Κεφάλαιο 22. ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ 1878-1920
ΔΑΠΑΝΗ ΣΥNΔΕΣΜΟΥ
ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ
Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ 1997
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1878. Δολοφονήθηκε από πολιτικούς του αντιπάλους το 1920. Η οικογένειά του καταγόταν από τη Β. Ήπειρο, η οποία κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας εγκαταστάθηκε στο Βογατσικό της Καστοριάς.
Οι πρόγονοί του
Ο πρόγονός του Μάρκος Δραγούμης (1770-1854) υπήρξε
μέλος της φιλικής Εταιρείας. Πήρε μέρος στις εθνοσυνελεύσεις της Ερμιόνης 1825 και Τροιζήνας 1827.
Ο γιος του Μάρκου, Νικόλαος Δραγούμης (1809-1879) υπηρέτησε την πατρίδα από πολλές πολιτικές θέσεις, διετέλεσε
υπουργός Εξωτερικών (1862), ασχολήθηκε με τα γράμματα,
εξέδιδε το περιοδικό «Πανδώρα» και πολλά συγγράμματα.
Ο γιος του Νικόλαου, Στέφανος Δραγούμης (1842-1923), νομικός, εκλέχτηκε πολλές φορές βουλευτής στην Αττικοβοιωτία, διετέλεσε υπουργός των εξωτερικών, το 1912-13 έγινε ο πρώτος διοικητής της ελεύθερης Κρήτης, συνέβαλε σημαντικά στην οργάνωση του Μακεδονικού αγώνα, αγωνίσθηκε για τη διανομή των τσιφλικιών της Θεσσαλίας, φρόντισε για την αποκατάσταση των προσφύγων κατά τους διωγμούς της Βουλγαρίας το 1908, έγραψε βιβλία πολιτικού και φιλολογικού περιεχομένου
Ο Φίλιππος, γιος του Στέφανου Δραγούμη εκλέχτηκε βουλευτής Φλώρινας το1920, 26, 32, 33, 35, 36. Διετέλεσε υπουργός Β. Ελλάδος (1932-34), Στρατιωτικών (1946-47), Εξωτερικών (1952), Εθνικής Αμύνης (1963). Διετέλεσε πρόεδρος πολλών συλλόγων.
Η προσφορά του στο Μακεδονικό αγώνα
Ο Ίων Δραγούμης γιός του Στέφανου και αδελφός του Φίλιππου σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Το 1897 παίρνει μέρος ως εθελοντής στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Το 1902 ζητά και διορίζεται γραμματέας του ελληνικού προξενείου του Μοναστηρίου. Η Μακεδονία και ιδιαίτερα οι περιοχές της ιδιαιτέρας του πατρίδας κινδυνεύουν από τη δράση του βουλγαρικού κομιτάτου. Πολλά χωριά αρνούνται το Πατριαρχείο, τάσσονται με την Εξαρχία, την εκκλησία της Βουλγαρίας. Με την τοποθέτησή του δραστηριοποιείται άμεσα. Έχοντας ως όπλο τα πολιτικά βιώματα της οικογένειας προπαρασκευάζει το κλίμα για οργάνωση του Μακεδονικού χώρου βροντοφωνάζοντας σε κάθε ευκαιρία. «Είναι καιρός πλέον να εγερθεί από τη νάρκη πας Έλλην και να αναλάβει τον αγώνα για τη διάσωση της Μακεδονίας. Έλληνες, άν σώσωμεν τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει».
Την επανάσταση του 1821 την προετοίμασε η μυστική, συνωμοτική, πατριωτική οργάνωση «Φιλική Εταιρεία» που ιδρύθηκε το 1818 στην Οδησσό της Ρωσίας. Το ίδιο έκανε κι ο Ίων, ίδρυσε την Εθνική Άμυνα. Την πρώτη οργάνωση την ίδρυσε στο Μοναστήρι, στην έδρα του ελληνικού προξενείου. Η τριμελής επιτροπή στελεχώθηκε από τον τραπεζίτη Αργύριο Ζάχο από τη Σιάτιστα, τον έμπορο Θεόδωρο Μόδη από το Μοναστήρι και το φαρμακοποιό Φίλιππο Καπετανόπουλο από τους Πύργους (Κατράνιτσα) Εορδαίας. Ο Καπετανόπουλος διατηρούσε φαρμακείο στο Μοναστήρι. Έπεσε για τη Μακεδονία σε συμπλοκή με τον τουρκικό στρατό στο Νερέτι (Πολυπόταμος) της Φλώρινας στις 19 Σεπτεμβρίου 1904.
Γράφει ο Παύλος Μελάς για τον Καπετανόπουλο. «Είναι τριακονταετούτης, υψηλός, ωραίος και συμπαθέστατος, φαρμακοποιός. Αυτός μου έγραψε εκ Νεβέσκης (Νυμφαίο Φλώρινας) παρακαλών να επισπεύσω στη Βελκαμένη (Δροσοπηγή Φλώρινας) άφιξή μoυ, διότι οι Βούλγαροι των περιχώρων άρχισαν να την απειλούν. Είναι μέλος του εν Μοναστηρίω τριμελούς συμβουλίου της Αμύνης και ήλθε να καταταγεί στο σώμα μου. Και εγώ και οι παριστάμενοι προσπαθούμε να τον αποτρέψουμε, αλλά δεν ακούει κανένα. Είναι ήδη έτοιμος με το όπλο και την κάπα του…».
Επίσκεψη στην Κοζάνη
Το 1902 επισκέπτεται την Κοζάνη. Ιδρύει το «Εθνικόν Κέντρο Αμύνης». Αποστολή της ήταν η προετοιμασία του ένοπλου Μακεδονικού αγώνα, η μέριμνα σίτισης ανταρτικών σωμάτων, η περίθαλψη τραυματιών κι απόρων οικογενειών, η μεταφορά και αποθήκευση όπλων, η ενίσχυση του εθνικού φρονήματος των ελλήνων, κύρια η προσήλωσή τους στο Πατριαρχείο.
Πρώτα μέλη του Εθνικoύ Κέντρου Αμύνης ορκίσθηκαν ο Γεώργιος Μεταξάς ιατρός, ο Νικόλαος Μουμουζιάς ιατρός, ο Παναγιώτης Λιούφης γυμνασιάρχης. Αργότερα η Επιτροπή Εθνικής Αμύνης Κοζάνης συμπληρώθηκε με τους Νικόλαο Ρεπανά, Κων\νο Δρίζη, Στέργιο Παπαργυρούδη, Εμμανουήλ Στεργίου, Βασίλειο Γκίμπα κι άλλους δημογέροντες και προκρίτους.(9\15)
Η αποστολή του δεν σταμάτησε στην Κοζάνη. Περιόδευσε σε όλες τις πόλεις της Μακεδονίας, ίδρυσε επιτροπές, οργάνωσε τις ορθόδοξες κοινότητες οι οποίες κινδύνευαν από τους Βούλγαρους σχισματικούς. Έφτασε μέχρι το Σιδηρόκαστρο, Σέρρες, Νευροκόπι, Δράμα. (17\90) Συμπαραστάτες βρήκε τους δημογέροντες, τον κλήρο κάθε οικισμού. Η αδερφή του Ναταλία ήταν σύζυγος, του πρωτομάρτυρα του Μακεδονικού αγώνα, Παύλου Μελά.
Κοντά στους εθνικούς αγώνες
Τα έτη 1907-1908 υπηρέτησε στην ελληνική πρεσβεία της Κων\πολης οργανώνοντας τους εκεί Έλληνες και διευρύνοντας το Μακεδονικό κομιτάτο στην Ανατολή. Την περίοδο 1909-1911 υπηρετεί ως διπλωμάτης στις πρεσβείες Ρώμης-Λονδίνου. Το 1911 οργανώνει συνέδριο στην Πάτμο με αίτημα την ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα. Η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου πραγματοποιήθηκε στις 7 Μαρτίου 1948.
Εθελοντής στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13. Κατατάσσεται στον απελευθερωτικό στρατό με το βαθμό του δεκανέα. Λόγω της πολύπλευρης μόρφωσης αποσπάται στο στρατηγείο.
Μετά τη μάχη των Γιαννιτσών συνοδεύει τους Έλληνες επιτελείς στη Θεσσαλονίκη προς διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων μετά του Ταξίμ Πασά, Τούρκου στρατηγού. Συνέταξε ο ίδιος το πρωτόκολλο της παραδόσεως της Θεσσαλονίκης κι αυτός πρώτος ύψωσε την ελληνική σημαία στο προξενείο. Το 1915 εκλέγεται βουλευτής Φλώρινας ως ανεξάρτητος.
Η δολοφονία του
Το 1917 εξορίστηκε μ’ άλλους αντιβενιζελικούς πολιτικούς στην Κορσική της Γαλλίας. Στις 31 Ιουλίου 1920 μετά την απόπειρα δολοφονίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι (30-7-1920) δολοφονείται στη λεωφόρο Κηφισίας στην Αθήνα από φανατικούς στρατιώτες. Ήταν μόλις 42 ετών.
Η δολοφονία θεωρήθηκε άδικη και άσκοπη. Συγκίνησε την πρωτεύουσα, την πολιτική ηγεσία και τον ίδιο το Βενιζέλο σύμφωνα με την Πηνελόπη Δέλτα. Η τοπική εφημερίδα ΗΧΩ (2-8-1920) τη δολοφονία του Δραγούμη σχολίασε μ’ ένα λιτό κείμενο.
«Η εξέγερση του Λαού Αθηνών επέφερε αναστάτωση και παρεκτροπάς. Κατεστράφησαν τα γραφεία των αντιβενιζελικών εφημερίδων. Ο Ιωάννης Δραγούμης μη υπακούσας εις διαταγή στρατιωτικής δυνάμεως και αντισταθείς δι’ όπλου, ελογχίσθη από δύο πρώην αξιωματικούς».
Ο Ρώσος συνταγματάρχης Ιγκόρ Λεμπέντιεφ, που παρακολούθησε τυχαία τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη στα Ιλίσια, κατά τις ώρες της αναρχίας που επικράτησε στην Αθήνα μετά την είδηση της δολοφονικής απόπειρας γράφει σε έκθεση. «Την 31ην Ιουλίου, ημέρα κατά την οποία εγνώσθη η κατά του Βενιζέλου απόπειρα, υπήρξα, τυχαίως μάρτυς των ακολούθων. Περί την 4ην απογευματινή ανέμενα με ομάδα τριών ή τεσσάρων προσώπων την άφιξη του τραμ παρά τη γωνία της Λεωφόρου Κηφισίας και της οδού Ι. Παπαδιαμαντοπούλου πλησίον του υπ’ αρθ. στύλου των ηλεκτρικών συρμάτων. Την προσοχή μου επέσυρε ομάς στρατιωτών αγόντων εν συνοδεία έναν πολίτη καλού παρουσιαστικού και βαδίζοντα μετά πολλής αξιοπρεπείας. Δεξιόθεν και αριστερόθεν εβάδιζον δύο στρατιώται, δεκάς δε ετέρων ηκολούθει εκ του σύνεγγυς. Πάντες έφερον τυφέκια. Μόλις το απόσπασμα πλησίασε εις τον υπ’ αριθμόν 905 στύλο, μετέβαλε κατεύθυνση προς τα αριστερά και σταμάτησε παρά το πεζοδρόμιο, άφησαν τον αιχμάλωτο πολίτη επί του πεζοδρομίου, εις απόσταση τεσσάρων βημάτων. Οι στρατιώται αφού σταμάτησαν, πυροβόλησαν. Ο πυροβοληθείς πολίτης κατέπεσε άπνους, χωρίς να βγάλει κραυγή, να είπει τι. Εν αυτοκίνητο πλησίασε. Οι στρατιώται επέβησαν αυτού και ανεχώρησαν. Αργότερο διέβην και πάλι εκ του σημείου τούτου. Δεν υπήρχε όμως πλέον ίχνος του δράματος, το οποίον είχε προ ολίγου διαδραματισθεί εκεί». (46\186)
Αντιπαράθεση για το μνημόσυνο
Στην πόλη της Κοζάνης πολιτικοί φίλοι του Ίωνα τελούν μνημόσυνο. Οι Βενιζελικοί διαμαρτύρονται. Ο δήμαρχος Κοζάνης Κ. Ι. Τσιμηνάκης με επιστολή του στις 22-8-1920 στον διευθυντή της εφημερίδας «ΗΧΩ» αναφέρει. «Επεθύμουν να γνωρίσω εις τους αγαπητούς μου συμπατριώτας ότι το σήμερον τελεσθέν μνημόσυνο υπέρ της αναπαύσεως της ψυχής του αειμνήστου Ιωάννου Δραγούμη ενείχε χαρακτήρα καθαρώς θρησκευτικό έναντι των υψίστων υπηρεσιών, που ο Μακεδών ούτος παρέσχε στην πατρίδα. Κακώς απεδόθη από μερικούς ότι είχε χροιά πολιτική». Διευκρινήσεις δίδει και ο Κ. Δρίζης. «Εκτιμώντας τας αρετάς του μακαρίτου ανδρός ευχαρίστως υπέγραψα ίνα συμμετέχω στο μνημόσυνο». (40\23-8-1920)
Ο πολιτικός
Ο Δραγούμης, όπως και οι πρόγονοί του αγάπησαν την Ελλάδα, αγωνίσθηκαν για την εθνική ολοκλήρωση και ευημερία. Η ελληνολατρία του Ίωνα φαίνεται στις παρακάτω ιδέες του. « Δεν δουλεύω για την κυβέρνηση, δουλεύω για τον Ελληνισμό. Δεν αγαπώ την κυβέρνηση, αγαπώ τον Ελληνισμό. Σιχαίνομαι την Κυβέρνηση, δε σιχαίνομαι τον ελληνισμό. Άμα συλλογίζομαι την Κυβέρνηση, πέφτω, σηκώνομαι όταν νιώθω τον Ελληνισμό. Πονώ για τον Ελληνισμό, για την Κυβέρνηση μ’ έρχεται καταφρόνια. Για να ζήσω περισσότερο πρέπει να συνδεθώ με το έθνος μου. Συνδέομαι με το έθνος μου, όταν προσπαθώ να το δυναμώσω, διοχετεύοντας όλες τις δυνάμεις μου εκεί, δηλαδή σ’ αυτόν το σκοπό». (6\5)
Ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής γλώσσας. Στα 1905 με πολλούς λογοτέχνες ιδρύει την εταιρεία « Η Εθνική γλώσσα». Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου.
Ο Ίωνας διορατικός πολιτικός έθεσε τις βάσεις για τη διατήρηση της υπεροχής του ελληνισμού στη Μακεδονία. Εμπνευστής και οργανωτής του Μακεδονικού Αγώνα. Το ιδανικό του συνίστατο στη δημιουργία ενός κράτους της Ανατολής, όπου οι Έλληνες θα είχαν την πρωτοκαθεδρία χωρίς να χάνουν και οι άλλες φυλές τον εθνισμό τους.
Συγγραφικό έργο
1.1907 Μαρτύρων και ηρώων αίμα (Σχετικό με το Μακεδονικό αγώνα και το θάνατο του
Παύλου Μελά) 2. 1909. Σαμοθράκη. 3. 1911. Όσοι ζωντανοί (Αναφέρεται στον ελληνισμό της Πόλης) 4. 1914. Ελληνικός πολιτισμός. (Αναλύει τους σκοπούς ύπαρξης του ελληνικό έθνους) Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν τα βιβλία. 5. Μονοπάτι. 6.Σταμάτημα7.Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες.
Βασίλη Αποστόλου
Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης
Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης
Κοζάνη 2006 σελίδες:238
ISBN:960-87195-6-9
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου