Πιστικό Γρεβενών

90. Πιστικόν, το

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου. Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386. Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός Πισκό αποτέλεσε το 1918 συνοικισμός της κοινότητας Κνίδης. Μετονομάσθηκε σε Πιστικό στις 20-1-1927. Χτισμένος σε υψόμετρο 623 μέτρων μέσα σε πυκνά δρυοδάση με το υπέδαφος να κρύβει σημαντικές ποσότητες λιγνίτη. 

Κοινοτικά: Στην επιτροπή Γεωργικής απογραφής της κοινότητος Κνίδης που πραγματοποιήθηκε το 1929 ήταν ο πάρεδρος Ιωάννης Κλεισιάρης και μέλη ο Δημ. Επαμεινώνδας Βόγκολης κι ο ιερεύς της Αγάπης Παπά Χαράλαμπος Μωυσιάδης.

Οι κάτοικοι του Πιστικού με έγγραφο στο Νομάρχη στις 1-2-1952  αναφέρουν ότι: «τυγχάνουν κάτοικοι του Συν/μού Πιστικού της κοινότητος Κνίδης, αποτελούμενη εξ 27 οικογενειών με συνολικό πληθυσμό 126 ατόμων. Ως εμφαίνεται εκ του μικρού αριθμού οικογενειών οι  συνθήκες διαβιώσεως δεν είναι ανθρώπινες και συναντούν πολλές δυσχέρειες σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής. Τα παιδιά  δια τη μετάβαση στο Σχολείο είναι υποχρεωμένα να διατρέχουν καθημερινά την απόσταση των 2 χιλιομέτρων μέχρι Κνίδης. Επίσης είναι υποχρεωμένοι να στερούνται ιερέως. Γενικώς είναι απομονωμένοι και καθυστερημένοι σε όλες τις εκδηλώσεις. Συνεχίζοντας αναφέρουν ότι επειδή η απόσταση του Συνοικισμού εκ της έδρας της κοινότητος (χωρίον Κνίδη) είναι μόνον περίπου 2 χιλιόμετρα και συνεπώς η καλλιέργεια των αγρών είναι εφικτή εκ Κνίδης, συνελθόντες αποφάσισαν όπως μετοικήσουν  στην Κνίδη με την προϋπόθεση κατασκευής οικιών εκ μέρους της στεγάσεως. Η σύμπτυξη με το χωρίον Κνίδη τους προσφέρει εξυπηρέτηση καθότι βελτιώνονται οι κοινωνικές συνθήκες.  Η υπηρεσία στεγάσεως ουδεμία οικία ανήγειρε ή επισκεύασε στο συνοικισμό μέχρι τούδε, συνεπώς προκειμένου να ανεγερθούν οικίες στο συνοικισμό τούτο να γίνεται στην Κνίδη. Οι αιτούντες: Παρασκευάς Κ., Νασιόπουλος Π., Νασιόπουλος Β., Κλεισιάρης Κ., Κλεισιάρης Σταμ., Παπαϊωάννου Γρηγ., Παπαϊωάννου Αθ., Δασκαλόπουλος Ν., Δασκαλόπουλος Κ., Χασιώτης Κων/νος, Γούλας Χρ., Γούλας Δ., Μπουρίκας Δ., Δραμτσίκας, Ντάγκαλος Β., Ντάγκαλος Γεώρ., Ντάγκαλος Κων., Δημόπουλος Χρ., Μπαρέκας Ηλίας, Φούλας Αθαν., Κασιάρας Ιωάν.».

Ο πρόεδρος κοινότητας Κνίδης στις 12-4-53 αναφέρει ότι πλησίον του νεκροταφείου υπάρχει τάφος γερμανού ανθυπολοχαγού ο τάφος είναι γνωστός, αλλά δεν υπάρχει διακριτικό σημείο.

Εκπαίδευση: Έχει 90 κατοίκους, το χειμώνα υπάρχει δάσκαλος κοινός, με μισθό 200 γροσίων αμειβόμενος από την εκκλησία, μαθητές 15 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Ο επιθεωρητής ζητά την επανίδρυση του δημοτικού σχολείου το οποίο λειτούργησε  στις 15-1-28  και καταργήθηκε στις 10-10-32 λόγω ελλείψεως απαιτουμένου νομίμου αριθμού μαθητών (15/7/1938 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 49).

 «Μαθητές: 14, 12[1].

Διδακτήριο: Κατάσταση ελεεινοτάτη (17/3/1931).

Υλικό: 2 θρανία πολύεδρα, θερμάστρα, κομμάτι πίνακος, τραπέζι, ξύλινο κάθισμα, χάρτης μικρός Ελλάδας ξεσχισμένος (17/3/1931).

Σχολική βιβλιοθήκη: Σχολική βιβλιοθήκη δεν υφίσταται.

Σχολικός κήπος: Δεν καλλιεργείται.

Φοίτηση: Όχι τακτική.

Διδάσκαλοι: Βόγγολης Επαμεινώντας»[2].

Στις 4-1-27 ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων μετά από αναφορά των κατοίκων Πισκού-Βεντζίων, προσφύγων οικογενειών υπέρ τας 30 μετά του συνοικισμού Ράτσι (Αγάπη)  με 25 παιδιά γνωμοδοτεί υπέρ συστάσεως δημ. σχολείου στο οποίο θα φοιτούν και οι πρόσφυγες του συνοικισμού Ράτσι υπό τον όρο οι κάτοικοι να εξεύρουν διδακτήριο και διδακτικά μέσα.

Στις 12 -7- 27  ο επιθεωρητής  προτείνει την ίδρυση σχολείων στους προσφυγικούς συνοικισμούς 1)Ράτση-Πισκού 2)Λουτσίσινου-Γκουστόμης 3) Σαδοβίτσας 4)Βαΐπες Βεντζίων, Κολοκυθακίου.

Ο Νομάρχης διορίζει στις 27-2-30 για μία πλήρη τριετία από της ημέρας της κοινοποιήσεως του διορισμού προς τους α)  Κωνσταντίνο Χασιώτη, πρόεδρο της σχολικής επιτροπής του νεοϊδρυθέντος δημοτικού σχολείου Πιστικού β) Το Χρίστο Γούλα, ταμία της ιδίας σχολικής Επιτροπής και το Βασίλειο Νασιόπουλο μέλος του δημοτικού σχολείου Πιστικού περιφέρειας Βοΐου, πρώην Ανασελίτσας.

Ατροφικός συνοικισμός Πιστικού αιτείται την ίδρυση Δημοτικού σχολείου. Έχει 18 παίδας προς φοίτηση. Στο συνοικισμό τούτο υπήρχε σχολείο από 15-12-1929 το οποίο καταργήθηκε στις 10-10-32 από έλλειψη του νομίμου αριθμού μαθητών. Οι κάτοικοι του χωριού από μόνοι των ανεγείρουν διδακτήριο δια τούτο ο επιθεωρητής Βοΐου προτείνει την ίδρυση δημοτικού σχολείου (30-6-39).

            Ο επιθεωρητής Δημοτικών σχολείων Γρεβενών εισηγείται και αποφασίζεται η ίδρυση Δημοτικού σχολείου στο Πιστικό διότι απέχει από το πλησιέστερο  χωρίο 30 λεπτά κι ο δρόμος είναι δύσβατος με ρεύματα επικίνδυνα (18/7/1941).

Ο επιθεωρητής προτείνει την  ίδρυση μονοταξίου δημοτικού σχολείου  διότι ο αριθμός των προς φοίτηση μαθητών ανέρχεται σε 40 (18-7-41 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52).

Ενθυμίσεις: Μηναίον εν Βενετία εκ του ελληνικού τυπογραφείου του Αγίου Γεωργίου 1862. Ενοριακός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

«α) Κων/νος Χασιώτης 1917 Φεβρουαρίου 10 γραφο δια ενθύμιση

β)1876

γ)Έργον το χρήστου Αθ.Γκοτσιομπασοπούλου εκ της κώμης Σαρακήνας. Ο άγιος Νικόλαος.  Διδάσκαλος 1915

δ)Κων/νος Χασιότης Δηδάσκαλος το 1917 και 1918 εις το χοριον Πισκό

ε)Διδασκαλος Κωνσταντίνου Αντωνίου Λαμπρέτσας 1922-23

στ)Κων/νος Χασιοτοπουλος Δηδασκαλος χοριον Πισκό 1915

ζ)1918: Μαρτίου 13. Πισκό Γράφο δια ενθύμιον ηγό ο δηδάσκαλοςΚων/νος Γ.Χασιοτόπουλος και ημαι κλιροτός της κλάσεως 1913 αλά δεν πήγα ακ…διότι θελω να πάνο εις τα Ιωάννινα διότι εκεί είναι το 25^ον Πεζικόν Σήνταγμα της 9^ης Μηραρχίας αλά ακόμα κάθομη δεν πιγα ….

η)Κων/νος Γ.Χασιότης 1918 Μαΐου 20 γράφο δια ενθίμιον ημη διδασκαλος αλά τορα δεν τα διαβαζο τα πιδγειά διότι μου ζιτούν στρατό …φιγόδικος

θ)Κωνσταντίνος Γ.  Σιαμπίρης   Χρημάτησα υποδιδάσκαλος του χωρίου Πισκού εν έτει 1920 καταγόμενος εκ του Νομού Ιωανίνων του δήμου Ζαγορίου χωρίον λεπενίτσα

ι)Ιωάννης Τόλης εκ Φούρκας της Ηπείρου γράφω εν έτει 1920 10 Δεκεμβρίου

ια)Πισκώ τη 24 Ινουαρίου έτος 1922-23

Δηδάσκαλος Κωνσταντίνος Αντωνίου Λαμπρέτσας είχον…το όλον Μαθηταί 13 και 5 Μαθήτριαι (18) γράφω δι’ ενθύμιον

ιβ)ιγο ο νικολας Φουρκιότης…δασκαλος του χωρίου Πισκό».

Ιερά: Ενοριακός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Το 1937 ιερέας του χωριού ήταν ο Χαράλαμπος Μωυσιάδης που παράλληλα ασκούσε τα ιερατικά καθήκοντα και στην Αγάπη. Στην έκθεση του Επιθεωρητή Γρεβενών Γ. Σακελλάρη (10-12-1941) αναφέρεται: «Η παράδοσις αναφέρει, ότι Βορειοδυτικά του χωρίου ήτο ποτέ ιερά μονή Αγίας Τριάδος, λείψανα της οποίας κατά καιρούς ανεφάνησαν. Επί της σήμερον δε τοποθεσίας, ένθα το χωρίον, αριθμούν περί τας δέκα οικογενείας, ήτο έδρα επισκόπου της εν λόγω μονής, εξ ου και το συγκεκομμένον όνομά του “πισκό”. Εκ των δύο εκκλησιών του χωριού, η μία «Kοίμησις της Θεοτόκου” φέρει χρονολογία 1848. Το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων είναι καθαρώς ελληνικό».

Εξωκκλήσια: Αγίου Γεωργίου.

Αφιερωτές στη Μονή Αγίου Νικάνορος: Σύνολο αφιερωτών 27 εκ των οποίων 16 της Α΄ γραφής, 11 της Β΄ γραφής.

Οικονομία: Σημαντικός ο δασικός πλούτος στην περιοχή. Ο Βασίλειος Νασιόπουλος  στις 28-5-52 ζητά άδεια υλοτομίας 5000 οκάδων ξυλανθράκων εκ της δασικής ξυλεύσεως Λυκοπήγαδο και Βαθιά Γούρνα της περιφέρειας Κνίδης.

Ο Αχιλλέας Ν.Τζιάλλας στις 16-5-53 κάτοικος Πυλωρών ζητά από το Δασονομείο Σιατίστης άδεια για κατασκευή άνθρακα σιδηρουργίας εκ κέδρου από την περιοχή Ισιώματα Πιστικού.

Το Δασαρχείο Κοζάνης στις 23-1-1957  με Δασική Αστυνομική Διάταξη  απαγορεύει τη βοσκή αιγών επί τριετία στις τοποθεσίες Ρεύμα, Απότρυπες, Αρβανίτη πηγάδι, Ρεύμα Παπαδιάς, πηγάδι Αηλιά.

 Η δασάρχης Κοζάνης Λυσίμαχος  Λιάνη  το 1957 γνωμοδοτώντας για τις ανάγκες υλοτομίας μικροεπαγγελματιών αναγκών Δασονομείου Σιατίστης για το έτος 1956 αναφέρεται  για το δάσος Πιστικού  ότι είναι εκτάσεως 400 εκταρίων σύγκειται εκ δασοσυστάδων δρυός με φυσική αναγέννηση και δύναται η απόληψη του οριστικού ποσού των 5000 οκάδων ξυλανθράκων σιδηρουργίας για τις μικροεπαγγελματικές ανάγκες επαγγελματιών των κατοίκων του δασονομείου Σιατίστης.

Πληθυσμός: 1873=90 άρρενες. 1913=67. 1920=75. 1928=80. 1940=93. 1951=102. 1961=130. 1971=111. 1981=126. 1991=93. 2001=80. 2011=50. (76^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 60 κατοικίες και ο φόρος ήταν 6.150 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 88 κατοικίες και ο φόρος ήταν 6.200 άσπρα.

            Σύλλογοι: Επιμορφωτικός Αθλητικός Σύλλογος Ένωση Πιστικού Γρεβενών  1985.

---

[1]Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 17/3/1931, 23/5/1932.

[2] Τάνια Αποστόλου. Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.