(21η) ΚΡΟΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ

ΚΡΟΚΟΣ

Γράφει η Δέσποινα Σαμαρά Τάξη Δ΄ 10 Νοεμβρίου 2010

Ο Κρόκος είναι το μεγαλύτερο από όλα τα χωριά του Νομού Κοζάνης. Είναι χτισμένος σε πεδιάδα, νότια της Κοζάνης σε απόσταση 5 χιλιόμετρα από αυτή. Παλιά ονομαζόταν Γκόμπλιτσα αλλά αργότερα μετονομάστηκε Κρόκος παίρνοντας το όνομά του απ’ το περιζήτητο προϊόν που παράγει.
Τα χωριά που βρίσκονται γύρω του είναι η Άνω Κώμη, η Καρυδίτσα, τα Πετρανά.
Εντυπωσιάζει τον επισκέπτη από την πρώτη στιγμή με τα ωραιότατα και περιποιημένα σπίτια του, τους ασφαλτοστρωμένους δρόμους του, αλλά και τα γραφικά εξωκλήσια που βρίσκονται σε ειδυλλιακές τοποθεσίες.
Οι κάτοικοι εργατικοί και φιλόξενοι, πιο παλιά είχαν σαν κύρια ασχολία τη γεωργία. Καλλιεργούσαν δημητριακά, αλλά κυρίως καλλιεργούσαν το γνωστό κρόκο (σαφράν). Εργατικοί όπως ήταν, έγιναν οικοδόμοι, επιπλοποιοί, σιδηρουργοί, μαρμαράδες και αναδείχθηκαν σ’ όλα τα επαγγέλματα. Πολλοί όμως ακόμη και σήμερα καλλιεργούν μεγάλες εκτάσεις με κρόκο.
Η σημερινή καλλιέργεια στην περιοχή της Κοζάνης ήρθε γύρω στον 17ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα το 1732 από Κοζανίτες εμπόρους που δραστηριοποιούνταν στην Αυστρία. Όμως ο κρόκος είναι γνωστός από πολύ παλιά, γιατί τον αναφέρουν όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Όμηρος, ο Πίνδαρος, ο Αισχύλος. Από τα άνθη του φυτού προέρχεται ο κόκκινος κρόκος που έχει μεγάλη αξία και χρησιμοποιείται ως χρωστική και αρωματική ουσία για τη βαφή υφασμάτων, στη μαγειρική, στην ποτοποιία, αρτοποιία και στην φαρμακευτική. Παλιά πουλούσαν μόνοι τους τον Κρόκο ή τον αντάλλασσαν με άλλα προϊόντα ως το 1928 που ιδρύθηκε ο πρώτος αναγκαστικός συνεταιρισμός και ανέλαβε την πώληση και την προώθησή του στο εξωτερικό.
Στο κέντρο του χωριού κοντά στην πλατεία που έχει διαμορφωθεί από την αρχή, είναι χτισμένος ο Ναός του Αγίου Νικολάου. Χτίστηκε το 1980 στη θέση του παλιού ναού που είχε χτισθεί το 1872 και κατεδαφίστηκε το 1974. Δίπλα του όμως έχει παραμείνει και δεσπόζει το όμορφο καμπαναριό, στολίδι του χωριού που έχει χτισθεί από το 1900.
Γάργαρα και άφθονα νερά υπάρχουν στο βαθούλωμα της Αγίας Παρασκευής, «Λάκκος» όπως ονομάζεται από τον οποίο μετέφεραν παλιά οι κάτοικοι νερό με τα «γκιούμια» στα σπίτια τους. Εκεί είναι χτισμένη και η εκκλησία της Αγ.Παρασκευής που χτίστηκε το 1912 και έσωσε με το θαύμα της το χωριό από βέβαιο θάνατο.
Το 1943 στα χρόνια της κατοχής το χωριό περικυκλώθηκε από τους Γερμανούς, οι οποίοι απειλούσαν ότι θα το κάψουν αν δεν τους φανερώσουν τα όπλα.
Τότε ένας θεόσταλτος λαγός, πετάχτηκε από την αυλή και άρχισε να τρέχει προς το ρέμα. Οι Γερμανοί άρχισαν να κυνηγούν το λαγό και ξέχασαν την αποστολή τους. Η Αγία Παρασκευή με το ΣΩΤΗΡΑ λαγό που έστειλε, έσωσε τον Κρόκο από βέβαια καταστροφή αφού απέτρεψε τους βαρβάρους να μπουν στην εκκλησία και να βρουν τα όπλα που πράγματι υπήρχαν εκεί. Αλλά και όταν οι Γερμανοί έριξαν πέντε βόμβες γύρω από την εκκλησία για να καταστρέψουν το χωριό, η Αγ.Παρασκευή το προστάτευσε και δεν εξερράγη καμία. Ακόμη θυμάται ο παππούς μου τις τεράστιες σιδερένιες οβίδες που βρίσκονταν μέσα στο λάκκο, την πηγή, όταν ήταν μικρός.
Άλλα εξωκλήσια του Κρόκου είναι του Αγίου Πνεύματος με το πανέμορφο δασάκι μπροστά στην είσοδο της εκκλησίας, του Αγ. Κων/νου και Ελένης πάνω στο λόφο που το έχτισαν οι φαντάροι όταν γύρισαν από τον πόλεμο, της Αγ. Τριάδος κ.ά.
Το χωριό μου έχει δύο δημοτικά σχολεία. Το πρώτο σχολείο ιδρύθηκε το 1872 από πέτρες που περίσσεψαν από την ανέγερση του Ναού του Αγ. Νικολάου, ενώ πολύ αργότερα ιδρύθηκε το 6/θέσιο 1ο Δημοτικό σχολείο το 1919 που λειτούργησε και σαν απογευματινό γυμνάσιο ώσπου να ιδρυθεί το 2ο Δημοτικό σχολείο το 1989 που λειτουργεί και ως γυμνάσιο.
Το χωριό διαθέτει ταχυδρομείο με τραπεζικό χαρακτήρα εξυπηρετώντας τους κατοίκους και Αγροτικό ιατρείο για την καλύτερη ιατρική περίθαλψή τους.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε για το σημαντικό πολιτιστικό σύλλογο «Ιωακείμ Λιούλιας» που ιδρύθηκε το 1978 και έλαβε μέρος με πολλές διακρίσεις, σε λαογραφικές έρευνες, φεστιβάλ, διεθνή συνέδρια, αναβίωσε πατροπαράδοτα έθιμα και κάθε χρόνο λαμβάνει μέρος στις καρναβαλικές εκδηλώσεις της Κοζάνης.