ΑΝΘΡΑΚΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

15.ΑΝΘΡΑΚΙΑ,Η

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ σελ. 386. Κοζάνη 2018 Αυτοέκδοση

Γενικά: Με το ΦΕΚ 260Α με ημερομηνία 31-12-1918  ο οικισμός Μάνες προσαρτάται στην κοινότητα Γκριντάδων (Αιμιλιανού). Στις 1-2-1927 μετονομάζεται σε Ανθρακιά. Μαζί με την κοινότητα Αιμιλιανού προσαρτάται στη νεοσύστατη κοινότητα των Αγίων Θεοδώρων το έτος 1973. Στις 4-12-1997 αποσπάται από την κοινότητα Αγίων Θεοδώρων και εντάσσεται στο Δήμο Γρεβενών. Πλησιέστεροι οικισμοί Διάκος, Μελίσσι, Καρπερό, Άνοιξη.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 48  χριστιανοί και 155 μουσουλμάνοι.

Το έτος 1953 σε έκθεση λειτουργίας του ραδιοφώνου Ανθρακιάς  αναφέρει ότι το μήνα Φεβρουάριο λειτούργησε για 7 ημέρες λόγω έλλειψης βενζίνης. Οι κάτοικοι παρακολουθούν τις ειδήσεις και τη μουσική. Τις Κυριακές λειτουργεί όλη τη μέρα, τα απογεύματα για 2 ώρες.

Αρχαιότητες: Στη θέση “Παλαιόκαστρο”, πλάι στο ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας υπάρχουν ερείπια αρχαίου οικισμού (Σαμσάρης).

Ιερά: Ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου 1883. Πανηγυρίζει 15^η Αυγούστου. Άγιος Νικόλαος. Άγιος Δημήτριος. Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 11 μεταξύ αυτών Νικάνορος μοναχού (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 13 (από το 1692 και μετά).

Εκπαίδευση: Το 1901-1902 λειτουργούσε Γραμματοδιδασκαλείο με 20 μαθητές (Αδάμου).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου  στις 4-10-1937. Δημόσιο οίκημα. Αποτελείται από 2 δωμάτια της αιθούσης διδασκαλίας 35 τ.μ η δε του γραφείου 12 τ.μ  Αριθμός μαθητών 25. Το σημερινό κατεχόμενο οίκημα τυγχάνει ακατάλληλο διότι η Αν. και Δυτ. πλευρά του είναι ετοιμόρροποι. Οι σανίδες του πατώματος έχουν φθαρεί (60/619).

          Οι Γαλαρίες: «Στο χωριό ήταν γνωστό από παλιά ότι υπήρχε άνθρακας. Γι' αυτό όταν έφυγαν οι Τούρκοι, το χωριό από "Μάνες" ονομάστηκε Ανθρακιά. Οι πρώτοι που χρειάστηκαν το κάρβουνο ήταν οι Ιταλοί και αργότερα οι Γερμανοί. Το κάρβουνο στην τοποθεσία Μπραΐμη ήταν στην επιφάνεια. Έκαναν μια μικρή "γαλαρία" και άρχισαν να το βγάζουν από τα σπλάχνα της γης. Το μετέφεραν στην Καλαμπάκα, το χρησιμοποιούσαν ως καύσιμο, για να θέσουν σε λειτουργία το τρένο, τον "Καρβουνιάρη". Μετά τον πόλεμο και το έτος 1953 ήρθε από την Αθήνα ο γεωλόγος Μενέλαος Φωτιάδης. Έκανε με τον Δημήτριο Κλεισιάρη και τον Βασίλειο Κόττα μια έρευνα και διαπίστωσε πως το κάρβουνο που είχε η περιοχή ήταν αρκετό και πολύ καλής ποιότητας. Αποφάσισαν να ξαναρχίσουν την εξόρυξή του. Έκαναν δύο "γαλαρίες" (στοές) μήκους 30 μέτρων η κάθε μια. Ήταν δίπλα σε ποταμάκι και σε μια δύσκολη τοποθεσία, δεν υπήρχαν δρόμοι και οι εργάτες πήγαιναν με τα πόδια για να δουλέψουν. Με σκαπάνια και φτυάρια έσκαβαν τις στοές για να βγάλουν στην επιφάνεια το μαύρο υλικό. Με μικρά καρότσια έβγαζαν το χώμα και το κάρβουνο. Δούλευαν 30 άτομα την ημέρα. Η δουλειά στις "γαλαρίες" ήταν δύσκολη και επικίνδυνη. Δεν έλειπαν τα ατυχήματα. Σοβαρότερο ήταν αυτό του Βασίλειου Καλαμπούκα, πατέρα του δασκάλου μας, που πλακώθηκε από μια μεγάλη πέτρα και χρειάστηκε να νοσηλευτεί για αρκετά μεγάλο διάστημα στο νοσοκομείο. Σήμερα στο μέρος όπου είχαν ανοιχτεί οι στοές, μπορεί κανείς να βρει υπολείμματα από κάρβουνο και να δει τις εισόδους, που βεβαίως από την πολυκαιρία έχουν σχεδόν σκεπαστεί» (Καλιακάτσου Ζωή http://lykeio.karperou.gr).

Πληθυσμιακές αναφορές: 1859=8 στεφάνια. 1913=130. 1920= 114. 1928=140. 1940= 172. 1951=183. 1961=261. 1971=241. 1981=194. 1991=174. 2001=124. 2011= 103. (49^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011).

Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 21 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 4.300 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 51 κατοικίες και ο φόρος ήταν 2.500 άσπρα.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Ανθρακιάς. Οργανώνει ποικίλες εκδηλώσεις, το πανηγύρι του χωριού, γιορτή τσιγαρίδας, εκδρομές, χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, λαζαρίνες, πασχαλιάτικος χορός μετά τη δεύτερη Ανάσταση. Από δω κατάγεται ο ιατρός και πολιτευτής Δημήτριος Ψευτογκάς.

 

---

[1] Βασίλη Αποστόλου.Δυτική Μακεδονία 1912-1915