Νεοχώριον Γρεβενών

78. Νεοχώριον, το (Γουρνάκι)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ"

Γενικά: Ο οικισμός Γουρνάκι, με υψόμετρο 572 μέτρα, μαζί με τη Χολένιστα (Δίπορο) και Σαρακίνα αποτέλεσαν το 1918 την κοινότητα Σαρακίνας. Μετονομάσθηκε σε Νεοχώριον στις 9-9-1950. Οι κάτοικοι του παλιού οικισμού  “Γουρνάκι” άρχισαν να εγκαταλείπουν το χωριό από το 1928. Αρκετοί εγκαταστάθηκαν στους Πυλωρούς. Τα πρώτα σπίτια που κτίστηκαν στον  τόπο που βρίσκεται ο σημερινός οικισμός Νεοχώριον, ήταν το έτος 1939.  Ήρθαν και από άλλα μέρη και δημιούργησαν χειμαδιά στο νέο χωριό. Το 1943 κάηκε το χωριό από Γερμανούς. “Έχει 10 οικίες” (Σχινάς 1866). Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 40  χριστιανοί

Κοινοτικά: Πραγματοποιήθηκε έρανος υπέρ των οικοτροφείων και ορφανοτροφείων τη συγκεκριμένη ημερομηνία 25-3-1937 σε όλους τους οικισμούς σύμφωνα με απόφαση του Νομάρχη.  Ερανική επιτροπή, ο διευθυντής του σχολείου Βασίλειος Καρακάσης, ο Αχιλλέας Λιάκος και Κων\νος Καφετζής, μετά από καταμέτρηση βρέθηκε το ποσό των 25 δραχμών (60/1632). Ο Έπαρχος Σπύρος Κ. Τσιγαρίδας υποβάλλει προς το Νομάρχη Κοζάνης την από 28 Μαρτίου 1953 αίτηση του ημίσεως και πλέον των εκλογέων –κατοίκων των χωρίων Δίπορου και Νεοχωρίου της κοινότητος Σαρακίνης με την οποία ζητούν τη σύσταση ιδίας κοινότητος δια αποσπάσεώς των εκ της κοινότητας Σαρακίνης. Ειδικότερα πρέπει να εξακριβωθούν πλην των άλλων οι πόροι των συνοικισμών τούτων και τα εξ αυτών ετήσια έσοδα τα οποία εισάγονται στην κοινότητα Σαρακίνας, ως και τη βιωσιμότητα της κοινότητας Σαρακίνας μετά την αναγνώριση των συνοικισμών σε κοινότητα. Η κοινότητα σύμφωνα με τις αντιλήψεις του υπουργείου δε θεωρείται βιώσιμη αν δε διαθέτει πόρους, δια την αντιμετώπιση των απαιτουμένων δαπανών διοικήσεως, μισθού γραμματέως, έξοδα παραστάσεως προέδρου, ενοίκιο κοιν. καταστήματος, προμήθεια γραφικής ύλης κλπ. ειδών απαραιτήτων δια το γραφείο της κοινότητος, δια την καταβολή των υποχρεωτικών εισφορών αυτής, δια την εκτέλεση έργων κοινής ωφελείας ίνα ούτω πραγματοποιεί τους κοινωνικούς και δημοσίου χαρακτήρος σκοπούς αυτής (60/675).

            Η επιτροπή αναγνωρίσεως των συνοικισμών Νεοχωρίου, Δίπορου ως κοινότητα αποτελούμενη από το Νομάρχη Γεώργιο Βήχο, Χρ. Μπέλμπα προέδρου Πρωτοδικών Κοζάνης και Βασιλείου Σκουβάκλη Διευθυντού Νομαρχίας και Θεοχ. Κογιαντή αναπληρωτού του κωλυομένου Νομομηχανικού Κοζάνης αποφάσισε  στις 23-2-54 ομοφώνως να απορρίψει την αίτηση των κατοίκων των ως άνω Συνοικισμών της κοινότητος Σαρακίνης περί αναγνωρίσεως των συνοικισμών εις ιδίαν κοινότητα δια το λόγο ότι δεν είναι δυνατόν να καταστεί βιώσιμος επί τη βάσει των σημερινών οικονομικών στοιχείων.

Αρχαιολογικά: Οικισμός περιόδου χαλκού  στην περιοχή «Αγίου Κωνσταντίνου» Διπόρου[1].

Εκκλησίες: Στην παλιά τοποθεσία, παλιό “Γουρνάκι” υπάρχουν οι εκκλησίες της Γεννήσεως της Θεοτόκου (πανηγύρι 8 Σεπτεμβρίου) με έτος κτήσης 1900, ενοριακός ναός, ο Άγιος Αθανάσιος και τα εξωκλήσια του Προφήτη Ηλία και Αγίας Παρασκευής. Στο νέο χωριό, το Νεοχώρι, δεσπόζει στην πλατεία η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με έτος θεμελίωσης το 1964.

Αφιερωτές στη Μονή Αγίου Νικάνορος: Σύνολο αφιερωτών 180 εκ των οποίων 58 της Α΄ γραφής, 119 της Β΄ γραφής και 3 από αφιέρωμα χωραφιού. 

Εκπαίδευση: Μετά  την απελευθέρωση, 1912, λειτουργούσε σχολείο με 12 μαθητές με δάσκαλο το Νικόλαο Κακάλη από Κατάκαλη 17 ετών έναντι μισθού 5 λιρών μαζί με τα τρόφιμα που συντηρούνταν. Το σχολείο χρηματοδοτούνταν από τους γονείς των μαθητών.

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Στεγάζεται σε δημόσιο οίκημα αποτελούμενο από αίθουσα 26 τ.μ.  Φοιτούν 15 μαθητές. Το οίκημα είναι κατάλληλο και δια μελλοντική στέγαση του σχολείου με προσανατολισμό μεσημβρινό (21-9-37) (60/619).

«Μαθητές: 15, 17, 12, 13, 14[2].

Διδακτήριο: Κατάσταση ικανοποιητική. Ανηγέρθη το 1921. Προσανατολισμός μεσημβρινός να ληφθεί υπόψη ότι το σχολείο άρχισε να λειτουργεί από το δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου και ο διδάσκαλος είναι ρωσόφωνος τα αποτελέσματα μπορούν να χαρακτηριστούν ικανοποιητικά οφειλόμενα στην εργατικότητα του διδασκάλου Ιάκ. Συμεωνίδη (12/3/1931).

Υλικό: Έχει 2 θρανία πολύεδρα, ένα κομμάτι πίνακος, 1 μικρό τραπέζι (12/3/1931). Προσετέθη γεωγραφικός χάρτης Ελλάδας μεγάλος (5/11/1931). 3 ακατάλληλα θρανία, 1 πίναξ, 1 χάρτης, τίποτε άλλο (24/6/1937). Ελλιπέστατο σε έπιπλα και εποπτικά μέσα, ακατάλληλα θρανία παλιά (21/5/1939).

Σχολική βιβλιοθήκη: Σχολική βιβλιοθήκη δεν υφίσταται (21/5/1939).

Σχολικός κήπος: Ελλείψει χώρου δεν καλλιεργείται εκτός λίγων μέτρων έμπροσθεν του διδακτηρίου με άνθη και μερικά λαχανικά (5/4/1931). Ιδρύθηκε και καλλιεργήθηκε (14/5/1938). Μικρή έκταση καλλιεργηθείσα πέριξ του σχολείου έχει τον τύπο κήπου σχολικού (21/5/1939).

Φοίτηση: Τακτική. Άτακτη, απόντες 14 (21/5/1939).

Άλλες πληροφορίες: Οι μαθητές παρουσιάζονται κουρελιασμένοι και κάτισχνοι. Το  χωριό δέρνεται από τη φτώχεια (5/11/1931). Υπηρέτησαν από Δεκέμβριο μέχρι 11-4-1939  ο Παπακωνσταντίνου Νικόλαος  νεοδιορισθείς πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Μέχρι 15-5-39 κλειστό.

Διδάσκαλοι: Συμεωνίδης Ιάκωβος, Καρακάσης Βασίλειος, Γκιάτας Κων/νος, Παπακωνσταντίνου Νικόλαος»[3].  

Οικονομία: Η κτηνοτροφία, η καλλιέργεια εύφορων χωριών, η εργατικότητα αποτελούν τους βασικούς παράγοντες ανάπτυξης του οικισμού. Στο χωριό λειτουργεί εργαστήριο τυροκομικών προϊόντων ο Αθανάσιος Δήμζας.

Πληθυσμός: 1859=14 στεφάνια. 1913=119. 1920=112. 1928=68. 1940=81. 1951=98. 1961=151. 1971=135. 1981=151. 1991=152. 2001=138. 2011=116. (45^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 92 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 10.200 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 88 κατοικίες και ο φόρος ήταν 9.440 άσπρα.

Σύλλογοι: Αθλητικός Σύλλογος Νεοχωρίου.

---

[1] Απόστολος Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών. Τόμος Α΄σ.65.

[2]Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 12/3/1931, 5/11/1931, 24/6/1937, 14/5/1938, 21/5/1939.

[3] Τάνια Αποστόλου. Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοϊου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου. Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.