Μπούρινος 6ο "Πιστικό Γρεβενών"

 

 

 

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".

Έτος έκδοσης 2014,  σελίδες 96, κεφάλαια 55.

6o Τεύχος. Έτος 6^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):

2009=σελ.64

2010= σελ.80

2011= σελ.80

2012= σελ.96

2013= σελ.160

2014= σελ. 96.

 

 

Κεφάλαιο 18. Πιστικόν Γρεβενών

  

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Ο οικισμός Πισκό αποτέλεσε το 1918 συνοικισμός της κοινότητας Κνίδης. Μετονομάσθηκε σε Πιστικό στις 20-1-1927. Χτισμένος σε υψόμετρο 620 μέτρων μέσα σε πυκνά δρυοδάση, το υπέδαφος κρύβει σημαντικές ποσότητες λιγνίτη.

 

Πληθυσμός: 1873=90 άρρενες. 1913=67.1920=75.1928=80.1940=93. 1951=102.1961=130. 1971=111. 1981=126. 1991=93. 2001=80. 2011=50

Κοινοτικά: Η Γενική Διοίκησις Θεσσαλονίκης γνωστοποιεί με έγγραφο στο Νομάρχη στις 26 Αυγούστου 1926 ότι  ειδικός πάρεδρος της κοινότητας Κοπρίβης για το συνοικισμό Πισκού διορίσθηκε ο Ιωάννης Κλεισιάρης.

Στην επιτροπή Γεωργικής απογραφής της κοινότητος Κνίδης που πραγματοποιήθηκε το 1929 ήταν ο πάρεδρος Ιωάννης Κλεισιάρης και μέλη ο Δημ. Επαμεινώνδας Βόγκολης κι ο ιερεύς της Αγάπης Παπά Χαράλαμπος Μωυσιάδης.

Ο ι κάτοικοι  του Πιστικού με έγγραφο στο Νομάρχη στις 1-2-1952  αναφέρουν ότι τυγχάνουν κάτοικοι του Συν/μού Πιστικού της κοινότητος Κνίδης, αποτελούμενη εξ 27 οικογενειών με συνολικό πληθυσμό 126 ατόμων. Ως εμφαίνεται εκ του μικρού αριθμού οικογενειών οι  συνθήκες διαβιώσεως δεν είναι ανθρώπινες και συναντούν πολλές δυσχέρειες σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής. Τα παιδιά  δια τη μετάβαση στο Σχολείο είναι υποχρεωμένα να διατρέχουν καθημερινά την απόσταση των 2 χιλιομέτρων μέχρι Κνίδης. Επίσης είναι υποχρεωμένοι να στερούνται ιερέως. Γενικώς είναι απομονωμένοι και καθυστερημένοι σε όλες τις εκδηλώσεις. Συνεχίζοντας αναφέρουν ότι επειδή η απόσταση του Συνοικισμού εκ της έδρας της κοινότητος (χωρίον Κνίδη) είναι μόνον περίπου 2 χιλιόμετρα και συνεπώς η καλλιέργεια των αγρών είναι εφικτή εκ Κνίδης, συνελθόντες αποφάσισαν όπως μετοικήσουν  στην Κνίδη με την προϋπόθεση κατασκευής οικιών εκ μέρους της στεγάσεως. Η σύμπτυξη με το χωρίον Κνίδη τους προσφέρει εξυπηρέτηση καθότι βελτιώνονται οι κοινωνικές συνθήκες.  Η υπηρεσία στεγάσεως ουδεμία οικία ανήγειρε ή επισκεύασε στο συνοικισμό μέχρι τούδε, συνεπώς προκειμένου να ανεγερθεούν οικίες στο συνοικισμό τούτο να γίνεται στην Κνίδη. Οι αιτούντες: Παρασκευάς Κ., Νασιόπουλος Π., Νασιόπουλος Β., Κλεισιάρης Κ., Κλεισιάρης Σταμ.,  Παπαϊωάννου Γρηγ., Παπαϊωάννου Αθ., Δασκαλόπουλος Ν., Δασκαλόπουλος Κ., Χασιώτης Κων/νος, Γούλας Χρ., Γούλας Δ., Μπουρίκας Δ., Δραμτσίκας, Ντάγκαλος Β., Ντάγκαλος Γεώρ., Ντάγκαλος Κων., Δημόπουλος Χρ., Μπαρέκας Ηλίας, Φούλας Αθαν., Κασιάρας Ιωάν.

Ο πρόεδρος κοινότητας Κνίδης στις 12-4-53 αναφέρει ότι πλησίον του νεκροταφείου υπάρχει τάφος γερμανού ανθυπολοχαγού ο τάφος είναι γνωστός, αλλά δεν υπάρχει διακριτικό σημείο.

 

Οικονομία: Σημαντικός ο δασικός πλούτος στην περιοχή. Το Μάιο του 1957 ο Αναγκαστικός Δασικός Συνεταιρισμός Καυσοξυλεύσεως Σιατίστης ζητά να ξυλεύσουν καυσόξυλα από τη θέση “Πλάγια-Μπότσιαλη”. Ξύλευση πραγματοποιεί το 1958 κι ο υλοτομικός Συνεταιρισμός Πελεκάνου. Ο Βασίλειος Νασιόπουλος  στις 28-5-52 ζητά άδεια υλοτομίας 5000 οκάδων ξυλανθράκων εκ της δασικής ξυλεύσεως Λυκοπήγαδο και Βαθιά Γούρνα της περιφέρειας Κνίδης.

Ο Αχιλλέας Ν.Τζιάλλας στις 16-5-53 κάτοικος Πυλωρών ζητά από το Δασονομείο Σιατίστης άδεια για κατασκευή άνθρακα σιδηρουργίας εκ κέδρου από την περιοχή Ισιώματα Πιστικού.

Το Δασαρχείο Κοζάνης στις 23-1-1957  με Δασική Αστυνομική Διάταξη  απαγορεύει τη βοσκή αιγών επί τριετία στις τοποθεσίες Ρεύμα, Απότρυπες, Αρβανίτη πηγάδι, Ρεύμα Παπαδιάς, πηγάδι Αηλιά.

Ο Αναγκαστικός Συνεταιρισμός Καυσοξυλεύσεως Σιατίστης στις 11-5-57 με αναφορά στο Δασαρχείο Κοζάνης  ζητά να ξυλεύσουν στη δασική έκθεση “Πλάγια –Μότσαλη” χωρίου Πιστικού το οποίο απέχει 20 χιλιόμετρα από τη δημόσια οδό (15.600 ζύγια).  Αναφέρουν ότι ο συνεταιρισμός είναι νεοσύστατος, αποτελείται από 39 μέλη. Η διαβίωση των πολυμελών οικογενειών εξαρτάται εκ της διαρκούς εργασίας απαλάσσοντάς τους εκ του εφιάλτου της ανεργίας.

Η δασάρχης Κοζάνης Λυσίμαχος  Λιάνη  το 1957 γνωμοδοτώντας για τις ανάγκες υλοτομίας μικροεπαγγελματιών αναγκών Δασονομείου Σιατίστης για το έτος 1956 αναφέρεται  για το δάσος Πιστικού  ότι είναι εκτάσεως 400 εκταρίων σύγκειται εκ δασοσυστάδων δρυός με φυσική αναγέννηση και δύναται η απόληψη του οριστικού ποσού των 5000 οκάδων ξυλανθράκων σιδηρουργίας για τις μικροεπαγγελματικές ανάγκες επαγγελματιών των κατοίκων του δασονομείου Σιατίστης.

Εκκλησία: Το 1937 ιερέας του χωριού ήταν ο Χαράλαμπος Μωυσιάδης που παράλληλα ασκούσε τα ιερατικά καθήκοντα και στην Αγάπη. Στην έκθεση του Επιθεωρητή Γρεβενών Γ.Σακελλάρη (10-12-1941) αναφέρεται: «Η παράδοσις αναφέρει, ότι Βορειοδυτικά του χωρίου ήτο ποτέ ιερά μονή Αγίας Τριάδος, λείψανα της οποίας κατά καιρούς ανεφάνησαν. Επί της σήμερον δε τοποθεσίας, ένθα το χωρίον, αριθμούν περί τας δέκα οικογενείας, ήτο έδρα επισκόπου της εν λόγω μονής, εξ ου και το συγκεκομμένον όνομα του “πισκό”. Εκ των δύο εκκλησιών του χωριού, η μία «Kοίμησις της Θεοτόκου” φέρει χρονολογία 1848. Το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων είναι καθαρώς ελληνικό».

 

Αφιερωτές στη Μονή Αγίου Νικάνορος: Σύνολο αφιερωτών 27 εκ των οποίων 16 της Α΄ γραφής, 11 της Β΄ γραφής.

 

Σχολείο: Το σχολικό έτος 1873-74 λειτουργούσε σχολείο με ένα δάσκαλο και 15

μαθητές και η ετήσια δαπάνη ανερχόταν σε 200 λίρες. Από ενθυμίσεις των μηναίων της εκκλησίας λαμβάνουμε σημαντικές πληροφορίες για την εκπαιδευτική κατάσταση του Πισκού.

Στις 4-1-27 ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων μετά από αναφορά των κατοίκων Πισκού-Βεντζίων, προσφύγων οικογενειών υπέρ τας 30 μετά του συνοικισμού Ράτσι (Αγάπη)  με 25 παιδιά γνωμοδοτεί υπέρ συστάσεως δημ. σχολείου στο οποίο θα φοιτούν και οι πρόσφυγες του συνοικισμού Ράτσι υπό τον όρο οι κάτοικοι να εξεύρουν διδακτήριο και διδακτικά μέσα.

Στις 12 -7- 27  ο επιθεωρητής  προτείνει την ίδρυση σχολείων στους προσφυγικούς συνοικισμούς 1)Ράτση-Πισκού 2)Λουτσίσινου-Γκουστόμης 3) Σαδοβίτσας 4)Βαΐπες Βεντζίων, Κολοκυθακίου. Ο Νομάρχης διορίζει στις 27-2-30 για μία πλήρη τριετία από της ημέρας της κοινοποιήσεως του διορισμού προς τους α)  Κωνσταντίνο Χασιώτη, πρόεδρο της σχολικής επιτροπής του νεοϊδρυθέντος δημοτικού σχολείου Πιστικού β) Το Χρίστο Γούλα, ταμία της ιδίας σχολικής Επιτροπής και το Βασίλειο Νατσιόπουλο μέλος του δημοτικού σχολείου Πιστικού περιφέρειας Βοϊου, πρώην Ανασελίτσας

17-3-31: Η κατάσταση του διδακτηρίου ελεεινότατη. Υλικό 2 θρανία πολύεδρα απλά, θερμάστρα, κομμάτι πίνακος τραπέζι, ξύλινο κάθισμα, χάρτης μικράς Ελλάδος ξεσχισμένος. Σχολικός κήπος και βιβλιοθήκη δεν υφίσταται. Μαθητές εγγεγραμμένοι 14. Διδάσκαλος ο Επαμ. Βόγγολης εκ Σισατίστης απόφοιτος 4^ης τάξεως εξαταξίου γυμνασίου.

11-6-31: Το σχολείο λειτούργησε με 10-12 μαθητές. Λειτούργησε με δύο τάξεις.

23-5-32: Ως προς το υλικό προσετέθη μία σημαία και εις χάρτης της Ελλάδος. Σχολική βιβλιοθήκη και κήπος δεν υπάρχουν. Εγγεγραμμένοι μαθητές 12 εκ των οποίων οι τρεις είναι τέκνα του διδασκάλου. Οι υπόχρεοι προς φοίτηση είναι εγγεγραμμένοι, αλλά δε φοιτούν κανονικώς. Το σχολείο από της συστάσεώς του ουδέποτε συγκέντρωσε το νόμιμο αριθμό. Ο επιθεωρητής θα προτείνει την κατάργηση και δια την ακαταλληλότητα του διδακτηρίου. Διδάσκαλος ο Επ. Βόγκολης.

30-6-39: Ατροφικός συνοικισμός Πιστικού αιτείται την ίδρυση Δημοτικού σχολείου. Έχει 18 παίδας προς φοίτηση. Στο συνοικισμό τούτο υπήρχε σχολείο από 15-12-1929 το οποίο καταργήθηκε στις 10-10-32 από έλλειψη του νομίμου αριθμού μαθητών. Οι κάτοικοι του χωριού από μόνοι των ανεγείρουν διδακτήριο δια τούτο ο επιθεωρητής Βοΐου προτείνει την ίδρυση δημοτικού σχολείου

30-3-1940: Ο επιθεωρητής Δημοτικών σχολείων Γρεβενών επανέρχεται στην προηγούμενη πρόταση και προτείνει στο εποπτικό συμβούλιο την ίδρυση δημοτικών σχολείων στα χωριά Αετιά (21), Παλαιοκόπρια (20), Ελευθεροχώρι (18), Αγάπη (19), Πιστικό (18), Λαγκαδάκια (17). Αναφέρει ότι ο δρόμος για τα πλησιέστερα χωριά είναι δύσβατος, ρεύματα επικίνδυνα παρεμβάλλονται. Το εποπτικό συμβούλιο εγκρίνει την πρόταση.

18 Ιουλίου 1941: Ο επιθεωρητής Δημοτικών σχολείων Γρεβενών εισηγείται και αποφασίζεται η ίδρυση Δημοτικού σχολείου στο Πιστικό διότι απέχει από το πλησιέστερο  χωρίο 30 λεπτά κι ο δρόμος είναι δύσβατος με ρεύματα επικίνδυνα.

1978: Σύμφωνα με μαρτυρία του Κλεισιάρη οι κάτοικοι του χωριού με εθελοντική δουλειά και οικονομική εισφορά των κατοίκων ανήγειραν το παρόν σχολείο το οποίο στοίχισε 200.000 δραχμές.

 

 

 

 

 

Προτομές-Ανδριάντες Μνημεία Κοζάνης "Γεώργιος Ρουσιάδης"

 

Βασίλη Αποστόλου

Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Κοζάνη 2006 σελίδες:238

ISBN:960-87195-6-9

 

 

              Κεφάλαιο 15.ΓΕΩΡΓΙΟΣ     ΡΟΥΣΙΑΔΗΣ  1783-1853

Φωτογραφία από την προτομή του 1977 δεν υπάρχει. Η προτομή αυτή  βρίσκεται στην αίθουσα προτομών του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης.

 

               Γεννήθηκε στην Κοζάνη  στις 16 Απριλίου  1783, την Κυριακή του Πάσχα και πέθανε στην Αθήνα το 1854. Πατέρας του ήταν ο ισχυρός άντρας της πόλης Ρούσης Κοντορούσης,  πολιτικός αντίπαλος του Αυλιώτη.

               Σε ηλικία 8 χρονών παρακολουθεί μαθήματα σε σχολείο της πόλης που  είχε ιδρυθεί με τη χορηγία του Κοζανίτου εμπόρου Δημητρίου Παγούνη. Δάσκαλός του ήταν ο ονομαστός Αμφιλόχιος  Παρασκευάς. Το 1797 το σχολείο στερείται πόρων, αποχωρεί ο Αμφιλόχιος κι ο Ρουσιάδης συνεχίζει τις σπουδές του στην Καστοριά. Εκεί σπουδάζει Ποιητική, Λογική, Ρητορική. Τελειοποιεί τις σπουδές του στην Τρίκκη της Θεσσαλίας όπου δίδασκε ο Κοζανίτης δάσκαλος Στέφανος Κωνσταντίνου.(18\357 Γεώργιος Παπαγεωργίου)

               Επιστρέφει στην Κοζάνη το 1802. Ο  Βοεβόδας της Κοζάνης ενημερώνει τον πατέρα του ότι ο Αλή Πασάς λόγω της ομορφιάς του σκοπεύει να τον εγκαταστήσει στο σαράι του στα Γιάννενα. Στις 27 Ιανουαρίου 1802 ο πατέρας του προκειμένου να τον προστατεύσει τον φυγαδεύει στην Πέστη. Εκεί ασχολείται με το εμπόριο που γρήγορα χρεοκοπεί. Αλλάζει διαμονή, εγκαθίσταται στη Βιέννη κι ασκεί το επάγγελμα του εμπορικού γραμματέα. Κι εδώ οι δουλειές του δεν πάνε καλά. Στα 1806 και για τέσσερα χρόνια τον βρίσκουμε στο λιμάνι της Δυτικής Ιταλίας  «Τριέστιο» ασκώντας τη δραστηριότητα του γραμματέα.

               Ακολουθώντας το στρατό του Ναπολέοντα έφτασε στη Βιέννη. Εκεί το 1810 γνωρίστηκε κι αγάπησε τη θυγατέρα του θαλαμηπόλου του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α΄, Άννα δ’ Ισράιλιζα. Στις 20 Οκτωβρίου την παντρεύτηκε παρά την αντίδραση των συγγενών της και του αυτοκράτορα, γιατί δεν ήταν απόγονος αρχοντικής οικογένειας.

                Με όπλο την προίκα της γυναίκας του ξαναρχίζει το εμπόριο. Στέλνει δύο πλοία με φορτίο στην Κρήτη. Για κακή του τύχη τα πλοία βουλιάζουν. Καταστρέφεται οικονομικά. Δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους δανειστές του και κλείνεται στη φυλακή. Στη φυλακή το χρόνο του τον περνά δημιουργικά. Μελετά, ασχολείται με τα γράμματα, παραφράζει την Ιλιάδα.

               Μετά την αποφυλάκισή του για έξι χρόνια παραδίδει μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσας σε ελληνόπαιδες της Βιέννης. Ο μεγαλέμπορος Σπυρίδων Τζέλιος για εξάμηνη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στο γιο του, πλήρωσε το δάσκαλο Ρουσιάδη σε είδος, έξι πήχεις ύφασμα κασμίρι.

               Το 1822 γνωρίζεται με τον έμπορο Στάικο Καλογιάννου ο οποίος του ζητά με αμοιβή να διεκπεραιώσει τις οικονομικές υποθέσεις που είχε με συνεταίρους. Ο Ρουσιάδης με τις ικανότητές του κερδίζει όλες τις υποθέσεις, ωστόσο ο εργοδότης του δεν του δίδει τα συμφωνημένα ποσά. Τα οικονομικά του επιδεινώνονται. Αδυνατεί να βρει χορηγό για την έκδοση κάποιου από τα πολλά βιβλία του.

               Στη Βιέννη εγκαθίσταται το 1830. Μετά από πέντε έτη πεθαίνει  η σύζυγός του και παντρεύεται την Ελένη Βενιέρη. Το 1834 διορίζεται καθηγητής στην Καισαροβασιλική Ακαδημία Βιέννης. ΄Eρχεται στην Κοζάνη το 1845 κι αναλαμβάνει για ένα χρόνο καθήκοντα αρχιδιδασκάλου στην Ελληνική Σχολή. Ο ετήσιος μισθός του έφτανε τα 6.000 γρόσια.

               Το 1846 μεταβαίνει στην Αθήνα. Ζητά από το βασιλιά Όθωνα να διοριστεί καθηγητής Αισθητικής στο Πανεπιστήμιο. Οι καθηγητές αντιδρούν και τον δέχονται ως υφηγητή. Στενοχωρήθηκε και παραιτήθηκε. Συνέχισε με τα γράμματα ως ιδιώτης. Πέθανε στις 23-3-1854.

Στις 26-8-1856 τα οστά του μεταφέρθηκαν στη γενέτειρα πόλη και ενταφιάσθηκαν στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου

 

Συγγραφικό έργο

 

1.Παράφραση Ομήρου Ιλιάδας σε 13 τόμους. Η εκτύπωση διήρκεσε τρία χρόνια, τελείωσε το 1819.

2.Νέον Αλφαβητάριον και Αναγνώσεως Προπαιδεία.

3.Εις την αποβίωσιν του προσηνούς και φιλογενούς Δημητρίου Ιωάννου Τακιατζή.

4.Ημερολόγια 1819,1820 

5.Η ελευθέρωση των Θηβών.

6.«Ύμνος των Ελλήνων εις την εκλογή και Αναγορεύσει της Αυτού Μεγαλειότητος ΟΘΩΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ της Ελλάδος», Βιέννη 1833.

7. Ο Θεμιστοκλής εν Πέρσαις

8. Ομήρου Οδυσσείας ακριβής παράφρασις. Αθήναι 1848

9. Μαυρομουσουρουκοδράδα Αθήναι 1848.

            Ακόμα υπήρξε συντάκτης των φιλολογικών περιοδικών «Καλλιόπης» και «Τηλέγραφου».

Επίσης πολλά είναι τα ανέκδοτα έργα. Μερικά απ’ αυτά είναι. Δίτομη γερμανοελληνική γραμματική. Συντακτικό ελληνικό. Συνοπτική Ιστορία ελληνικής φιλοσοφίας. Διάλεκτοι ελληνικής γλώσσας. Μεταφράσεις θεατρικών έργων. Ιερά Κατήχηση. Στοιχεία αριθμητικής. Εμπειρική ψυχολογία. Αισθητική. Πολλά απ’ αυτά τα βιβλία βρίσκονται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης.

Ιστορικό ανέγερσης προτομής

                                

            Ο Ν. Δελιαλής στις 23 Σεπτεμβρίου 1976 με επιστολή του στο δήμαρχο πληροφορεί ότι ο Πέτρος Κ.Βαμβακάς, απόγονος του Ρουσιάδη, αποφάσισε με δικές του δαπάνες, να κατασκευασθεί προτομή από τη γλύπτρια Αλίκη Χατζή του προγόνου του Γεωργίου Ρουσιάδου. Η επιθυμία του δωρητή ήταν η προτομή να στηθεί στην τριγωνική πλατεία της Ελευθερίας. Να κοιτάζει ανατολικά προς την πατρογονική του κατοικία. Ο Βαμβακάς ζήτησε από το δήμο να κατασκευάσει την υπόγεια θεμελίωση του έργου.

             Τα αποκαλυπτήρια της προτομής γίνανε στις 9 Οκτωβρίου 1977. Για το έργο του Κοζανίτη λογίου μίλησε ο κ. Δ. Κωστόπουλος. Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων παραβρέθηκαν ο μητροπολίτης Διονύσιος, ο Νομάρχης Ζαρκάδας, ο δήμαρχος Παπαγιάννης και πολλοί συγγενείς του τιμώμενου.

            Στα αρχεία της Δημοτικής βιβλιοθήκης φυλάσσεται κι ο παρακάτω λόγος που εκφωνήθηκε κατά τα αποκαλυπτήρια της προτομής (3\ΚΤ 95, υποφ.Ε).

 

«Παναγιότατε, κύριε Νομάρχα, Στρατηγέ μου, κύριε Δήμαρχε, κυρίες και κύριοι.

            Ευχαριστώ θερμώς, καθώς και εκ μέρους της συζύγου μου τον κ. Δήμαρχο ως και το Δημοτικό Συμβούλιο δια την καλοσύνη που επέδειξαν, αποδεχόμενοι την προσφορά μας τοποθετήσεως ενταύθα της παρούσης προτομής του υπέροχου ανδρός Γεωργίου Ρουσιάδου επιφανούς λογίου.

            Ο Γ. Ρουσιάδης κατέχει μια ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους πνευματικούς εκπροσώπους που ανέδειξε η γενιά του. Ήτο εξαιρετική φυσιογνωμία των Γραμμάτων προ και μετεπαναστατικής εποχής. Είχε τριακοπενταετή δράση πριν και μετά το 1821. Γνωστός ανά το Πανελλήνιο και την Ευρώπη. Βιογραφικές του μαρτυρίες μας παρέδωσε ο Γουναρόπουλος, ιατρός και λόγιος, ο αείμνηστος γυμνασιάρχης Παν.Λιούφης, ο ακατοπόνητος Δελιαλής ο Βασ. Σιαμπανόπουλος κ.ά.( Προφανώς ο λόγος ήταν του Πέτρου Κ. Βαμβακά )

             Το 1985 το έργο αφαιρέθηκε για να γίνουν εργασίες διαμόρφωσης στην τριγωνική πλατεία. της Ελευθερίας, υπόγεια αποχωρητήρια, λουλουδότοπος. Ένθεν και ένθεν της προτομής λειτουργούσαν οι κινηματογράφοι της πόλης «Άστρον» και  «Τιτάνια». Από την απέναντι πλευρά του δρόμου λειτουργούσε ο κινηματογράφος «Ηρώ». Στο έργο κατά τη μεταφορά προκλήθηκαν ανεπανόρθωτες φθορές. Έκτοτε παραμένει στις αποθήκες του δήμου.

             Στην αίθουσα προτομών του Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου  ο Σύνδεσμος Γραμμάτων Τεχνών έστησε την προτομή του ιατροφιλόσοφου Ρουσιάδη.

Μπούρινος 6ο "Αρχαιότητες-Ιστορία Γρεβενών Κοζάνης.

 

 

 

Κςεφάλαιο 19. ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2013 και ώρα 19.00 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Σωκράτειου Μπλιούρειου Μεγάρου της Κοζάνης  εκδήλωση, ομιλία, προβολή διαφανειών με τίτλο ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ με ομιλήτρια την Δρ αρχαιολόγο κ. Γεωργία Καραμήτρου Μεντεσίδη και διοργανωτή το σύλλογο Γρεβενιωτών Κοζάνης “Ο ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ”.

Την εκδήλωση άνοιξε ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Δημήτριος Μπουκάλης ο οποίος τόνισε την αναγκαιότητα της εκδήλωσης για την προβολή και ανάδειξη των αρχαιοτήτων, της ιστορίας του τόπου μας ευχαριστώντας τους πολυπληθείς παρευρισκομένους για την παρουσία τους και πρωτίστως την ομιλήτρια για την αποδοχή του αιτήματος του συλλόγου για την πραγματοποίησή της. Ακολούθησε ο γράφων, γραμματέας του συλλόγου, παρουσιάζοντας την προσωπικότητα της αρχαιολόγου. Την εκδήλωση έκλεισε ο αντιδήμαρχος του διευρυμένου Δήμου Κοζάνης κ. Γιώργος Τζέλλος  με επαινετικά λόγια για την κ. Καραμήτρου που με την εργασία της και την επιμονή της ανέδειξε την ιστορία, τον πολιτισμό του τόπου και συνεχάρη το σύλλογο Γρεβενιωτών για την πρωτοβουλία να διοργανώσει την πετυχημένη εκδήλωση.

Βιογραφικό: Η Γεωργία Καραμήτρου γεννήθηκε στην Παναγίτσα Λοκρίδος, μια περιοχή με πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές για την αρχαιολογία  (Scuola Nazionale di Archaeologia) στη Ρώμη. Είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Αρχικά εργάσθηκε επί δύο έτη ως καθηγήτρια στη Μέση Εκπαίδευση. Το έτος 1981 μετά από εξετάσεις διορίστηκε στην αρχαιολογική υπηρεσία. Το 1983 αναλαμβάνει τη διεύθυνση αρχαιολογικής έρευνας και ανασκαφών στο Ν. Κοζάνης. Από το 2004 υπηρετεί τον πολιτισμό ως Διευθύντρια της Λ΄ (αρ.30) Εφορείας  Προϊστορικών και  Κλασικών Αρχαιοτήτων με έδρα την Αιανή με περιοχή ευθύνης τους Νομούς Κοζάνης και Γρεβενών μέχρι  το 2011 που τέθηκε σε προσυνταξιοδοτικό καθεστώς, εφεδρεία.

Προσφορά: Η κ.Καραμήτρου με την εργατικότητα, τη σοβαρότητα, την υπευθυνότητα και με εφόδιο την άρτια επιστημονική κατάρτιση πραγματοποίησε πλήθος ανασκαφών στις περιφέρειες Γρεβενών-Κοζάνης, ανέδειξε αρχαιολογικούς τόπους, έκανε γνωστή την ανερεύνητη περιοχή των Γρεβενών. Σημαντικές  οι σωστικές ανασκαφές που διεύθυνε με την κατασκευή της Εγνατίας οδού (Πολύμυλος, Ξηρολίμνη), του φράγματος του Ιλαρίωνα (Λογκά) ΓΕΩ ΕΛΛΑΣ στη Ματσούκα Κνίδης, Πριόνια, λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ.  Για προβολή των αρχαιοτήτων του τόπου μας χρησιμοποίησε όλα τα μέσα προβολής, με δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξενόγλωσσα περιοδικά, διαλέξεις, μικροταινίες, εκδόσεις εντύπων, βιβλίων, με την καθιέρωση πέντε ιππικών πορειών με αφετηρία την Αιανή εκ των οποίων η μία στο Σπήλαιο Γρεβενών, με εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές (15 συνολικά όπως διατροφή, νομίσματα, αθλητισμός), με αποκορύφωμα την ίδρυση του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής 4500 τ.μ. Συγγραφέας πλήθους άρθρων και βιβλίων περί τα 130, σημαντικό το δίτομο έργο Βόιον-Νότια Ορεστίς, Αρχαιολογική Έρευνα και Ιστορική Τοπογραφία. Όλα αυτά είχαν ως φυσική συνέπεια την ανάδειξη, την προβολή της τοπικής ιστορίας, την επισκεψιμότητα της Αιανής που σε συνδυασμό με το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα στον Μπούρινο, τον αρχαιολογικό τόπο Κτιο, Παναγιά Διπόρου, Παλιουριάς, τα μοναστήρια της Μονής Τουρνικίου, Μονής Αγίου Νικάνορα, Μπουνάσα, Δασοχωρίου και με τη διαμορφούμενη λίμνη του Ιλαρίωνα αποτελούν σημαντικό τουριστικό προορισμό.

Τι πρέπει να γίνει: Κοζάνη. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης ανακαινισμένο σήμερα, επί της οδού Δημοκρατίας, πρέπει να λειτουργήσει να γίνει επισκέψιμο. Έπαψε να λειτουργεί μετά το σεισμό του 1995. Εδώ φυλάσσονται πολλά αρχαιολογικά ευρήματα  μεταξύ άλλων το αρχαιότερο εργαλείο της Ελλάδας, 100.000 χρόνων, ο λίθινος πέλεκυς του Παλαιοκάστρου. Οι χιλιάδες επισκέπτες του Μουσείου του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών θα γίνουν ακόμα περισσότεροι με τη λειτουργία της αρχαιολογικής συλλογής.

Γρεβενά: Να λειτουργήσει στα Γρεβενά αρχαιολογικό μουσείο με τα Γρεβενιώτικα εκθέματα που φυλάσσονται στο αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής τα οποία είναι πάρα πολλά. Κτήρια κατάλληλα υπάρχουν. Μπορεί να λειτουργήσει  σε ένα νεόδμητο δημαρχιακό κτήριο των καταργημένων δήμων π.χ στο περικαλλές κτήριο του πρώην Δήμου Βεντζίου.

Ευχαριστίες: α)Ευχαριστούμε θερμά την αρχαιολόγο Δρ κ. Γ.Κ.Μ που με το γλαφυρό, επιστημονικό λόγο και το πλήθος των διαφανειών, για τους αρχαιολογικούς τόπους στα Πριόνια, Δίπορο, Ματσούκα- Παλιόχωρα Κνίδης, Παλιουριά, Λογγά Ελάτης, Μαυροπηγή κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον για δύο ολόκληρες ώρες. Κι όλα αυτά τα προσφέρει εθελοντικά  γιατί νοιάζεται για την ανάδειξη του τόπου μας, τον πολιτισμό, την ιστορία μας. Ένας τόπος που τόσα χρόνια ήταν ξεχασμένος από τις προτεραιότητες του υπουργείου Πολιτισμού. Με το βιβλίο της “Η Τυμφαία και ο Νομός Γρεβενών” που διανεμήθηκε στους παραβρεθέντες λαμβάνουμε σημαντικές πληροφορίες για τις πρόσφατες ανασκαφές, όπως η ανασκαφική τεκμηρίωση  της μυκηναϊκής παρουσίας, η ύπαρξη μακεδονικών φύλων με την ανακαλυφθείσα μακεδονική αμαυρόχρωμη καραμεική, οι αρχαϊκές ταφές, οι 22 νεολιθικοί οικισμοί.

β)Ευχαριστούμε το βουλευτή Γρεβενών κ  Τιμολέοντα Κοψαχείλη για την αποστολή του παρακάτω χαιρετισμού «Καταρχάς θέλω να χαιρετίσω αυτήν τη σπουδαία εκδήλωση και να συγχαρώ το Σύλλογο Γρεβενιωτών Κοζάνης «ο Αιμιλιανός» ο οποίος με τις σημαντικές εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες του, αναδεικνύει και προβάλλει την ιστορία, την παράδοση και τον αρχαιολογικό πλούτο της γενέθλιας γης, των Γρεβενών.  Ο Νομός Γρεβενών συνδυάζει τον παλαιοντολογικό, αρχαιολογικό και πολιτισμικό πλούτο, αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας για την ανάπτυξη του τουρισμού. Ευχαριστώ τη Διδάκτορα της αρχαιολογίας Γεωργία Καραμήτρου – Μεντεσίδη για την καθοριστική συμβολή της στη διάσωση και ανάδειξη της αρχαιολογικής κληρονομιάς μας. Εύχομαι να συνεχίσετε με εξίσου σπουδαίες εκδηλώσεις που προάγουν τον πολιτισμό και αναδεικνύουν την πλούσια κληρονομιά μας. Καλή συνέχεια».

γ) Ευχαριστούμε τον υποψήφιο αντιπεριφερειάρχη και περιφερειακό σύμβουλο Γρεβενών  κ. Δημήτρη Ψευτογκά για το μήνυμα που μας έστειλε: «Αγαπητοί συμπατριώτες. Eυχαριστώ για την πρόσκληση. Η συνεδρίαση του Π.Σ την ίδια ώρα με το φλέγον θέμα του σχεδίου Αθηνά για την Παιδεία και τα προβλήματα που δημιουργεί και στα Γρεβενά μου στερούν τη δυνατότητα να παρευρεθώ στη σημαντική και άξιας επαίνου εκδήλωση του συλλόγου. Παρακολουθώ το έργο σας και ελπίζω ότι θα συνεχίσετε με τον ίδιο ζήλο να προσφέρετε από την ψυχή σας για τον τόπο που όλοι αγαπούμε».

δ)Ευχαριστούμε  τα μέλη μας, τους φίλους του συλλόγου, που ανταποκρίθηκαν και παραβρέθηκαν στην εκδήλωση. Η αθρόα συμμετοχή τους μας δίδει κουράγιο να προγραμματίσουμε νέες δραστηριότητες.

ε)Ευχαριστούμε τα τηλεοπτικά, ηλεκτρονικά, έντυπα μέσα ενημέρωσης των Γρεβενών, Κοζάνης για την κάλυψη και προβολή των εκδηλώσεών μας.

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".

Έτος έκδοσης 2014,  σελίδες 96, κεφάλαια 55.

6o Τεύχος. Έτος 6^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):

2009=σελ.64

2010= σελ.80

2011= σελ.80

2012= σελ.96

2013= σελ.160

2014= σελ. 96.

 

Μπύρινος 6ο "Φελλί Γρεβενών"

 

Αφιερωτές στη Μονή Αγίου Νιοκάνορος

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".

Έτος έκδοσης 2014,  σελίδες 96, κεφάλαια 55.

6o Τεύχος. Έτος 6^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):

2009=σελ.64

2010= σελ.80

2011= σελ.80

2012= σελ.96

2013= σελ.160

2014= σελ. 96.

 

 

 

 

Κεφάλαιον 20. ΦΕΛΛΙ  ΓΡΕΒΕΝΩΝ-ΟΙΚΙΣΜΟΣ

 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 

Κοινοτικά: Ο οικισμός Φιλί χτισμένος σε υψόμετρο 630 μέτρων μαζί με τον οικισμό Ελευθεροχώρι αναγνωρίστηκαν ως κοινότητα  στις 31-12- 1918 με έδρα το Φιλί. Μετονομάσθηκε σε Φελλί στις 19-12-49, προσαρτάται στο Δήμο Γρεβενών στις 1 4-12-1997. Επικράτησε να λέγεται ως Φλί. Η Ελληνική Στατιστική Αρχή σε απογραφές το αναφέρει Φελλίον, το. Είναι χτισμένος στη συμβολή των ποταμών Αλιάκμονα και Βενέτικου.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών που συντάχθηκε το 1914 συμπεριελήφθησαν 104 άρρενες ψηφοφόροι μεταξύ των οποίων Μπλαχάβας Κων/νος του Αθανασίου (1864) διδάσκαλος, Μαραμής Παπαγρηγόριος του Ιωάννη (1860) ιερεύς, Παπάς Παπαευθύμιος του Ιωάννη (1868) ιερεύς.

Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 31 Μαΐου 1915 οι ψηφοφόροι του οικισμού ψήφισαν στο Βον εκλογικό κέντρο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών με τόπο ψηφοφορίας τα Γρεβενά μαζί με τους οικισμούς Βατόλακκο, Ασπρόκαμπο, Μυρσίνα, Καλαμήτσι, Μεσόλακκο, Καλόχι, Ελευθεροχώρι, Μελίσσι, Μαυραναίοι, Δοξαρά, Καληράχη, Έλατο, Κυρακαλή, Κάστρο, Μαυρονόρος, Αναβρυτά.

 Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 έλαβαν από 28 ψήφους, όσοι και οι ψηφίσαντες, έκαστος των 5 υποψηφίων μη προταθέντων άλλων. Χρίστος Ματέρης, Κων/νος Γκουντούλης, Αθανάσιος Μποζοβίτης, Αθανάσιος Σαντίκας, Χρήστος Κουταλής. Το 1935 πρόεδρος της κοινότητας ήταν ο Κων/νος Γκουντούλας και αντιπρόεδρος ο Ιάκωβος Ασλανίδης. Το 1953 πρόεδρος ο Ι.Ντόκος και αντιπρόεδρος ο Αθ.Βαζούρας. Το 1926 εξυπηρετούνταν το Φιλί από το αγροτικό ιατρείο της Τόριστας (Ποντινή).

Πολιτισμός: Το χορευτικό του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης καλεσμένο από τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας Φελλίου κ. Ευάγγελο Κουταλή Ρήγα στα πλαίσια του εορτασμού του παρεκκλησίου των Αγίων Αναργύρων έδωσε χορευτική παράσταση  τη Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013 στην πλατεία του χωριού.

Αρχειακές πηγές: α) Νικόλαος Σχινάς Οδοιπορικαί  Σημειώσεις Αθήναι 1886. «Εντεύθεν η οδός διέρχεται του χωρίου Φιλί τσιφλικίου ανήκοντος τω εκ Γρεβενών Αχμέτ-αγά, οικουμένου υπό 240 χριστιανών και έχοντος εκκλησίαν και σχολείον. β) Γ.Σακελλάρης Επιθεωρητής Γρεβενών 10-12-1941: «Το χωρίον τούτο κατοικείται υπό ελλήνων και προσφύγων, ομιλούντων τη λαζικήν και ελληνικήν. Τα ήθη και τα έθιμά των είναι ελληνικότατα. Από αμνημονεύτων ετών υπήρχε το χωρίον. Ουδέν όμως τεκμήριον θετικό υπάρχει μαρτυρούν την ακριβή χρονολογία της ιδρύσεώς του. Η σωζόμενη εκκλησία φέρει χρονολογία 1883. Διδακτήριον δεν ανηγέρθη…». γ) Γούση Κυριακή: Η παιδεία στην περιφέρεια Γρεβενών κατά την ύστερη Τουρκοκρατία 1830-1912: «Κατά την απογραφή των σχολείων που έγινε το 1912-13, σημειώνεται η λειτουργία κοινού σχολείου στο χωριό δύο τάξεων και 1 προκαταρκτικής όπου φοιτούσαν συνολικά 10 μαθητές. Ειδικότερα φοιτούσαν στην προκαταρκτική 4, στην Α΄3 και Β΄3. Την ίδια χρονιά υπηρετούσε ως δάσκαλος στο χωριό ο Ευθύμιος Αθ. Μάρκου  από το Δεσπότη , 17 ετών, απόφοιτος της  Γ΄ τάξης του Σχολείου του Σνίχοβου, που είχε 4 ½ χρόνια προϋπηρεσία έναντι ετήσιου μισθού 10 λιρών. Τα έσοδα του σχολείου προέρχονταν από την εκκλησία και το δίσκο της εκκλησίας». δ) ΓΑΚ Κοζάνης: Το σχολείο το 1937 στεγάζεται σε οίκημα του Γ.Σ.Α.Α.Κ  Φιλής άνευ ετησίου μισθώματος. Είναι διώροφο. Ο κάθε όροφος αποτελείται από ένα δωμάτιο με 32 μαθητές το καθένα. Είναι κατάλληλο για μελλοντική στέγαση του σχολείου.

Πληθυσμός: Σύμφωνα με την απογραφή του 1859 οι χριστιανικές οικογένειες που συνεισέφεραν στην  Αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση ήταν 14. Το 1910 στην απογραφή του Βιλαετίου Θεσσαλονίκης αναφέρεται ως Φυλή με πληθυσμό 237 κατοίκους. Τα έτη 1913=212, 1920=155, 1928=488, 1940=343, 1951=551, 1961=407, 1971=347, 1981=353, 1991=306, 2001=289, 2011=1035.

Αφιερωτές Ζάμπουρδας: Στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος καταγράφονται 21 αφιερωτές της περιόδου 1534-1692 (Α΄Γραφή)  και 13 της Β΄ Γραφής μεταξύ των οποίων τρεις ιερείς.

Εκκλησίες: Ενοριακός ναός ο Άγιος Νικόλαος. Εξωκλήσια των Αγίων Αναργύρων στην είσοδο του χωριού,  του Αγ.Αθανασίου και της Αγ.Παρασκευής.

Αρχαιότητες: Ονομαστά τα αρχαιολογικά ευρήματα του οικισμού όπως η  μαρμάρινη τεφροδόχος που βρέθηκε στην τοποθεσία Τσιάκαινα, όστρακα, ελληνιστικά αγγεία, αγνύθες στη θέση Στραβέλα, τα Κστράκια, σε συνδυασμό με την ελληνική ονομασία του χωριού, τον υδάτινο πλούτο (Αλιάκμονας, Βενέτικος), τα δρυοδάση με παροχή επαρκούς τροφής στους κατοίκους φανερώνουν ότι ο τόπος έχει μία ιστορική συνέχεια από την αρχαιότητα. Σημαντική η προσφορά της Μαρίας Ντόκου με τη συλλογή αντικειμένων του παρελθόντος (αργαλειός, νομίσματα, υφαντά, εργαλεία…).

Μακεδονικός Αγώνας: Ο λοχαγός Οικονομίδης, με έδρα την Καλαμπάκα, οργάνωσε ένα άρτιο δίκτυο οδηγών από τα γύρω χωριά μεταξύ των οποίων ήταν και ο  Νικόλαος (Κολούσης) Τασούλας από το Φελλίον.

Φυλακές: Σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων από το Φελλί και 20 χιλιόμετρα από Γρεβενά σε μια έκταση 104 στρεμμάτων και δομημένης επιφάνειας 18000 τ.μ λειτουργεί σωφρονιστικό κατάστημα 600 θέσεων. Εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 7 Ιουνίου 2008 επί δημαρχίας Δήμου Γρεβενών κ. Γιώργου Νούτσου. Πρόκειται για ένα πρότυπο σωφρονιστικό κατάστημα το μοναδικό στη Δυτική Μακεδονία  με χώρους αθλοπαιδιών, βιβλιοθήκης, ιατρείου. 

Περισσότερα στο βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ"

 https://basileiosapostolou.blogspot.com/2014/04/blog-post_18.html