Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ". Έτος έκδοσης 2014, σελίδες 96, κεφάλαια 55.
6o Τεύχος. Έτος 6ο.
Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.
Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου
ISSN:2241-0805
30. ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ, ΟΙΚΙΣΜΟΣ
Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου
Ιστορικά στοιχεία: Σύσταση κοινότητας: Με το διάταγμα της 19ης-12-1918 αναγνωρίστηκε ως κοινότης Ζουπανίου. Μετονομάσθηκε κοινότητα Πετροβούνου στις 20-8-1927 και σε κοινότητα Πενταλόφου στις 12-3-1928. Υψόμετρο οικισμού 1040 μ.
Εκλογικά κέντρα: Εκλογικά: Το 1914 απετέλεσε έδρα εκλογικού τμήματος της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης. Το δέκατον με έδραν το χωρίον Ζουπάνιον (Πεντάλοφος) Αον ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου, τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν την αστικήν σχολήν. Το ενδέκατον με έδραν Ζουπάνιον Βον ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου Βρόστια (Α. Ανάργυροι), Σβόλιανη (Α. Σωτήρα), Ντοτσικόν, Μοιρασάνη (Μόρφη), Ντόλος (Βυθός), Λιμπόχοβον (Δίλοφο), Μοιραλή (Χρυσαυγή), Πέτσιανη (Τριάδα) και Τσάριστα (Άγιος Θεόδωρος), τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν τον Ναόν του Αγίου Αχιλλείου.
Πληθυσμός: Σύμφωνα με τις απογραφές που πραγματοποιήθηκαν από το ελληνικό κράτος οι διακυμάνσεις του πληθυσμού ήταν: 1920=1560. 1940=1752. 1951=1144. 1961=981. 1971=814. 1981=789. 1991=652. 2001=633. 2011=446
Εκκλησίες: Άγιος Αχίλλειος 1700. Άγιος Αθανάσιος με έτος κτίσης 1816, πολιούχος του χωριού. Αγία Βαρβάρα 1860. Άγιος Γεώργιος 1870. Προφήτης Ηλίας Ζουπανίου στα 1808 μ. υψόμετρο. Σε απόσταση δύο ωρών υπάρχει η ακατοίκητος Μονή της Αγίας Τριάδας με έτος κτίσης το 1742.
Μνημεία: α) Γυναίκα της Πίνδου στήθηκε προς τιμή των γυναικών που συνέβαλαν
ουσιαστικά στη νικηφόρα αντίσταση του 40 μεταφέροντας μέσω δύσβατων χαραδρών
πυρομαχικά, τρόφιμα, ρούχα στους στρατιώτες της Πίνδου. Στην επιστροφή
μετέφεραν τραυματίες τους οποίους περιέθαλπαν στα σπίτια των όπως έγινε και με το διοικητή του αποσπάσματος Πίνδου
Κ\ων/νου Δαβάκη ο οποίος ως
τραυματίας βρήκε ζεστασιά στην οικία του Γ.Παπαναστασίου. Με πρόταση του Δαβάκη
κατασκευάζονται δρόμοι με προσωπική εργασία των κατοίκων λίγες μέρες πριν την
έναρξη του πολέμου. β) Αλέξανδρος Καρούτας. Με τη συνδρομή του
ανηγέρθησαν το Γυμνάσιο και Λύκειο Πενταλόφου τη δεκαετία του 1970 με τοπική
πέτρα. Από το 2001 τα εκπαιδευτήρια λειτουργούν ως διαπολιτισμικά με μαθητές
Βορειοηπειρώτες, Αλβανούς. Ευεργεσίες πραγματοποιήθηκαν και σε άλλα ευαγή
ιδρύματα και με τη στήριξη της γυναίκας του Θεοδούλας από Τσοτύλιον. γ) Πενταλοφίτης
μάστορας. δ) ηρώο πεσόντων. ε) Ηρώο ΠΕΑΕΑ. στ)Αναθηματική στήλη:
Το κ/σ Πενταλόφου με πρόεδρο τον Ευάγγελο Αλεξίου, αντιπρόεδρο το Στέργιο
Γκάγκα και μέλη τους Παύλο Κ. Περβανά, Ν. Χονδροδήμου, Κ.Μακρή και Αν. Σαμαρά
συνήλθε σε συνεδρίαση στις 8 Ιουλίου 1928 αποφάσισε την ανέγερση αναθηματικής
στήλης με 35 ονόματα των εν πολέμοις πεσόντων κατοίκων Πενταλόφου στη θέση
Ίσιωμα από λευκό μάρμαρο.
Για την αναθηματική στήλη ο Λαρισαίος μαρμαρογλύπτης Στέφανος Σκούταρης πληρώθηκε στις 6 Ιουλίου 1929 με το ποσό των 6000 δραχμών. Ο Παύλος Ι. Κούστιας δια μεταφορά των επτά τεμαχίων εκ Λαρίσης μέχρι Κοζάνης δραχ. 450. Ο σοφέρ Σπυρίδων Γούλας Γκατζούλης κάτοικος Πενταλόφου δια μεταφορά των επτά τεμαχίων της αναθηματικής στήλης από Κοζάνη μέχρι Τσοτύλιο 375 δρχ. Ο αγωγεύς Ιωάννης Γράβας εκ Σιατίστης για μεταφορά επτά τεμαχίων αποτελουμένης αναθηματικήςστήλης από Τσοτύλιον ως Πεντάλοφο.δρχ. 1000
Πνευματική ζωή: Την Κυριακή 23 Νοεμβρίου 1930 κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της δεκαπενθήμερης αγροτικής εφημερίδας ΤΟ ΒΟΪΟΝ με τόπο έκδοσης τον Πεντάλοφο η οποία κυκλοφορεί μέχρι το 1934. Πριν 19 χρόνια ο πολιτιστικός Σύλλογος Πενταλόφου κυκλοφορεί την εφημερίδα ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΒΟΪΟΥ η οποία κυκλοφορεί μέχρι σήμερα. Ο σύλλογος Γρεβενιωτών Κοζάνης “Ο Αιμιλιανός” αποδεχθείς την πρόσκληση του πολιτιστικού συλλόγου Πενταλόφου πραγματοποίησε χορευτική παράσταση με το χορευτικό τμήμα του στις 27 Οκτωβρίου 2013 στο 8ο Καστανοπάζαρο που διοργάνωσε με επιτυχία ο τοπικός σύλλογος. Εκδόσεις συλλόγου“Ο παραδοσιακός γάμος στον Πεντάλοφο Κοζάνης” του Σωτήριου Κάσου , “Ημερολόγιο εθίμων” του Ανδρέα Ταρνανά, CD “Τσιμούλι” με σκοπούς και τραγούδια περιοχής Πενταλόφου Βοΐου με επιμέλεια του Κώστα Τσώνη. Στις 31-12-1923 ιδρύεται ο Σύλλογος Ζουπανίου «Η Αλληλοβοήθεια» με σκοπό αλληλοβοηθητικό. Στις 30-4-28 ιδρύεται η Αγαθοεργική Αδελφότης Πετροβουνιωτών (Πενταλόφου)
Οικονομία: Ο Πεντάλοφος (πρώην Ζουπάν(ι)), γνωστό μαστοροχώρι του Βοΐου, περιβάλλεται από το πέτρινο τοπίο πέντε λόφων. Τόπος άγονος, με ανύπαρκτες πεδινές εκτάσεις, με λίγους λαχανόκηπους, οικονομικά στηρίχθηκε στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, στην επεξεργασία, στην τέχνη της πέτρας. Ονομαστοί τεχνίτες, κατασκεύασαν ονομαστά πέτρινα κτήρια στη Μακεδονία-Θεσσαλία-Κωνσταντινούπολη. Γεφύρια, μοναστήρια, βρύσες, εκκλησίες, σπίτια φτιαγμένα από Ζουπανιώτες μαστόρους αποτελούν αρχιτεκτονικά στολίδια τα οποία γίνονται αντικείμενο μελέτης από τα Πανεπιστήμια. Πολύ πετυχημένο αυτό που λένε οι Ζουπανιώτες "ΠΕΤΡΑ ΕΙΧΑΜΕ...ΠΕΤΡΑ ΔΟΥΛΕΨΑΜΕ" . Οι γυναίκες ασχολήθηκαν με την υφαντουργία δημιουργώντας κιλίμια, κεντήματα, ρούχα για τις ανάγκες ένδυσης των μελών της οικογένειας. Την περιοχή καλύπτουν μεγάλες δασικές εκτάσεις οι οποίες καλύπτονται με πεύκα, έλατα, οξιές, καστανιές. Χαρακτηριστικό της περιοχής οι μεν οικοδόμοι να ξενιτεύονται από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο οι δε κτηνοτρόφοι να φεύγουν από το χωριό μαζί με τα ποίμνιά των για παραχείμαση στη Θεσσαλία από Οκτώβριο μέχρι Απρίλιο. Πολλοί κάτοικοι ξενιτεύτηκαν από πολύ νωρίς σε Αυστραλία, Αμερική, Αφρική, Ευρώπη. Πλησίον του οικισμού δημιουργήθηκε το υδροηλεκτρικό φράγμα του Πραμόριτσα που υδρεύει πολλούς οικισμούς του Βοΐου.
Ιστορία. Μετά από διαταγή της Νομαρχίας Κοζάνης με ημερομηνία 20-11-1968 περί συγγραφής της ιστορίας Πενταλόφου ο διευθυντής του σχολείου Παναγιώτης Πανταζάκος αναφέρει ότι σε γωνιόλιθο του καμπαναριού του Αγίου Αθανασίου διακρίνεται η μορφή του Πενταλοφίτη αρματωλού Γιάννη Τζιώρτζιου 1750-1800. Σχολείο μεγαλοπρεπές και περικαλλές ανηγέρθη το έτος 1911 με δαπάνη της Αγαθοεργού Αδελφότητος Πενταλοφιτών με έδρα την Αμερική το οποίο πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς το 1944. Νέον ανηγέρθη στην ίδια θέση το 1950.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου