Κέντρο Γρεβενών

 

 

37. ΚΕΝΤΡΟ, ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Ο οικισμός  Κέντρο, περικλείεται από δύο άλλους  οικισμούς σε πολύ κοντινή απόσταση Νησί και Αγαλαίοι. Η παλιά του ονομασία Βέντζι  είναι ταυτόσημη με την ονομασία της ευρύτερης περιφέρειας Βέντζια την περίοδο του Βυζαντίου και Τουρκοκρατίας. Βρίσκεται 640 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Επί Τουρκοκρατίας ήταν το ζωτικότερο κέντρο της περιφέρειας Βεντζίων με εγκαταστημένες εδώ τις αστυνομικές, δικαστικές τουρκικές αρχές. Οι κάτοικοι όλοι Έλληνες ασπάστηκαν το 1650 περίπου το Μουσουλμανισμό. Είναι οι γνωστοί μας Βαλαάδες, καθ΄ ότι γνώριζαν μόνο μία τουρκική λέξη  Βαλαχί=μα το Θεό. Οι μουσουλμάνοι Έλληνες αποχώρησαν από την περιοχή το Μάιο του 1924. Οι νυν κάτοικοι, πρόσφυγες Έλληνες της Μ.Ασίας, εγκαταστάθηκαν στον οικισμό το 1923.

Εκλογικό κέντρο:  Στις πρώτες εκλογές  που πραγματοποιήθηκαν μετά τη νικηφόρα έκβαση των Βαλκανικών πολέμων του 1912-13, στις 31 Μαΐου 1915 οι ψηφοφόροι του οικισμού  ψήφισαν στο εκλογικό κέντρο Σαρακίνας μαζί με τα όμορα χωριά Αγαλαίοι, Νησηνίκος, Χολένιστα, Τουρνίκη, Γουρουνάκι, Μονή Ζάμπουρδας, Παλαιοχώρι, Βούρμποβον. Στον εκλογικό κατάλογο του 1914 εγγεγραμμένοι άρρενες 79.

Εκκλησίες: Ο ενοριακός ναός και πολιούχος του χωριού Άγιος Γεώργιος βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και πάνω στο λόφο ο Άγιος Αθανάσιος.

Αφιερωτές στη Ζάβορδα: Στην Ιερά Μονή του Οσίου Νικάνορος αφιερωτές χριστιανοί από Βέντζι για τη χρονική περίοδο από 1534 ως 1692 ήταν 56 και από το 1692 και μετά 8 και στο Τρανοβέντζι της Α΄ Γραφής 24.  Ο μικρός αριθμός αφιερωτών οφείλεται στη μουσουλμανοποίηση των κατοίκων.

Πληθυσμός: 1913=254. 1920=261.1928=131. 1940=204. 1951=156. 1961=198. 1971=163. 1981=136. 1991=107. 2001=114. 2012=102. Το 1564 σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο  στα 150 χωριά της επαρχίας Γρεβενών φορολογήθηκαν 5564 χριστιανικά νοικοκυριά. Το μεγαλύτερο χωριό της επαρχίας Γρεβενών ήταν το Βέντζι  με 206 χριστιανικές οικογένειες. Σύμφωνα με το κατάστιχο αυτή την περίοδο κανένα χωριό των Γρεβενών δεν κατοικούνταν από Μουσουλμάνους (Πηγή Κώστας Καμπουρίδης. Εισήγηση στο Συνέδριο του Δήμου Κοζάνης  στις 28-9-2012).

Πεσόντες: Παπαδόπουλος Σωκράτης σκοτώθηκε στη μάχη Γκορίτσας στις 4-1-41 Σιδηρόπουλος Ιωάννης σκοτώθηκε στη Δέρβη 20-12-40.

Κοινότητα: Αναγνωρίστηκε αρχικά ως κοινότης Βέντσιας με Β.Δ στις 19-12-1918 (το οποίο διορθώθηκε στο ορθόν Βεντζίων με Β.Δ στις 11-10-1919) με τους συνοικισμούς Βέντσια, Αγαλαίοι, Νασσινίκος. Ο οικισμός και η κοινότητα μετονομάσθηκαν σε συνοικισμό και κοινότητα Κέντρου στις 20-1-1927.

 

Στις κοινοτικές εκλογές της 25^ης Οκτωβρίου 1925 ψήφισαν 49 άρρενες κάτοικοι και εκλέχτηκαν οι Ψωμάς Σπυρίδων, Κακουλίδης Κοσμάς,  Ιερεμιάδης Ιωάννης, Μασμανίδης Ιορδάνης, Αϊβατίδης Ισαάκ. Ο πρόεδρος της κοινότητας Χ.Παρασκευαΐδης υποβάλλει στην επαρχία Γρεβενών στις 1-4-31  τα μητρώα αρένων της κοινότητας και τα αποδεικτικά τοιχοκολλήσεως και επ΄ εκκλησία αναγνώσεως.

Ο αγροφύλαξ Πέτρος Μπαμπουλίδης  στις 1-3-31 τοιχοκόλλησε πίνακα αρένων γεννηθέντων το 1930. Ο εφημέριος Ιωακείμ Παπαδόπουλος ανέγνωσε στην εκκλησία το μητρώο αρένων των γεννηθέντων το 1930.

Το κοινοτικό συμβούλιο  στις 20-12-31 με πρόεδρο το Σάβ. Εταιρίδη και μέλη τους  Χαρ. Παρασκευαΐδη, Ν.Θεοδωρίδη, Ι.Μακρίδη, Π.Σιδηρόπουλο αποφάσισαν να παραμείνουν στο εκλογικό τμήμα Σαρακίνας με έδρα τη Σαρακίνα υφιστάμενο στο κέντρο των συνοικισμών του τμήματος.

 Στις 27-4-32 ο πρόεδρος της κοινότητας Σάββας Εταιρίδης  με έγγραφο στο Νομάρχη Κοζάνης ζητά να μειωθεί η καθορισθείσα συνεισφορά των 1100 δραχμών υπέρ της Μηχανικής Υπηρεσίας καθ΄ ότι η κοινότης πραγματοποιεί ετήσια έσοδα 7-8.000 δραχμές τα οποία επαρκούν δια τις βασικές ανάγκες.

            Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος κοινότητας στις 29-6-35 αντίστοιχα Σταμπολίδης Ευδόκιμος, Ιωαννίδης Ευδόκιμος (ΓΑΚ 60/1378).

 

Ο Έπαρχος Γρεβενών Ι.Ριζοδήμος το 1938 σε έκθεση επιθεωρήσεως της κοινότητας αναφέρει ότι  πρόεδρος της κοινότητας  ήταν ο Ευδόκιμος Ιωαννίδης, ότι το κοινοτικό συμβούλιο εργάζεται εν συμπνοία και ομονοία. Ανήγειρε κοινοτικό κατάστημα. Με προσωπική εργασία στο συνοικισμό Κέντρο μετεφέρθησαν υλικά για τον ανεγερθέντα ναό. Στους Αγαλαίους συναθροίσθηκαν ύδατα πηγών και έγινε βρύση. Στο Νησινίκο επισκευάσθη το ετοιμόρροπο διδακτήριο, η εκκλησία και έγιναν πολλά λιθόστρωτα. Η μεγαλύτερη ανάγκη της κοινότητας είναι η οριστική διανομή γαιών. Δεύτερο αίτημα η επανίδρυση της εμποροπανήγυρης η οποία αφαιρέθηκε από την κοινότητα Κνίδης.

 

Ο έπαρχος εγκρίνει τα πρακτικά  της ενεργηθείσης δημοπρασίας στις 26 Νοεμβρίου 1939 για την ενοικίαση της βοσκοτόπου εκτάσεως «Κοντάκι-Σακαβάρα-Κουρί» στον τελευταίο πλειοδότη Μανώλη Παρασκευά, κατοίκου Χτενίου Κοζάνης για το συνολικό μίσθωμα 5800 δραχμών (60/1464). Εγκρίνεται στις 13-2-40 πίστωση 550 δραχμών για την πληρωμή δύο στολών φαλαγγιτών χορηγηθεισών υπό της κοινότητος Γρεβενών. Στις 30 Μαρτίου 1940 εγκρίνεται πίστωση 100 δραχμών ως εισφορά της κοινότητας υπέρ του Κρατικού Νοσοκομείου Γρεβενών και 100 δρχ. υπέρ του Εθνικού Οικοτροφείου Γρεβενών.

Η  επιτροπή διανομών στις 4-6- 1950 με Ευδόκιμο Ιωαννίδη και Ιωάννη Χασπερίδη διένειμε όρυζα ½ οκά προς 1500 δρχ. τη μερίδα και 75 δρχ. τα μεταφορικά, έλαιο η μερίδα 328/400 της οκάς  η αξία της μερίδας ήταν δωρεάν ενώ τα εκφορτωτικά ήταν 241 δρχ. κατά μερίδα και ζάκχαρη μισή οκά  η αξία της μερίδας ήταν 3000 δρχ. και τα εκφορτωτικά 150 δρχ. ανά μερίδα σε 192 τροφοδοτούμενους

Ο πρόεδρος της κοινότητας Βασίλειος Εταιρίδης αναφέρει στις 16-10-55 στο Νομάρχη  για το θέμα της ύδρευσης ότι παρά τις υποσχέσεις μέχρι τώρα τίποτα δεν πραγματοποιήθηκε. Ζητά να επιλυθεί η εκκρεμότητα να προληφθούν πλείστα όσα κακά αφορούν εκ της κακής υδρεύσεως των κατοίκων της κοινότητας Κέντρου ή να δοθεί η δυνατότητα στην κοινότητα να προσλάβει για τη μελέτη τον οποιοδήποτε εμπειροτέχνη.  

 

Παζάρι: Ένα από τα ονομαστότερα παζάρια στην Περιφέρεια Γρεβενών και το μοναδικό στα Βέντζια  στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν το Βέντζι  παζάρ που τελούνταν κατ’ έτος στον οικισμό Βέντζι (νυν Κέντρο). Πωλητές, αγοραστές, πανηγυριώτες προσέρχονταν όχι μόνο από την περιφέρεια Βεντζίων αλλά κι από Κοζάνη, Σιάτιστα, Δεσκάτη.

Η κοινότητα Κνίδης  με ενέργειές  της κατόρθωσε το 1929 να μεταθέσει τον τόπο του πανηγύρεως στην Κοπρίβα με πρώτο έτος τέλεσης το 1930. Η κοινότης με ενέργειες του προέδρου κ.Ε. Ιωαννίδη κατόρθωσε με νόμο «Περί συστάσεως εμποροπανηγύρεως εν τη κοινότητι Κέντρου ΦΕΚ 467 της 2 Νοεμβρίου 1939 (Τεύχος Α΄)  η τέλεσις  ετησίας εμποροπανηγύρεως εν τη κοινότητι Κέντρου του Νομού Κοζάνης από της 9^ης μέχρι της 12^ης Αυγούστου  εκάστου έτους», να τελεσθεί το 1940 η γνωστή εμποροπανήγυρη.

 

Οικονομία: Με την εγκατάστασή τους οι κάτοικοι επιδόθηκαν στην  καλλιέργεια αραβοσίτου, αμπελιών, φακής, ρόβης, ρεβιθιών, σιτηρών, φάβας, καπνού, κρομμύων, κύαμοι, σκόρδα.  Το 1933 παράχθησαν 800 οκάδες σταφυλές φαγητού και 17000 οκάδες αραβόσιτου ξηρού. Το 1945 καλλιεργήθηκαν 400 στρέμματα αραβόσιτου, σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, τριφύλλια, φακές, ερέβινθοι, ρόβη, βρώμη, κρόμμυα, γεώμηλα.

            Υδροκίνητος αλευρόμυλος ιδιοκτησία κοινότητος με κινητήριο δύναμη από ρέμα Γκιώνης. Σημαντικές  πληροφορίες  λαμβάνουμε από το πρωτόκολλο ενοικίασης του υδρόμυλου την  11^ηςΔεκεμβρίου 1925 με ετήσιο μίσθωμα 2500 δραχμών, από την Εθνική Τράπεζα  με μισθωτή το Γεώργιο Παυλίδη. Ο υδρόμυλος έχει μία μυλόπετρα λειτουργεί καθ’ όλον το έτος δύναται να αλέσει 400 οκάδες το 24ωρον. Απέχει από το χωρίον περί τα 2 χιλιόμετρα. Στον κήπο 300 τ.μ υπάρχουν 1 μουριά, 11 δαμασκηνέαι, 2 κλήματα.  Σε έτερον κήπο 1500 τ.μ 3 καρυαί, 1 ιτέα, 1 πεύκο, 1 απιδέα. Σε αγρό 4500 τ.μ, 8 καρυαί, 6 λεύκαι, 1 ιτέα, 1 δαμασκηνέα.

 

 

Αστυνομία: Διαμαρτυρία το έτος 1935 για πληροφορίες μεταφοράς του αστυνομικού σταθμού στη Σαρακήνα. Προτείνουν να κατασκευάσουν οι ίδιοι κτήριο με προσωπική εργασία.    

Σαρκοφάγος:  Το Φεβρουάριο του 1935  οι κάτοικοι  ανοίγοντας θεμέλια για περιτοίχιση αυλής στο σχολείο  βρήκαν τάφο κενό λαξευμένο εντός μαρμάρου μήκους 2 μέτρων, πλάτος 1,30 μ. και βάθος 1 μέτρο. Το εξωτερικό μέρος του μαρμάρου φέρει  επιγραφές ελληνικές, παραστάσεις κυνηγού έφιππου καταδιώκοντα έλαφο κι έναν άλλο κυνηγό να πλήττει με ακόντιο αγριόχοιρο τον οποίο δαγκώνουν δύο σκύλοι. Στην άλλη πλευρά υπάρχει λαξευμένο ένα λιοντάρι και δύο νεαρά πρόσωπα, τον Ορφέα με τη λύρα. Το βάρος υπολογίζεται στις 2000 οκάδες. Εκτός της σαρκοφάγου βρέθηκε και άγαλμα μαρμάρινο εκ δύο γυναικών με ελληνική αμφίεση.

 Σχολείο: Αποφασίστηκε (25-10-26) η συγκρότηση της σχολικής ενορίας Βεντζίων στην οποία θα υπαχθούν οι συνοικισμοί Αγαλαίοι και Νησηνίκος. Καταργήθηκε το σχολείο Νησηνίκου συγχωνευομένου με αυτό των Βεντζίων και Γουρνακίου διότι δεν έχει το νόμιμο αριθμό (107/16).

1-4-1927: Εις την πρωτεύουσα του τμήματος Βέντζια έδρα επί Τουρκοκρατίας Επάρχου επιθεώρησε το σχολείο το οποίο στεγαζόταν σε ευπρεπές ευρύχωρο κτήριο το οποίο εγκαταλειφθέν κατέστη ερείπιο. Στη μία αίθουσα διδάσκονται 15 προσφυγόπαιδες ενώ το χωρίο κατοικείται από 60 οικογένειες μη έχοντες όμως θρανία. Δάσκαλος ο Σάββας Παπαδόπουλος των δύο μαρτύρων έλειπε εις Γρεβενά μετά του προέδρου της κοινότητος για επίλυση εποικιστικών και κοινοτικών υποθέσεων. Η αίθουσα ασάρωτη προ χρόνου, μεστή χαρτίων, λίθων, χρωμάτων. Οι προσελθόντες λίγοι μαθητές όλοι της Α΄ τάξεως γνώριζαν το μάθημα μόνο απ’ έξω.

 13-3-31: Η κατάσταση του διδακτηρίου υποφερτή. Αποτελείται από αίθουσα διδασκαλίας, διάδρομο και γραφείο ημιτελές. Το υλικό αποτελείται από 4 θρανία πολύεδρα, 1 θερμάστρα, 2 μαυροπίνακες και 1 τραπεζάκι. Σχολικός κήπος και σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει. Μαθητές εγγεγραμμάνοι 16. Είναι καθαροί και φοιτούν τακτικά. Διδάσκαλος ο Στέργιος Κατσόχης εξ Αβδέλλης ετών 41, έγγαμος, υγιής, απόφοιτος της ρουμανικής εμπορικής σχολής Ιωαννίνων. Ούτος και η Μαρία Πούπη  σύζυγός του μορφώθηκαν σε ρουμανικό σχολείο. Ελληνικά μάθανε μόνοι τους λίγα.

10-6-31: Στην Αη τάξη φοιτούν μαθητές άνω των 10 ετών και στην Δη 15 ετών. Λειτουργεί με τέσσερις τάξεις.

25-5-32: Εγγεγραμμένοι μαθητές εν όλω 13  κατανεμόμενοι στις πέντε πρώτες τάξεις. Η φοίτηση είναι τακτική παρ’ όλη την πείνα, η οποία μαστίζει τους κατοίκους του συνοικισμού τούτου. Οι μαθητές προσέρχονται άνευ των χρειωδών. Το σχολείο άρχισε να λειτουργεί από το Δεκέμβριο. Ο διδάσκαλος Κοσμάς Τζουρέλλας διακρίνεται για την επιμέλεια, ευσυνειδησία και ικανότητα.

2-6-33: Το διδακτήριο σε ικανοποιητική κατάσταση. Ελλείψει χρημάτων δεν προσετέθη υλικό και δεν επλουτίσθη η σχολική βιβλιοθήκη. Εγγραφέντες μαθητές 17 εκ των οποίων στην Α΄ τάξη 11. Οι μαθητές φοιτούν τακτικώς και προσέρχονται σχετικώς καθαροί και ευπρόσωποι. Οι μαθητές απεκόμισαν γνώσεις, δείχνουν προθυμία για ανακοίνωση. Η σκέψη και η κρίση των μαθητών παρουσιάζονται ανεπτυγμένες. Γενικώς τα αποτελέσματα είναι ευχάριστα. Διδάσκαλος είναι  ο κ. Τζουρέλας εκ Πενταλόφου, πτυχιούχος 3/ξίου Διδασκαλείου, με ηλικία 25 ετών. Επιδεικνύει ζήλο, επιμέλεια και διδακτική ικανότητα.

17-5-36: Η Σχολική Εφορεία του Δημοτικού σχολείου Κέντρου, με πρόεδρο τον Ευδόκιμο Ιωαννίδη, μέλη Π. Σιδηρόπουλο, Ιωσήφ Κοροξενίδη και γραμματέα τον Ι.Κοσκοσά στις 17 Μαΐου 1936 υπέβαλε τον απολογισμό με σύνολο εσόδων 10.195 δρχ. (60/160).

24-6-37:Ανάγκη ανέγερσης νέου διθέσιου διδακτηρίου μεταξύ του συνοικισμού Αιγαλέων και Κέντρου. Τα θρανία είναι παλαιού τύπου, ανθυγιεινά, ελλιπή, πίναξ, 3 χάρτες. Σύνολο εγγραφέντων μαθητών 57. Η υγεία και η καθαριότης σχεδόν καλή. Στο σχολείο φοιτούν 19 μαθητές εκ του προσφυγικού συνοικισμού Αγαλαίων. Διδάσκαλος ο Ιωάννης Κοσκοσάς εκ Ρωσίας. Διακρίνεται δια τη φιλοτιμία, φιλομάθεια, ευσυνειδησία και φιλανθρωπία. 

16-5-38: Ουδεμία προώθησις εγένετο δια την ανάγκη ανεγέρσεως νέου 2/ξίου διδακτηρίου εις θέσιν μεταξύ Κέντρου και συνοικισμού Αγαλαίων δια την συνυπηρέτηση αμφοτέρων των συνοικισμών και επ’ ευκολία και των μαθητών Αγαλαίων των συμφοιτώντων εις το σχολείον τούτο.

            Τα θρανία ελλιπή, ανεπαρκή, γυμνόν εις εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα. Σχολικός κήπος υπάρχει και καλλιεργήθηκε καλώς εφέτος. Εγγεγραμμένοι μαθητές 62. Η φοίτηση τακτική, δυσχαιραινομένη κατά τας βαρείας χειμερινάς ημέρας  των μαθητών Αγαλαίων.

            Διδάσκαλος ο Ιωάννης Κοσκοσάς εκ Καυκάσου Ρωσίας. Μέτρια τα αποτελέσματα εις ανωτέρας και πενιχρά εις κατωτέρας τάξεις. Τα σχολεία τοιούτων καθυστερημένων από πάσης απόψεως πληθυσμών έχουσι ανάγκη και διδασκάλου ικανοτάτου και δραστηριότατου και σχολείο πλήρους εποπτικών μέσων και επίπλων. Φιλοτίμως, φιλοπόνως και ευσυνειδήτως κατέβαλε εφέτος απάσας τας πενιχράς δυνάμεις του δια την εσωσχολική εργασία και εις Νυκτ. Σχολή.

4-11-38: Συγκρότηση σχολικής Εφορείας  με μέλη τους Ευδόκιμο Στεφ.Ιωαννίδη, Παύλο Γεωργ. Παυλίδη.

19-5-39: Μαθητές 65, απόντες 3. Τακτική φοίτησις, δυσχαιραινομένη κατά τας βαρείας χειμερινάς ημέρας, η φοίτησις των μαθητών του παρακειμένου συνοικισμού Αγαλαίων. Διδάσκαλος ο Ιωάννης Κοσκοσάς.

30-6-39: Στο προσφυγικό σχολείο Κέντρου λειτουργεί μονοτάξιο Δημοτικό σχολείο στο οποίο φοιτούν και μαθητές του συνοικισμού Αγαλαίων. Ο συνολικός αριθμός των μαθητών ανέρχεται στους 71. Στο Κέντρο ζουν 33 οικογένειες με 184 κατοίκους  εκ των οποίων 146 ομιλούν τη λαζική διάλεκτο και 38 την ελληνική.

Ο συνοικισμός Αγαλαίων αποτελείται από 131 κατοίκους εκ των οποίων 54 ομιλούν τη λαζική, 25 την τουρκική και 22 την ελληνική. Είναι ανάγκη να ιδρυθεί νηπιαγωγείο για τη γλωσσική προπαίδεια των υπερείκοσι νηπίων αμφοτέρων των συνοικισμών, υπάρχει δε διαθέσιμος αίθουσα στο μονοτάξιο δημοτικό σχολείο Κέντρου για τη στέγαση του ιδρυθησόμενου νηπιαγωγείου.

Γεφύρι: Το μοναδικό πέτρινο γεφύρι στην περιφέρεια Βεντζίων  βρίσκεται 200 μέτρα στο δρόμο από Κέντρο προς Σαρακήνα. Αποτελεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική  και χρήζει συντήρησης και επισκευής.

 

Σύλλογος: Σημαντική παρέμβαση στα πολιτιστικά δρώμενα του οικισμού και της ευρύτερης περιοχής αποτελεί ο πολιτιστικός Σύλλογος που ιδρύθηκε το έτος 1983 και είχε μία έντονη παρουσία ως τον καταστροφικό σεισμό της 13-5-1995  με τις σοβαρές λαβωματιές που υπέστη το κτήριο της αποθήκης που στεγαζόταν ο σύλλογος. Με πρωτοβουλία φιλοπρόοδων κατοίκων ο σύλλογος επανιδρύθηκε το 2001 και μέχρι σήμερα πραγματοποίησε ποικίλες εκδηλώσεις. Δημιούργησε χορευτικό τμήμα, θεατρική ομάδα, προέβη σε δενδροφυτεύσεις, το καλοκαίρι οργανώνει αθλητικές εκδηλώσεις, πανηγύρι στο υπαίθριο πολιτιστικό “Ζείδωρον”, διοργανώνει διαλέξεις, αναβιώνει το ξακουστό “Βέντζι παζάρ”. Στεγάζεται στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων που παραχωρήθηκε από το Δήμο Βεντζίου. Ο Σύλλογος πρόσθεσε στο χώρο ηλεκτρονικούς υπολογιστές, βιβλιοθήκες, επιτραπέζια παιχνίδια, οπτικοακουστικά με σύγχρονα μέσα, φωτογραφικό υλικό.

 

Πηγές:

1)Αργύρη Παφίλη. Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ  του Ε.Ε.Ε Συλλόγου Εξάρχου Τεύχος 3^ον.

2)Προσωπικό Αρχείο

3)Εφημερίς Βόρειος Ελλάς

 

 

 

 

Ο ΠΑΠΠΟΥΣ (καλόγερος από Έξαρχο στην Ιερά Μονή Οσίου Νικάνορος)

 

38. Ο ΠΑΠΠΟΥΣ (καλόγερος από Έξαρχο στην Ιερά Μονή Οσίου Νικάνορος)

Γράφει ο Κώστας Καραπατάκης. [1]

(Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Πολιτιστικοί Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών)

Ένας γέρος καλόγερος, που τον σέβονταν και τον αγαπούσαν όλοι στο μοναστήρι, σαν άκουσε τους επαίνους του ηγούμενου και του εφημέριου και είδε τη σβελτάδα, την εργατικότητα και το φιλότιμο του Κωνσταντή, που όλες τις δουλειές τις έκαμε τέλεια, τον φώναξε μια μέρα στο κελί του και του είπε:

-Κωνσταντή, πάρε λίγα κάρβουνα στο μαγκάλι από τη φωτιά κι έλα να μου κάνεις τον καφέ, γιατί δεν είμαι καλά σήμερα.

Πρόθυμος ο Κωνσταντής να εξυπηρετήσει τον παππού, άρπαξε το χάλκινο μαγκάλι από τα δύο μπρούντζινα χερούλια κι έτρεξε γρήγορα στην κεντρική φωτιά που εξυπηρετούσε όλο το μοναστήρι, γυρίζοντας έβαλε το μπρίκι στη φωτιά για τον καφέ του παππού.

 

 

 

 

 

 

-Δεν μπορώ, Κωσταντή. Είμαι γέρος και θα πεθάνω μια μέρα, είπε ο παππούς  με κομμένη την ανάσα. Δε λυπάμαι που θα πεθάνω. Μια μέρα θα γίνει κι αυτό. Εκείνο μόνο που με βασανίζει είναι τα μελίσσια. Σκέφτομαι που όταν πεθάνω, θα πεθάνουν μαζί μου κι αυτά. Όλοι κάνουν πώς  τα  φοβούνται  και κανένας δεν είπε ως τώρα, ας πάω να βοηθήσω τον παππού που παιδεύεται γέρος άνθρωπος. Κανένας! Το μέλι, όλοι το θέλουν και τους αρέσει, μας πως γίνεται αυτό το μέλι, κανένας δε νοιάστηκε να μάθει.

            Τα μελίσσια, παιδί μου, είναι μεγάλο έσοδο για το μοναστήρι. Δεν είναι μονάχα το μέλι που μας δίνουν τα ευλογημένα, αλλά και το κερί, γιατί μ’ αυτό κάνουν τις λαμπάδες και τα κεριά της εκκλησίας και δεν αναγκάζεται το μοναστήρι να τ’ αγοράζει από τους εμπόρους.

 

            Θα  ’θελα, επειδή είσαι νέος και δουλευτάρης, να  ’ρχεσαι να με βοηθάς από καμιά φορά, αν θέλεις, για να μάθεις και μερικά πράγματα που θα σε χρειαστούν αργότερα. Και πριν ακόμα τελειώσει ο παππούς ο Κωνσταντής είχε πάρει την απόφασή του.

-Θα  ’ρχομαι παππού κι εγώ θα πάρω τη θέση σου στα μελίσσια.

Κι ο παππούς, ενθουσιασμένος από τα λόγια του Κωνσταντή, έπιασε το χέρι του και σφίγγοντάς το με τις λίγες δυνάμεις που του είχαν απομείνει του είπε: Ευλογημένη η ώρα που ήρθες, παιδί μου. Ο θεός και ο άγιος να σου δίνουν δύναμη και να σε προστατεύουν. Τώρα θα πεθάνω ήσυχος  είπε αναστενάζοντας. Συγκινημένος από τα λόγια του Κωνσταντή  ο παππούς, αισθάνθηκε σαν να ξαλάφρωσε από το άγχος που του κατείχε κι είπε στον Κωνσταντή:

-Θέλεις να γίνεις παραγιός μου Κωσταντή;

-Κι εκείνος, χωρίς να μιλήσει, σηκώθηκε και του φίλησε το χέρι λέγοντας: Θέλω παππού!... Θέλω!... Και η συμφωνία έκλεισε μ’ ένα χειροφίλημα του Κωνσταντή κι ένα φιλί του παππού στο μέτωπο του Κωνσταντή.

            Την άλλη μέρα, μόλις τελείωσε η εκκλησία και ήπιε τον καφέ του ο παππούς, ξεκίνησαν κι οι δύο για το μελισσομάντρι, παίρνοντας μαζί τους και τρόφιμα για το μεσημέρι. Εκεί στο πέτρινο “κιόσκι” που τα ερείπιά του φαίνονται ακόμα, άρχισαν τα πρώτα μαθήματα του παππού για τη μελισσοτροφία.

            Τ΄ απόγευμα πριν έρθει  η ώρα του εσπερινού, ψυχοπατέρας και παραγιός, γύρισαν στο μοναστήρι κουβεντιάζοντας κι αμέσως ο Κωνσταντής, άρπαξε το μαγκάλι του παππού και πήγε και πήρε τα κάρβουνα για τον καφέ του παππού. Ύστερα, αφού έπλυνε το μπρίκι και το φλιτζάνι στο νεροχύτη, πήγε και χτύπησε το σήμαντρο για τον εσπερινό.

            Ο παππούς ο Διονύσης, δεν ήταν τυχαίος άνθρωπος στο μοναστήρι. Κι ούτε περπατάρης καλόγηρος απ’ αυτούς που πάνε από μοναστήρι σε μοναστήρι, ζητώντας καλύτερη ζωή και λιγότερη δουλειά. 

            Ο πάτερ Διονύσης ήταν σοβαρός, επιβλητικός, φορτωμένος με μεγάλη πείρα και λαϊκή σοφία και με πολλές διοικητικές ικανότητες, σαν νάταν ο Δίας του μοναστηριού, όπως έλεγε ο ηγούμενος. Τα γράμματα, δεν είχαν καμιά αξία μπροστά στην πείρα και στη σωστή διακυβέρνηση του μοναστηριού.  Ό,τι έλεγε αυτός, εκείνο και γινόταν στο Μοναστήρι και ποτέ δεν έπεφτε έξω στις προβλέψεις του.

Γι’ αυτό και ο ηγούμενος τον συμβουλευόταν σε όλα τα ζητήματα που είχαν σχέση με το μοναστήρι. Στα νιάτα του ήταν κτηνοτρόφος και μάλιστα μεγαλοτσέλιγκας στο χωριό του τον Έξαρχο, που είναι χτισμένο και ριζωμένο στη δυτική πλευρά του Μπούρινου με χιλιάδες γίδια και πρόβατα και πολλά μεγάλα ζώα και πολλούς τζιομπαναραίους. Όταν περνούσε από τα χωριά την άνοιξη, ανεβαίνοντας από τα χειμαδιά της Θεσσαλίας για το χωριό του, κι όταν κατέβαινε στα χειμαδιά το φθινόπωρο, όλος ο τόπος βούιζε από τα κυπροκούδουνα των κοπαδιών του.

            Όλοι τον γνώριζαν κι όλοι τον αγαπούσανε για τις καλοσύνες και την καλή του την καρδιά. Όλο το γάλα της ημέρας που έβγαζε στο δρόμο σ’ όλη τη διαδρομή ως το χωριό του, το τυροκομούσε τα βράδια και το πρωί το μοίραζε στους φτωχούς χωρικούς και στους ντραγαταραίους των χωριών, για να μην τον εμποδίζουν στο δρόμο για τη βοσκή. Σαν βάλθηκαν όμως οι τουρκαλβανοί ληστές του Αλή πασά, που λυμαίνονταν όλη την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας να τον ξεκάνουν και να τον ξεριζώσουν από το χωριό του, γιατί δεν τους έδινε τα λύτρα που ζητούσαν, έπιασε πόλεμο ένα βράδυ μαζί τους και τους κυνήγησε από τη στάνη, σκοτώνοντας και έναν απ’ αυτούς. Όμως, το κακό, δε σταμάτησε εδώ.

Ένα βράδυ το Γενάρη, που τα γίδια γεννούσαν ομαδικά κι έπρεπε όλη η οικογένειά του να βρίσκεται στο μαντρί για να κουμαντάρει τα κατσίκια, ενώ αυτός έλειπε στη γειτονική πολιτεία για υποθέσεις των τσελιγκάτων, πήγαν οι ληστές και  σκότωσαν όλη του την οικογένειά του, για να τον εκδικηθούν. Έτσι το σπιτικό του ερημώθηκε κι αυτός επειδή δεν μπορούσε να μείνει μόνος με το φόβο μήπως τον πιάσουν και τον σκοτώσουν, αποφάσισε να καταφύγει στο μοναστήρι της Ζάβορδας κι εκεί να αφιερώσει όλο του το βιο και να σώσει την ψυχή του, όπως του είπε και ο τότε ο ηγούμενος.

            Και δεν ήταν λίγα τα ζώα που έφερε στο μοναστήρι, ο μπαρμπα Μήτρος ο τσέλιγκας, αφού πρώτα πούλησε όλα τα αρσενικά και τα μεγάλα και γέρικα θηλυκά που είχαν σταματήσει από καιρό να κατεβάζουν γάλα και να γεννοβολούν.

            Εννιακόσιες γίδες, όλες “ρόσιες” και αρμεχτάρες, σαν το χρώμα των γενιών του Αϊ-Νικάνορα, ενώ τις προβατίνες τις διάλεξε “λάιες”, για να φτιάχνουν τα ρούχα τους και τα μάλλινα ράσα τους οι καλόγεροι.

            Τα μοναστήρια τότε, με τα προνόμια που είχαν από το Σουλτάνο, δεν μπορούσε να βάλει χέρι κανείς, ούτε Τούρκος ούτε Ρωμιός. Εκτός από αυτό το μοναστήρι της Ζάβορδας ήταν Σταυροπηγιακό που εξαρτιόταν απ’ ευθείας από το Πατριαρχείο και δεν μπορούσε να το ταράξει κανείς.

            Έτσι, ο μπαρμπα-Μήτρος, ο τσέλιγκας, που γύριζε καβάλα στο γρίβο, βαρβάτο άλογό του, για να μπορεί να προλαβαίνει όλες τις δουλειές του τσελιγκάτου, τώρα χειροτονήθηκε καλόγερος και τυλίχθηκε στο μαύρο ράσο, για να χάσει το πρώτο του όνομα και να πάρει το όνομα Διονύσιος.

Αυτόν λοιπόν το Διονύση, τον θεωρούσε προστάτη και πνευματικόν του πατέρα ο Κωνσταντής. Ό,τι έλεγε ο παππούς, ήταν θεϊκή προσταγή γι΄ αυτόν. Γι’ αυτό και τον αγαπούσε και τον σέβονταν, σαν πραγματικό του πατέρα, για την ανθρωπιά του και για τη σοφία του.

Ο παππούς, σαν είδε το φιλότιμο, την πρωτοβουλία και την εργατικότητα του Κωνσταντή, τους ξεχώρισε απ΄ όλους τους άλλους δόκιμους του μοναστηριού και φρόντισε να το χειροτονήσει γρήγορα καλόγηρο παραμερίζοντας όλους τους άλλους που είχαν κλείσει τριετία στη δοκιμασία, με σκοπό να τον αναθέσει υπεύθυνη δουλειά και βασικό πόστο στο μηχανισμό του μοναστηριού κι ας ήταν ακόμη νεαρός και άπειρος στη ζωή.

-Θα τα μάθει!...θα τα μάθει!... Είπε στον ηγούμενο, που δίσταζε και δεν ήθελε να παραβιάσει τη …δοκιμασία… της τριετίας όπως συνηθιζότανε ως τότε.

            Κι όταν τη δεύτερη μέρα του Πάσχα συνήλθε το ηγουμενοσυμβούλιο να χειροτονήσει τους νέους καλόγηρους, όπως συνηθιζόταν, πήρε μαζί του τον Κωνσταντή και τον παρουσίασε στο ηγουμενοσυμβούλιο λέγοντας:

-Να αυτός είναι για το μοναστήρι! Αυτός πρέπει να χειροτονηθεί πρώτος κι ας μην έκλεισε ακόμα την τριετία, όπως λένε οι κανονισμοί!..

Κι εκείνοι, συμφώνησαν με τη γνώμη του και τον χειροτόνησαν πρώτον καλόγηρον της χρονιάς, με το μοναχικόν όνομα Κοσμάς που το όρισε ο ίδιος ο παππούς.

            Τώρα με τη φροντίδα και την καθοδήγηση του παππού στα μυστικά της μελισσοκομίας από τα χέρια του παππού στα δικά του τα χέρια και ο παππούς έμεινε μόνο για την ορμήνια , χωρίς όμως και να εγκαταλείψει και τα μελίσσια, που πήγαινε και τα ’βλεπε κάθε μέρα.

            Μια μέρα του 1906 που ο Κοσμάς ήταν απασχολημένος στην εκκλησιά κι ο παππούς μόνος του στο μελισσομάντρι, κάποιοι “βαλαάδες”  ληστές από το Κρύφτσι των Γρεβενών, το σημερινό “Κιβωτός”, τον πήραν “σκλάβο” υποχρεώνοντας το Μοναστήρι να τους δώσει 100 λίρες κι ένα μουλάρι και πήγε και τον πήρε από μια καλύβα έξω από το χωριό, αφήνοντας τη σακούλα με τις λίρες στο μέρος που τον είχαν υποδείξει οι ληστές, για να μην τους μάθουν ποιοι ήταν.

            Από τότε ο παππούς, έπαυσε να βγαίνει από την πόρτα του μοναστηριού, ώσπου πέθανε και τα μελίσσια έμειναν στα χέρια του Κοσμά, που τα κράτησε ως το τέλος της ζωής του.

            Σαν είδε όμως ο ηγούμενος πώς ο νεαρός Κοσμάς όποια δουλειά κι αν έπαιρνε την έβγαζε πέρα παλικαρίσια, τον τοποθέτησε οικονόμο και επιστάτη των ζευγιτάδων στο Μετόχι, μισή ώρα έξω από το μοναστήρι και του ανέθεσε και την επιστασία των μελισσιών, που το μελισσομάντρι, δεν απείχε, παρά μόνο 10 λεπτά της ώρας από το μετόχι.

            Το προσωπικό στο Μετόχι, ήταν λιγοστοί ζευγίτες, ένας κελάρης κι ένας βοϊδάρης, που έβοσκε μόνο τα καματερά βόδια που ήταν μονάχα για το ζυγό.

            Με τη βοήθεια των ζευγιτάδων, ο Κοσμάς άρχισε ν’ ανοίγει και να ξεχερσώνει νέες εύφορες και εγκαταλειμμένες εκτάσεις στη Λογγά, στην Παλιοζάμπουρντα, στο Κουλούρι και, στο Παλιοτούρκο και η παραγωγή του Μοναστηριού διπλασιάστηκε τον άλλο χρόνο.

---

[1] Το πρωτότυπο κείμενο του Κώστα Καραπατάκη μας το παραχώρησε ο  γιατρός Ευθύμιος Καραπατάκης τον οποίο και ευχαριστώ. Ο παππούς του Ε.Καραπατάκη Αργύριος Γκαρέλας είχε αδελφή τη σύζυγο του προπάππου μου Ιωάννη Αργυρίου. (Έξαρχος Γρεβενών 2011 σ. 304).

Δίπορο Γρεβενών

 

 

39. ΔΙΠΟΡΟ

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Γενικά: Ο οικισμός Χολένιστα, χτισμένος σε υψόμετρο 630 μέτρων από τη θάλασσα,  μετονομάσθηκε σε Δίπορον στις 20-1-1927 με το ΦΕΚ Α.18/1927. Παραδοσιακός οικισμός με ΦΕΚ 594 και ημερομηνία 13/11/1978. Αποτέλεσε συνοικισμός της κοινότητας Σαρακίνης που συστάθηκε με το Β.Δ στις 19-12-1918, ΦΕΚ, Α 200/1918. Στον εκλογικό κατάλογο του 1915 της Υποδιοικήσεως Γρεβενών ήταν γραμμένοι άρρενες 48. Για αρχιερατική εισφορά που πραγματοποιήθηκε από τη Μητρόπολη Γρεβενών το 1859 οι οικογένειες ήταν 27.Το Μάρτιο του 1953 οι κάτοικοι του Διπόρου (190) και Νεοχωρίου (92)  με αίτημα στην Επαρχία Γρεβενών ζητούν να αποσπαστούν από την κοινότητα Σαρακίνης και να αποτελέσουν ιδία κοινότητα.

Αρχαιότητες: Αρχαιολογικά ευρήματα στο χωριό Δίπορο έχουν αποκαλυφθεί στης εξής περιοχές: Στην περιοχή Κτιό και Παναγιά ανακαλύφθηκαν ευρήματα κατοικιών, εργαστηρίων κεραμικής καθώς και νεκροταφείο του οικισμού, ευρήματα τα οποία ανάγονται στην νεολιθική εποχή καθώς και στην ύστερη εποχή του χαλκού. Στην περιοχή του Αγ. Αθανασίου ανακαλύφθηκαν 2 αγάλματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, ίχνη οικισμού και πολλά νομίσματα του 4ου π.Χ αιώνα. Στην περιοχή του λόφου του Αγ. Κων/νου ανακαλύφθηκαν τείχη χρονολογημένα στον 3ο π.Χ αι. Στο κέντρο του χωριού ανακαλύφθηκαν 2 μαρμάρινες επιγραφές του 2ου π.χ αιώνα. Στον περίβολο του ναού του Αγ. Νικολάου αποκαλύφθηκε μαρμάρινη στήλη αφιερωμένη στον Ασκληπιό της εποχής του 2ου μ.χ αι. (Πηγή Άρης Λαναράς)

Εκκλησίες: Κοίμησις της Θεοτόκου, Ταξιαρχών, Αγίας Μαρίνης, Άγιος Αθανάσιος, Προφήτη Ηλία, Αγία Παρασκευή (κοιμητηριακός), Άγιος Δημήτριος, Άγιος Νικόλαος.

Πεσόντες: Σουγλέρης Λάμπρος 1943. Λαγιώτης Χρήστος 10-2-44. Γκανάς Ιωάννης 1943. Χρήστος Γκουλιαβέρας 1-3-44. Κων/νος Γιαννουλόπουλος 10-2-44. Γραμμένος Γεώργιος 1947. 

Πληθυσμός: 1913=150.1920=165. 1928=168.1940=189. 1951=197.1961=274. 1971=228. 1981=185.1991=139.2001=119. 2011=85.

Αφιερωτές Μονής  της Ζάβορδας: Οι κάτοικοι στάθηκαν πολύ κοντά στο μοναστήρι. Τούτο καταδεικνύεται από το πλήθος των αφιερωτών για την ψυχική τους σωτηρία όπως καταγράφονται στον Κώδικα της Ζάμπουρδας.  Έτσι αφιερωτές της περιόδου 1534-1692 από Δίπορο έχουμε 122 και από 1693 και μετά 339.

Οικονομία: Οικονομικά στηρίχθηκε στην καλλιέργεια  δημητριακών στα εύφορα κτήματα και στην κτηνοτροφία. Το Μάρτιο του 1934 η Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος εκποιεί 62 τεμάχια αγρού  από το αγρόκτημα Διπόρου. Ο  εκκλησιαστικός υδρόμυλος διαχειριζόταν το 1960 από το Μπέλτσιο Γεώργιο.

Σχολείο: To έτος 1873-74 σύμφωνα με έκθεση του «Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου του εν Κωνσταντινουπόλει Ηπειρωτών» λειτουργούσε σχολείο με 20 μαθητές και η αμοιβή ήταν 400 λίρες.

Ενθύμημα από το Μηναίο του ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Εξάρχου «Εις το 1886 εχριμάτισα Διδάσκαλος εγώ ο Δημήτριος Αναγνώστης από χορίον Χωλενίστα εις χορίον Έξαρχου επίτροπος ίταν ο γιόργιος Χατζή Και ευφιμέριος παπα Χριστόδουλος Παλιωκαστρο” και άλλη ενθύμηση «Εγώ Σοφολογιότατος διδάσκαλος Ρούσης Χρί…από χωρίον Χωλέ…ήμουν διδάσκαλος εδώ εις το χωρίον Έξαρχου 520. Διάβαζα μαθητάδες 10 και προόδεψαν καλά 1895 Απριλίου 12».

 

 (13-3-31) Το διδακτήριο υποφερτό. Το υλικό αποτελείται από 5 θρανία πολύεδρα, 2 μαυροπίνακες, χάρτης της Ελλάδος. Ως προς το σχολικό κήπο φυτεύθηκαν προ ολίγων ημερών εντός της αυλής μερικά δέντρα. Εγγεγραμμένοι μαθητές 29. Στην Α΄τάξη 13 άρ. και 8 θήλεις και στη Β΄ 5 άρ.  και στη Γ΄ 3 άρ. Το σχολείο από διετίας εργάζεται κανονικώς. Κοράσια στη Βα και Γη δεν είναι εγγεγραμμένα, διότι το πρώτον δεν εφαρμόζεται η υποχρεωτική φοίτησις στα κοράσια. Διδάσκαλος ο Σάββας Παπαδόπουλος εις Τραπεζούντα  το 1893, εγκατατεστημένος από Ασβεστόπετρα Πτολεμαΐδας, ετών 38, τελειόφοιτος γυμνασίου.

5-11-31: Προσετέθη εις μεγάλος χάρτης της Ελλάδος. Ως προς το σχολικό κήπο εξευρέθη χώρος. Απομένει το περίφραγμα το μετά δυσκολίας θα επιτευχθεί λόγω της ελλείψεως χρημάτων.

26-5-32: Εκ των 33 εγγεγραμμένων ευρέθησαν παρόντες 26. Εκ των επτά απουσιαζόντων οι δύο άρρενες, μετενεγράφησαν εις το σχολείον Πόρου. Ο διδάσκαλος Σάββας Παπαδόπουλος εργάζεται με ευσυνειδησία και εργατικότητα Τα αποτελέσματα ως προς την επίδοση των μαθητών δύνανται να χαρακτηρισθούν σχετικώς ικανοποιητικά.

1-6-33: Το διδακτήριο σε ανεκτή κατάσταση. Προσετέθησαν 7 χάρτες μικροί. Η σχολική βιβλιοθήκη δεν επλουτίσθη, ο σχολικός κήπος καλλιεργείται. Οι εγγεγραμμένοι 34 μαθητές φοιτούν τακτικώς και προσέρχονται σχετικώς καθαροί και ευπρόσωποι. Διδάσκαλος είναι ο Σαβ. Παπαδόπουλος εκ Πόντου εγκαταστημένος εις Ασβεστόπετρα Πτολεμαΐδος, ηλικίας 39 ετών. Εργάζεται με επιμέλεια και ευσυνειδησία. Οι μαθητές απεκόμισαν γνώσεις. Σχετικώς η σκέψις και η κρίσις των μαθητών παρουσιάζονται ανεπτυγμένες.

 Κατά την επίσκεψη του επιθεωρητή των Δημοτικών σχολείων Βοΐου κ. Οικονόμου στις 11-6-33 (Β.Ε) οι κάτοικοι παράτησαν τις εργασίες τους, προκειμένου να ακούσουν τα λόγια του επιθεωρητή που αφορούσαν την πρόοδο των παιδιών τους. 

24-6-37: Η κατάστασις του διδακτηρίου μετρία δυναμένη να βελτιωθεί ικανοποιητικώς αν εκτελεσθεί η μελέτη περί επισκευής του ως υπεδείχθη. Υπάρχουν ακατάλληλα θρανία και ελλιπή, πίναξ, υδρόγειος σφαίρα και ολίγοι χάρτες. Σχολικός κήπος αποτελείται από δενδρόκηπο καλώς καλλιεργημένο. Μαθητές εγγεγραμμένοι 29.

Το 1937 το σχολείο στεγαζόταν σε δημόσιο οίκημα  αποτελούμενο από δύο δωμάτια  εκ των οποίων το ένα 28 τ.μ  χρησιμοποιούνταν ως  αίθουσα διδασκαλίας  για 30 μαθητές και το άλλο ως γραφείο με επιφάνεια 6,25 τ.μ

15-5-38: Εξευρέθησαν πόροι δια την εκτέλεση μελετηθεισών επισκευών του διδακτηρίου. Εγγεγραμμένοι μαθητές 30. Διδάσκαλος ο Σάββας Παπαδόπουλος εκ Λιβεράς-Τραπεζούντος. Τα αποτελέσματα της εξέτασης των μαθητών πενιχρά ποιοτικώς και μέτρια ποσοτικώς οφειλόμενα εις γενικάς δυσμενείς τοπικάς και κοινωνικάς συνθήκας του Διπόρου-Βεντζίων, αλλά και του διδασκάλου εργαζομένου μόνο αποδοτικώς στο σχολικό κήπο και δια την ευρεία διάδοση της δενδροκομίας.

23-2-52: Η σχολική Εφορεία αποτελουμένη από τον πρόεδρο Τσιμηνάκη Ιωάννη, τον ταμία Γκοτζαμπασόπουλο Γεώργιο και Χατζηπετρίδου Ουρανία γραμματέα αποφάσισαν όπως διενεργηθεί μειοδοτική δημοπρασία δια την ανέγερση του ως άνω διδακτηρίου.

 

 

 

4. Τσακμάκα Όλγα 7.Αργυρόπουλος Βασίλειος. 9.Μπαλάφα Α. Βάια 10. Παπαδόπουλος Χρήστος 12. Παππάς Πάσχος. 13. Λαναράς Βάιος 14. Ζολώτα Δήμητρα 16. Λαναρά Ελένη. 17. Γκοτζαμπασοπούλου Ειρήνη . 18. Παπαδοπούλου Βάσω    19. Μπαλάφα Α.Βάια. 23. Μπελλή Χρυσούλα