτητα χρειαζούμενα θεωρούνται-τι άλλο- η εικόνα του αγίου, ένα καντήλι, ένα μπουκάλι λάδι, ο Εσταυρωμένος κι ως επισφράγιση ο σταυρός, σύμβολο αιώνιο, μαρτυρία αδούλωτη της χριστιανοσύνης, διαχρονικό κληρονόμημα, που δείχνει ολοφάνερη την έμπνευση του λαϊκού δημιουργού.

Τα εικονοστάσια, όπως κι αν είναι φτιαγμένα, τα διακρίνει μια θαυμαστή οργανική  ολότητα. Κι εκεί που είναι στημένα δένουν αρμονικά με τη φύση κι όσο θα υπάρχουν, όλο και θα σημαδεύουν το χρόνο, όλο και θα λειτουργούν σαν καταφύγια της ψυχής.

Τα εικονοστάσια διακρίνονται σε: μεταλλικά, μαρμάρινα, χτιστά, πελεκητά, μωσαϊκά, μικτά κ.ά. Τα χρώματα που συχνά χρησιμοποιούνται είναι το άσπρο, το γαλάζιο, το κεραμιδί. Πολλά είναι κι άβαφα, παραμελημένα. Κι είναι να θλίβεται κανείς από την εικόνα που παρουσιάζουν, εικόνα εγκατάλειψης και το χειρότερο εικόνα βεβήλωσης, αν και είναι γνωστό ότι τα δημιουργήματα αυτά της λαϊκής τέχνης είναι έργα έκφρασης πένθους και βαθιάς θρησκευτικότητας και ως τέτοια μόνο τιμή και σεβασμός τα πρέπει. Και λίγη φροντίδα, για ν’ ανιστορούν στη διαδρομή του χρόνου, σαν από παραμύθι μακρινό, το αστείρευτο της λαϊκής ψυχής, που πρέπει να σωθεί…

 

Τέτοια εικονοστάσια το χωριό έχει πολλά. Ένα στη θέση «Ακόντζμα» στην αρχή του δρόμου που πάει για το Σιοποτό, ένα στη θέση «Σταυροδρόμι» ένα χιλιόμετρο έξω από το χωριό, πάνω στο δημόσιο δρόμο που πάει για Γρεβενά, ένα στη θέση «Φτέρη», στο δρόμο που πάει για το Νεοχώρι, που όλοι το ξέρουν ως «τ’ Μπελή τ’ Ακόντζμα», ένα λίγο παραπάνω, στο δρόμο, που πάει για τις τοποθεσίες: «Βυρούς» και «Πουρνάρια», δύο στη θέση «Αγια-Τριάδα», δεξιά από το δρόμο που πάει για τα Λαμπράκα και τη Λεπτοκαρυά, ένα στη στροφή του δρόμου, που πάει για το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, ένα που βρίσκεται απέναντι από το Πνευματικό Κέντρο, εκεί που ο δρόμος στρίβει για τη βρύση «Σιλιό», ένα στη θέση «Κόψιμο», πάνω στο δρόμο, κολλητά με το χωράφι του Βασίλη Χαρμπή κι ένα τελευταίο στο δρόμο, που πάει κατά το Κοιμητήρι, μέσα στην αυλή του σπιτιού του Γιάννη Λαζάρο