Εντυπόραμα "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ" Τεύχος 4ο . Έξαρχος

 

28. ΕΝΤΥΠΟΡΑΜΑ   “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ”   Τεύχος 4^ο .  Έξαρχος 2012

 

Γράφει ο Αναστάσιος Ζ. Μπέλλος.

 

Ο από τον Έξαρχον Γρεβενών συντ/χος (πλέον) Διευθυντής Σχολείων Κοζάνης κ. Βασίλειος Αποστόλου, πρόεδρος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ”  είναι γνωστός και στο χώρο του βιβλίου και ως επιμελητής της εκδόσεως για την περιφέρεια Βεντζίων-Γρεβενών-Κοζάνης, έχοντας στο ενεργητικό του άλλες οκτώ εκδόσεις βιβλίων, ιστορικού, τοπικού, γενετείρας και πέριξ του όρους Βούρινον χώρου, στο Βόιον, Κοζάνη και πλειότερο στα Βέντζια. Η απόσπαση και ενασχόληση στα Γ.Α.Κ (Γενικά Αρχεία Κράτους) Κοζάνης τον προίκισε με υλικό πρωτογενές, που αναδεικνύει την Ιστορία και προβάλλει τον τόπον μας, προκαλώντας εντύπωσιν και ενδιαφέρον.

ΑΥΤΑ και άλλες συγκαιρίες-συγκυρίες μας τον έφεραν κοντύτερά μας αποδοτικό και στα πολιτιστικά και κοινωνικά θέματα του πέριξ χώρου μας συγκεντρώνοντας για τον “ΜΠΟΥΡΙΝΟ” ευσύνοπτο υλικό.

 

            Ο παρουσιαζόμενος τόμος, με καλαίσθητο-χρωματισμένο εξώφυλλο με επίσημες σφραγίδες των Βεντζιώτικων κοινοτήτων, χαρτών, κειμένων, καταστάσεων, πληροφοριών και ειδήσεων ανεβάζεται και κατατάσσεται σε επιθεώρηση 96 σελίδων και ενδεικτικών διαφημίσεων προς κάλυψη των εκδοτικών.

            Στις σελίδες αυτές μπήκαν ενδιαφέροντα 70 θέματα, που κλείνονται στη γνωστή σελίδα μου «ΛΙΓ’ ΑΠ’ ΟΛΑ», καθώς έχει ιστορία, γεωγραφία. εθιμογραφία, εκπαίδευση και ανθρωπογεωγραφία του τελευταίου αιώνα.

            Ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να σχολιάσω όλα τα θέματα, αλλά στέκομαι πλειότερο σ’ εκείνα, που το 1960, ως διδάσκαλος στο Δαφνερό-Παλαιοκάστρου, τώρα Σιάτιστας και όλα και όλους, που κατά καιρούς γνώρισα καλύτερο και ως άνθρωπος του τύπου ή πλειότερο ως Δυτικομακεδών τοπικιστής.

Σταματώ στη σελ. 13-16 όπου ο Βενιαμίν της τάξεώς μας μακαρίτης Θεολόγης Κωνσταντινίδης, συμμαθητής ομόστεγος, ομοτράπεζος, συνάδελφος, συμμαχητής, οικογενειακός φίλος και συνεργάτης μου στο Η.Κ. 1977, μας ξεναγεί στη Μικροκλεισούρα του, όπως ακριβώς τον μοιρολόγησα και στο ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2009 ΣΕΛ. 63.

Με συγκινούν όσα, κείμενα-εικόνες, μαρτυρίες, είδα για το Βαΐπεση,-Βαΐπες-Δαφνερό, το πεδίον της Δάφνης, με τους μαθητές μου σε γάμους, γιορτές, ναούς, τοπωνύμια και μνήμη του Μακαρίου Χατζηδημητριάδη κ.λ.π.

            Τα κείμενα, νοσταλγία του Θ. Σκρέκα, εθιμογραφικά του Β.Ντάγκα, το ιστορικό για το 1912 του Κ.Τσιτσελίκη και του Κ.Καραπατάκη «Τα Σούρβα στα Βέντζια» και άλλων πολλών, καθώς και τις σελίδες που αναφέρονται στα σχολεία  Τάνιας Αποστόλου και τα ονόματα συναδέλφων που αργότερα γειτόνευαν στο Βόιον και μας τα δίδει (σελ. 16-22) Δαφνερού ο Κάστιας Χρ., Βάρης ο επιθεωρητής Δημ. Σίσκος, Γουρνάκι ο Β.Καρακάσης, Νησίου ο υψηλόκορμος Χρ. Τσιάρας, Σαρακήνα ο Κυριάκος Ηλιάδης, Ιτέας ο Κ.Τσιούμης, Πυλωρών ο καλλιτέχνης Λάμπης Σκερκέμης, Πόρου ο Σκαλοχωρινός Ν. Ζαχαριάδης και της Μικροκλεισούρας Γιώργος Κατρανάς (κατά τα στοιχεία σχ. έτος 1937) όταν και τα Βέντζια υπάγονταν στη Σιάτιστα. Τώρα τι άλλο να πάρω, ποιο ν’ αφήσω, με στενοχωρεί, κοιτάζοντας και τα σημερινά Διευθυντικά Περιφ. Ενοτήτων Γρεβενών και Κοζάνης.

            Θα σταθώ και στον πανηγυρικό (14-10-2011) απελευθερώσεως Γρεβενών του κ. Ηλία Γάγαλη, γιατί συμφωνούμε, πως τα Γρεβενά, Σιάτιστα, Βόιον, τα ελευθέρωσαν οι εθελοντές κρητικοί (1912).

Με άλλα λόγια ο Β.Α με τον “ΜΠΟΥΡΙΝΟ» φρεσκάρει και την ιστορία των ομόρων Γρεβενών-Σιατίστης και Κοζάνης, τόπων με τους οποίους και συνδέεται περισσότερον και ξεχρεώνεται με τις σεβάσμιες οφειλές.

Στον τόμο αυτό επανεμφανίζεται και ο ψάλτης της Σιάτιστας Γάκης Μπόντας με βαθυστόχαστες (σελ. 23) παροιμίες μηνών, που μερικές ταιριάζουν για τον πονούντα Β.Αποστόλου, τον άξιον, με συμπληρώσεις (από  Γ.Ε), 50 τον αριθμόν με το γνωμικών ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ= Βασίλη, να αριστεύεις.

Και απ’ αυτά όλα, μην περιμένετε να βραβευτεί και ο Β.Α, αρκεί να μην κυνηγηθεί, συκοφαντηθεί, γι’ αυτό αφού τον καλοσφίξω το χέρι και τον πω μερικές πάλι συμβουλές, τελειώνω και χαίρομαι γιατί ο διδασκαλικός κόσμος έχει τα στολίδια του.

 

Κοζάνη-Αποκριά 2012                                          Μ.Α.Ζ

 

 

Τα δώδεκα ιερά της Μεταμόρφωσης Κοζάνης

 

ΤΑ  ΔΩΔΕΚΑ ΙΕΡΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

 (Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών)

Γράφει ο δάσκαλος τ. διευθυντής Δημοτικού σχολείου Ξηρολίμνης Ιωάννης Ράπτης

 

Όπως φαίνεται από το πρωτόκολλο αλληλογραφίας, που υπάρχει στο αρχείο της εκκλησίας, η ενορία μας υπάγονταν έως και το 1935 περίπου στην ιερά Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης. Από κει και μετά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν και είναι θρησκευόμενοι άνθρωποι, πιστοί στις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα. Αυτό το μαρτυρούν τα πολλά ξωκλήσια, δώδεκα τον αριθμό, διάσπαρτα περιφερειακά του χωριού. Το μαρτυρεί το συνεχές ενδιαφέρον και η φροντίδα των κατοίκων από γενιά σε γενιά για την καλή διατήρηση και συντήρηση αυτών.

 

Ο ενοριακός ναός Αγίου Νικολάου, πολιούχος του χωριού, κτίστηκε το 1889. Είναι τρίκλιτη Βασιλική χωρίς τρούλο. Χωρίζεται στο Άγιο Βήμα, τον κυρίως ναό και το γυναικωνίτη. Η είσοδος βρίσκεται στο νότιο τμήμα αυτού. Ο κυρίως ναός χωρίζεται κατά μήκος σε τρία κλίτη, με έξι κίονες, τρεις και τρεις στο μεσαίο κλίτος  που στο ύψος των δημιουργούνται αψίδες. Στο μεσαίο κλίτος υπάρχουν τα αναλόγια (ψαλτήρια), ο δεσποτικός θρόνος και δύο εικονοστάσια που φέρουν την εικόνα του Αγίου Νικολάου. Τεχνίτες και μαστόρια από τη Σαμαρίνα έχτισαν και στόλισαν αυτόν με ξυλόγλυπτο τέμπλο, σκαλιστό ξύλινο άμβωνα. Ο άμβωνας φέρει τόσο ξυλόγλυπτη, όσο και γραπτή διακόσμηση. Στο κάτω μέρος είναι ζωγραφισμένα φυτικά μοτίβα με ανθοπλοχμούς, ενώ στο πάνω μέρος παριστάνεται ο Χριστός και οι μαθητές του. Ο ξυλόγλυπτος διάκοσμος περιορίζεται σε φυτικά σχέδια, εκτός από τα ολόγλυφα περιστέρια που διακοσμούν την άνω απόληξη του άμβωνα. Όλος ο ναός είναι αγιογραφημένος. Υπάρχουν και πάρα πολλές φορητές εικόνες, μερικές τοποθετημένες στο τέμπλο που φέρουν τη χρονολογία δωρεάς και το όνομα του δωρητή. Κάθε Κυριακή και γιορτή, ιδιαίτερα τις μεγάλες γιορτές Χριστουγέννων και Πάσχα γεμίζει ο ενοριακός ναός από τους πιστούς ενορίτες. Μέσα στο χώρο αυτό ζήσαμε και ζούμε τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μας ευχάριστα και δυσάρεστα και παίρνουμε δύναμη να συνεχίσουμε τον αγώνα της ζωής. Οι ενορίτες τιμούν και προσκυνούν ευλαβικά τους αγίους προς τιμή των οποίων οι πρόγονοί μας έκτισαν τα ξωκλήσια. 

 

 

Ξεκινώντας από την είσοδο του χωριού θα κάνουμε μια απλή περιγραφή των εξωκλησίων που βρίσκονται περιφερειακά του χωριού. Βορειοδυτικά του χωριού και δεξιά του δρόμου ερχόμενοι από Ξηρολίμνη προς Μεταμόρφωση μέσα στα καταπράσινα χωράφια την άνοιξη στις 21 Μαΐου γιορτή Αγίου Κων/νου και Ελένης και του Αγίου Πνεύματος εορτάζει το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας. Όπως μαρτυρούν οι παλαιότεροι, η τοποθεσία αυτή θεωρούνταν ορόσημο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για τους Τούρκους της περιοχής Καραγιαννίων. Μέχρι εδώ έρχονταν και σταματούσαν δεν προχωρούσαν παραπάνω. Το ξωκλήσι είναι μικρό, λιτό χωρητικότητας περίπου 70 ανθρώπων. Χωρίζεται με απλό ξύλινο τέμπλο που φέρει φορητές εικόνες, αγίων σε δύο μέρη στο Άγιο Βήμα και τον κυρίως ναό. Σήμερα γίνονται εργασίες ανακατασκευής με δωρεές των κατοίκων και μεγάλη χορηγία του συντοπίτη μας Ζήση Ψιάνου του Νικολάου. Ευελπιστούμε να γίνει ένα από τα γραφικότερα ξωκλήσια με ανάπλαση του υπαίθριου χώρου.

Από το χαγιάτι της Αγίας Τριάδας, ακριβώς απέναντι και δυτικά του χωριού ο επισκέπτης διακρίνει τον Προφήτη Ηλία. Ξεχωρίζει, είναι χτισμένος σε λόφο κατάφυτο από κέδρα. Δεν έχει κάτι το ιδαίτερο, είναι χτισμένος στο ίδιο σχέδιο με την Αγία Τριάδα. Από δω ο επισκέπτης βλέπει πανοραμικά το χωριό και όλη την περιοχή Καραγιαννίων. Γιορτάζει και λειτουργεί στις 20 Ιουλίου. Σε περίοδο παρατεταμένης ανομβρίας το καλοκαίρι γίνεται λιτανεία της εικόνας και παράκληση για βροχή.

Από το κιόσκι του προφήτη Ηλία κοιτάζοντας νότια του χωριού διακρίνουμε το ξωκλήσι του Αγίου Θεοδώρου. Εδώ στον ίσκιο των λυγερόκορμων κυπαρισσιών αναπαύονται οι ψυχές των κεκοιμημένων συγχωριανών μας.

Βόρεια του Δημοτικού Σχολείου και σε μικρή απόσταση απ’ αυτό είναι ο Άγιος Αθανάσιος. Χτισμένος σε πλαγιά κατάφυτη από αμυγδαλιές που την άνοιξη ευωδιάζουν την περιοχή σμίγοντας το άρωμά τους με το άρωμα του Αϊ-Γιάννη (αγριολούλουδο) που ανθίζει τον Αϊ-Γιάννη τον κλήδονα. Έθιμο των γυναικών να κόβουν αυτή τη μέρα τον Αϊ-Γιάννη το αγριολούλουδο και να στολίζουν πρωί-πρωί τις βρύσες του χωριού, τις πόρτες των σπιτιών τους και τα γκιούμια με τα οποία μεταφέρουν το γάλα των γιδοπροβάτων από τη στρούγκα στο σπίτι. Είναι αρκετά μεγάλη εκκλησία, διότι έγινε επέκταση της μικρής που υπήρχε με ξυλόγλυπτο τέμπλο. Χτισμένη κάτω από μια γέρικη βελανιδιά μας περιμένει στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου να ανοίξουμε την πόρτα.

Μέσα στον οικισμό σε πολύ μικρή απόσταση ανατολικά του ενοριακού ναού Αγίου Νικολάου βρίσκεται ο Άγιος Δημήτριος διαστάσεων 4,20 Χ 9,80 μέτρων, μονόχωρος  με δίρριχτη ξυλόστεγη κεραμοσκεπή. Κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο από την 11^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Χτισμένος με λαξευμένη πωρόπετρα της περιοχής και δάπεδο στρωμένο με πλάκες μεγάλου και μικρού μεγέθους.

Ανηφορίζοντας από τον Άγιο Δημήτριο νοτιοανατολικά και δίπλα στο αθλητικό κέντρο βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Σωτήρας. Ναός που χτίστηκε το 1973 στη θέση που υπήρχε πολύ μικρός. Χωρίζεται με ξυλόγλυπτο κέντρο το οποίο φιλοτέχνησε ο συντοπίτης μας Δημήτριος Δεληγιάννης στο Άγιο Βήμα και τον κυρίως ναό. Ο κυρίως ναός φέρει τρία κλίτη. Στο μεσαίο υπάρχει ο δεσποτικός θρόνος και τα δύο ψαλτήρια .Στην είσοδο δύο εικονοστάσια της Μεταμορφώσεως του Κυρίου και του Αγίου Αντωνίου. Ξεκίνησε η αγιογράφηση του ναού από το 2010 με δωρεές των κατοίκων. Αγιογραφήθηκαν όλοι οι περιμετρικοί τοίχοι. Απομένουν οι αψίδες και το Άγιο Βήμα. Γιορτάζει και λειτουργεί τρεις φορές το χρόνο. Στις 17 Ιανουαρίου του Αγίου Αντωνίου, στις 6 Αυγούστου ημέρα που πανηγυρίζει το χωριό. Παραμονή ψάλλετε μέγας αρχιερατικός εσπερινός και το πρωί θεία λειτουργία και στις 7 Αυγούστου του Αγίου Νικάνορα.

Αριστερά της Αγίας Σωτήρας παίρνουμε το δρόμο που μας οδηγεί σε απόσταση περίπου 600 μέτρων στο ξωκλήσι των Δώδεκα Αποστόλων. Χτισμένο μέσα σ΄ένα δάσος από αιωνόβιες βελανιδιές, βρύσες και κρυστάλλινα νερά που ρέουν άφθονα στις ρεματιές. Απλός ναός δεν έχει κάτι το ξεχωριστό, χτισμένος με την ίδια τεχνοτροπία. Εορτάζει και λειτουργεί στις 29 Ιουνίου Πέτρου και Παύλου και στις 30 Ιουνίου Σύναξη Δώδεκα Αποστόλων.

Ακολουθώντας το δρόμο κατά μήκος του αθλητικού κέντρου θα συναντήσουμε μικρό ιδιόκτητο ξωκλήσι του Αγίου Νικήτα που λειτουργεί στις 23 Αυγούστου.

Συνεχίζουμε το δρόμο και σε μικρή απόσταση από τον Άγιο Νικήτα ξεπροβάλλει ανάμεσα στις αιωνόβιες βελανιδιές το ξωκλήσι της Παναγίας. Ορθογώνιος ναός με απλό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στον κυρίως ναό υπάρχει μικρή τετράγωνη δεξαμενή που κρατά νερό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Εορτάζει και λειτουργεί το δεκαπενταύγουστο και την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Ζωοδόχου Πηγής).

Απέναντι της Παναγίας είναι χτισμένο το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Αρκετά μεγάλος ναός. Ο κυρίως ναός φέρει τρία κλίτη. Στο μεσαίο υπάρχει το εικονοστάσι του Αγίου Γεωργίου και ένα απλό αναλόγιο. Γιορτάζει και λειτουργεί στις 23 Απριλίου του Αγίου Γεωργίου. Αν συμπέσει η γιορτή τη Μεγάλη Εβδομάδα μεταφέρεται και γίνεται η λειτουργία τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Ορόσημο για τους κτηνοτρόφους η γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Σμίγουν τα κοπάδια τους, αφήνουν τα χειμαδιά και φεύγουν για τα ψηλά βουνά. Γραφική τοποθεσία, ο επισκέπτης όπου και να γυρίσει το βλέμμα του θα χορτάσει να βλέπει τις ελατοσκέπαστες και καταπράσινες πλαγιές του βουνού καθάρα, φαρδύ πλάι, όπου βόσκουν τα λιγοστά εναπομείναντα γιδοπρόβατα υπό των ήχων των κυπροκούδουνων από το Μάιο ως τον Οκτώβριο.

Στο Ζυγκόστι, περιοχή του χωριού μας που γειτνιάζει με το τοπικό διαμέρισμα Λευκοπηγής, ένα βαθύπεδο που καλλιεργούνταν παλαιότερα σιτηρά και οι κτηνοτρόφοι είχαν τα μαντριά τους όπου ξεχειμώνιαζαν λόγω της πλούσιας βλάστησης σε πουρνάρι. Έχτισαν τα νεότερα χρόνια περίπου πριν πενήντα χρόνια το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. Στη θέση του υπήρχε από πολύ παλαιά ένα εικονοστάσι. Φάρος και ελπίδα για τους μεροκαματιάρηδες των μεταλλείων Γιάχου που πηγαινοέρχονταν πεζή από το χωριό προς τα μεταλλεία και πίσω. Σχεδόν στο μέσο της απόστασης έκαναν στάση, προσεύχονταν, άναβαν το καντήλι, παίρνανε δύναμη για να συνεχίσουν το υπόλοιπο του δρόμου, πολλές φορές με κακοκαιρία, βροχή, χιόνι, χιονοθύελλα. Φτωχό ξωκλήσι μέσα στην ερημιά και πολύ μακριά από το χωριό μας περιμένει κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου να λειτουργηθούμε και να προσευχηθούμε.

 

Περί της Διοικήσεως των Βεντζίων Γρεβενών

 

30. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΒΕΝΤΖΙΩΝ

(Περιοικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών) 

 

Γράφει ο Απόστολος Παπαδημητρίου

                  (Προδημοσίευση από τον Β΄ τόμο της εργασίας του με τίτλο

                                      «Σελίδες ιστορίας των Γρεβενών»

 

Τα Βέντζια κατά μεγάλη περίοδο της τουρκοκρατίας είχαν είδος αυτοδιοίκησης, αν και ανήκαν στην επαρχία Γρεβενών. Η αυτοδιοίκηση αυτή αντανακλάται και στον τίτλο του μητροπολίτη. Κατά το Α΄ μισό του 17^ου αιώνα ο τότε μητροπολίτης Γαβριήλ, από τη Μηλιά Μετσόβου καταγόμενος και κτήτωρ της μονής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σπηλαίου (1633) υπογράφει ως Γρεβενού και Βεντζίου σε κώδικα μονής των Μετεώρων.

Κατά την όψιμη τουρκοκρατίας (19^ος αιώνας) στα Βέντζια, τα οποία αποτελούσαν υποδιοίκηση του καζά Γρεβενῶν, ήταν εγκατεστημένος μουδίρης (υποέπαρχος) με έδρα το Βέντζι, το σημερινό Κέντρο. Από τα αρχεία όμως προκύπτει η αναβάθμιση της υποδιοίκησης σε διοίκηση πιθανόν από τό 1856  ή το αργότερο, το 1860. Τότε οι καζάδες (επαρχίες) Γρεβενών καί Βεντζίων αποσπάστηκαν από το σαντζάκι Ιωαννίνων και προσαρτήστηκαν στο εγιαλέτι της Ρούμελης με έδρα το Μοναστήρι. Επανήλθαν όμως σύντομα (1865) στο σαντζάκι Ιωαννίνων κατά παράκληση των κατοίκων τους. Οπωσδήποτε στα Βέντζια δεν εγκαταστάθηκε ποτέ καϊμακάμης (έπαρχος), όμως σε κείμενο διαθήκης μοναχού της Ζάμπορντας (1866) αναφέρεται καζάς (επαρχία) Βεντζίων.

Σε κείμενο-έκθεση για την κατάσταση στο μοναστήρι της Ζάμπορντας, που συντάχθηκε περί το 1870, γίνεται λόγος για καζά Βεντζίων. Ακόμη, σε επιστολή (1876) διαβάζουμε «εις σφηλτζι καζά Βέντζια». Ο Πηχεών, δάσκαλος από την Αχρίδα, που πρωτοστάτησε στην εξέγερση στον Μπούρινο (1878) σε επιστολή του (17.6.1878) γράφει «εκ Σφηλτσίου, χωρίου του διαμερίσματος Βέντζιας». Κατά τον Κοκολάκη, που μελέτησε το γιαννιώτικο πασαλίκι, με νέα διοικητική μεταβολή τα Βέντζια επανῆλθαν στον καζά Γρεβενών τό 1873 και απετέλεσαν μουδιρλίκι αυτού. Αν πράγματι συνέβη αυτό, δεν διήρκεσε επί πολύ, αφού σε πηγές της δεκαετίας του 1880 αναφέρεται ως ναχιγιές (υποεπαρχία) του καζά Κοζάνης.

Ο μητροπολίτης Γρεβενών Κλήμης (1888-1896) σε επιστολή του προς τον μητροπολίτη Σερβίων καί Κοζάνης (20.12.1888) ζητα την παρέμβασή του προς τον έπαρχο Κοζάνης γιά εκκλησιαστικό ζήτημα «του τμήματος Βεντσών υπαγομένων διοικητικώς και πολιτικώς εις το Καϊμακαμλίκιον Κοζάνης». Επιστολή του (2.3.1889) απευθύνει ο ίδιος «Προς το Μουδουρλίκιον Βεντζιών του Καζά Κοζάνης».

 Σε έγγραφό του (8. 10.1889) ο μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης Κωνστάντιος αναφέρεται σε ενέργεια του καϊμακάμη (επάρχου, προφανώς Κοζάνης) στην Τόριστα κατά του ηγουμένου της ιεράς μονής Ιλαρίωνος (Λαριους). Τα Βέντζια παρέμεναν στον καζά Κοζάνης και κατά την τελευταία δεκαετία του 19^ου αιώνα. Αυτό συνάγεται από επιστολή κατοίκων του Παλαιοχωρίου Βεντζίων (1.7.1896) προς το μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιο. Ίσως πίσω από τις συχνές μεταβολές που παραθέσαμε να κρύβεται αντιπαράθεση μεταξύ Γρεβενών και Βεντζίων. Τα Γρεβενά επιθυμούσαν να ενσωματώσουν πλήρως διοικητικά τα Βέντζια, ενώ οι κάτοικοι αὐτών εξεδήλωναν έντονο το ενδιαφέρον να υπαχθούν διοικητικά στην Κοζάνη. Θεωρείται ως πιθανή αιτία να ήταν ο δυσδιάβατος κατά την εποχή εκείνη Αλιάκμων. Τα Βέντζια διατήρησαν πάντως κάποιο είδος αυτοδιοίκησης ως την απελευθέρωση. Αναφέρεται μουδίρης Βεντζίων τό 1883, τό 1888, τό 1889 και μετά τό 1900.

 

Θεόδωρος Θεοδωρίδης

 

31. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ

(01/01/1896 - 05/11/1977)

 

(Μπούρινος Τεύχος 5ο Πολιτιστικός Σύλλογος Εξάρχου Γρεβενών)
 

Ο δάσκαλος Θεόδωρος Θεοδωρίδης γεννήθηκε το 1896 στο χωριό Έλατος. Στο χωριό Σπήλαιο έμαθε τα πρώτα γράμματα και τελείωσε το δημοτικό σχολείο στο οποίο δίδασκε ο αδελφός του παπά-Γιάννης. Στη συνέχεια πήγε στο γυμνάσιο Τσοτυλίου για να συνεχίσει την εκπαίδευση του, το οποίο ήταν και το μοναδικό στην περιοχή. Το έτος 1915 και σε ηλικία 19 ετών παρουσιάζεται ως κληρωτός στον Ελληνικό στρατό στον οποίο γίνεται υπαξιωματικός και υπηρετεί 7 χρόνια έως και την Μικρασιατική καταστροφή. Εν τω μεταξύ το 1919 παντρεύεται την Ευαγγελία Λαμπροπούλου από τον Έλατο με την οποία αποκτά 6 παιδιά το Γιώργο, την Περσεφόνη, τον Ακύλα, την Βικτώρια, την Εριφύλη και την Ειρήνη. 

 

 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 τελειώνει τις ακαδημαϊκές του σπουδές και ξεκινά να διδάσκει στην περιοχή των Βεντζίων, πρώτα στο χωριό Έξαρχος και κατόπιν στο χωριό Κολοκυθάκι. Στον Έξαρχο ο Θ. Θεοδωρίδης εκτός από δάσκαλος είναι επίσης γραμματέας και ψάλτης του χωριού. Η ενασχόληση και η αγάπη του για την καλλιέργεια των δέντρων ήταν παράλληλη με την εργασία του ως δάσκαλος, μιας και στα δύο χωριά που αναφέραμε ασχολήθηκε ενεργά και κοπιαστικά με την φύτευση και καλλιέργεια δέντρων. Στο χωριό Κολοκυθάκι διαμόρφωσε έναν αμυγδαλεώνα και αναδάσωσε 100 στρέμματα ξερής γης ενώ και στην ιδιαίτερη πατρίδα του τον Έλατο καλλιέργησε μια έκταση 14 στρεμμάτων με 800 δέντρα με προσωπική εργασία και δικά του έξοδα. Στην περίοδο του πολέμου και της κατοχής υπηρετεί ως δάσκαλος στο χωριό Λαγκαδάκι και μετέπειτα διορίζεται ως δάσκαλος στο 1ο δημοτικό σχολείο Γρεβενών. Η διαμόρφωση του φυσικού περιβάλλοντος στον Έλατο συνεχίζεται κατά τις περιόδους του καλοκαιριού ενώ παράλληλα ξεκινά την δενδροφύτευση και στην πόλη των Γρεβενών πρώτα από την αυλή του δημοτικού σχολείου που δίδασκε και εν συνεχεία επέκτεινε αυτή του τη δραστηριότητα μέχρι και το  λόφο του Καστρακίου. Ο Θ. Θεοδωρίδης ζητούσε συχνά και επίμονα από τις τοπικές αρχές να του χορηγηθούν κονδύλια και εργάτες  προκειμένου να συνεχίσει το έργο του και σε περιπτώσεις που συναντούσε εμπόδια έβαζε χρήματα από το υστέρημά του ώστε να συνεχίσει να καλλιεργεί τις άγονες εκτάσεις τις περιοχής. Όταν πλέον το αποτέλεσμα ήταν εμφανές ο δήμος Γρεβενών αλλά και το δασαρχείο αναγνώρισαν τις προσπάθειες του και την επιμονή του σχετικά με την καλλιέργεια δέντρων στις γύρω περιοχές. Έτσι του παρείχαν τα απαραίτητα κονδύλια αλλά και τους εργάτες που χρειαζόταν για να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια. Επίσης τότε ξεκίνησαν και τα σχολεία της πόλης να αναπτύσσουν τη δενδροφύτευση ως σχολική δραστηριότητα.

Για την προσφορά του στην τοπική κοινωνία ανηγέρθη προτομή του δασκάλου Θεοδωρίδη στον λόφο του Καστρακίου, μέρος που αναμορφώθηκε με την επιμονή και προσωπική εργασία του Θεόδωρου Θεοδωρίδη.