Σιταράς Γρεβενών

101.Σιταράς, ο 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός είναι χτισμένος σε υψόμετρο 761 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς το Κηπουρείον, Αιμιλιανός, Γεωργίτσα.

“Έχει 40 οικογένειες, εκκλησία, άχυρο, κριθή, βρύση” (Σχινάς).

Κοινοτικά: Ο οικισμός στις 31-12-1918 ορίζεται ως έδρα της κοινότητος Σιτόβου. Μετονομάζεται στις 1-2-1927 σε Σιταράς. Στις 4-12-1997 εντάσσεται στο δήμο Γόργιανης και στις 7-6-2010 στο Δήμο Γρεβενών. Στις κοινοτικές εκλογές του 1925  ψήφισαν 49. Εκλέχτηκαν: Δημήτριος Β. Τόλιος 30, Δημήτριος Χρ. Ρίγγος 28, Γεώργιος Παπαδημητρίου 28, Ιωάννης Αλ. Αλεξίου 28, Στέργιος Ν. Μπάτζιος 28, Σωτήριος Δ. Αγόρου 26, Ιωάννης Αθ. Στεφανής 23, Δημήτριος Παπαϊωάννου 19  και Γεώργιος Δ. Ζυγούρας 18.

Ο έρανος υπέρ του Ε.Ε. Σταυρού  στις 21-9-1958 ανήλθε στο ποσό των 105 δραχμών, από το χωρίο Σιταρά 67 κι από το συνοικισμό της Γεωργίτσης 38. Η επιτροπή που πραγματοποίησε τον έρανο αποτελούνταν από το Δημήτριο Θεοχάρη πρόεδρο της κοινότητας, το Στάμο Στέργιο δάσκαλο του Σιταρά κι από τον ιερέα Νικόλαο Ρίγγο. 

Αρχαιότητες: Αρχαίος οικισμός  στο ύψωμα “Αγία Κυριακή” (Σαμσάρης).

Εκπαίδευση: Έχει 152 κατοίκους, υπάρχει κοινός δάσκαλος με ετήσιο μισθό 500 γροσίων, από την εκκλησία, μαθητές 15. (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: «Στεγάζεται σε παλαιό οίκημα ανήκον σήμερα στη σχ. Εφορεία Σιταρά. Ανηγέρθη το έτος 1885 δαπάνη του ιερού Ναού της κοινότητας «Αγίας Κυριακής» αποκλειστικώς για διδακτήριο. Είναι τελείως ακατάλληλον δια μελλοντική στέγαση του σχολείου, διότι οι τοίχοι, το δάπεδον, η οροφή, οι υελοστάται των παραθύρων και όλο το κτίριον με μία λέξη είναι μία τρώγλη και όχι διδακτήριον. Από το δάσκαλο κατεβλήθη υπεράνθρωπη προσπάθεια δια την ανέγερση τοιούτου αλλά εστάθη αδύνατον διότι η οικονομική κατάσταση των κατοίκων δεν επιτρέπει. Διατίθενται οι κάτοικοι ευχαρίστως να μετακομίσουν άπαντα τα υλικά  κι ακόμη διαθέτουν το ποσό των 15.000 δραχμών» (60/619).

Ο επιθεωρητής με απόφασή του αποσπά το διδάσκαλο Ιωάννη Κυρατζή  εκ του δημοτικού σχολείου Σιταρά στο τοιούτο του Αιμιλιανού για να μη διακοπεί η λειτουργία του λαϊκού συσσιτίου δεδομένου ότι εστρατεύθη ο υπηρετών δημοδιδάσκαλος Αθανάσιος Καραμίτζας (22-2-41 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52).

Επισιτιστική βοήθεια: Αναφορά προέδρου κοινότητας Σιταρά στις 30-11-45  επαρχίας Γρεβενών, προς το Γενικό Διοικητή Δυτ. Μακεδονίας αναφέρει ότι η κοινότητα και ο συνοικισμός Γεωργίτσης απέχουν από τα Γρεβενά 30 χιλιόμετρα. Το χειμώνα φράζουν την οδό δύο μεγάλοι ποταμοί. Η οδός κατά τους τρεις μήνες του χειμώνος καθίσταται αδιάβατος λόγω της πολύ χιόνος που πίπτει. Δια τούτο ζητούν τα τρόφιμα της ΟΥΝΡΑ δια τον χειμώνα  να δοθούν όλα μαζί όπως συμβαίνει και σε άλλα ορεινά χωριά της περιφερείας.

Ιερά: Ενοριακός ναός είναι η Αγία Κυριακή και πανηγυρίζει στις 7 Ιουλίου. Εξωκλήσι Αγίου Νικολάου που περιβάλλεται από υπεραιωνόβιες βελανιδιές.

Το εκκλησιαστικό συμβούλιο ζητεί  από το νομάρχη μέσω Μητροπόλεως τη διενέργεια εράνου υπέρ της αποπεράτωσης του ναού της «Αγίας Κυριακής». Αναφέρει ότι η κοινότητα Σιταρά ευρίσκεται σε ακριτική περιοχή, ορεινή και οικονομικώς άπορη, οι οικογένειες συμποσούνται σε πεντήκοντα. Το χωρίον κατά τη διάρκεια της πολεμικής περιόδου 47-50 εδοκιμάσθη σκληρώς μετατρεπέντος σε ερείπια, εκ πυρκαϊών και βομβαρδισμών. Ο έρανος θα πραγματοποιηθεί από 10 Σεπτεμβρίου 1960 ως 30 Νοεμβρίου στην επαρχία Γρεβενών. Η ερανική επιτροπή θα απαρτίζεται από τους Νικόλαο Ρίγγο ιερέα, Νίκου Αθανάσιο, Μπάτζιου Παναγιώτη, Θεοχάρη Γεωργίου, Παναγιωτόπουλου Γεωργίου, Ρίγγου Βάιου και Ζέρβα Ηλία. Ο Μητροπολίτης αποστέλλει  αναφορά στο νομάρχη και η άδεια χορηγείται. Στην αναφορά του επισημαίνει ότι το χωριό στερείται άλλου ναού για εκκλησιασμό  κι ότι οι κάτοικοι αδυνατούν να αποπερατώσουν την εκκλησία εξ ιδίων πόρων.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 0 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 1 (από το 1692 και μετά).

Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, κτηνοτροφία και μελισσοκομία. Λειτουργούσε ένας νερόμυλος. Η προβλεπόμενη παραγωγή για καλλιέργειες το 1933  σύμφωνα  με τον πρόεδρο της κοινότητας Νικ. Πούλιο ήταν  σε οκάδες καπνός 25, γλεύκος 3.000, ρόβη 2.500, αραβόσιτος ξηρικός 60.000.

Πεσόντες: Μπάτζιος Δημήτριος του Στέργιου, γεν. 1917, 3^ου Μ/Κ Συντάγματος Ιππικού, απεβίωσε στο Νοσοκομείο Κιλκίς, 16-4-41.

            Πληθυσμός: 1913=178. 1920=160. 1928=176. 1940=207. 1951=195. 1961=186. 1971=117. 1981=101. 1991=63. 2001=84. 2011=20. (99^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 22  κατοικίες και ο φόρος ήταν 2.305 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 36 κατοικίες και ο φόρος ήταν 4.500  άσπρα.

            Δημήτριος Ρίγγος Από το Σιταρά καταγόταν ο ιατρός Δημήτριος Ρίγγος (1940-2013), αρχικά ως αγροτικός ιατρός στο ιατρείο Ζιάκα (1970-1973) και στη συνέχεια στο νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε νομάρχης Γρεβενών την τετραετία 2003 - 2006, πρόεδρος του Συλλόγου των εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών 1975-80. ‘Εχει συγγράψει τρία ιατρικά βιβλία: Το σύνδρομο της αναπνευστικής δυσχέρειας (Θεσσαλονίκη, 1980, University), Η αιμοδυναμική αντιμετώπιση του πάσχοντα της Μ.Ε.Θ. (Θεσσαλονίκη, 1997, Μάιανδρος) και  Η ιστική οξυγόνωση (Θεσσαλονίκη, 2002, Α. Τσιατσάνης). 

Ασχολήθηκε με την παράδοση, τη λαογραφία του Νομού Γρεβενών, έγραψε δύο λαογραφικά βιβλία: Τα Πασχαλόγιορτα στα Γρεβενά και Τα Λαογραφικά του Σπηλαίου Γρεβενών (www.dhmhtriosriggos).