Μηλέα Γρεβενών

70. Μηλέα, η  (μεικτός οικισμός)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός Μηλέα χτισμένος σε υψόμετρο 661 μέτρων με κοντινούς οικισμούς το Βατόλακκο, Ελεύθερο, Άγιο Γεώργιο, είναι  τόπος πασίγνωστος παγκοσμίως λόγω των παλαιοντολογικών ευρημάτων. Το χωριό μετακινήθηκε υποχρεωτικά το 1963 από την παλιά του θέση  λόγω κατολισθήσεων.

“΄Εχει 25 οικογένειες χριστιανικές” (Σχινάς 1866).

Κοινοτικά: Ο οικισμός προσαρτάται στις 31-12-1918 στην κοινότητα Σουμπίνου. Στις 14-3-1928 αποσπάται από την κοινότητα Κοκκινιάς και ορίζεται έδρα κοινότητας Μηλιάς. Το 1940 διορθώνεται σε Μηλέα. Το 1997 προσαρτάται στο Δήμο Ηρακλεωτών και το 2010 στο Δήμο Γρεβενών.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 73   χριστιανοί και 22 μουσουλμάνοι οι οποίοι αναχώρησαν από τη Μηλέα  σύμφωνα με το  άρθρο 3 της σύμβασης της Λοζάνης που υπογράφτηκε στις 30-1-1923 περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών  στις 6--4-1924.

Πρόεδρος Χρήστος Τζήκας. Μέλη: Αλέξ. Αδάμου. Αθαν. Δεληβός, Ευφραίμ Γιαγκόζογλου, Αναστ. Ιωαννίδης. Επειδή το εκλογικό τμήμα Μερσίνης στο οποίο ψηφίζομεν, απέχει της κοινότητάς μας δύο περίπου ώρας και επειδή πολλοί των κατοίκων λόγω της αποστάσεως δεν μεταβαίνουσι να ψηφίσουν προτείνουν όπως η έδρα του εκλογικού τμήματος Μερσίνης μεταφερθεί στο Βατόλακκο (9-12-31), (60/668).

Ο πρόεδρος της κοινότητας αποστέλλει στο Νομάρχη  στις 23-11-38 χρηματικό ένταλμα 100 δραχμών δια πληρωμή της συνδρομής του περιοδικού «Νεολαία».

Το κοινοτικό συμβούλιο  στις 30-5-54 απαρτιζόμενο από τους  Ιωάννη Δεληβό πρόεδρο, τον Ιωάννη Πλιάτσικα, το Νέστορα Βλάχο και Παν. Βλάχο συμβούλους συνομολόγησαν δάνειο 25.000  στις 30 Μαΐου 1954 από το ελληνικό δημόσιο για κατασκευή του υδραγωγείου δοθέντος ότι οι κάτοικοι ελλείψει ποσίμου ύδατος υδρεύονται από πηγές αμφιβόλου ποιότητας.

Εκπαίδευση: Έχει 103 χριστιανούς κατοίκους (στο χωριό κατοικούν και μουσουλμάνοι), υπάρχει κοινός δάσκαλος με μισθό 200 γροσίων και πληρώνεται από την εκκλησία, μαθητές 20 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

 Κατά το σχ. έτος 1937-38 θα στεγασθεί στο νάρθηκα της εκκλησίας, διότι το προπαρελθόν έτος 1935-36 έγινε επισκευή του διδακτηρίου με δαπάνη της κοινότητας η οποία διέθεσε 40.000 δρχ. και άπασα την προσωπική εργασία των κατοίκων ήτοι περί τις 80.000 δρχ. Δια την αποπεράτωση του διδακτηρίου ζητήθηκε από το υπουργείο Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας πίστωση 40.000 δρχ. η οποία δεν εδόθη μέχρι σήμερα (27-9-37).

Το διδακτήριο του σχολείου το έτος 1962 κρίθηκε ετοιμόρροπο γι αυτό συστάθηκε επιτροπή εκλογής κατάλληλου γηπέδου για ανέγερση νέου διθέσιου.

Πραγματοποίηση εκδρομής το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου 1962 στην Έδεσσα με τα σχολεία της Κοκκινιάς και Πολυδέντρου. 

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Δημητρίου. Φιρμάνι αδείας ανεγέρσεως ναού του Πατριάρχου με απόδειξη Ταμίου 200 γρόσια[1].

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 0 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 2 (από το 1692 και μετά).

Δελτίο κοινοτικής Απογραφής 1941-1944: Πρόεδρος Ευθύμιος Δεληβός. Κατοικίες 60. Πληθυσμός 346. Καταστραφείσες κατοικίες 30 και 1 σχολείο. Θύματα 17 εκ πυρκαγιάς παρά των Γερμανών στις 6 Ιουλίου 1944. Θύματα εκ των οποίων 5 άνδρες, 9  γυναίκες, 2 παιδιά και 1 κορίτσι.

Κατοχή: Μέσα αποό Δηλώσεις Ζημιών πολέμου που φυλάσσονται στα ΓΑΚ Κοζάνης λαμβάνουμε τις παρακάτω πληροφορίες:

α) Δεληβός Δημήτριος του Γεωργίου εκ Μηλιάς κρατηθείς όμηρος υπό των Γερμανών στη Σιάτιστα. Την 5 Ιουλίου 1944 εφονεύθη παρά Γερρμανών η σύζυγός μου Ελένη Δημ. Δεληβού ετών 46 εντός της οικίας μου και εκάη εντός αυτής την ιδίαν ημερομηνία και υπό τας ιδίας συνθήκας η θυγάτηρ μου Μελπομένη Δημ. Δεληβού ( Δήλωση στις 24-4-45) 60/681

β) Βλάχος Χρήστος του Γεωργίου. Εφονεύθη ο υιός μου την 22^α Δεκεμβρίου 1943 εργαζόμενος εις τον αγρόν μου από Γερμανούς ονόματι Σπύρος Χρ. Βλάχος ετών 37. Η σύζυγός μου την 5^ην Ιουλίου 1944 ονόματι Στεργιανή Χρ. Βλάχου ετών 60 εντός της οικίας μου. Η νύμφη μου την 5^ην Ιουλίου 1944 εντός της οικίας μου ονόματι Ευαγγελή Σπυρ. Βλάχου 36 ετών. Ο εγγονός μου Δημήτριος Σπυρ. Βλάχος εντός της οικίας μου την 5^ην Ιουλίου 1944 ετών 3.

γ) Αθανάσιος Δόγκαλης του Νικολάου. Την 15 Αυγούστου 1943 εφονεύθη από βλήμα όλμου βόσκων το ποίμνιόν μου ονομαζόμενος Γεώργιος Αθανασόπουλος ετών 14.

δ) Κειλανίτης Ιωάννης του Αθανασίου. Την 5^ην Ιουλίου 1944 εφονεύθησαν εντός της οικίας μου υπό Γερμανών. Η μητέρα μου Πανάγιω Αθ. Κειλανίτη ετών 55. Η θεία μου Ζήσω Ζήση Κοιλανίτη ετών 45 (30-4-45).

ε) Κειλανίτου Βασιλική του Βαρσάμη. Την 22αν Δεκεμβρίου 1943 εφονεύθη παρά Γερμανών ο σύζυγός μου στην περιοχή Μηλιάς παρά τον δημόσιο δρόμο εργαζόμενος εις τον αγρόν του Βαρσάμης Κειλανίτης του Κων/νου ετών 32.

στ) Βλάχος Παναγιώτης του Ιωάννου κατά το χρονικό διάστημα 5-6-Ιουλίου 1944 μου εφόνευσαν οι Γερμανοί στρατιώται τη σύζυγό μου έγγυος Δέσπω Βλάχου του Παναγιώτου ετών 35.

ζ) Θυμιόπουλος Στέργιος του Ευθυμίου. Μου εφόνευσαν τον πατέρα μου Ευθύμιον Θυμιόπουλον του Δημητρίου ετών 83 οι Γερμανοί εντός της οικίας μου κατά την τελευταίαν εκκαθαριστικήν επιχείρησιν από 5 Ιουλίου 1944 έως 13 Ιουλίου 1944.

η) Παντέρης Ανδρέας του Δημητρίου την 5^ην Ιουλίου 1944 εφονεύθη η μητέρα μου παρά Γερμανών εντός της οικίας μου ονόματι Ελένη Παντέρη ετών 8…

θ)Βλάχος Γεώργιος του Σαράντη την 5^ην Ιουλίου 1944 εφονεύθη η μητέρα μου υπό Γερμανών εντός της οικίας μου ονόματι Σουλτάνα Σαράντη Βλάχου ετών 44.

Οικονομία: Γεωργία, κτηνοτροφία. Κατάστασις Γεωργικού-Πιστωτικού Συνεταιρισμού  στις 10-4-51. Πρόεδρος Βλάχος Νέστωρ, Αντιπρόεδρος Θυμιόπουλος Γεώργιος, Ταμίας Βλάχος Ι.Παναγιώτης, Γραμματέας Κοιλανίτης Ευθύμιος, Μέλος Κοιλανίτης Α. Ιωάννης (60/1320).

Το 1950 καλλιεργήθηκαν αμπέλια12 στρέμματα, τριφύλλι 30, γεώμηλα 30, βρώμη 130, φακή 5, ρεβίθια 10, ρόβη 150, πεπονοειδή 33 και λαθούρια 5 στρέμματα.

Πληθυσμός: 1859=25 στεφάνια. 1913=269. 1920=190. 128=242. 1940=351. 1951=367. 1961=381. 1971=295. 1981=372. 1991=233. 2001=306. 2011=205. (28^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011).

Ιερά: Άγιος Κωνσταντίνος, Άγιος Δημήτριος.

Πεσόντες: Στρατ. Γκασιώνας Αθανάσιος του Ματθαίου, 1915, 27 ΣΠ, υψόμ. 1867 Κάμια, 4-4-1941 (ΔΙΣ).

Παλαιοντολογικό Μουσείο: Στο χωριό Μηλιά Γρεβενών βρέθηκαν  τεράστιοι χαυλιόδοντες ζώων (πρόγονοι των σημερινών ελεφάντων) με ύψος 3,5 μέτρα και βάρος 6,5 τόνων που έζησαν στην περιοχή πριν από 3.000.000 χρόνια. Το 1997 ανακαλύφθηκε το πρώτο ζευγάρι χαυλιόδοντων  μήκους 4,39 μέτρων  από ομάδα φοιτητών με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Ευαγγελία Τσουκαλά του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά από πληροφορίες του Θανάση Δεληβού. Το 2007 ανακαλύφθηκαν οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες  του κόσμου 5,02 μέτρων το οποίο καταγράφηκε στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες. Φυλάσσονται και εκτίθενται στο Παλαιοντολογικό μουσείο Μηλέας.

Παλαιοντολογικά ευρήματα βρέθηκαν μετά από ανασκαφές στην περιοχή “Αμπέλια” στις παρυφές της πόλης των Γρεβενών, στο “Πρίπορο” του Αγίου Γεωργίου, στη “Βρυκολακιά” του Δαφνερού Κοζάνης[2]. 

Σύλλογοι: Εξωραϊστικός Πολιτιστικός Σύλλογος Μηλιάς Γρεβενών "Νέα Μηλιά" Έτος 1978. Α.Σ. Άρης Μηλιάς, ποδοσφαιρικό τμήμα.

---

[1] Σεργίου Σιγάλα Ο κώδιξ αλληλογραφίας Μητροπολίτου Γρεβενών Κλήμεντος… σελ.154.

[2] ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ Τεύχος 6^ον 2014.