Αξιόκαστρον,το (Σουρδάνιον) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

φωτό το βόιον

 

 

 

Αξιόκαστρον,το (Σουρδάνιον) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου  “ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ” σελ. 336 Κοζάνη 2022

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 654 μ. στη διαδρομή Νεάπολη, Περιστέρα, Λουκόμιο, Πυλώριο, Αξιόκαστρο. Βρίσκεται σε απόσταση 7 χιλιομέτρων από τη Νεάπολη. Ανήκει στη δημοτική ενότητα Νεάπολης. Μαζί με τον οικισμό Κλήμα αποτελούν την τοπική κοινότητα Αξιοκάστρου. Σεισμόπληκτος οικισμός με το σεισμό του 1995. Αποφασίστηκε λόγω του επισφαλούς του εδάφους (ΦΕΚ 181/ 3 -5-1985) οι οικισμοί Πεπονιά, Πολύλακκος, Αξιοκαστρο, Κλήμα, Τραπεζίτσα, Πανάρετη, Πυλώριο να μετεγκατασταθούν σε περιοχή κοντά στη Νεάπολη.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του 1915  ήταν εγγεγραμμένοι  31 άρρενες χριστιανοί εκ των οποίων 9 κτίστες.

Στις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν, μετά την ενσωμάτωση του οικισμού στην ελληνική επικράτεια, στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν στο έβδομο εκλογικό τμήμα με έδρα τη Νεάπολη.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 76 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στην περιφέρεια Βοΐου (νυν δήμος Βοΐου)  το Αξιόκαστρον  ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 54η θέση με 36 κατοίκους. Με την απογραφή απογράφηκαν και τρεις ακατοίκητοι οικισμοί  Παρόχθιον, Ρόκαστρον, Παναγία Χορηγού (π.παιδικές κατασκηνώσεις).

“Έχει 107 ψυχάς Ελληνικάς, σχολήν μικτήν, μαθητάς 8, μαθητρίας 3, διδάσκαλον 1, ιερέα 1”(Εν Σιατίστη 30 Αυγούστου 1912. Παμμεκεδονικόν Ημερολόγιον 1913).

Από έκθεση του Υποδιοικητή Ανασελίτσης Γ.Χαρισίου στις 17 Αυγούστου 1922 λαμβάνουμε τις παρακάτω πληροφορίες: “Το χωρίον τούτο μέχρι του 1905 ήτο τσιφλίκιον και σήμερον ακόμη υπάρχουσιν ελάχιστα κτήματα βέηδων Λειψίστης. Πανταχού βλέπει τις δεντροφυτείαν. Οι κάτοικοι είναι γεωργοί και κτηνοτρόφοι και κτίσται, ξενητεύονται και εδώ. Το μικρόν αυτού σχολείον οπωσδήποτε είναι καλόν, μαθηταί και μαθήτριαι 30. Ο διδάσκαλος είναι και ιερεύς. Απεφασίσθη προσωπική εργασία με σκοπό την επιδιόρθωση δύο βρύσεων και η αποξήανσις ενός ελώδους δρόμου 40 μέτρων” (Αποστόλου: Οι οικισμοί…).

Αρχαιότητες: Ανατολικά του οικισμού και σε απόσταση δύο χιλιομέτρων και σε έκταση χιλίων στρεμμάτων βρέθηκαν θραύσματα αγγείων, χαλκά κοσμήματα, όπλα, νομίσματα βασιλέων της Μακεδονίας (γνωριμία με το νομό κοζάνης).

Εκπαίδευση:  “Αξιόκαστρον –Σουρδάνιον (γηγενής)

Μαθητές: 21, 33, 39, 38, 30,32, 30 (Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 26/1/1931, 26/11/1931, 19,20/12/1932, 28/3/1934, 20/11/1934, 20/3/1937, 3/3/1938).

Διδακτήριο: Νεόδμητο, διώροφο. Δε λειτουργεί. Δύο αίθουσες ανά όροφο. Εκ των αιθουσών του άνω ορόφου η μία θα χρησιμοποιείται ως αίθουσα διδασκαλίας και η άλλη ως κατοικία διδασκάλου (Νοε.1919). Διώροφο με κατοικία δασκάλου, ισόγειο για αποθήκη (29/11/1923). Παλιό, απεριποίητο, να περιφραχθεί η αυλή (2/2/1925). Επισκευάσθηκε με κρατική συνδρομή (19/11/1926). Νέο σχολικό κτήριο, επισκευασθέν υπό του κράτους, μεταρρυθμισθέν (27/11/1927). Η κατάσταση προσωρινώς ανεκτή. Κτήριο διώροφο, δια όλες τις ανάγκες της κοινότητας. Ανηγέρθη το 1913 με μεσημβρινό προσανατολισμό (26/1/1931). Η αυτή οικτρά κατάσταση. Εγένετο συγκέντρωση της πέτρας με προσωπική εργασία δια ανέγερση διδακτηρίου (19,20/12/1932). Δεν επετεύχθη η έναρξη της ανεγέρσεως νέου (28/3/1934). Η κατάσταση προσωρινώς υποφερτή. Οι ενέργειες δια την ανέγερση νέου διδακτηρίου παραμένουν επί διετίας στο αυτό σημείο (20/11/1934). Στεγάζεται σε κοινοτικό οίκημα κακής καταστάσεως (20/3/1937). Επίκειται η ανέγερση νέου (3/3/1938).

Υλικό: Η κοινότης ψήφισε 500 δρχ. για κατασκευή 12 δίεδρων θρανίων, ενός πίνακος, μίας θερμάστρας και μικρά επισκευή του κτιρίου (Νοέ. 1919). Τα βάθρα δίεδρα, κακότεχνα. Υπάρχει γεωγραφικός χάρτης της Ελλάδος και εικόνες της Ελληνικής Επαναστάσεως (29/11/1923). Παλιό, απεριποίητο, να περιφραχθεί η αυλή (2/2/1925). Στερείται σχολικών ειδών, διδακτικών μέσων (19/11/1926). Κατασκευάσθηκαν θρανία, αγοράσθηκαν χάρτες (27/11/1927). 11 θρανία άνευ σχεδίου δίεδρα και 2 τρίεδρα, θερμάστρα, πίναξ, χάρτης Μακεδονίας, αριθμητήριο, 2 καρέκλες, τραπέζι, 4 παραπετάσματα παραθύρων, 5 μικροί χάρτες (26/1/1931). Θρανία και πίναξ σε καλή κατάσταση, αριθμητήριο και γεωγραφικούς χάρτες (20/3/1937). Ελλιπές, πενιχρό (3/3/1938).

 

Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Μαθητολόγιο, Γεν. Έλεγχος, βιβλίον δαμαλισμού και βιβλίο προς καταχώριση της ύλης η οποία όμως δεν κατεχωρήθη υπάρχουν (29/11/1923). Δεν κατηρτίσθη σχολική βιβλιοθήκη (26/11/1931). Ελάχιστα βιβλία προς χρήση διδασκάλου μόνο (20/3/1937).

Σχολικός κήπος: Καλλιεργείται (26/1/1931), καλλιεργείται ως πειραματικός αγρός και ανθόκηπος (19,20/12/1932), προβλέπεται η ίδρυσή του στο νέο διδακτήριο (3/3/1938).

Φοίτηση: ΄Οχι τακτική (2/2/1925), στη συνέχεια τακτική.

Άλλες πληροφορίες: Αργεί από το Μάρτιο αποσπασθέντος του διδασκάλου στο διτάξιο θηλέων Σελίτσης το οποίο αριθμεί 120 μαθήτριες. Ήδη από το Μάρτιο είχαν απομακρύνει τα τέκνα των στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Κατανοήσαντες την περυσινή διαγωγή προσήλθαν στον επιθεωρητή  και υπέβαλαν την παράκληση να τους διορίσει διδάσκαλο με την υπόσχεση ότι δε θα λείψουν τα παιδιά των  ούτε ημέρα από το σχολείο (Σεπτ.1919). Λειτούργησε με τις 4 πρώτες τάξεις με λίγους μαθητές. Η διδαχθείσα ύλη εκτός της Αριθμητικής και της Γραμματικής είναι ανάλογη προς τον διανυθέντα χρόνο και έγινε κτήμα των μαθητών. Τα αποτελέσματα γενικώς καλά. Ο διδάσκαλος έδειξε επιμέλεια και όχι διδακτική ικανότητα (Μάιος 1931).

Διδάσκαλοι: Μπέντας Παναγιώτης, Στεφάνου Αρήτη, Μάλαμας Νικάνωρ, Ατζάρης Τωάννης” (Αποστόλου Τάνια….).

Έκθεσις ανεγέρσεως του Δημοτικού Σχολείου Αξιοκάστρου: Το δημοτικό σχολείο Αξιοκάστρου ευρίσκεται εις το μέσο του χωρίου. Έχει αρίστη θέση, είναι ευάερο, ευήλιο, με αρκετά ευρύχωρο προαύλιο και εν συνεχεία ο κήπος του με υποδειγματική περίφραξη.

Η ανέγερσή του έγινε κατά το έτος 1939 με πρωτοβουλία της κοινότητος και την όλην εποπτεία του εργολάβου εκ Πενταλόφου Κάσση Ζήση χωρίς καμία βοήθεια κρατικήν.

Λόγω όμως της καταστάσεως του πολέμου που επηκολούθησε, παρ’ όλην τη φιλοτιμία των κατοίκων δεν κατορθώθη να αποπερατωθεί τελείως.  Προσωρινώς οι μαθηταί εστεγάζοντο εις εν κοινοτικόν χώρον αρκετά εξυπηρετικόν.

Η αποπεράτωσις του διδακτηρίου έγινε το έτος 1950-51 κατόπιν κονδυλίου 2.000.000 εκ του Υπουργείου και την ξυλεία του δαπέδου και κουφωμάτων που απέσπασεν το Σχολείον από το τμήμα στεγάσεως Τσοτυλίου.

Τούτο αποτελείται εκ μιας αιθούσης με 54 τ.μ και 240 κ.μ κι ενός γραφείου 9,90 τ.μ και μιας σάλας από 9,30 τ.μ.

Το όλον  διδακτήριον έχει 94,50 τ.μ και 425 κ.μ. Εσωτερικώς έχει τακτοποιηθεί καλώς, τελευταίως

Εξωτερικώς έχει ορισμένας ελλείψεις  αλλά ελπίζουμε να πραγματοποιηθούν κατόπιν της αρωγής που μας υπεσχέθη να χορηγήσει η κοινότης κατά το νέον σχολικόν έτος. Το προαύλιον έχει καλή όψιν ως και πλήρη ισοπέδωσιν. Του ελλείπει η μόνιμος περίφραξις αλλά και η προσωρινή δια ξύλων είναι αρκετά εξυπηρετική. Γενικά το σχολείον Αξιοκάστρου με την αρωγή που λαμβάνει κάθε χρόνο από την κοινότητα  και με τα ενοίκια τα προερχόμενα εκ της

Σχολικής περιουσίας σε πολύ χρονικό διάστημα θα τελειοποιηθεί από όλες τις απόψεις (4/4/1955  Ο διευθυντής Νικ. Μπανιωτόπουλος).

Ιερά: Άγιος Αθανάσιος, πολιούχος του οικισμού. Προφήτης Ηλίας στο δρόμο προς τον οικισμό Κλήμα.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 13/2/34 με την απόσπαση του οικισμού Αξιόκαστρον από την κοινότητα Τραπεζίτσης και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας. Ο οικισμός Κλήμα αποσπάται από την κοινότητα Τραπεζίτσης και προσαρτάται στην κοινότητα. Στις

4/12/97 προσαρτάται στο δήμο Νεάπολης. Το 2010 με το νόμο του Καλλικράτη προσαρτήθηκε στο δήμο Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα και ιστορική έδρα τη Νεάπολη.

Το κ.σ με πρόεδρο το Σπυρίδων Μητσόπουλο συνέταξε το Δελτίο Κοινοτικής Απογραφής ως ακολούθως: κατοικίες 27, πληθυσμός 158. Θύματα της περιόδου 1940-1944 δύο (αρ.2).

Οικονομία: Σύμφωνα με τα τουρκικά φορολογικά κατάστιχα οι κάτοικοι του οικισμού πλήρωσαν τους παρακάτω φόρους: χωριό Σιρντάν. Το 1530 φορολογήθηκαν οι 14 οικογένειες, 8 ανύπαντροι  (μη μουσουλμάνοι) με 2.258 άσπρα.

Χωριό Σερτάν. Το 1568 ο οικισμός Σερτάν, επί τουρκοκρατίας,  πλήρωσε στο σπαχή φόρο δεκάτης 2.000  άσπρα. Ανήκε στο ναχιγέ (επαρχία) της Χρούπιστας (Άργος Ορεστικό).

Φόρος καλλιέργειας για 14 οικογένειες 350 άσπρα. Φόρος καλλιέργειας για 10 ανύπαντρους 250 άσπρα. Οι κάτοικοι πλήρωσαν φόρο ακόμη για σιτάρι 20 κοιλά (1 κοιλό=20 οκάδες) 160, βρίζα 30 κοιλά 150, κριθάρι 30 κοιλά 150, ρόβι 10 κοιλά 80, φακή 5 κοιλά 40, μούστος 50 μέντρι (1 μέντρι=8 οκάδες) 400, φόρος από χόρτο και άχυρο 33, φόρος για χοίρους 33. Πρόστιμα, προικοσύμφωνα, αποθήκες καλλιεργειών, ταπιά (τίτλοι ιδιοκτησίας) 279. Φόρος καλλιεργήσιμων κήπων 19 άσπρα, σιτάρι 3 κοιλά 24 άσπρα. Ανάμικτο σιτάρι 3 κοιλά 15 άσπρα (Γκέκας…).

Απογραφική επιτροπή  γεωργικών προϊόντων το Νοέμβριο του 1929 συγκροτήθηκε ως ακολούθως: Σπυρίδων Μητσόπουλος κοιν. Σύμβουλος. Νικάνωρ Μάλαμας δημοδ. Κων/νος Ευαγγελόπουλος αγροφύλαξ. Οι  κάτοικοι του Αξιοκάστρου στις 15-10-39 αναφέρουν στον Επιθεωρητή Δασών Κοζάνης ότι με απόφαση της  Δασικής αστυνομίας απηγορεύθη επ’ αόριστον η βοσκή των αιγών στην κοινότητα. Επειδή έχουν απόλυτη ανάγκη συντηρήσεως των οικογενειών με ολίγο γάλα, τυρί, βουτύρου, ζητούν να τους επιτραπεί η κατοχή 6 αιγών έως ότου ληφθεί γενικό μέτρο από το κράτος (60/1263).

Πληθυσμός: 1913=115. 1920=108. 1928=154. 1940=169. 1951=155. 1961=141. 1971=113. 1981=101. 1991=47. 2001=46 . 2011=36

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Αξιοκάστρου. Διοργανώνει τον ετήσιο χορό, του Προφήτη Ηλία.

 

Δροσερόν (Κνούφι-Έλος) Δήμου Εορδαίας Κοζάνης

 

φωτό:Ανάρτηση Στέλιος Παυλίδης 1956 Δημοτικό Σχολείο

Δροσερόν (Κνούφι-Έλος) Δήμου Εορδαίας

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 650 μ. σε πεδινό μέρος σε απόσταση 7 χιλιομέτρων από την Πτολεμαΐδα. 

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Πτολεμαΐδας, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας το Δροσερόν ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 19^η θέση.

Αρχαιότητες: Στη θέση «Κάμπος» βρέθηκε μαρμάρινο κιονόκρανο. Στο λόφο, στη θέση «Ακρόπολις» το έτος 1932 ευρέθη τάφος, εντός του οποίου υπήρχαν πήλινα αγγεία και χρυσούν δακτυλίδιον (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης).

Εκλογικά: Στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 30/5/1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν  στο δωδέκατον με έδραν το χωρίον Εμπόριον εις το οποίον θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Λίγκα, και Κουνούφι τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον.

Εκπαιδευτικά: (Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης. 22-4-17): «Κοινόν μικτόν σχολείον. Τάξεις 3. Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, διώροφον. Ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται ως μικρά αποθήκη, ο δε άνω ως αίθουσα παραδόσεως, επαρκής τον τε χώρον και φωτισμόν. Υλικόν σχολείου: 1 τράπεζα, εν κάθισμα και 5 θρανία παλαιού τύπου. Μαθηταί εγγεγραμμένοι 20. Απουσίαζεν εις. Διδασκάλισσα η Αγνή Αλβανού εκ Κοζάνης της Δ΄ τάξης του γυμνασίου Κοζάνης μαστίζεται υπό οικονομικής δυσπραγίας συντηρούσα τρεις αδελφάς».

  Διδακτήριον πλινθόκτιστον, διώροφον, στερεόν του οποίου μόνο ο άνω όροφος έχει μία αίθουσα, ευρύχωρον και ευφώτιστον, κάτοικοι 250, μαθητές 36, νήπια 8. Τάξεις 4 (30-5,10-6/1923).

Το υπάρχον διδακτήριο ένεκα της προσελεύσεως 25 προσφύγων μαθητών δε δύναται να επαρκέσει δια τούτο κατελήφθη ιδιωτική τουρκική οικία, η οποία μεταρρυθμιζόμενη θα γίνει κατάλληλο διδακτήριο. Τάξεις 4, μαθητές 43, νήπια 12  (16-9/1-10/ 1923).

Η εξευρεθείσα ιδιωτική οικία η μέλλουσα να χρησιμοποιηθεί ως διδακτήριο δεν επεσκευάσθη εισέτι εξ αμελείας και αδιαφορίας της σχολικής επιτροπής. Ευθύς ως επιτρέψει ο καιρός θα αρχίσει η επισκευή δαπάνη του κράτους, κάτοικοι γηγενείς 250, πρόσφυγες 200. Μαθητές 35 (12-21/11/1924  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Διδακτήριο επισκευασθέν και μεταρρυθμισθέν κατέστη καταλληλότατον  και εφωδιάσθη δια 10 νέων τριέδρων θρανίων (Σχολικό έτος 1926-27 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).   

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Κω. Βαλαβάνης, Ανα. Λαζαρίδης, Παν. Τσουκαλάς.

Ως διδακτήριο χρησιμοποιείται παλαιά τουρκική πλινθόκτιστος οικία μετεσκευασμένη. Έχει μίαν αίθουσαν ευρύχωρον καλώς αεριζομένην και μοιραίως φωτιζομένην διότι ο προσανατολισμός είναι ΒΑ (ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122 20/5/37).

Διδακτήριο διώροφο, στον πάνω όροφο μία αίθουσα ευρύχωρος, ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται ως αποθήκη. Ως προς το υλικό έχει μια αρχειοθήκη, εν τραπέζιον, 1 κάθισμα, 10 τρίεδρα θρανία καινουργή, 7 παλιά δίεδρα, 1 πίνακα, μερικούς χάρτες, 1 υδρόγειο σφαίρα και ολίγους πίνακες ζώων θερμών χωρών. Υπάρχει μικρός σχολικός κήπος με λίγα δέντρα οπωροφόρα. Μαθητές Α΄14, 23, 16, 11, 19, 6.  Το νηπιαγωγείο στεγάζεται σε οίκημα κοινοτικό με μία στενόχωρο αίθουσα, έχει 5 θρανία πολύεδρα, 1 τραπέζι, 1 κάθισμα, νήπια 34 (25/5/1938).

Διδασκάλισσες: Κωνσταντινίδου Ευδοκία εκ Θράκης (Πτολεμαΐδα) 1911, πτυχίον Διδασκαλείου Νηπιαγωγών  (Έλος 1938).

Τρέμτση Σεβαστή εκ Μοναστηρίου, 1881, απολυτήριον Ανωτάτου Παρθεναγωγείου Μοναστηρίου (Έλος 1938, 39)

Έρανοι: Για τη “Φανέλα του Στρατιώτου” συγκεντρώθηκαν 17 ζεύγη καλτσών, 2 φανέλλες, 2 εσώβρακα, 1 υποκάμισον και 1 δραχμή εις χρήμα (ΗΧΩ 18-10-1915).

Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης ψήφισε το ποσό των 1000 δρχ. το έτος 1927.

Ο πρόεδρος του Έλους στις 25-3-37 προτείνει στο Νομάρχη ότι ο πανελλήνιος  έρανος υπέρ των Εθνικών Οικοτροφείων και ορφανοτροφείων πρέπει να γίνει κατά την εποχή του αλωνισμού όπως εγένετο κατά το παρελθόν οπότε θα αποβεί επιτυχημένος (60/1632). 

Ιερά: Άγιος Νικόλαος πολιούχος του χωριού, ανεγερθείς το 1967. Άγιος Γεώργιος, μικρή εκκλησία, προστάτης του παλιού χωριού Άγιος Γεώργιος.

Η εκκλησιαστική επιτροπή της κοινότητας Έλος Εορδαίας με αίτηση στο Νομάρχη στις 5-10-33 αναφέρει ότι η κοινότης  αποτελουμένη από 100 οικογένειες εκκλησιάζετο μέχρι σήμερον σε ένα ερημοκλήσι έξωθι του χωριού και σε απόσταση 500 περίπου μέτρων εκτισμένον εις βάθος δύο μέτρων ετοιμόρροπον. Ως προς το χώρον μη επαρκούν δια δι’ εκατόν οικογένειες καθ’ ότι είχε κτισθεί δια 20 μόνο οικογένειες. Δια προαιρετικής εισφοράς των κατοίκων και δια προσωπικής εργασίας προέβησαν στην ανέγερση εκκλησίας εντός του χωριού. Επειδή η κοινότης αδυνατεί να ανταπεξέλθει της όλης δαπάνης μέχρι της επιθέσεως της στέγης ζητούν από το Νομάρχη να τους επιτραπεί να πραγματοποιήσουν έρανο στις παρακάτω κοινότητες. Πτολεμαΐδας, Βλάστης, Εμπόριον, Αναρράχη, Μηλοχώριον, Παλαιοχώριον, Κρυόβρυση, Σούλποβον, Ασβεστόπετρα, Κλεισούρα, Βαρικό, Ολυμπιάς, Γαλάτεια, Ανάργυροι, Ξυνό Νερό, Αμύνταιον, Νεβέσκα, Περδίκας.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/7/1919 με την απόσπαση του οικισμού Κονούφι (μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Έλος. Στις 10/10/1955 μετονομάζεται σε Δροσερόν) από την κοινότητα Εμπορίου και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας.

Ο οικισμός Δροσερόν στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Πτολεμαϊδος.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν  68  εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι:. Ιωάννης Άψης 43, Αναστάσιος Κάλφας 41, Γεώργιος Γιατάνης 39, Καλλίνικος Άψης 37, Στέφανος Παπάς 31.

Πληθυσμός:1913=464, 1920=462, 1928=437, 1940=523, 1951=484, 1961=486, 1971=382, 1981=373, 1991=377, 2001=327, 2011=342.

 

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟΜΑΝΑΣΤΗΡΟ-ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΜΠΟΥΡΙΝΟ

 

κορυφή του Μπούρινου
 

Παλιομανάστηρο

 

51. ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟΜΑΝΑΣΤΗΡΟ-ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΜΠΟΥΡΙΝΟ

Από το βιβλίο  "Έξαρχος Γρεβενών"  σ.304

  18 Αυγούστου 2003. Έξαρχος, πρωί, ώρα 7.15. Ξεκίνημα. Ο  γράφων με το Στέλιο το Τζάρο αφήνουμε το χωριό. Προορισμός μας το Παλιομανάστηρο του Μπούρινου.

 Ημέρα καλοκαιρινή, ζεστή, ο ουρανός καταγάλανος, ο ήλιος χρυσώνει με τις ακτίνες του το μαγευτικό τοπίο της διαδρομής. Φτάνουμε στις γέρικες, αιωνόβιες βελανιδιές του Αγίου Αθανασίου. Τα λιγοστά ζώα δεν αφήνουν να αναπτυχθούν τα νεόφυτα δέντρα. Σταγόνες νερού κατά αραιά διαστήματα τρέχουν από τη βρύση με τις πολλές λεκάνες ποτίσματος των ζώων. Από τη βρύση στρίβουμε δεξιά προς το «Μπαλαμπζάνη». Ανηφορίζουμε στα «Καρούτια» ανάμεσα σε πυξάρια, κέδρα, βελανιδιές. Το χόρτο πλούσιο, αβόσκητο. Αριστερά μας στη ρεματιά, πιο πάνω από τις προβάτες του Μάρκου Τριανταφύλλου, Γιώτα Θωμά, Μητράγκα Γιώργου, Γρεβενιώτες κυνηγοί εκπαιδεύουν τα σκυλιά τους. Οι κυνηγοί περιχαρείς, τα σκυλιά κυνηγάνε ένα λαγουδάκι.

            Δεξιά μας ο Νίκος ο Παπάς από την Κνίδη ψηλά στο δασοσκεπές διχάλωμα με τον άφθονο κιτρινωπό αμάραντο ανακαλύπτει μελισσοφωλιά. Ο ήχος του αλυσοπρίονου αντηχεί στις ρεματιές του Μπούρινου. Κόβει τους κορμούς του δέντρου. Ο καπνός της βενζίνης είναι ορατός σε μας. Του φωνάζουμε, μας απαντά, αν και η απόσταση αρκετά μεγάλη. Μετά από λίγες μέρες τον συναντώ στην Κνίδη. Πίνουμε καφέ στου Αγνάντου το καφενείο. «Ναι, βρήκαμε τρία κιλά μέλι. Περιμέναμε περισσότερο. Το μελίσσι το μαζέψαμε».

            Με το Στέργιο συνεχίζουμε την ανάβαση. Ο αέρας δροσίζει τα πρόσωπά μας. Σταματάμε για ολιγόλεπτη ξεκούραση. Στο σακίδιό μου είχα δυό μισόλιτρα νερό. Του δίνω το ένα. Αυτό είναι δικό σου του λέω. Φτάνουμε στον προορισμό μας στο Παλιομανάστηρο. Ο τόπος ιερός, οι στιγμές συγκινητικές. Σταυροκοπηθήκαμε. Σωροί οι πέτρες μαρτυρούν το ιστορικό παρελθόν. Ψάχνουμε να βρούμε κάποιο αντικείμενο. Μάταια. Απογοητευόμαστε.

            Μετά από δύο μέρες επισκέφθηκα μόνος τον ίδιο χώρο. Στάθηκα αρκετά τυχερός. Ανακάλυψα τον περίβολο του μοναστηριού μήκους εβδομήντα μέτρων περίπου. Εκεί κοντά βρήκα δύο κομμάτια πήλινου υδροδοχείου. Μ’ αυτό κουβαλούσαν νερό οι μοναχοί από το Μπαλαμπζάνη, σκέφτηκα. Χάρηκα αφάνταστα. Σα να βρήκα χρυσάφι, πολύτιμο θησαυρό. Με συγκίνηση και περηφάνια το ’δειξα σε πολλούς. Για μένα αποτελεί κάτι το σημαντικό.

            Μετά το Παλιομανάστηρο ο Στέργιος προτείνει να πάμε πιο πάνω στα «Γρέκια», εκεί που οι χωριανοί βοσκούσαν τα πρόβατά τους κι είχαν τα υπαίθρια μαντριά κατά τη θερινή περίοδο. Του προτείνω να ανεβούμε στο ψηλότερο μέρος να κατακτήσουμε τη βουνοκορφή, το Σημείο. Το αίτημα γίνεται δεκτό.

            Φτάνουμε στα Γρέκια. Το χορτάρι πλούσιο. Ο Στέλιος θυμάται τα παλιά. Εδώ κόβαμε χορτάρι. Το φόρτωνα στο γαϊδουράκι, στο Χρυσόστομο. Το μάζευα στα δίχτυα. Ο τόπος λιπασμένος από τις κοπριές των ζώων. Ξεκουραζόμαστε. Πίνουμε νεράκι. Κάνουμε τη σχετική οικονομία. Το βουνό άνυδρο. Δεξιά μας η «Ντόνα-Πάδη». Πιο πάνω η καλύβα του «Τσούια». «Στέργιο οι χωριανοί μας θέλανε τη δεκαετία του 60 να κάνουνε ποτίστρα στην Ντόνα Πάδη. Πάμε να βρούμε νερό, να πιούμε και να γεμίσουμε τα μισόλιτρά μας».

Ωστόσο συνεχίζουμε την ανάβαση. Τα βράχια απόκρημνα. Η ορειβασία δύσκολη. Κάνουμε στάσεις. Μονοπάτια δεν υπάρχουν. Βρίσκουμε πέτρες αναποδογυρισμένες. Κυκλοφορούν αρκούδες. Πιο πάνω τα ίχνη είναι ορατά. Δε φοβηθήκαμε ούτε για μία στιγμή. Φτάνουμε στην κορυφή. Είμαστε οι κατακτητές του βουνού. Η ώρα είναι 12 και 45 καταμεσήμερο. Το χόρτο άφθονο. Η θέα πανοραμική. Ο τόπος επίπεδος. Κατάλληλος για αεροδρόμιο. Η Κοζάνη στο βάθος. Οι εγκαταστάσεις του ορειβατικού συλλόγου Σιάτιστας στην Τσερβένα, η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα πολύ κοντά. Πίνουμε τις τελευταίες σταγόνες νερού. Τα μπουκάλια αδειάζουν. Στο σημείο, ένας τσιμεντένιος κύλινδρος, φτιαγμένος από τη στρατιωτική υπηρεσία. Γράφουμε τα ονόματά μας. Ατενίζουμε τον Έξαρχο από τα ψηλά. Φωτογραφιζόμαστε. Ένα όνειρο ζωής πραγματοποιείται. Ο Μπούρινος το βουνό των μοναχών, των αγωνιστών, των τσοπαναραίων έγινε κτήμα μας. Το παράπονο του Στέργιου. «Να είχα ένα τσιγάρο».

              Ήλθε ή ώρα της κατάβασης. Επιλέγουμε άλλη διαδρομή. Κατηφορίζουμε προς το Νερούτσικο. Το έδαφος δυσπρόσιτο. Η κούραση μεγάλη. Τα χείλη διψάνε. Νερό ανύπαρκτο. Ο Στέλιος μπροστά. Ακολουθώ. Κάπου-κάπου σταματάμε. Το Στέλιο του αρέσει να κυλάει πέτρες. Με το τσεκούρι κλαδεύει τις βελανιδιές. Οι πέρδικες με το κελάηδημά τους ομορφαίνουν την ατμόσφαιρα.

            Κατηφορίζουμε προς τα «Κουριά». Συναντάμε την καλύβα του Γράβα. Σιατιστινός ο Γράβας κατά τα χρόνια της κατοχής και του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα είχε εδώ στο Μπούρινο το ανταρτολημέρι του.

            Πιο κάτω η ποτίστρα των Κουριών. Παίρνουμε κουράγιο. Θα δροσιστούμε, θα πιούμε νερό. Φτάνουμε στις 3.00 η ώρα. Πλενόμαστε. Πίνουμε άφθονο νερό. Προσωπικά ήπια τέσσερα μισόλιτρα. Καθόμαστε πάνω από μισή ώρα. Ο Στέλιος νοικοκύρης καθαρίζει τις λεκάνες από τα «ζιαμπνάκια». Αναρωτιέται, γιατί οι τσομπαναραίοι δε μεριμνούν για την καθαριότητα των λεκανών.

            Στο χωριό φτάνουμε στις 3 και 45. Οι δικοί μας είχαν ανησυχήσει. Κινητό τηλέφωνο δεν είχαμε για επικοινωνία. Ξεκινήσαμε για το Παλιομανάστηρο και καταλήξαμε στην κατάκτηση του Μπoύρινου, στην ψηλότερή του κορφή στο Ντρισινίκο (Σημείο, υψόμετρο 1866 μ.).

            Κάθε Εξαρχιώτης επιβάλλεται να περιδιαβεί τον Μπούρινο, να νιώσει προσκυνητής, να ανταμώσει νοερά με τους προγόνους που τόσο τον πότισαν με τον ιδρώτα τους τούτο το άγιο, το ηρωικό και καρπερό βουνό.

Ελάτη (Λουζιανή) Κοζάνης

 

φωτό to voion

Ελάτη (Λουζιανή)

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμων Σερβίων-Βελβεντού”  σ. 177 Κοζάνη 2022

 

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 620 μ. στους πρόποδες του όρους Μπουνάσα, κατάφυτη από έλατα, στη διαδρομή Σέρβια, Πολύρραχο, Τριγωνικό, Μικρόβαλτο, Τρανόβαλτο, Λαζαράδες, Ελάτη, Βρίσκεται στα όρια των Νομών Κοζάνης, Γρεβενών, Λαρίσης. Συνορεύει με Λιβαδερό, Λαζαράδες, Λουτρό Ελασσώνας.

Σύμφωνα με το οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1528 αριθμούσε 145 χριστιανικές εστίες (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1857 ο οικισμός πουλήθηκε στη Μονή της Ζάβορδας με το ποσό των 250.000 γροσίων. Απέχει 38 χιλιόμετρα από την Κοζάνη και 14 από τη Δεσκάτη (Λαμπρέτσας).

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Σερβίων, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 26 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Σερβίων η Ελάτη ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 9^η θέση.

 Εκλογικά: Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1908 για πρώτη φορά οι 275 Έλληνες ψηφοφόροι εκλογείς των χωριών Λουζιανής, Λαζαράδων, Πάδης, Νιζισκού και Ζιδανίου εξέλεξαν εκλέκτορα τον Νικόλαο Αρβανιτόπουλο (Λαμπρέτσας).

Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 4^ο εκλογικό κέντρο της Υποδιοικήσεως Σερβίων με τόπο ψηφοφορίας την κοινοτική σχολή αρρένων Τρανοβάλτου. Το τέταρτο με έδρα το χωρίο Τρανόβαλτον ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και του χωρίου Μικροβάλτου, Λαζαράδες, Νιζισκού (Φρούριον),  Ζειδάνι, Πάδες (Βογγόπετρα), Λουζιανή (Ελάτη), τόπο δε ψηφοφορίας ορίζομε την κοινοτική σχολή αρένων.

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν

Βασιλευομένη δημοκρατία  151. Αβασίλευτη δημοκρατία 0. Λευκά 0.

Εκπαιδευτικά: Ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Κωνσταντίνος Ματουλόπουλος στις 8-12-1891 με αναφορά στο Μουστερίφη Σερβίων αναφέρει  «Εις Λουζιανή, αλληλοδιδακτική σχολή με 60 μαθητάς, 1 διδάσκαλο…» Λαμπρέτσας.

Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης. Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης Ι .Μαργαρώνης στις 17,18 Οκτωβρίου 1917 «Κοινόν μικτόν σχολείον, τάξεις 4. Μαθητές εγγεγραμμένοι 55, παρόντες 27. Κάτοικοι 600 περίπου. Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν διώροφον (πρώην τουρκικός σταθμός) επί του υψηλοτέρου μέρους του χωρίου εκτισμένον, ακατάλληλον εντελώς προς τον σκοπόν ον εκπληροί, ως ανεπαρκές τον χώρον και απόκεντρον. Χρήζει επισκευής ο άνω και κάτω όροφος απαιτούσης δαπάνην χιλίων περίπου δραχμών, όπως ευρυνθώσι δια κατεδαφίσεως των διαφραγμάτων αι αίθουσαι της παραδόσεως. Επί του παρόντος η διδασκαλία γίνεται εν στενή αιθούση του άνω ορόφου όπου οι μαθηταί συνωστίζονται ασφυκτικώς. Μετά την εφαρμογή του νόμου περί υποχρεωτικής φοιτήσεως, οπότε οι μαθηταί θ’ ανέλθωσιν ως υπολογίζεται, εις 80  και πλέον ο συνωστισμός θα γίνη επαισθητότερος.

Υλικόν  του σχολείου: 7 θρανία παλ. τύπου, 5 χάρται, 1 τράπεζα, 1 ωρολ. άχρηστον, 2 πίνακες, 1 θερμάστρα, 1 βιβλιοθήκη, 1 κώδων και 1 εθνική σημαία. Αρχείον: Μαθητολόγιο, γενικός έλεγχος, βιβλίον ύλης, κατάλογος προσκλήσεων, κώδιξ σχολ. νομοθεσίας και ωρολόγιον πρόγραμμα.

Ο τριτοβάθμιος υποδιδάσκαλος Κ. Ντίνας της Βας γυμνασίου Κοζάνης, ετών 41, μαστίζεται υπό οικονομικής δυσπραγίας ένεκα της πολυμελούς  οικογενείας και διατελεί εν απογνώσει. Οι μαθηταί του επεδείξαντο εις πάντα σχεδόν τα μαθήματα ικανοποιητική πρόοδο ως και εις την ορθογραφίαν καλλιγραφούσιν και είναι εξασκημένοι εν τη ιχνογραφία, χωλαίνουσιν όμως εν τη αριθμητική οι μαθηταί των δύο κατωτέρων τάξεων».

Διδακτήριον τελείως ακατάλληλον. Ο Επιθεωρητής τους συνέστησε επί του ήδη τοιούτου κατεδαφιζομένου κατασκευασθεί νέον διτάξιον δια μικράς σχετικής δαπάνης καθ’ ότι η πέτρα υπάρχει, ξυλεία θα υλοτομηθεί δωρεάν εκ του ιδικού των θαυμασίου δάσους και μόνον εργατικά θα δαπανήσουν. Δεν υπάρχει διδάσκαλος επιστρατευθέντος του υπηρετούντος Μ.Τελλιοπούλου (μαθητές άνω των 80) (10/10/1921).

Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων στις 19 Αυγούστου 1922 διορίζει σχολική επιτροπή τους 1)Αθαν. Τσικόπουλος ως πρόεδρον 2) ΠαπαΚωνσταντίνος Κούσιας ιερεύς  ως ταμίας 3)Ιωάννης Γκούμας ως τρίτο μέλος.

Ανηγέρθη νέον διτάξιον διδακτήριον κατά το 1926 το οποίο παραμένει ημιτελής η μία αίθουσα υπολείπεται η επίπλωσις και ο εφοδιασμός δια διδακτικών οργάνων, μαθητές 57 άρρενες και 41 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το νέον διδακτήριον αποπερατωθέν κατέστη καταλληλότατο, υπολείπεται μόνο η εξωτερική αμμοκονίαση αυτού και ο εφοδιασμός διδακτικών οργάνων και μερικών σχολικών επίπλων (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Ιω. Γκόρτσιας, Ιω. Μανιτσιώτης, Δημ. Χριστοδούλου.

Μαθητές 101 (15/6/38).

Διδακτήριον διτάξιον, επαρκές για τις ανάγκες του σχολείου. Ανεγέρθη το 1926. Στερείται αφοδευτηρίων. Σχολικός κήπος υπάρχει σε απόσταση50 μέτρων από το σχολείο αφθόνως αρδευόμενος, εκτάσεως ημίσεως στρέμματος.  Μαθητές συνολικά 118. Κωνσταντίνος Τερζής, διευθυντής του σχολείου εκ Λάστας Γορτυνίας, 21 ετών, απόφοιτος Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Βασίλειος Παλέας εκ Τριπόλεως 21 ετών, απόφοιτος Παιδαγωγικής Ακαδημίας (19/6/141).

Ουλκέρογλου Σωτήριος προσωρινός διευθυντής του δημοτικού σχολείου Λουζιανής (Ελάτη) 21/1/1924 με μηνιαίο διευθυντικό επίδομα δραχ.20.

Ντίνας Ξενοφών εξ Ελάτης, 1913, πτυχιούχος 5/ξίου διδασκαλείου (Ελάτη 38).

Βλατή Μαρία, εκ Βελβενδού, 1902, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Ελάτη 38).

Έρανοι: Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης η κοινότης ψήφισε 100 δρχ. το έτος 1928.

Ιερά: Ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1770). Μεταξύ των αγιογραφιών ο νεομάρτυς Άγιος Γεώργιος εξ Ιωαννίνων.  Αγία Παρασκευή (1726). ΄Αγιος Χριστόφορος με θρησκευτική πανήγυρη την 9^ην Μαΐου. Άγιος Δημήτριος 1965. Άγιος Αθανάσιος. Άγιος Νικόλαος 1984. ΄Αγιος Γεώργιος. Προφήτης Ηλίας. Γενέσεως της Θεοτόκου.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή  284 και στη Β΄ Γραφή  286 (Από το 1692 και μετά).

Μέλη του Ιερατικού Συνδέσμου Κοζάνης  στις 28-3-27 ήταν οι  Γκούπας Κων/νος, Ντίνας Γεώργιος (60/1472).

Κατανομή περιουσίας: Πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1926 διενεμήθησαν υπέρ του σχολείου  αγροί 50 στρ. καλλιεργημένοι και 100 χέρσοι.

Κατοχή: «Στις 12 Φεβρουαρίου 1943, επειδή προ ημερών οι ανταρτικές ομάδες του ΕΛΑΣ είχαν σκοτώσει δύο Γερμανούς προς Παλιουργιά, δύναμη γερμανικού στρατού επέδραμε, πυρπόλησε, έκαψε το χωριό». Ι.Δημόπουλου: Τα παρά τον Αλιάκμονα…

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα της κοινότητας Λουζιανής, η οποία το 1928 μετονομάζεται σε Ελάτη. Στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Καμβουνίων (έδρα Τρανόβαλτον), στις 7/6/2010 στο δήμο Σερβίων-Βελβενδού. Μετά την επανίδρυση του Δήμου Βελβεντού  στις 19/3/1919  ανήκει στο δήμο Σερβίων.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25-10-25 ψήφισαν 75  εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Πούλιος Αλβανός 61, Ιωάννης Τσιτσόγλης 57, Αθανάσιος Τσίγγας 44, Δημ. Χριστοδούλου 43, Περικλής Μάρκου 39, Νικόλαος Γκαραβέλας 37, Βασίλειος Κόλεου 34.

Υπέρ του Εθνικού οικοτροφείου Θηλέων Κοζάνης χρηματικό ένταλμα 100 δρχ. (16-4-1927).

Ο πρόεδρος της κοινότητας Λουζιανής αναφέρει στο Νομάρχη στις 18-4-28  ότι την εποχή που διετάχθη να εκτελέσει έρανο μετά της 5μελούς υποεπιτροπής του χωρίου και κατά την επικρατούσα συνήθεια στο νάρθηκα της εκκλησίας ένθα συγκεντρώνονται οι χωριανοί μετά τη θεία λειτουργία, οι χωρικοί όχι μόνο δεν επέτρεψαν να κυκλοφορήσει ο δίσκος προς συλλογήν εράνου αλλά διέταξαν να  διαλυθώσι και μη προσφέροντες ούτε πεντάρα δηλώσαντες ότι αποθνήσκουν εκ της πείνης (60/635).

Η κοινότης Ελάτης στις 3-3-39 ζητά από τη Νομαρχία Κοζάνης να παραταθεί η προθεσμία της ενάρξεως διανοίξεως αντιπυρικής λωρίδος από του κινδύνου των πυρκαϊών  του κοινοτικού δάσους παρά του Δασαρχείου Κοζάνης ή Υπουργείου Γεωργίας καθόσον οι κάτοικοι προτίθενται να προβούν στην εκτέλεση του έργου πλην όμως δεν υπάρχει ήδη προσωπική εργασία διατεθείσα εις εκτέλεση κοινοτικών έργων η δε επιβαλλομένη δια το έτος 1939-40 δεν ενεκρίθη εισέτι.

Ο Νομιοκτηνίατρος Κοζάνης αναφέρει στις 15-11-1939  ότι κατόπιν εξετάσεων διαπίστωσε ότι στο χωρίον Ελάτη υπάρχει πανώλη των χοίρων η οποία μεταδόθηκε στο χωρίον Λειβαδερό. Αίτηση για τη θανατηφόρο νόσο των χοίρων και αγελάδων είχε κάνει η κοινότης Ελάτης στις 5-11-1939 (60/1264).

Ο πρόεδρος της κοινότητας  Κούσιας στις 23-1-43 αναφέρει στο Νομάρχη ότι οι κάτοικοι δυστυχούντες κινδυνεύουσιν  του θανάτου της πείνης και της στερήσεως απάντων των ειδών της συντηρήσεως ήτοι ελαίου, σάπωνος, πετρελαίου, ζακχάρεως και των μέσων υγείας φαρμάκων κινίνης. Το τρέχον έτος θα προκύψουν πολλοί θάνατοι εκ των κακουχιών της στερήσεως απάντων των ειδών (60/653).

Κοινωνική Αλληλεγγύη: Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με την εγκύκλιο 2 της 20-1-51 ζητά να του γνωστοποιηθούν οι δραστηριότητες των μαθητών και των δασκάλων των σχολείων από το 1940 ως το 1950. Ο διδάσκαλος αναφέρει ότι οι μαθητές προσέφεραν στον Εθνικό Στρατό πεντήκοντα ζεύγη κάλτσες και 20 ζεύγη χειρόκτια και 10 κουκούλες.

Οικονομία: Σύνθεση απογραφικής επιτροπής γεωργικών προϊόντων δια την διενεργηθησομένη απογραφή από 11 μέχρι 20 Δεκεμβρίου 1929. Κων. Παπαευθυμίου Κούσιας ιερέας. Κων/νος Δημ. Ντίνας διδάσκαλος. Κων. Κουλιός αστυν. Σταθμάρχης. Φώτιος Κων. Νάνου αγροφύλαξ (60/175).

Πεσόντες: Μανισιώτης Χρήστος στρ. 28/4/1941 Ελάτη ΙΧ Σύνταγμα Πυρ/κού γεν.1913

Πληθυσμός:1913=641. 1920=523. 1928=555. 1940=645. 1951=617. 1961=886. 1971=836. 1981=720. 1991=806. 2001=568. 2011=415

Σύλλογοι: Αθλητικός και Μορφωτικός Σύλλογος “ ΕΛΑΤΟΣ” Ελάτης. Ιδρύθηκε το 1979.

Αθλητικός Σύλλογος “Έλατος Ελάτης”

Μορφωτικός Σύλλογος «Ελάτη».

Μεταξύ των εκδηλώσεων η οργάνωση ανταμώματος, την παραμονή της πρωτοχρονιάς αναβιώνουν «τα ρουγκατσάρια», η διατήρηση μουσείου, χορευτικά τμήματα παραδοσιακών χορών.