Πανόραμα Γρεβενών

84. Πανόραμα, το 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ. 386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1070 μέτρων στις πλαγιές της βόρειας Πίνδου με πλησιέστερους οικισμούς το Πολυνέριον, Λάβδα, Σμίξη. Περιβάλλεται από βλάστηση οξιάς, μαύρης πεύκης, ρόμπολο, βελανιδιά που μέσα εκεί ευδοκιμούν πολλά είδη μανιταριών. Απέχει από το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας 15 χιλιόμετρα.

Στις δύο πλατείες του χωριού (κεντρική και  άνω) στολίζουν γραφικότατες πέτρινες βρύσες. Είναι ιδανικός τόπος για κυνήγι και εναλλακτικές μορφές τουρισμού, πεζοπορία και ορειβασία, ενώ υπάρχει η δυνατότητα για εκδρομές στα γύρω χωριά (http://www.panorama-grevena.gr).

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918  προσαρτάται στην κοινότητα Λάβδα. Στις 17-10-1919 ο οικισμός Σαρκανέοι διορθώνεται σε Σαργκαναίοι και στις 1-2-1927 σε Πανόραμα. Στις 4-12-1997 εντάσσεται στο δήμο Θεοδώρου Ζιάκα και το 2010 στο δήμο Γρεβενών.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών ήταν εγγεγραμμένοι 64 εκλογείς.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Γ. Κουτσογιάννης  στις 23-8-51 ενίσταται προς το Δασαρχείο Γρεβενών κατά της απαγορευτικής διαταγής αιγοβοσκής στην κοινότητα. Ως επιχειρήματα αναφέρουν ότι ο αριθμός των αιγών είναι ασήμαντος και προορίζονται δια τη συντήρηση των οικογενειών σε γάλα και τυρί, διότι στα ορεινά τίποτε άλλο δε δύναται να ευρεθεί αλλά και ουδεμία ζημία είναι δυνατόν να επιφέρουν στην κοινότητα διότι δεν υπάρχουν ούτε δασικές εκτάσεις ούτε και νεόφυτα δενδρύλλια (60/1051).

Το έτος 1955 προσλαμβάνεται για γραμματέας της κοινότητας ο Αλέξανδρος Παπακώστας με μηνιαίο μισθό 300 δραχμών.

Το κοινοτικό συμβούλιο που  προήλθε από εκλογές στις 31 Ιουλίου 1955 συγκροτήθηκε σε σώμα με πρόεδρο το Νικόλαο  Τάτσιο και μέλη Χρήστο Καλαμά, Κων. Τάτσιο, Ιωάννης Χρήστου και Γ. Τζιόλα δέχονται τη δωρεά 20.000 δρχ από το πρόγραμμα πρόνοια εργασία για κατασκευή υδραύλακος 800 μέτρων. Η κοινότητα συμμετέχει με προσωπική εργασία και με δάνειο 40.000 δραχμών.

Το κοινοτικό συμβούλιο δε βεβαιώνει φόρους επί των αγοραπωλουμένων ζώων καθ’  ότι όλες οι αγοραπωλησίες πραγματοποιούνται στις εμποροπανηγύρεις Τσοτυλίου και Γρεβενών αναφέρει ο πρόεδρος το 1957 στη Νομαρχία Κοζάνης.

Το 1957 ψηφίζει πίστωση 300 δραχμών υπέρ της ανεγέρσεως του κτηρίου του γυμνασίου των Γρεβενών.

Ο έρανος του Ε.Ε.Σ το έτος 1959 απέδωσε 99 δραχμές.

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής:  Το κοινοτικό συμβούλιο στις 22-7-45 με πρόεδρο το Νικόλαο Ζαρκάδα αναφέρει ότι τα θύματα ήταν 8 όλοι άνδρες εκ των οποίων 1 στο ελληνοϊταλικό πόλεμο, 1 από βομβαρδισμό και 6 εν τη επαναστάσει.

Διαβατήρια: Γεώργιος Ι. Κουτσογάκης εκ Πανοράματος διαβατήριο στις 2-10-31 για Αμερική γεν. 1889 εφημέριος Ι. Παπαξάνθης, πρόεδρος κοιν. Δ. Τέγος.

Εκπαίδευση: Το 1901-1902 λειτουργούσε Γραμματοδιδασκαλείο με 15 μαθητές (Αδάμου).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Οίκημα δημόσιον. Μαθητευόμενοι μαθηταί 36. Έχει επάρκεια χώρου. Το σχολείο στερείται του κεκανονισμένου ύψους έχει μόνο 2,94 μ. (60/619).

Γυμναστικές επιδείξεις πραγματοποιήθηκαν στον οικισμό σε συνδυασμό με διενέργεια εράνου υπέρ της αεροπορίας ο οποίος απέφερε το ποσό των 850 δραχμών (Β.Ε 19-6-1938).

Η σχολική Εφορεία στις 9-9-51  αποτελούμενη από τον Αριστοτέλη Τσίρο πρόεδρο, Κων/νο Παπαξάνθη ταμία, απουσιάζοντος του διευθυντού του σχολείου λόγω των θερινών διακοπών συνήλθε εις έκτακτο συνεδρίαση και λαβούσα υπόψη το αποτέλεσμα της διενεργηθείσης δημοπρασίας την 9^ην Σεπτεμβρίου  δια την προμήθεια δέκα κυβικών ξυλείας δια το υπό ανέγερση διδακτήριο κατά το οποίο τελευταίος μειοδότης ανεδείχθη ο Δημήτριος Σατραζέμης εκ του χωρίου Λάβδας με εγγυητή το Γεώργιο Κιτσιούλη αντί ποσού 660.000 δραχμών κατά κυβικό, ομόφωνα ευρίσκει συμφέρουσα την τιμή και εγκρίνει τα πρακτικά της δημοπρασίας.

Οδοποιία: Το κ.σ  στις 1-4-60 με πρόεδρο το Βασίλειο Τζιόλα και μέλη τους Στέργιο Καλαμά, Κων/νο Κοντοκώστα, Γεώργιο Τζιόλα και απόντα το Χρήστο Παπαξάνθη συζήτησαν και αποφάσισαν τη συνομολόγηση δανείου της κοινότητας παρά του Ελληνικού Δημοσίου ποσού 20.000 δραχμών για την εκτέλεση της αμαξιτής οδού Πανοράματος-Γρεβενών-Σαμαρίνης. Δια την εξασφάλιση της ολοσχερούς εξοφλήσεως του δανείου εκχώρησε προς το Ελληνικό Δημόσιο το 1/8 του κατ’ έτος δικαιώματος βοσκής (60/864).

Ενορία Πανοράματος. Αριθμ. Πρωτοκόλλου 20,  στις 29-7-61 προς το Νομάρχη Κοζάνης: «Λαμβάνω την τιμήν όπως γνωρίσω υμίν τα ακόλουθα. Πέρασε η  επιτροπή Μηχανικών στις αρχές Ιουλίου και χάραξε το δρόμο από Πανόραμα μέχρι το Πολυνέρι, όπως ενωθεί το Πανόραμα με το Πολυνέρι και συγκοινωνήσει με αυτοκίνητο όπως όλα τα χωριά αλλά μέχρι σήμερον ουδέ μία απόφαση εις ενέργεια από τους μηχανικούς Επαρχίας και Νομού δεν εδόθη εκκίνηση εργασιών της οδού, είναι ορθή αυτή η στάση των αρμοδίων; Κύριε Νομάρχα είσθε προσωπικώς υπεύθυνος να εποπτεύετε και να ελέγχετε όλες τις υπηρεσίες και να περιέρχεσθε υποχρεωτικώς γύρω του Νομού δια να αντιλαμβάνεσθε επιτοπίως περί της εν γένει καταστάσεως του Νομού. Όθεν όλους τους ανωτέρω αναφερομένους λόγους και εν ονόματι της ενορίας μου παρακαλούμε ευαρεστούμενοι όπως διατάξτε να έλθουν τα μηχανήματα, μπουλντόζες και λοιπά να αρχίσει να γίνει η οδός, διότι το μέρος είναι ορεινό και δεν είναι δυνατό να γίνει το χειμώνα και τα χωριά στερούνται τα πάντα, δρόμους, ιατρούς κ.λ.π. και οι χωρικοί φεύγουν  και είναι πολύ λυπηρό. Μετά βαθυτάτου σεβασμού και εκτιμήσεως Ιερεύς Παπαξάνθης ετών 81 φιλόπατρις» (60/864).

Ιερά: Ενοριακός ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου. Με δωρεά  του ομογενούς Νικολάου Τιούλη εργαζόμενου  στην Αμερική κατασκευάσθηκε η εκκλησία του χωριού «Γέννησις της Θεοτόκου», η κατασκευή λεκανών ποτίσματος στη θέση Κυραμαρίδα, Ντάρντα, Λεκάνη και η κατασκευή του αυλόγυρου του Δημοτικού σχολείου. Έγγραφο του προέδρου της κοινότητας στις 20-7-1961. Κοίμησις της Θεοτόκου.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 1 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 1 (από το 1692 και μετά).

Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, υλοτομία, μελισσοκομία. Αποτελεί τουριστικό προορισμό. Στον οικισμό λειτουργούν δύο ξενοδοχεία, ξενώνες “Το Όμορφο Ελάφι” και “PANORAMA”. Ο τόπος προσφέρεται για φυσιολατρικές εξορμήσεις, κυνήγι, ορειβασία.

 

Πληθυσμός:1859=22 στεφάνια. 1913=242. 1920=163. 1928=180. 1940=206. 1951=110. 1961=65. 1971=28. 1981=116. 1991=79. 2001=126. 2011=32. (87^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011).

Σύλλογοι: Εκπολιτιστικός Σύλλογος Πανοράματος Γρεβενών “Η Νέα Γενιά”. Οργανώνει δύο πανηγύρια: α) το Δεκαπενταύγουστο, την παραμονή παραδοσιακό πανηγύρι. Ανήμερα  εκκλησιασμός χτύπημα εικόνας με άτυπο πλειστηριασμό. Ακολουθεί τρανός χορός με τρεις (αρ.3) χορούς «Βασιλικέ μου πλάτανε , Λυχνιστής και Ισμαήλ Αγάς» στον οποίο μπροστάρηδες είναι οι άντρες του χωριού και ακολουθούν οι γυναίκες. Όλοι τραγουδούν χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Πολλοί από τους χωριανούς αναβιώνουν ένα παλιό έθιμο και επιστρέφουν από το εξωκκλήσι στο Πανόραμα με τα πόδια, τραγουδώντας. β)Το επόμενο πανηγύρι είναι στις 8  Σεπτεμβρίου, οπότε και γιορτάζεται  η γέννηση της Θεοτόκου (πανηγύρι της μικρής Παναγίας στην ομώνυμη εκκλησία). Μετά τον εκκλησιασμό, γίνονται επισκέψεις σε όλα τα σπίτια των χωριανών, ξεκινώντας από το σπίτι του παπά, τραγουδώντας και χορεύοντας παραδοσιακά τραγούδια με την συνοδεία μουσικών οργάνων. Σε κάθε σπίτι προσφέρουν Λουκούμι και Τσίπουρο. Καταλήγουν στην πλατεία όπου συνεχίζεται το γλέντι μέχρι το βράδυ. Τρώνε παραδοσιακά, καθώς τόσο το μέρος (η πλατεία του χωριού), όσο και η περίσταση (η γιορτή της Παναγίας), ορίζουν κάτι τέτοιο! Οι χωριανοί μαγειρεύουν γιαχνί και ρύζι με πρόβιο κρέας (που προέρχεται από δωρεές) και κάθονται αντάμα, τρώγοντας, πίνοντας, τραγουδώντας και χορεύοντας! (http://www.panorama-grevena.gr).

Αγροτικός Συνεταιρισμός Πανοράματος Λάβδας 2009.