Πολυνέριον Γρεβενών

92. Πολυνέριον, το 

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ. 386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός είναι χτισμένος σε υψόμετρο 985 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς την Αλατόπετρα, Πανόραμα, Αναβρυτά, Λάβδας, Σμίξη. Στην πλατεία δεσπόζει ο πλάτανος με τα γραφικά καφενεία.

“Έχει 60 οικογένειες” (Σχινάς 1866). Αστυνομικός σταθμός λειτούργησε για πρώτη φορά το 1924 (Μ.Β 27-3-32).

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται ως έδρα της κοινότητος Βοδεντσικού. Μετονομάζεται σε Πολυνέρι το 1927, ένεκα των πολλών νερών που υπάρχουν στην περιοχή. Προσαρτάται στο δήμο του Θ.Ζιάκα το 1997 και στο Δήμο Γρεβενών το 2010.  Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 48 εκλογείς. Εκλέχτηκαν: Νικόλαος Σιμούλης 42, Ιωάννης Λόλας 38, Γεώργιος Γκατζούρας 37, Ιωάννης Παπαδημητρίου 36, Δημήτριος Γκασαβέλης 32, Ιωάννης Πλέκας 24, Χρήστος Ελευθερίου 16, Ευθύμιος Παπαστεργίου 10[1].

Ο Υποδιοικητής της Υποδιοικήσεως Γρεβενών μετά από επίσκεψή του στον οικισμό στις 5/7/1922 αναφέρει  “ Η κοινότης Βοδεντσικού αποτελείται εκ μόνον του ομωνύμου χωρίου Βοδεντσικού κατοικουμένου υπό επτακοσίων περίπου κατοίκων. Το 1/3 ασχολείται εις την γεωργίαν τα δε 2/3 εις την κτηνοτροφίαν. Οι κτηνοτρόφοι κάτοικοι τον χειμώνα εγκαταλείπουσι μετά των οικογενειών των το χωρίον των και ακολουθούν τα ποίμνιά των ανερχόμενα εις 5.000 περίπου αιγοπρόβατα εις την πεδιάδα της Θεσσαλίας… (60/1743).

Το κοινοτικό συμβούλιο Πολυνερίου με πρόεδρο τον Ιωάννη Λόλα και μέλη τους Ν. Γκάλαβη, Βασ. Παπαστεργίου, Πουλ. Κυρατζή  με απόντα το Στέργιο Τσίρο διορίζουν στις 16-5-27 ειδικό ληξίαρχο της κοινότητας το Δημόκριτον Βοΐλαν από 1^ης Απριλίου ε.έ με αμοιβή ανερχομένη εις το 7% επί του οργανικού μηνιαίου μισθού του Δημοσίου υπαλλήλου μηνιαίως.

Η κοινότης Πολυνερίου μετά των κοινοτήτων Αναβρύτων, Αλατόπετρας, Προσβόρου, Αετιάς, Φιλιππαίων, Σαμαρίνης, Αβδέλης, Περιβολίου, Λάβδας, Πανοράματος, Περιβολακίου δια κοινής αυτών αιτήσεως και χωριστών τοιούτων προς το Ταμείον της Επαρχιακής οδοποιΐας και προς το Υπουργείον Συγκοινωνίας και προς τη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας ζήτησαν  στις 31-3-33 την κατασκευή της γεφύρας του «Βενέτικου» ποταμού μεταξύ Αναβρύτων-Πολυνερίου. Η γεφύρωση είναι αναγκαία και αναπόφευκτη λόγω των αλλεπάλληλων δυστυχημάτων δια του πνιγμού διαφόρων ανθρώπων, τα οποία έλαβαν χώραν στον ποταμό τούτον. Το ταμείο της επαρχιακής οδοποιίας ψήφισε κατά το παρελθόν έτος  πίστωση δραχμών 130.000 ήτις δυστυχώς δεν εχορηγήθη (60/476).

Γενομένων αρχαιρεσιών προς ανάδειξη προέδρου εξελέγη ο Στέρ. Κιτσιούλης (Μ.Β 3-9-31)

Ο σταθμός χωροφυλακής το 1937 στεγαζόταν στο αυτό ιδιωτικό οίκημα με αυτό της υποδιοικήσεως (60/619).

Ο πρόεδρος της κοινότητας Γεώργιος Μυλωνάς  στις 31-9-55 αναφέρει στο Νομάρχη ότι ανετέθησαν καθήκοντα γραμματέα της κοινότητάς του στο γραμματέα της γειτονικής κοινότητος Λάβδας ήτις απέχει μόνο 30΄ λεπτά της ώρας Ανδρέα Β. Παπακώστα με απόφαση του κοινοτικού συμβουλίου το 1951 με μηνιαίο μισθό δρχ. 200. Ο εν λόγω γραμματεύς υπηρετεί συνεχώς από 1-6-51 και δια δηλώσεώς του προτίμησε ως οριστική θέση την ημετέρα κοινότητα ήτις έγινε δεκτή υπό του κοινοτικού Συμβουλίου.

Αρχαιότητες: Το Καστρί ήταν η οχυρωμένη ακρόπολη μιας αρχαίας πόλης της χώρας των Τυμφαίων στο μακεδονικό βασίλειο. Η αρχαία πόλη ήταν σε συνεχή κατοίκηση από τον 4ο π.Χ. αιώνα μέχρι το 150 π.Χ., όταν καταστράφηκε μετά από πολιορκία των Ρωμαίων και μάλιστα άγρια, όπως δείχνουν ίχνη από αιχμές και βέλη. Αναλόγως και ο άστυλος ναός, μήκους 18,80 μ. και πλάτους 11.40 μέτρων, είχε κτιστό πρόναο[2].

Εκπαίδευση: Έχει 187 κατοίκους. Το χειμώνα διορίζεται δάσκαλος κοινός με μισθό 200 γροσίων που πληρώνεται από τα εισοδήματα της εκκλησίας, μαθητές γύρω στους 20 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Οίκημα δημόσιο, αποτελείται από δύο αίθουσες διδασκαλίας 54 τ.μ. Αριθμός μαθητών εκάστης αίθουσας 40-50 μαθητές. Το οίκημα είναι κατάλληλο δια τη μελλοντική στέγαση του σχολείου (60/619).

Ο Δάσκαλος του χωριού απευθυνόμενος στο Νομάρχη  στις 12-11-39 διαμαρτύρεται γιατί τα ψηφισθέντα εντάλματα της κοινότητας Πολυνερίου για τα έτη 1937, 38 εκ 1500 και 1000 δραχμών δεν εξοφλούνται από το Δημόσιο Ταμείο των Γρεβενών με το αιτιολογικό ότι δεν υπάρχουν χρήματα. Αναφέρει ότι στερείται ακόμη και κιμωλίας και των απαραιτήτων μέσων για διεξαγωγή της διδασκαλίας. Ακόμη λείπουν από τα παράθυρα υαλοπίνακες και έτσι καθίσταται δυσχερή η παραμονή των μαθητών στο σχολείο (60/1990).

Ηρακλής Παπαδόπουλος του διταξίου δημοτικού σχολείου Πολυνερίου, πτυχιούχος διδασκαλείου, με υπηρεσία 6 ετών. Παρακολουθεί την εκπαιδευτική κίνηση, φιλόπονος. Εισήγηση για την απονομή επιδόματος εκ δραχμών 193,30 μηνιαίως. Ευφροσύνη Χατζηαλεξιάδου πτυχιούχος Αρσακείου με υπηρεσία 6 ετών, φιλόπονος με κοινωνική εμφάνιση και δράση καλή. Εισήγηση για την απονομή επιδόματος εκ δραχμών 160 μηνιαίως (31-12-1940 ΑΒΕ 70. ΣΑΕ 52).

Από έκθεση του επιθεωρητή στις 15-3-51 αναφέρει ότι το διδακτήριο επυρπολήθη. Στεγάζεται σε στέγαστρα εκ πλίνθων επί ενοικίω υπό του Δημοσίου. Μαθητές 73. Διδάσκαλος ο Καλαμπούκας Θεόδωρος του Αποστόλου εκ Σιατίστης.

Ο  Έπαρχος Γρεβενών Ανδρ. Νέγρης περί διοχετεύσεως ύδατος εις δημ. σχ. Πολυνερίου, στις 5-11-59  αναφέρει προς το Νομομηχανικό Κοζάνης ότι  «η διοχέτευσις του ύδατος του προοριζομένου δια την ύδρευση του καταστήματος της Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής Πολυνερίου γίνεται δια του αυλόγυρου του εκεί Δημοτικού Σχολείου, το οποίο στερείται επίσης ύδατος. Τόσο υπό της Σχολικής Εφορείας, όσο και υπό της κοινοτικής Αρχής και του πληθυσμού, επεβλήθη παράκλησις όπως εκ του ύδατος τούτου παραχωρηθεί και εις το σχολείο δια της κατασκευής βρύσεως εντός του προαυλίου του. Η απόδοση του ύδατος είναι τόσο σημαντική ώστε να μη παρακωλύει καθόλου την επάρκεια του ύδατος δια το κατάστημα της υποδιοικήσεως.

            Εκτός όμως τούτου, η μη χορήγηση εις το σχολείο ύδατος το οποίο οι κάτοικοι εδέχθησαν να αποστερηθούν (καίτοι το σημείο κείνο της κοινότητος στερείται ύδατος) ίνα αποκτήσει ύδωρ η ανωτέρω υπηρεσία θα έχει δυσμενή αντίκτυπο στην κοινή γνώμη του χωριού».

Ελληνοϊταλικός πόλεμος: Ο Νικόλαος Καραμήτσιος παντοπώλης κάτοικος Πολυνερίου με αίτηση στο Στρατιωτικό Διοικητή  στις 18-2-41 αναφέρει: «Λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι κατά το διάστημα των επιχειρήσεων εις την περιοχήν Πίνδου μοι επιτάχθησαν παρά της ενταύθα υποδιοικήσεως Χωροφυλακής τα κάτωθι είδη τροφίμων τα οποία και διετέθησαν δια τας ανάγκας του Στρατού μας.

1) Την 31^η Οκτωβρίου 1940 δεκαπέντε (15) οκάδες ελαίου συνολικής αξίας 870 δραχμών.

2) Την 8^η Νοεμβρίου 1940 εκατόν πενήντα (150) οκάδες πρόβειου κρέατος συνολικής αξίας 4.500 δραχμών.

3) Την 8^η Νοεμβρίου 1940 εβδομήκοντα πέντε οκάδες αλεύρου συνολικής αξίας 1.200 δραχμών.

 Ήτοι τρόφιμα συνολικής αξίας 6.570 δραχμών.

            Κατά την παράδοση του κρέατος και του παρασκευασθέντος δια του αλεύρου άρτου εις την Μονάδα του Συνταγματάρχου Γιαννακόπουλου εις θέσιν Μπάρα – Πανοράματος έλαβον έναντι της αξίας των τροφίμων δρχ. 2400 και ούτω έχων λαμβάνειν υπόλοιπον 4170 δραχμών.

            Προσηρτημένως υποβάλω τας χορηγηθείσας μοι σχετικάς αποδείξεις και παρακαλώ όπως ευαρεστούμενοι διατάξητε και μοι καταβληθή το ποσόν τούτο».

Η Υποδιοίκησις Χωροφυλακής Πολυνερίου αναφέρει στις 18-2-41 προς τη Στρατιωτική Διοίκηση Κοζάνης, Διεύθυνση Επιμελητείας: «Υποβολή αιτήσεως του παντοπώλου Νικολάου Καραμήτσου κατοίκου Πολυνερίου: Λαμβάνω την τιμήν να υποβάλω προσηρτημένως αίτησιν του εν περιλήψει αναφερομένου παντοπώλου μετά δύο αποδείξεων παραλαβής τροφίμων και ν’ αναφέρω ότι τα εν αυταίς αναφερόμενα είδη τροφίμων επιτάχθησαν παρά του Διοικητού ημών και διετέθησαν δια τας ανάγκας του Στρατού μας και ότι ούτω ο αιτών έχει λαμβάνειν υπόλοιπον της αξίας των χορηγηθέντων τροφίμων δραχμάς 4170. Δι ο και παρακαλώ όπως ενεργήσετε δια την καταβολή του ποσού τούτου. Ο Διοικητής της Διοικήσεως Ιωάννης Καλαφατάκης».

Ο Διοικητής της Υποδιοικήσεως Ιωάννης  Καλαμακάκης (ή Καλαφατάκης), υπομοίραρχος με αναφορά  στη Στρατιωτική Διοίκηση Κοζάνης στις 6 Μαρτίου 1941 αναφέρει τα παρακάτω, σχετικά με τα χορηγηθέντα τρόφιμα παρά του παντοπώλου Καραμήτσου: «Αναφέρω ότι το έλαιον απεστάλει μετ’ άλλων τροφίμων άρτου κλπ την 1^η Νοεμβρίου 1940 εις Σαμαρίνα προοριζόμενο δια τη θέση Ρωμιός κ.λ.π. μαχόμενο τάγμα υπό του Ταγματάρχη κ. Πανταζή. Ενώ όμως ο άρτος και άλλα τρόφιμα έτοιμα και αμέσου ανάγκης προωθήθηκαν και παραδόθηκαν, το έλαιον και ορισμένη ποσότης αλεύρου παρέμεινε στο Σταθμό Χωροφυλακής μερίμνη του οποίου παρασκευάζετο άρτος δια το αυτό τάγμα. Τις απογευματινές ώρες όμως της αυτής ημέρας το εν λόγω τάγμα υπεχώρησε και το χωρίο κατελήφθη υπό του εχθρού, όσα δε τρόφιμα μεταξύ των οποίων και το έλαιον ελλείψει μεταγωγικών δεν ηδυνήθη να παραλάβει ο Σταθμάρχης κατά την αναχώρησή του, κατεστράφησαν παρ’ αυτού. Το εν λόγω τάγμα κατά την κήρυξη του πολέμου είχε έδρα το Κάντσικον και ανήκε στο Σύνταγμα Επταχωρίου, αγνοούμε όμως τον αριθμόν μονάδας όπερ φέρει. Τα υπόλοιπα τρόφιμα παρεδόθησαν στο Σύνταγμα του Συνταγματάρχου Γιαννακόπουλου, παρέλαβε δε τοιούτον κατά διαταγή του ως άνω Συνταγματάρχου, ο ταγματάρχης κ. Τριανταφυλλόπουλος. Το Σύνταγμα τούτο είναι το 66^ον Χαλκιδικής, αγνοούμε όμως και τούτου τον αριθμόν Μονάδος ον φέρει» (60/1672).

Επισιτιστική βοήθεια: Η τοπική επιτροπή Διανομών Πολυνερίου  στις 23-5-46 βεβαιώνει ότι ο Δημήτριος Λέτσιος ανάπηρος πολέμου Αλβανίας δεν έλαβε ιματισμό και υπόδηση. Τον Ιούνιο του 1950 διανεμήθηκαν ανά 6 οκάδες και 600 δράμια αλεύρι σε 192 άτομα. 

Ιερά: Ενοριακός ναός, Κοίμησις της Θεοτόκου 1900. Αγία Παρασκευή (1600). ΄Αγιος Νικόλαος. Αγίων Θεοδώρων κτίσθηκε με δομικά υλικά του αρχαιολογικού χώρου “Καστρί”. Το πανηγύρι που προσελκύει πολλούς επισκέπτες είναι της Αγίας Παρασκευής (25-26-27 Ιουλίου) με πολλά παραδοσιακά εδέσματα όπως η σουγλιμάδα. Ένα άλλο πανηγύρι είναι της  Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου στην κατάφυτη περιοχή Ξούλια όπου εκεί βρίσκεται η ομώνυμη εκκλησία. Στον κώδικα αρ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας αναφέρεται ως Βοδινισκό χωρίον με 6 αφιερωτές της Α΄ Γραφής (1534-1692) και 12 της Β΄ Γραφής 1692 και εντεύθεν.

Μακεδονομάχοι: Δημήτριος Πλατής μάχη της Οσνίτσανης (1906). Γκασιαβέλης και Ζέρβας ή Πλήκας έδρασαν υπό τον Γκούντα.

Οδοποιία: Το Β΄ σώμα στρατού στις 2-6-39 απευθυνόμενος στους νομάρχες Κοζάνης, Τρικάλων, Λαρίσης, Φθιοτιφωκίδας  τους παρακαλεί να τοποθετήσουν στις διασταυρώσεις των εθνικών και κοινοτικών οδών πινακίδες που να δείχνει την κατεύθυνση που οδηγεί η οδός, τη χιλιομετρική απόσταση για να διευκολύνεται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και οι νυχτερινές κινήσεις μονάδων. Ο σταθμός Πολυνερίου Γρεβενών στις 14-9-39 αναφέρει ότι ουδεμία κοινότητα δεν τοποθέτησε πινακίδες.

Οικονομία: Λειτουργούσαν δύο νερόμυλοι εκ των οποίων ο ένας εκκλησιαστικός (Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών σ. 307).

Πεσόντες:α)Καραγιάννης Ιωάννης του Γεωργίου 1914, 27 ΣΠ, Υψ. 2148 Κάμια, 12-2-41 β)Χριστούλης Αθανάσιος του Γεωργίου, 1916, 27ΣΠ,Υψόμετρο 1548 Μόροβα στις 28-11-40 (ΔΙΣ).

Πληθυσμός: 1859=42 στεφάνια. 1913=655. 1920=351. 1928=594. 1940=593. 1951=259. 1961=209. 1971=113. 1981=221. 1991=239. 2001=221. 2011=85. (57^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011. Τον ίδιο πληθυσμό εμφανίζει και το Δίπορον). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 30 κατοικίες και ο φόρος ήταν 3.000 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 57 κατοικίες και ο φόρος ήταν 3.100 άσπρα.

Σύλλογοι: Σύλλογος νέων Βοδεντσικού «η Αναγέννησις» (31-10-26).

Σύλλογος Πολυνερίου “Η Ξούλια”. Μέλη του Γεωργικού-Πιστωτικού Συνεταιρισμού στις 10-4-51. Πρόεδρος Βασίλειος Κ.Κότας. Αντιπρόεδρος  Κων/νος Σ.Γιώτας. Ταμίας Αναστάσιος Κ. Καρκόπουλος. Γραμματέας Τριγώνης Ι.Ανδρέας. Μέλος Τζήκας Χαράλαμπος Αριστ. (60/1320).

            «ΔΑΣ ο άγιος Νικόλαος Περιβολίου» 2004 με δραστηριότητα στη δασοκομία.