ΔΕΣΠΟΤΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

26.ΔΕΣΠΟΤΗΣ,Ο

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ σελ. 385)

Δεσπότης, ο (Σνίχοβον)

Γενικά: Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 667 μέτρων. Πλησιέστεροι οικισμοί Ελευθεροχώρι, Πηγαδίτσα, Άγιοι Θεόδωροι.

Κοινοτικά: Με το ΦΕΚ 260Α  με ημερομηνία 31/12/1918 ορίζεται έδρα της κοινότητος Σινιχόβου. Στις 17/10/1919 το όνομα του οικισμού διορθώνεται σε Σνίχοβο. Το 1927 μετονομάζεται σε Δεσπότης προς τιμή του Μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού Λαζαρίδη που κατακρεουργήθηκε μεταξύ Σνίχοβου (Δεσπότης) και Γκριντάδων (Αιμιλιανού).

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 64 χριστιανοί.

Γενομένων αρχαιρεσιών προς ανάδειξη προέδρου εξελέγη ο Αν. Θεοδωρόπουλος (Μ.Β 3-9-31).

Μετά από μυστική ψηφοφορία που διεξήχθη στις 12-9-1932 εξελέγη μέλος του Ειδικού Ταμείου της Επαρχιακής Οδοποιΐας ο πρόεδρος της κοινότητας Γρεβενών Θεόδωρος Σπίρτος δια ψήφων 8 έναντι 7 τις οποίες έλαβε ο πρόεδρος της κοινότητας Δεσπότου Απόστολος Πηγατσιώτης. Ψηφοφόροι ήταν οι πρόεδροι των κοινοτήτων (60/983).

Δια το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  οι χωροφύλακες των οικείων σταθμών  στις 28 Οκτωβρίου επέδωσαν το διορισμό των ως μελών των εφορευτικών επιτροπών τους Στέργιο Παπαστάμου, Δημήτριο Δηλόπουλο (60/687).

Υπέρ της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης  στις 14-8-36 η κοινότης κατέβαλε το ποσό των 200 δρχ. (60/1735).

Τον Ιούλιο του 1962 στέλνονται συμπληρωματικά 15 βιβλιάρια ασθενείας αγροτών.

Εκπαίδευση: Το 1901-1902 λειτουργούσε Γραμματοδιδασκαλείο με 15 μαθητές (Αδάμου).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Στεγάζεται σε δημόσιο οίκημα. Αποτελείται από εν δωμάτιο 40 τ.μ. Μαθητές 40. Οίκημα κατάλληλον (60/619). Πραγματοποιήθηκε εκδρομή μονοήμερη στα Μετέωρα στις 31 Μαΐου 1962. Συμμετείχε και το σχολείο Πηγαδίτσης.

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Αθανασίου. Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 6 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 4 (από το 1692 και μετά).

Μάχη του Σνιχόβου: Κατάληψη της πόλης υπό των Γερμανών 15 Απριλίου 1941. Διοίκηση της πόλης υπό των Ιταλών στις 12 Ιουνίου 1941. Στις 8 Φεβρουαρίου 1943 αντάρτες του ΕΛΑΣ (αρ.40)  στήνουν ενέδρα στη θέση Γούβες κοντά στο Ελευθεροχώρι σε ιταλικό λόχο που επέστρεφε από το Σνίχοβο που εκεί προέβη σε λεηλασίες οικιών.  Απώλειες Ιταλών ένας αξιωματικός, δέκα στρατιώτες νεκροί, αγνοούμενοι έξι και τραυματίες δεκαέξι. Απώλειες ανταρτών ο πεσών Φίλιππος Κοσκερίδης, ο τραυματίας Δημήτρης Γκαρανάτσιος και σε αντίποινα οι επτά (αρ.7) εκτελεσθέντες από τις φυλακές Βαροσίου καταγόμενοι από τον Αγ. Γεώργιο, Ταξιάρχη, Γρεβενά. Στον τόπο της μάχης στήθηκε μνημείο (Νίκος Τσιάτας πρόεδρος της ΠΟΑΕΑ Γρεβενών, vatolakiotis blog spot.com).

Οικονομία: Το έτος 1936 καλλιεργήθηκαν κρόμμυα 20 στρέμματα με διατεθέντα σπόρο 120 οκάδες, σκόρδα 10 στρέμματα με σπόρο 13 οκάδες, αραβόσιτος ξηρικός 600 στρέμματα με σπόρο 300 οκάδες, φασίολοι ξηρικοί 10 στρέμματα με σπόρο 20 οκάδες, σίτος 650 με σπόρο 11.700, κριθή 35 στρέμματα με 350 οκάδες σπόρο, βρώμη 20 στρέμματα με 250 οκάδες σπόρο, σίκαλη 35 στρέμματα με 595 οκάδες σπόρο, ρόβη 10 στρέμματα με 50 οκάδες σπόρο.

Είκοσι έξι κάτοικοι του οικισμού Δεσπότη με αίτηση στον πρόεδρο της Κυβερνήσεως στις 19-3-37 αναφέρουν ότι τυγχάνουν γεωργοκτηνοτρόφοι και λόγω του ισχνού εδάφους δε δύνανται να έχουν ικανές εσοδείες  και αποζήσουν εκ της γεωργίας. Έκαστος διατρέφει από 20-50 αίγες για να συμπληρώσουν το εισόδημα. Οι αίγες βόσκουν στο κοινοτικό δάσος δρυών 4.000 στρεμμάτων περίπου. Η Δασική υπηρεσία της περιφερείας εκτελούσα διαταγή του Δασαρχείου Γρεβενών τους διέταξε μέχρι 28-2-1938 να  πουλήσουν τις αίγες και τους επιτρέπει να κρατήσουν μόνο 3 αίγες, διότι δήθεν καταστρέφουν τα δάση. Ακόμη τους απαγορεύουν την ξύλευση από το δάσος την εκχέρσωση των αγρών εκείνων που καλύφθηκαν εκ της εξαπλώσεως των δρυών.

            Πληθυσμός: 1859=25 στεφάνια. 1913=226. 1920=207. 1928=195. 1940=224. 1951=301. 1961=166. 1971=110. 1981=99. 1991=59. 2001=36. 2011=15. (101^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1579 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 55 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 4.000 άσπρα.

Σύλλογοι: Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Δεσπότη. Δασικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Δεσπότη “ Τα κέδρα”.