Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

Δαφνερόν Κοζάνης





113. Δαφνερόν, το (Στο  νομό Γρεβενών ως τις 2-7-1974) ημιπροσφυγικός οικισμός
Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου "Οικισμοί Γρεβενών"

Γενικά: Το Δαφνερό με την παλιά ονομασία Βαΐπεσι είναι ένα όμορφο χωριό που κατοικείται από γηγενείς και Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες. Άνθρωποι φιλόξενοι, ομιλητικοί, εργατικοί, νοικοκυραίοι προκόβουν με ότι καταπιάνονται. Γειτονεύει με τους οικισμούς Παλαιόκαστρο, Ταξιάρχης, Μικροκλεισούρα, Έξαρχος, Κνίδη. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 698 μέτρων από τη θάλασσα, σε μια πεδινή καρποφόρα, έκταση. Με το ΦΕΚ  260  Α  με ημερομηνία 31-12-1918 ο οικισμός προσαρτάταιστην κοινότητα Παλαιοκάστρου. Μετονομάζεται σε Δαφνερόν στις 1/2/1927. Στις 2-7-1974 αποσπάται από την επαρχία Γρεβενών του Νομού Γρεβενών και προσαρτάται στο Νομό Κοζάνης. Στις 4/12/1997 εντάσσεται στο Δήμο Σιατίστης. Στις 7/6/2010 αποσπάται από το Δήμο Σιατίστης και προσαρτάται στο Δήμο Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα. Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν 15 άρρενες μεταξύ αυτών κι ο Καπλάν Μπέης (60/1914).
“Έχει 10 οικογένειες με εκκλησία” (Σχινάς 1866).

Αλώνια: Ο Νομάρχης Κ. Κοντογιάννης στις 21-7-39 διαβιβάζει στο σταθμό Χωροφυλακής Κνίδης  επιστολή των κατοίκων και τον παρακαλεί να εξετάσει εάν δεν υφίσταται λόγος ή δεν υπάρχει δυνατότητα κατασκευής νέων αλωνίων για να επιτρέψετε τη χρησιμοποίηση των παλιών αλωνίων. Ο σταθμάρχης με αναφορά στο Νομάρχη στις 9 Αυγούστου 1939 αναφέρει ότι για το τρέχον έτος μπορεί να γίνει αλωνισμός στα παλαιά αλώνια (60/578).

Αξιοθέατα: Πάρκο του Πολιτιστικού Συλλόγου, Βρυκολακιά, αρχαιολογικός τόπος, εναέριο για διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα.

Αρχαιότητες: Στον αρχαιολογικό τόπο «Κορομηλιά» βρέθηκαν χειροποίητα αγγεία της εποχής του σιδήρου, λίθινη αξίνα της νεολιθικής εποχής, χάλκινα ρωμαϊκά νομίσματα. Στη θέση πηγάδι (βρύση) χειροποίητο αγγείο και εγκαταστάσεις λουτρού. Στην περιοχή ΕΞΑΡΧΙΩΤΙΚΑ βρέθηκαν όστρακα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.
Παλαιοντολογικά ευρήματα: Στη θέση Βρυκολακιά υπάρχει νεκροταφείο θηλαστικών ζώων που συνέβη από πλημμυρικό φαινόμενο πριν από δύο εκατομμύρια έτη. Ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από το 1990, οι οποίες διεκόπησαν το 1994, από την παλαιοντολογική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Γ.Κουφού. Βρέθηκαν άλογα, γαζέλες, αντιλόπες με σπειροειδή κέρατα, αιγόκεροι, ελαφοειδή, πρώιμοι άρκτοι, αλεπούδες, μικρόσωμες ύαινες, κοντόλαιμες καμηλοπαρδάλεις, αγριόσκυλα.


Εγκατάσταση κατοίκων: Το 1880 με την καταστροφή του οικισμού Πούρινος (Μπούρινος) στο Χρώμιο, εκεί που σήμερα λειτουργεί Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, ήλθαν κι εγκαταστάθηκαν στο Δαφνερό οι οικογένειες Κοκόγια και Καλιαμπάκα. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών που συμφωνήθηκε μεταξύ Τουρκίας –Ελλάδας, στις 30 Ιανουαρίου 1923 το οποίο κατέστη μέρος της Συνθήκης της Λωζάνης της 24ης Ιουλίου του ιδίου έτους, εγκαταστάθηκαν εδώ Έλληνες πρόσφυγες από την περιοχή Άγκυρας τον Απρίλιο του 1925, συνολικά 23 οικογένειες.

Εκκλησίες: Πιστοί στην Ορθοδοξία διακατέχονται με ζωηρό θρησκευτικό συναίσθημα. Ανήγειραν και διατήρησαν σε καλή κατάσταση τέσσερις εκκλησίες, πολλές σε σχέση με το μέγεθος του χωριού. Ο κεντρικός ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ανηγέρθη το 1838. Χαρακτηριστική η πρωτότυπη επιγραφή ονοματοθεσίας του ναού «ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΚΑΙ ΕΖΩΓΡΑΦΙΣΘΗ Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ…». Ακριβώς δίπλα το καμπαναριό εξαγωνικού σχήματος μοναδικός στο είδος του.
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής, πολιούχος του χωριού, είναι χτισμένος σε χαράδρα με πανύψηλα δέντρα. Κοιμητηριακός ναός του Αγίου Αθανασίου. Στον αρχαιολογικό τόπο η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Υπάρχουν και τέσσερα εικονοστάσια εκ των οποίων το ένα στον οδικό άξονα Δαφνερού-Μικροκλεισούρας και τα άλλα τρία στο δρόμο Παλαιοκάστρου-Εξάρχου.
Αφιερωτές  στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος για την ψυχική τους σωτηρία Α΄ Γραφής από το 1534 ως το 1692 έχουμε  44 και Β΄ Γραφής από το 1692 και μετά 51.

Εναέριο: Για τη διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα χρησιμοποιούνταν το εναέριο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1930 περίπου για τις ανάγκες της εταιρείας που κατασκεύαζε τη σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκας

Εκπαίδευση: Δημοτικό σχολείο λειτούργησε από το Φεβρουάριο του 1929 με πρώτο δάσκαλο το Χρήστο Κάστια από Σιάτιστα. Στεγάστηκε σε τουρκικό κτήριο, το οποίο θεωρείται ερείπιο. Από το 1930 άρχισε η ανέγερση νέου. Το νέο διδακτήριο κάηκε το 1934 με όλα τα υπάρχοντα. Το 1946 το διδακτήριο στεγάζεται σε οίκημα του Μπέη καθότι το σχολείο βομβαρδίστηκε από Ιταλούς, νέο ανηγέρθη το 1952. Το σημερινό σχολικό κτήριο λειτουργεί ως στέκι του πολιτιστικού συλλόγου «Η ΔΑΦΝΗ».
«Μαθητές: 19, 21, 20, 19, 23, 21, 20, 29, 32[1].
Διδακτήριο: Ανάγκη ιδρύσεως και ανεγέρσεως διδακτηρίου, οι κάτοικοι αναλαμβάνουν την ανέγερση (21/10/1926). Οι κάτοικοι προτείνουν ως διδακτήριο τουρκικό οικοδόμημα κατάλληλο (3/4/1927). Διδακτήριο πρώην τουρκικό ακατάλληλο, ερείπιο. Άρχισε η ανέγερση νέου μονοταξίου (3/4/1930). Επιθεωρεί τη συντελεσθείσα εργασία ανέγερσης διδακτηρίου, στις 19/5 θα αρχίσει η εσωτερική εργασία (16/5/1930). Κατάσταση ικανοποιητική, είναι νέο αλλά άνευ σχεδίου του υπουργείου (18/3/1931). Δεν υφίσταται. Έγινε παρανάλωμα του πυρός (12/3/1934). Ικανοποιητική μετριαζομένη εκ της κακής συντηρήσεως (21/6/1937). Κατάσταση σχεδόν ικανοποιητική. Έχει ανάγκη καλύτερης συντηρήσεως, μικρής επισκευής και καθαριότητας (15/2/1939).
Υλικό: Έχει 4 θρανία παλαιού τύπου, 1 κάθισμα, χάρτη με τα νέα ονόματα Μακεδονίας και 1 θερμάστρα (3/4/1930). Θερμάστρα, μαυροπίναξ, τραπέζι, χάρτης Μακεδονίας, 4 θρανία πολύεδρα ημικατεστραμμένα, 2 καθίσματα (18/3/1931). Προσετέθη γεωγραφικός χάρτης Ελλάδας μεγάλος (7/11/1931). Προσετέθησαν 4 θρανία πολύεδρα και εις μαυροπίναξ (28/5/1932). Στερείται των πάντων. Τα πάντα εκάησαν μαζί με το διδακτήριο (12/3/1934). Λείπουν θρανία και 1 πίναξ. Εποπτικά μέσα και όργανα ουδέν (21/6/1937). Θρανία και πίνακας προμηθεύτηκαν (11/5/1938). Ανεπαρκές, ελλιπές σε εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα (15/2/1939).
Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Υπηρεσιακά βιβλία μόνο μαθητολόγιο, πρωτόκολλο αλληλογραφίας (3/4/1930). Δε συνεστήθη (7/11/1931). Δεν επλουτίσθη ελλείψει χρημάτων (29/5/1933). Ελάχιστα βιβλία προς χρήση διδασκάλου (15/2/1939).
Σχολικός κήπος: Περιεφράχθη αλλά δεν καλλιεργήθηκε (18/3/1931). Καλλιεργήθηκε (28/5/1932). Ο υπάρχων δεντρόκηπος συντηρείται υπό των μαθητών και νοικιάζεται προς ενίσχυση σχολικού ταμείου (21/6/1937). Υπάρχει και σχεδόν καλώς καλλιεργείται (15/2/1939).
Φοίτηση: Τακτική.
Διδάσκαλοι: Κάστιας Χρήστος»[2].

Καπλάν Μπέης: Υπήρξε ο τελευταίος τσιφλικούχος της κτηματικής περιφέρειας Δαφνερού, Μικροκλεισούρας, Παλιοκνίδης. Υπήρξε φιλέλληνας, βοηθούσε τα ανταρτικά σώματα των Μακεδονομάχων. Στο χωριό διατηρούσε μεγαλοπρεπή διώροφη οικία, την κούλια, όπου και διέμενε τη θερινή περίοδο. Απεβίωσε το 1929. Κληρονόμος του Καπλάν Βέη ήταν ο ανηψιός Κεμάλ Ρεφάτ, έμπορος και κάτοικος Θεσσαλονίκης.

Οικονομία: Ο οικισμός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι Τούρκου Μπέη. Η πεδινή έκταση καλλιεργείται κυρίως με σιτηρά. Παράλληλα αναπτύχθηκε και η κοπαδιάρικη αιγοπροβατροφία. Με την άνθιση της γουνοποιίας στο βιοτεχνικό κέντρο της Σιάτιστας νέοι και νέες ασχολήθηκαν με την επεξεργασία των γουναρικών. Πολλοί μετανάστευσαν στην Αυστραλία και στις χώρες της Δ. Ευρώπης. Το κοντινό Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιατίστης προσείλκυσε πλήθος νέων οι οποίοι σήμερα διαπρέπουν ως επιστήμονες στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Πεσόντες: Τζήκας Νικόλαος, τα παιδιά του ήταν Γεώργιος, Ιωάννης, Αθανάσιος, Καλλίνω. δίπλωμα πολεμικής σύνταξης 57896 (Μικρασιατικός πόλεμος). Γεώργιος Χατζηδημητριάδης του Λαζάρου, ετών 23, 1941. Ιωάννης Πατσάκας του Νικολάου, ετών 45, 1947. Θεόδωρος Τζιαρτζιάνης του Θωμά, ετών 24, 1947. Δημήτριος Ντέμκας του Αναστασίου, ετών 23, 1947. Νικόλαος Φωτιάδης του Γεωργίου, ετών 23, 1948. Ελευθέριος Λαζαρίδης του Αβραάμ, ετών 25, 1948. Πούλιος Αθανάσιος ετών 28, 1948. Λαζαρίδης Ιωσήφ 1949. Μυροφόρα Ξενιτίδη του
Ηλία, ετών 25, 1949.

Πληθυσμός: 1859=24 στεφάνια.[3] 1904=36. 1913=43. 1928=1940=214.1951=166. 1961=205. 1971=154. 1981=141. 1991=121. 2001=81. 2011=72. (31ος κατά σειρά από τους 79 απογραφέντες οικισμούς, του Δήμου Βοΐου,  με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 80 κατοικίες και ο φόρος ήταν 3.000 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 89 κατοικίες και ο φόρος ήταν 4.500 άσπρα.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Δαφνερού “Η ΔΑΦΝΗ” με έτος ιδρύσεως το 1980. Αναπαράσταση παραδοσιακού γάμου επί προεδρίας Μπράχου με συντονιστή το δάσκαλο Τσιώνα Γεώργιο. Διοργάνωση πανηγυριών, λειτουργία του καφενείου ως Στέκι του Πολιτιστικού συλλόγου επί προεδρίας Σοφίας Τζήκα.



[1] Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 3/4/1930, 18/3/1931, 7/11/1931, 28/5/1932, 29/5/1933, 12/3/1934, 21/6/1937,,11/5/1938, 15/2/1939.
[2] Τάνια Αποστόλου: Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.
[3] Χριστιανικές οικογένειες σύμφωνα με την απογραφή του 1859, προκειμένου να συνεισφέρουν στην κατ’ έτος Αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση. Τα ονόματα των οικισμών σύμφωνα με την απογραφή





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου