Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".
Έτος έκδοσης 2014, σελίδες 96, κεφάλαια 55.
6o Τεύχος. Έτος 6ο.
Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.
Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου
ISSN:2241-0805
Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):
2009=σελ.64
2010= σελ.80
2011= σελ.80
2012= σελ.96
2013= σελ.160
2014= σελ. 96.
5. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ
Γράφει ο δάσκαλος Κώστας Ζιωντάκης
“Απόσπασμα εργασίας από λαογραφικά στοιχεία Παλαιοκάστρου κατατεθείσα στην Ακαδημία Αθηνών. Γράφτηκε στις 15-7-1962”.
Στην κοινότητα επί Τουρκοκρατίας υπήρχε ο Κοτζάμπασης ή Μουχτάρης (πρόεδρος) και οι Αζάδες (κοινοτικοί σύμβουλοι). Αντιπροσώπευαν το χωριό απέναντι του Τουρκικού Κράτους, φρόντιζαν για τα έργα του χωριού, δια την είσπραξη των φόρων (εκτός από τη δεκάτη που πουλιούνταν) για παπά, δάσκαλο έβαζαν με συνεργασία του χωριού, δραγάτη (αγροφύλακα) και αγελαδάρη. Οι κάτοικοι πλήρωναν φόρους, όπως το μπιντέρ (για την εξαγορά της στρατιωτικής θητείας), το βεργί (κτηματικό φόρο), το γκιόλ (φόρο για οδοποιία). Όποιος δεν πλήρωνε υποχρεούνταν από τις Τουρκικές Αρχές να εργάζεται στους διαφόρους δρόμους. Τη δεκάτη (φόρο για τα εισοδήματα) και το τζιλέπ (φόρο για τα πρόβατα). Τους φόρους του Δημοσίου μάζευε ο Ταξιντάρης (εισπράκτορας). Οι κάτοικοι του χωριού σε όλες τις εκδηλώσεις των ήταν αγαπημένοι. Συνεργάζονταν στις δουλειές των κτημάτων και του σπιτιού, ξεσπύρισμα καλαμποκιού, πλέξιμο και οποιαδήποτε δουλειά που απαιτούσε πολλά χέρια. Τα νυχτέρια έμειναν αλησμόνητα, εξακολουθούν να γίνονται και τώρα.
Το πνεύμα της φιλοξενίας ήταν πολύ ανεπτυγμένο ίσως γιατί πολλοί ξενιτεύονταν και γνώριζαν τις πίκρες και τα φαρμάκια της ξενιτειάς. Όταν ξεκινάει κάποιος για τα ξένα κάμνει το σταυρό του. Στο κατώφλι του σπιτιού τοποθετείται ένα ποτήρι κρασί και ένα τεμάχιο σίδερο δίπλα. Ο ξενιτεμένος περνά απ’ επάνω, σπρώχνει με το πόδι του το ποτήρι με το κρασί να χυθεί για να πάει στον προορισμό του γρήγορα όπως χύνεται το κρασί.
Το σίδερο δείχνει πώς θα είναι γερός όπως είναι αυτοί. Κατά το κατευόδιο οι συγγενείς του ξενιτεμένου κερνούν κρασί όποιον βρουν στο δρόμο και αυτός λέγει το “ώρα καλή”. Αυτοί που τον ξεπροβοδούν μετά το χωρισμό και το “ώρα καλή να πας καλά”, κατά το γυρισμό κόβουν κλαδιά χλωρά και τα πετούν στα κεραμίδια για να έχει ο ξενιτεμένος δροσιά και να είναι καλά στην υγεία του. Εκείνη την ημέρα δε σκουπίζουν διότι νομίζουν, ότι τον διώχνουν μια για πάντα και δε θα γυρίσει ποτέ. Οι γυναίκες πηγαίνουν στα εξωκκλήσια και ανάβουν τα καντήλια για να βοηθήσουν τα βακούφια τον ξενιτεμένο.
Κατά το χρόνο που ο δικός τους λείπει στα ξένα λένε το εξής τραγούδι:
Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο
Η ξενιτειά σε χαίρεται κι εγώ έχω τον καημό μου.
Τι να σου στείλω ξένε μου τι να σου παραγγείλω.
Να στείλω μήλο σέπεται κυδώνι μαραγκιάζει
να στείλω και το δάκρυ μου σ’ ένα μαντήλι μέσα
το δάκρυ είναι καυτερό και καίει το μαντήλι.
Όταν ξαναγυρίζει κάποιος από τα ξένα εκείνος που θα τον πρωτοδεί τρέχει να πάρει τα συχαρίκια.
Η οικογένεια παρουσιάζει μεγάλη ενότητα. Τα παιδιά σέβονται τους γονείς και οι γονείς αγαπούν τα παιδιά μα πιο πολύ το τελευταίο “το σουγκάρι”.
Η γέννηση κοριτσιού δεν ήταν και δεν είναι τόσο αρεστή. Τα κορίτσια δεν πήγαιναν στην εκκλησία παρά μόνο τα Χριστούγεννα και το Πάσχα.
Η νύφη σέβονταν υπερβολικά τα πεθερικά. Όταν θα πλενόταν ο πεθερός του έριχνε η νύφη νερό, καθόταν στην κόγχη του τζακιού και έπειτα τον χτένιζε. Την ώρα του ύπνου πριν ξαπλώσει ο πεθερός δεν ξάπλωνε η νύφη. Σκέπαζε τον πεθερό της και έπειτα ξάπλωνε για ύπνο. Δε μιλούσε μπροστά στον πεθερό της. Η νύφη αποκαλείται στο όνομα του άνδρα της.
Τα παιδιά εάν μείνουν ορφανά από πατέρα αποκαλούνται στο όνομα της μητέρας.
Ο άνδρας πηγαίνει καβάλα κι η γυναίκα πεζή. Οι οικογένειες δεν χώριζαν εύκολα και αποτελούνταν από πολλά άτομα. Την οικογένεια τη διηύθυνε ο παππούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου