ΒΙΒΛΙΟ 5: ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1916-1917 ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ 5: ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1916-1917 ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

Διατίθεται δωρεάν

ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΩΝ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΗΜΩΝ

ΠΗΓΕΣ:ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΡΕΒΕΝΑ 2009

Στη μνήμη του αγαπητού μου κουνιάδου Τάσου Παναγιωτίδη από Φλάμπουρο Φλωρίνης.
+1957-2007

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Α. Δημήτριος 47
Α. Κυριακή 203
Α. Κώμη 109, 146, 160, 217
Α.Παρασκευή 180
Α. Χριστόφορος 183
Αυλαί 208
Αιανή 40,43,218
Αμύνταιο 150
Αναρράχη 193
Άργος 59, 70, 71, 72
Ασβεστόπετρα 189
Αυγερινός 150
Βελβενδός 76, 143, 204, 205
Βλάστη 116, 198, 199
Βογατσικό 68
Βυθός 153
Γαλατινή 56
Γραμματικόν 182
Γρεβενά 135, 175
Δίλοφον 155
Δροσερόν 197
Ελάτη 210
Εμπόριον 98,133,192
Εράτυρα 20
Ερμακιά 185
Ζώνη 131
Θεσσαλονίκη 149
Καισαρειά 162
Καρδιά 186
Καρυδίτσα 178
Καστοριά 65,66,130,154
Καταφύγιον 201, 202
Κηπουργιό 118
Κλεισούρα 144
Κοζάνη 4…
Κοίλα 24, 128
Κόμανον 184
Κρανίδια 207
Κρόκος 216
Λειβαδερόν 211
Λεύκαρα 63
Λευκοπηγή 179
Ματσκοχώριον 214
Μαυροπηγή 187
Μελίσσια 88
Μεταμόρφωσις 95, 200
Μεταξά 212
Μηλέα Κοζ. 219
Μηλοχώριον 84, 191
Μικρόβαλτον 209
Μικρόκαστρο 111
Μόρφη 44,114
Ν. Νικόπολη 73, 85
Νέα Σιγή 87
Νεάπολη 64, 125, 169
Ξηρολίμνη 90
Οκτώ Σπίτια 81
Ολυμπιάς 196
Παλαιογράτσανον 215
Πελεκάνος 112
Περδίκας 195
Πλατανόρευμα 213
Πολύμυλος 27
Πολύρραχον 147
Ποντοκώμη 145
Προάστειον 188
Πτολεμαΐδα 35, 45, 55, 67,80,113, 140,194
Πυλωροί Γρεβ. 168
Πύργος Εορδαίας 107,181
Σαμαρίνα 106
Σέρβια 92,104,136,139,206
Σιάτιστα 49, 108, 129, 137, 138, 158, 170, 172
Σκάφη 5
Φλώρινα 62, 105, 110, 119, 123, 151, 159, 165
Φούφας 190

1. Προλογικά

Το παρόν πόνημα είναι καρπός της τρίχρονης θητείας μου στα Γενικά Αρχεία του Κράτους-Αρχεία Νομού Κοζάνης (2005-2008). Κατά τη διερεύνηση των φυλασσομένων λυτών εγγράφων αντιλήφθηκα ότι πολλά απ’ αυτά αποτελούσαν σπάνιο ιστορικό υλικό κι έπρεπε κατά την άποψή μου να έλθουν στο φως της δημοσιότητας.
Άρχισα να καταγράφω τα κείμενα κατά χρονολογική σειρά σεβόμενος τη σύνταξη, την ορθογραφία. Όπου τούτο δεν ήταν εφικτό μετά από μελέτη κατέγραφα το κείμενο σε ελεύθερη απόδοση σεβόμενος το πνεύμα του συντάκτη.
Σημασία της έκδοσης: Το υλικό κατά μεγάλο μέρος είναι ανέκδοτο. Κυρίως περιλαμβάνει αιτήματα κατοίκων Χριστιανών και Μουσουλμάνων προς το Νομάρχη.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κείμενα που απευθύνονται στον κ. Ηλιάκη στον κυβερνητικό Αντιπρόσωπο των Νομών Κοζάνης-Φλωρίνης της προσωρινής Κυβερνήσεως της Εθνικής Αμύνης με έδρα τη Θεσσαλονίκη υπό την ηγεσία του Ελ. Βενιζέλου. Ακόμη δίδουν φως στη Γαλλοκρατία που είχε επιβληθεί στη Μακεδονία με την αποβίβαση αγγλογαλλικών δυνάμεων τον Οκτώβριο του 1915 στη Θεσσαλονίκη, η οποία εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο με τη διαίρεση της Ελλάδας σε δύο κράτη από 26 Σεπτεμβρίου 1916, στο βασιλικό κράτος των Αθηνών και στο Βενιζελικό της Θεσσαλονίκης μέχρι της παραίτησης του βασιλιά Κωνσταντίνου στις 2 Ιουνίου 1917. Είναι μία σκοτεινή πτυχή της τοπικής και εθνικής μας ιστορίας η οποία φωτίζεται στο παρόν βιβλίο κι αποτελεί πρωτογενές υλικό για παραπέρα μελέτη αυτής της περιόδου.
Η περιοχή ζούσε κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς. Η εξουσία ήταν διττή. Η Γαλλική με τα στρατεύματά της και το κράτος της Εθνικής Αμύνης ως τον Ιούνιο του 1917 και το ενιαίο ελληνικό κράτος μετά. Τον πρώτο λόγο όμως είχαν οι Γάλλοι. Αυτοί τιμωρούσαν, φυλάκιζαν, εξόριζαν όσους συμπολίτες δεν ήταν αρεστοί, αυτοί προχωρούσαν σε επιτάξεις φορτηγών ζώων, προϊόντων για τις στρατιωτικές ανάγκες του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει είναι η σύνταξη των κειμένων, ο γλωσσικός πλούτος. Τα εκπαιδευτήρια της περιοχής έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στη σωστή διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, η οποία είναι ουσιαστικό στοιχείο της παράδοσης. Είναι κείμενα που βοηθούν τον οιονδήποτε, κυρίως τους νομικούς, να συντάξουν αιτήματα προς τους κρατούντες όποιας εποχής.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αλλαγές των δημοτικών αρχόντων με την προσχώρηση της περιοχής στη σφαίρα επιρροής της Εθνικής Άμυνας, του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Τα έγγραφα εκτός από την ιστορική τους αξία διακρίνονται για τον πλούτο των λέξεων που χρησιμοποιούν, τα οποία μελετώντας ο αναγνώστης δύναται να πλουτίσει το λεξιλόγιο, θα δύναται να συντάσσει ευχερέστερα αιτήσεις προς διάφορες Αρχές. Όλα αυτά δεικνύουν το επίπεδο γνώσης που παρείχαν τα γυμνασιακά ιδρύματα της περιοχής στους φοιτώντες μαθητές.
Γιατί ασχολήθηκα-Προσωπική διαδρομή: Τα σχολικά μου χρόνια τα πέρασα στη γενέτειρά μου στον Έξαρχο Γρεβενών. Οι δραστηριότητες των γονιών μου επηρέασαν τον ψυχικό μου κόσμο. Ο πατέρας μου ασχολούνταν με τα πάντα, με την τοπική αυτοδιοίκηση, το συνεταιρισμό, την εκκλησία. Παράλληλα διατηρούσε το μοναδικό καφενείο του χωριού. Σ’ αυτό το χώρο συγκεντρώνονταν ανδροπαρέες, παίζανε με τα παιγνιόχαρτα, πίνανε τσίπουρο, κρασί. Συζητούσαν τα προσωπικά τους προβλήματα και τα γενικότερα του χωριού. Συχνά υπήρχαν αντεγκλήσεις ενίοτε βίαιες.
Εκεί κλείνονταν όλες οι οικονομικές συμφωνίες των κατοίκων. Οι κρεοπώλες τις παραμονές του Πάσχα συμφωνούσαν για την τιμή των αμνοεριφίων, ο τυροκόμος για την αγορά του γάλακτος. Μεγάλες συζητήσεις γινότανε την περίοδο του αλωνισμού για το κλείσιμο της αλωνιστικής μηχανής. Είχα την τύχη να παρακολουθώ και τις ομιλίες των πολιτικών όπως του Παπακωνσταντίνου, του Βύζα, του Ταλιαδούρη, του Λαδά, του Νάτσινα.
Στο σπίτι μας διανυκτέρευαν οι υπηρεσιακοί παράγοντες της Νομαρχίας κι ο κάθε διαβάτης που χρειαζόταν φιλοξενία. Το σπίτι μας ήταν ανοιχτό για όλους. Δεν υπήρχε τότε το αυτοκίνητο.
Όλα αυτά με επηρέασαν αφάνταστα. Πάντα ήθελα να προσφέρω για το κοινωνικό σύνολο, για την ολότητα. Το 1978 πρωτοστατώ και ιδρύεται ο εκπολιτιστικός σύλλογος του χωριού μου με πλούσια δράση εξωραϊστική, ψυχαγωγική, αναβίωσης εθίμων. Το 1981 προμηθεύομαι πολύγραφο μελάνης πολύ δαπανηρό για την εποχή εκείνη. Εκδίδω δύο περιοδικά με τίτλο «ΕΞΑΡΧΟΣ’ 82» τα οποία διανέμω δωρεάν στους συγχωρίους μου. Το Μάρτιο του 2008 δραστηριοποιούμαι στο σύλλογο Γρεβενιωτών ν. Κοζάνης “ Ο ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ” όπου και τον υπηρετώ ως γ. γραμματέας κι από τον Ιούλιο του ιδίου έτους πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ”.

Μερικές από τις δραστηριότητές μου

Άρθρα-Δημοσιευσεις
1. «Έξαρχος, ένα χωριό για μίμηση». Εφημερίδα “Η Φωνή των Γρεβενών” 28-9-82.
2. «Γενικά περί Αγωγής». Εφημερίδα “Ο Περδίκκας και η Εορδαία” 18-5-1983.
3. «Κοινοτική Ανάπτυξη». «Το παιχνίδι ως μέσο αγωγής». Εφημερίδα “Τα Καμβούνια” Οκτ. Νοέμ. 1983.
4. «Επισημάνσεις». Εφημερίδα “Συνδικαλιστικά Νέα του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Κοζάνης”. Το έτος 1985 διατηρούσα μόνιμη στήλη με τον παραπάνω τίτλο. Ατύπως είχα αναλάβει την επιμέλεια της ύλης.
5. «Ολοήμερο σχολείο-το σχολείο του αύριο». Εφημερίδα “Θάρρος”, “Κοζάνη” 16-6-2004.
6. «Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος και η Κοζάνη». Εφημερίδα “Θάρρος”, 7-8-2004.
7. «Οι μαθητές του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης στο κρησφύγετο του Παύλου Μελά». Εφημερίδα “Θάρρος”, 6-10-2004.
8. Γεώργιος Λασσάνης. “Δυτικομακεδονικά Γράμματα”. Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης. Κοζάνη 2005 (σ.63-93).
9. «Ο Μανέντης και η συνταξιοδότηση των αγροτών». “Δυτικομακεδονικό ημερολόγιο”. Ζήση Μπέλλου. Κοζάνη 2006 (σ.84-85).
10. «Η παύση του αρχιερατικού Επιτρόπου Γρεβενών το 1878. Η προαγωγή της Επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης σε Μητρόπολη. Τα στεφάνια της Επισκοπής Σερβίων 1863». Περιοδικό “Ελιμειακά” τεύχος 58, Ιουνίου 2007 (σ.55-64).
11. «Το όρος Μπούρινος και το χωριό Έξαρχος-Γρεβενών», “Δυτικομακεδονικά Γράμματα”. Κοζάνη 2007 (σ.151-167).
12. «Αποκριάτικες εκδηλώσεις του συλλόγου Γρεβενιωτών Ν. Κοζάνης» Εφημερίδες: “Πρωινή» Κοζάνης-Γρεβενών, “Φωνή των Γρεβενών”, “Κοζάνη” 17-3-2008.
13. «Ο Σύλλογος Γρεβενιωτών Ν. Κοζάνης στα Γρεβενά». Εφημερίδες: “Κοζάνη”, “Πρωινή” Κοζάνης-Γρεβενών, “Ημερησία” Γρεβενών 29-4-2008.
14. «Το πανηγύρι στη Βάρη Γρεβενών». Εφημερίδες: “Κοζάνη”, “Πρωινή” Κοζάνης-Γρεβενών, “Ημερησία” Γρεβενών 26-5-2008.
15. «Αποκαλυπτήρια αναθηματικής στήλης στον ΄Εξαρχο Γρεβενών». Εφημερίδες: “Κοζάνη”, “Γραμμή”, “Πρωινή” Κοζάνης-Γρεβενών, “Ημερησία” Γρεβενών 11-8-2008.
16. «Ιερά Μονή Οσίου Νικάνορος-Ζάμπουρντας». Εφημερίς “Κοζάνη”, “Γραμμή” 18-8-2008. “Ημερήσιος Λόγος” Γρεβενών 21-8-2008.
17. Δημοτικό σχολείο Γ. Κονταρής Κοζάνης. “Πρωινή” 17-9-2008, “Κοζάνη” 15-9-2008.
18. Προτομή του Παύλου Μελά. Επίσκεψη των μαθητών των Δημοτικών σχολείων Γ. Κονταρής και 8ου Κοζάνης στο κρησφύγετο. Τοπικός τύπος Κοζάνης 23-10-2008. www.giapraki.com
19. Έξαρχος Γρεβενών. www.giapraki.com
19. Σούρβα-Γιορτή τσιγαρίδας και σουγλιμάδας στον Έξαρχο Γρεβενών “Πρωινή”, “Πρωινός Λόγος”, “Θάρρος” 7-1-2009 www.giapraki.com
Παρουσιάσεις βιβλίων
1. «Αεροπορική τραγωδία -ΓΙΑΓΚΟΒΛΕΦ», Εφημερίς “Λόγος” 15-12-2007.
2. «Ημερολόγιο της Ν.Α. Γρεβενών», Εφημερίς “Κοζάνη”, 11-2-2008.
3. «Εν Μικροβάλτω-Προσωνυμία Σχολείων», Εφημερίς “Θάρρος”, “Κοζάνη” 1-4-2008.
4. «Εν τω φωτί του προσώπου σου, θάνατος και αισθήσεις στην εξόδιο ακολουθία» του Αχιλλέα Δελλόπουλου. Εφημερίς “Πρωινή”, “ Κοζάνη” 14-5-2008.
Εκδόσεις
1. «ΕΞΑΡΧΟΣ ’82» Τεύχος 1ο σελ. 20. Αυτοέκδοση. Δεκέμβριος 1982.
2. «ΕΞΑΡΧΟΣ ’82» Τεύχος 2ο σελ 24. Αυτοέκδοση. Μάιος 1983.
3. «Η συμβολή των Δυτικομακεδόνων στην Επανάσταση του Γένους- Πορεία προς την ανεξαρτησία. Για τη γιορτή της 25ης Μαρτίου». ΚΟΖΑΝΗ 2005 (σελ.28) ISBN 960-630-683-6. Διανεμήθηκε δωρεάν στα δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια Ν. Κοζάνης –Ν. Γρεβενών.
4. «Προτομές-Ανδριάντες-Μνημεία Κοζάνης». Έκδοση: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης. Κοζάνη 2006 (σελ.238). ISBN 960-87195-6-9.
5. «Οι οικισμοί της Ανασελίτσης το 1922». Έκδοση: Δήμος Ασκίου Κοζάνη 2006 (σελ.104). ISBN 960-631-212-7.
6. «Δυτική Μακεδονία 1912-15» Έκδοση: Αθλητικός -Εκπολιτιστικός Σύλλογος Μηλέας (Μυλωτίνης) Κοζάνης “Ο ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ”. Κοζάνη 2009. ISBN: 978-960-931052-9.
7. «ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ» Έκδοση του Πολιτιστικού Εξάρχου Γρεβενών για την περιοχή των Βεντζίων και την ευρύτερη περιοχή. Έξαρχος Γρεβενών 2009. Επιμέλεια σύνταξης. ISBN 978-960-98702-0-7.
Μέσα από την εκπαιδευτική μου παρουσία επιμελήθηκα τις παρακάτω εκδόσεις.
Δημ. Σχ. Καρδάμαινας Κώ. Εφημερίδα με τίτλο «ΧΑΡΑΥΓΗ» σχ. έτος 1980-81.
Δημ. Σχ. Τετραλόφου. Εφημερίδα με τίτλο «ΤΕΤΡΑΛΟΦΟΣ» σχ. έτος 1983-84.
Φωτοτυπημένα πολυσέλιδα βιβλία των μαθητών μου με τίτλο:
ΚΑΡΥΔΙΤΣΑ 1986 (σ.113 ). ΠΕΤΡΑΝΑ 1987 (σ.125). ΠΕΤΡΑΝΑ 1988 (σ.87). ΚΟΖΑΝΗ 2002 (σ.124)
ΚΟΖΑΝΗ 1994 (σ.89). ΚΟΖΑΝΗ 1999 (σ.61). ΚΟΖΑΝΗ 2002 (σ.124). ΚΟΖΑΝΗ 2005 (σ.201).
Βιβλιοπαρουσίαση
Τα βιβλία «Προτομές-Ανδριάντες- Μνημεία Κοζάνης» και «Οι οικισμοί της Ανασελίτσης το 1922» παρουσιάσθηκαν στις 17-12-2006 με διοργανωτές: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Α/μιας Εκπαίδευσης Κοζάνης, Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων του Δημοτικού σχολείου Κοζάνης Γ. Κονταρής, Σύλλογος Βοϊωτών Κοζάνης «Η Αγία Παρασκευή», Σύλλογος Γρεβενιωτών Κοζάνης «Ο Αιμιλιανός», Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Τα βιβλία παρουσίασαν οι: α) Αδαμίδης Νικόλαος, μεταπτυχιακός φοιτητής του Πανεπιστήμιου Δ. Μακεδονίας. β) Γάγαλης Ηλίας, μεταπτυχιακός φοιτητής του Πανεπιστήμιου Δ. Μακεδονίας. γ) Καλιανιώτης Αθανάσιος, υποψήφιος διδάκτωρ Ιστορίας του Α.Π.Θ. δ) Μιχαηλίδης Απόστολος, μετεκπαιδευόμενος στο Διδασκαλείο Δ. Γληνός. Συντονίστρια της παρουσίασης η γραμματέας του συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάμιας Εκπαίδευσης Κοζάνης νηπιαγωγός Σοφία Ιορδανίδου.
Θεατρική Παράσταση.
Στις 24 Μαρτίου 2005 δόθηκε θεατρική παράσταση με τους μαθητές μου στο Κέντρο Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων Κοζάνης με το έργο μου «Η Συμβολή των Δυτικομακεδόνων στην Επανάσταση του Γένους. Πορεία προς την Ανεξαρτησία».
Ομιλία
Με απόφαση του Νομάρχη Κοζάνης Γ. Δακή εκφώνησα ομιλία στις 9 Μαΐου 2007, την ημέρα λήξης του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, στο Μητροπολιτικό Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Κοζάνης με θέμα: «Οι εθνικοί αγώνες και η αντίσταση κατά το φασισμό και ναζισμό 1940-1944».
Τηλεοπτικές εμφανίσεις
Το Δεκέμβριο του 2007 πραγματοποίησα δύο τηλεοπτικές εμφανίσεις στο τοπικό κανάλι “TOP TSANEL” . Στην εκπομπή «Δεύτερο Πλάνο» του Κώστα Χρυσάκη δυόμισι ωρών σε απ’ ευθείας μετάδοση και πενήντα λεπτών αντίστοιχα στην εκπομπή «Περί Τέχνης λόγου και βιβλίων» με επιμελήτρια και παρουσιάστρια την Κατερίνα Μάτσου σχετικά με το περιεχόμενο των βιβλίων μου «Προτομές-Ανδριάντες-Μνημεία Κοζάνης», «Οι οικισμοί της Ανασελίτσης το 1922» και «Η συμβολή των Δυτικομακεδόνων στην Επανάσταση του Γένους- Πορεία στην Ανεξαρτησία».
Επιλογή Διευθυντή
Τέλος ήθελα να αναφέρω ότι στις 24-10-2007, διανύων το 30ο έτος της υπηρεσίας, συμμετείχα για πρώτη φορά στη διαδικασία επιλογής Διευθυντών σχολείων με μέλη του Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου το Δ/ντή Α/θμιας Εκπαίδευσης ν. Κοζάνης, τον Προϊστάμενο του 1ου Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κοζάνης, τον Προϊστάμενο του 2ου Γραφείου Πτολεμαϊδας, τον αιρετό της ΠΑΣΚ Εκπαιδευτικών Α/μιας Εκπαίδευσης ν. Κοζάνης και τον αντίστοιχο αιρετό της ΔΑΚΕ. Επί εκατόν δεκαπέντε (αρ.115) συμμετασχόντων κατετάγην ως προς την προφορική βαθμολογία ενενηκοστός έβδομος (αρ.97) με βαθμολογία κατά σειρά 18,18,17,20,17.
Όλες οι παραπάνω δραστηριότητες με καλούν να συνεχίσω να προσφέρω προς την τοπική κοινωνία. Προσωπικά με γοητεύει η ανάδειξη της τοπικής ιστορίας. Μ’ αρέσει να προσφέρω στο γενέθλιο τόπο, εδώ που ζω, εδώ που γεννήθηκαν και μεγαλώνουν τα παιδιά μου.

Διάρθρωση του βιβλίου: Για τα έτη 1916 και 1917 υπάρχει χρονολόγιο με τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίσθηκαν σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Ακολουθούν τα έγγραφα κατά χρονολογική σειρά με τίτλο τον τόπο έκδοσης του οικισμού ή της πόλης. Τα έγγραφα που αναφέρονται για το έτος 1916 είναι ταξινομημένα στο φάκελο με στοιχεία ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1975 και για το 1917 στο φάκελο με στοιχεία ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1972 των Γενικών Αρχείων του Κράτους - Αρχεία ν. Κοζάνης.

 ISBN:978-960-98681-05
ΤΙΜΗ: Διανέμεται δωρεάν ΤΗΛ. 2461034029 Ή 6934872483