Τρίτη 1 Απριλίου 2014

Πρόσβορον Γρεβενών






96. Πρόσβορον, το

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386. Κοζάνη 2018
Γενικά: Ο οικισμός είναι χτισμένος σε υψόμετρο 980 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς την Αλατόπετρα, Μεσολούρι, Φιλιππαίοι. Ο τόπος είναι διάσπαρτος με πηγές. Το χωριό χαρακτηρίζεται ως Κοπατσιαροχώρι και οι κάτοικοι Κοπατσιαραίοι λόγω των υπαρχόντων θάμνων βελανιδιάς.

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται ως έδρα κοινότητος Δέλινου. Το 1927 μετονομάζεται σε Πρόσβορο, το 1997 εντάσσεται στο δήμο Θ.Ζιάκα και το 2010 στο Δήμο Γρεβενών. Στις κοινοτικές  εκλογές του 1925 ψήφισαν 28 εκλογείς. Εκλέχτηκαν: Δημήτριος Λώλας 17, Χρήστος Στ. Κώτας 15, Γεώργιος Στεργιούλας 13, Δημήτριος Ντακούμας 13, Στέργιος Γ. Στεργιούλας 13, Δημήτριος Ι. Γκάλιας 11. Σύμφωνα με έκθεση του ακόλουθου του Επαρχείου Γρεβενών Αθανασίου Μπούρμπου στη θέση «Παναγία» νεκροταφείο του χωριού Προσβόρου κείνται οι τάφοι των Ιταλών στρατιωτών. Είναι σε χωριστό μέρος του νεκροταφείου από τους τάφους των εντοπίων. Υπάρχουν τεμάχια σανίδων που αυτά ήταν σταυροί και εκεί ήταν αναγεγραμμένοι στα ελληνικά  οι ταυτότητες των πεσόντων. Οι τάφοι των Ιταλών στρατιωτών είναι πάνω από 100 (60/360).

Εκπαίδευση: Στις 19-11-32 η σχολική επιτροπή αποφάσισε ως επείγουσα εργασία την αντικατάσταση των κεράμων του δημοτικού σχολείου Προσβόρου.
        “Το σημερινό κτίριο του σχολείου κατασκευάστηκε το 1924 με πελεκητή πέτρα. Εντοιχισμένη πέτρα στην πρόσοψη ανάμεσα στα παράθυρα λέει: «Ιδρύθη Δαπάνη Αδελφότητος Δελνιωτών 15  Σεπτεμβρίου 1924» και συνεπώς θα πρέπει το σχολείο να λειτούργησε ως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου το Σχολείο δε λειτούργησε. Επαναλειτούργησε το 1950-51 με 45 μαθητές. Στην πενταετία 1954-1960 είχε περί τους 15-20 μαθητές και κάθε χρόνο στην τότε χωμάτινη πλατεία επί δασκάλου Λιτόπουλου Αγαθάγγελου γίνονταν γυμναστικές επιδείξεις (χρονιές στο Πολυνέρι) και γιορτή αποφοίτησης-απονομής Απολυτηρίων. Το χειμώνα για τη θέρμανση του σχολείου κάθε μαθητής έφερνε από το σπίτι του ένα ξύλο. Το τελευταίο μαθητολόγιο ήταν τη σχολική χρονιά  1980-1981 με έναν μαθητή και το σχολείο καταργήθηκε (έκλεισε) το  1982 εξαιτίας του μικρού αριθμού μαθητών ως αντιοικονομική η λειτουργία του. Σήμερα στο σχολείο στεγάζεται το Μουσείο του Μορφωτικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου των Απανταχού Προσβοριτών http://www.prosvoro.gr”.

Ιερά: Άγιος Δημήτριος 1870, ενοριακός ναός, το καμπαναριό χτίστηκε το 1933 με πελεκητή πέτρα και έχει ύψος 12μ. Προφήτης Ηλίας όπου και πανηγυρίζει. Άγιος Νικόλαος, Παναγία.  Στον κώδικα αρ.201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας αναφέρεται ως Δέλβινο χωρίον με τέσσερις αφιερωτές της Α΄ Γραφής (1534-1692) και δύο της Β΄ Γραφής από το 1692 και εντεύθεν.

Οικονομία: Η κοινότης Προσβόρου  στις 22-1-39 αναφέρουν στο Νομάρχη Κοζάνης ότι λόγω του  κατωφερούς και του ανωμάλου εδάφουςδεν μπορούν να κατασκευασθούν αλώνια κοντά στο χωριό.Οι πλείστοι των κατοίκων της κοινότητος είναι κτίσται και ποιμένες ασκούντες το επάγγελμα μακράν των οικογενειών. Η όλη εργασία της καλλιέργειας των σιτηρών πίπτει στους ώμους των γυναικών και αν εφαρμοσθείη διαταγή λειτουργίας αλωνιών εκτός του χωριού θα δούμε το θλιβερό θέαμα γυναικός φερούσης επί των ώμων και λίκνον[1] και εντός αυτού, κλαίων το θηλάζον τέκνον της.Ζητούν την ανάκληση της διαταγής και ο αλωνισμός διενεργείται επί των σημερινών αλωνίων.

Αίτησις Τζιάλλα Αχιλλέα του Νικολάου, κατοίκου Προσβόρου Γρεβενών  και εξασκούντος το επάγγελμα του σιδηρουργού, προς το δασοφύλακα Κνίδης δια του Δασαρχείου Σιατίστης στις 14-5-53 παρακαλεί να του εγκρίνει άδεια ξυλεύσεως επί θαμνοειδών κέδρων των δασικών θέσεων Αγαλαίων και Κολοκυθακίου, προκειμένου να προβεί εις την παρασκευή ξυλανθράκων μέχρι ποσού 250 οκάδων για να τα χρησιμοποιήσει στην εργασία του ως σιδηρουργού.      
Λειτουργούσαν δύο νερόμυλοι εκ των οποίων ένας εκκλησιαστικός (Παπαδημητρίου. Σελίδες ιστορίας  Γ΄ σελ.39).

Πληθυσμός: 1859=12 στεφάνια. 1913=332. 1920=186. 1928=317. 1940=369. 1951=173. 1961=181. 1971=95. 1981=169. 1991=105. 2001=186. 2011=39. (83ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011. Τον ίδιο πληθυσμό εμφανίζει και το Δοτσικό). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 21 κατοικίες και ο φόρος ήταν 2.778 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 27 κατοικίες και ο φόρος ήταν 4.500 άσπρα.
 Μείωση στον πληθυσμό του χωριού καταγράφηκε στη διάρκεια του Εμφύλιου πολέμου όταν περί τις 30 οικογένειες (περί τα 120 άτομα) το 1948 -1949 με τη θέληση τους ή όχι πήγαν στις σοσιαλιστικές χώρες από τις οποίες μερικοί γύρισαν  το 1954 και μετά[2]

            Πεσόντες: Στο μικρασιατικό πόλεμο 2, στον εμφύλιο οκτώ (αρ.8) www, prosvoro.gr
Σύμφωνα με την κοινότητα Προσβόρου ο Πλιάτσικας Ηλίας του Δημητρίου εκτελέσθηκε υπό των Γερμανών στη Βουδορίνα Βοϊου στις 6/7/44 (30-1-59 ΓΑΚ Κοζάνης ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1234).

Σύλλογοι: Φιλεκπαιδευτική αδελφότης Δελνιωτών. Σκοπός: Εκπαιδευτικός (21-12-24).  Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Προσβοριτών με έτος ιδρύσεως 1978. Καινοτόμα δραστηριότητα η βραδιά του Συλλόγου που πραγματοποιείται το πρώτο δεκαήμερο Αυγούστου στην πλατεία του χωριού με συνεστίαση των κατοίκων με φαγητά και γλυκά που ετοιμάζουν οι γυναίκες του χωριού.




[1] κούνια βρέφους
[2] http://prosvoro.gr/politistikos-sullogos.










Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου