ΣΜΙΞΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

102. Σμίξη, η

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελίδες 386

Γενικά: Χτισμένο στην πλαγιά του όρους Βασιλίτσα σε υψόμετρο 1236 μέτρα. Γειτονεύει με τους οικισμούς Φιλιππαίοι, Αβδέλλα, Σαμαρίνα, Δίστρατο, Πολυνέρι, Πανόραμα, Λάβδα. Το όνομα σύμφωνα με το Χρήστο Ενισλείδη το πήρε από τη συμβολή τη «σμίξη» των δύο ποταμών που περνάνε από το χωριό και όχι από το σμίξιμο των δύο χωριών Μπίγκα» και «Πινακάδες». Χαρακτηριστικό του χωριού οι πολλές πηγές που αναβλύζουν γάργαρα νερά, λειτουργούσαν πολύ παλιά 6 νερόμυλοι, υδροτριβεία, μαντάνια, ντριστέλες, τα καρποφόρα δέντρα καστανιές, καρυδιές, αχλαδιές, οι οξιές, πεύκα, έλατα, κέδρα.

“Έχει 100 οικογένειες, 3 εκκλησίες, 2 χάνια, 8 χιλιάδες πρόβατα και 800 φορτηγά” (Σχινάς 1866).

Κοινοτικά: H κοινότης συστάθηκε με το ΦΕΚ 260^Α στις 31-12-1918 με έδρα τον οικισμό Σμήξη το οποίο διορθώνεται σε Σμίξη στις 16-10-1940. Ο οικισμός Σμίξη στις 7-6-2010 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Γρεβενών. Η κοινότητα καταργείται.

Ο Υποδιοικητής της Υποδιοικήσεως Γρεβενών μετά από επίσκεψή του στον οικισμό στις 5/7/1922 αναφέρει ότι κατοικείται μόνο το καλοκαίρι από 1000 κατοίκους το μεν 1/3 εις την κτηνοτροφίαν τα δε 2/3 εις αγωγείς και συγκεντρωμένους από 1^ης Μαΐου και εφεξής όπως και οι  Σαμαρινιώται.

Το έτος 1925 διορίστηκε στην Αβδέλα ως κοινοτικός ιατρός ο Προκόπιος Διογένους για το χρονικό διάστημα από 20 Μαΐου μέχρι του τέλους του Οκτωβρίου με αποζημίωση 5.000 δραχμών.

Το κοινοτικό συμβούλιο με πρόεδρο τον Αθαν. Νασίκα  διορίζει στις 21-8-37 ληξίαρχο της κοινότητας το Μενέλαο Νασίκα με μηνιαίο μισθό δρχ. 80. (60/589).

Ο Έπαρχος Γρεβενών στις 15-11-40 υποβάλλει προς το υπουργείο Εσωτερικών αντίγραφο αποφάσεως της Διοικούσης Επιτροπής της Κοινότητας Σμίξης «περί διορισμού κοινοτικού φύλακος δια τη χειμερινή περίοδο προς φύλαξη των οικιών των κατοίκων» και ζητά να χορηγηθεί συναίνεση για την έγκριση της αποφάσεως, για τους παρακάτω λόγους. Η κοινότης Σμίξης τυγχάνει καθαρώς θερινή κοινότης. Άπαντες οι κάτοικοι παραχειμάζουν σε διάφορα μέρη της Θεσσαλίας και Μακεδονίας. Ο υπάρχων εις και μόνος κοινοτικός αγροφύλαξ δεν επαρκεί και δεν είναι δυνατή η παραμονή τούτου καθ’ όλον το χρονικό διάστημα. Η αποζημίωση του διορισθησομένου χειμερινού φύλακος θα καταβληθεί δι’ αναλόγου ανταποδοτικού τέλους προκειμένου να εξασφαλίσουν τα υπ’ αυτών εγκαταλειπόμενα οικιακά αντικείμενα».

Ο έρανος του Ε.Ε.Σ το έτος 1958 απέδωσε  180 δραχμές.

Διαβατήρια: Ο Γεώργιος Ιωάννου Πλιάτσικας έβγαλε διαβατήριο το έτος 1925 για Αλβανία  για εμπορικές υποθέσεις του. Γεννήθηκε το έτος 1867. Επίσης ο Χρήστος Γεώργιος Κουπατσιάρης το ίδιο έτος ανανέωσε το διαβατήριό του για Αλβανία, με σκοπό  εμπορικές υποθέσεις του. Γεννήθηκε το έτος  1878. 

Εκπαίδευση: ΄Εχει 309 κατοίκους  και αυτοί ξαναγυρίζοντας κοντά στο Μάιο συμφωνούν δάσκαλο αλληλοδιδάκτη που διδάσκει τα ελληνικά. Ο μισθός του είναι 1000 γρόσια αμειβόμενος από την  εκκλησία, φοιτούν γύρω στους 60 μαθητές (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Ο Νομάρχης στις 15-7-37 αναφέρει στον πρόεδρο της κοινότητας ότι μετά από έγγραφο του επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Γρεβενών για την καλυτέρα και αρτιωτέρα λειτουργία του θερινού  σχολείου της κοινότητας όπως εισηγηθεί στο κοινοτικό συμβούλιο τη διάθεση του ποσού των 5000 δραχμών το οποίο θα υποβληθεί στον Έπαρχο για έγκριση.

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: «Οίκημα κοινοτικόν. Αποτελείται εκ τεσσάρων δωματίων. Σύνολο μαθητών 182.(40, 66, 53, 23). Το σημερινό οίκημα είναι ακατάλληλο για τη μελλοντική στέγαση του σχολείου διότι η επιφάνεια των δωματίων και ο χώρος αυτών είναι δυσανάλογος προς τον αριθμό των φοιτώντων μαθητών. Τα διαμερίσματα των δωματίων είναι ξύλινα εκ σανίδων κατά το ήμισυ, άνωθεν ανοιχτά ώστε η διδασκαλία να καθίσταται δύσκολος. Το κτίριο είναι ετοιμόρροπο και βρίσκεται κτίριο υπό κατασκευή» (60/619).

Ο επιθεωρητής αποσπά για το θερινό σχολείο Σμίξης τον Ιωάννη Σαμπανίδη  του 1/ταξίου Τρικόρφου ως διευθυντής από 15^ης Ιουνίου μέχρι 15^ης Σεπτεμβρίου, το Νικόλαο Γκιάτα του 1/ταξίου Λάβδας από 13^ης Ιουνίου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου, τον Ιορδάνη Υφαντίδη του 1/ταξίου Ελευθέρου Α΄  από 2 Ιουλίου μέχρι 15 Σεπτεμβρίου. Στο νηπιαγωγείο η νηπιαγωγός Βατολάκκου Κλεονίκη Ευθυμιάδου από 20 Ιουνίου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου (30-6-1938 ΑΒΕ70 ΣΑΕ 49).

           Επισιτιστική βοήθεια: Ο Έπαρχος Γρεβενών με επείγον τηλεγράφημα προς τον πρόεδρο της κοινότητας Σμίξης στις 18-12-45  με έδρα τον Τύρναβο ζητά να προσέλθει για παραλαβή 135 τεμαχίων κλινοσκεπασμάτων προς διανομή σε πυροπαθείς οικογένειες (60/164). Σύμφωνα με το Μητρώο τροφοδοτουμένων κοινοτήτων 87 κάτοικοι του χωριού λάμβαναν τρόφιμα το καλοκαίρι του 1950 από το κέντρο διανομών τροφίμων. 

Ιερά: Αγίου Νικολάου ανατολικά με έτος κτίσης 1750 ενοριακός ναός, Αγίου Αθανασίου διακόσια μέτρα νοτίως (κοιμητηριακός), Αγίου Γεωργίου δυτικά 1870 και τα εξωκλήσια μικρότερα των εκκλησιών του Προφήτη Ηλία, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Παντελεήμονος. Πανηγύρι τέσσερις ημέρες τον δεκαπενταύγουστο. Στον κώδικα αρ.201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας αναφέρεται ως Σμήξη χωρίων με 6 αφιερωτές της Α΄ Γραφής και 5 της Β΄  Γραφής.

Κατοχή: 5-6 Ιουλίου οι Γερμανοί έκαψαν 185 σπίτια του χωριού.

Ξενητειά: Από το 1900 ως το 1912 λόγω ανεργίας ξενιτεύτηκαν για την Αμερική 144 άρρενες. Εκεί ίδρυσαν σύλλογο με την επωνυμία  “Άγιος Νικόλαος”.  

Οικονομία: Υλοτόμοι, κατασκεύαζαν οικιακά ξύλινα σκεύη, κτηνοτροφικά, γεωργικά εργαλεία. Κτηνοτρόφοι. Κυρατζήδες (μεταφορείς προϊόντων). Το 1937 λαναριστήριο υπήρχε του Δημητρίου Μπουκουβάλα. 

Πεσόντες:α)Λοχίας Μακρυγιάννης Στέργιος του Ιωάννη, 1913, ΙΧ όρχου Πυροβολικού, Ποντζάρε, 21-11-40. β) Παπαγεωργίου Απόστολος του Ιωάννη, 1916, 27ΣΠ, Μνήμα Γραίας Κάμια στις 5-4-41.γ)Σακελλαρίου Γεώργιος του Αθανασίου, 1918, 6^η Μοίρα Αντιαεροπορικού Πυροβολικού. Φονεύτηκε  στα Ιωάννινα σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 30-12-40 (ΔΙΣ).

Πληθυσμός: 1940=586. 1951=-. 1961=1. 1971=4. 1981=208. 1991=491. 2001=509. 2011=454. (6^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 53 κατοικίες και ο φόρος ήταν 5.707 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 87 κατοικίες και ο φόρος ήταν 5.100 άσπρα.

              Σύλλογοι: Φιλεκπαιδευτική αδελφότης Σμιξιωτών «ο Άγιος Νικόλαος» Σκοπός εκπαιδευτικός (27-12-1923). Σύλλογος αγωγέων Σμίξης «Άγιος Γεώργιος» (19-3-31). Μορφωτικός και Λαογραφικός Σύλλογος Σμιξιωτών η «Ωραία Βασιλίτσα» ιδρύθηκε το 1960. Διαθέτει ιδιόκτητο ξενώνα στη Σμίξη.  Από τις εκδηλώσεις η διοργάνωση το 8ο αντάμωμα των Βλάχων της Πίνδου  το Σάββατο 11 Αυγούστου 2012 στη Σμίξη Γρεβενών, με τη συμμετοχή χορευτικών των γειτονικών χωριών Αβδέλλα, Δίστρατο, Κρανιά, Περιβόλι και Σαμαρίνα.