Τρικοκκιά Γρεβενών

107. Τρικοκκιά,η

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ. 386 Κοζάνη 2018 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 552 μέτρων, ιδρύθηκε το 1860 όταν οι κάτοικοι έφυγαν από τους οικισμούς Καλαπόδι, Παλιοχώρια, Βαλάνι. Βρίσκεται στα όρια των Π.Ε Γρεβενών και Τρικάλων. Εντυπωσιάζει η λίμνη Τρικοκκιάς..  Πλησιέστεροι οικισμοί Τριφύλλι, Θεοτόκος, Αγιόφυλλο. 

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα κοινότητας Τσαπουρνιάς, η οποία μετονομάζεται σε Τρικοκκιά στις 1-2-1927. Το 1997 προσαρτάται στο δήμο Χασίων και στις 7-6-2010 στο δήμο Δεσκάτης. Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 63 εκλογείς. Εκλέχτηκαν: Αθανάσιος Φ. Νάτσιου 57, Γεώργιος Σ. Δεριχτυάρης ή Παπαδημητρίου 55, Ευάγγελος Μεσημέρης 35, Γεώργιος Χρήστου Μακρής 21, Ευάγγελος Δ. Βασιλειάδης 15.

 Έρανος υπέρ του Ερυθρού σταυρού στις 12-12-28  δρχ. 25. Έρανος κατοίκων υπέρ ανέγερσης τρούλου στον Πανάγιο Τάφο 25 δρχ. (24-10-30).

Η κοινότητα Τρικοκκιάς στις 1-11-36 αναφέρουν στο Νομάρχη, ότι σύμφωνα με τις προθέσεις της κυβερνήσεως επίκειται η συγχώνευση των κοινοτήτων. Ζητούν να μη συνενωθεί με την κοινότητα Καρπερού διατί παρεμβάλλεται ο χείμαρος «Ζούτσα» ο οποίος στις περισσότερες ημέρες του χειμώνα καθίσταται αδιάβατο. Ζητά  η κοινότητα Τρικοκκιάς να αποτελέσει ιδία κοινότητα με ακτίνα το χωρίον Τριφύλλι, Βαλάνια, κοινότητα Κατάκαλης, χωρίον Παλιουργιά τα οποία χωρία υπάγονται άπαντα στο αυτό ειρηνοδικείο Δεσκάτης και βρίσκονται εντεύθεν του χειμάρρου «Σούτσα» δύνανται επομένως να συγκοινωνήσουν ευκόλως μεταξύ των. Ακόμη τα έσοδα μόνο της ημετέρας κοινότητας ανέρχονται εις τας 50.000 δραχμές περίπου ετησίως” ενώ της κοινότητος Καρπερού (ειρηνοδικείο Γρεβενών)  μετά βίας θα ανέρχονται στις 30.000 δραχμές (60/1404).

Κατά το έτος 1958 αμμοχαλικοστρώθηκε  δρόμος 6,5 χιλιομέτρων και κατασκευάσθηκε μία γέφυρα στη θέση Σταμάτη.

Ο έρανος του Ε.Ε.Σ το έτος 1958 απέδωσε  468 δραχμές και δύο χρόνια μετά 267.

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής 1-8-1945: Πρόεδρος Γεώργιος Παπαδημητρίου. Κατοικίες 56. Πληθυσμός 452. Ουδεμία ζημία κατοικίας. Νόσοι ελονοσία και πνευμονία. Θύματα πέντε.

Αξιοθέατα: Στολίδια του χωριού είναι οι πέτρινες βρύσες. Ονομαστές οι βρύσες «Παναγιά» χτίστηκε γύρω στο 1940 και η «Σταμάτω», στην είσοδο του χωριού.

Εκπαίδευση: Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937:  Στεγάζεται σε δημόσιο οίκημα. Στη μία αίθουσα διδασκαλίας φοιτούν 60 μαθητές. Είναι κατάλληλο και δια τη μελλοντική στέγαση του σχολείου (60/619).

Ο Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Ευθύμιος Γιαννακόπουλος ζητά από τη Δ/ση Γεωργίας του Νομού Κοζάνης στις 28-11-59 την ενίσχυσιν του οικονομικού ταμείου προς ίδρυσιν παραδειγματικού σχολικού κήπου τριών στρεμμάτων  (60/1159)

Τα σχολεία Τρικκοκιάς, Καρπερού, Δήμητρας, Κατάκαλης, Άνοιξης, Τριφυλλίου πραγματοποίησαν εκδρομή με δύο λεωφορεία στην Καλαμπάκα στις 4 Ιουνίου 1962. Ο διευθυντής του σχολείου Γιαννακόπουλος. Το 1962 από τον εμπειροτέχνη Δημοσθένη Γκόψη κατασκευάσθηκε αίθουσα (προσθήκη) στο δημοτικό σχολείο.

Ιερά: Αγία Παρασκευή στη θέση Καλαπόδι. Κοίμησις της Θεοτόκου με γυναικωνίτη χτίστηκε με την ίδρυση του χωριού, ενοριακός ναός. Αϊ-Λιας.

Οικονομία: Η προβλεπόμενη παραγωγή για καλλιέργειες το 1933  ήταν  σε οκάδες καπνός 15, μποστάνια 500, φακή 1000, ρόβη 500, βίκος 50, ερεβύνθια 600, κρόμμυα 2000, μπιζέλια 100,  αραβόσιτος ξηρικός 162.000.

Πεσόντες: α)Ντούμας Στέργιος του Γεωργίου, γεννήθηκε το 1915, 27ΣΠ. Φονεύτηκε στο Κοξαίν (Μόροβα) στις 16-11-40. β)Σιούτας Γεώργιος του Ευθυμίου,1912, 27ΣΠ,Υψ.1866 Κάμια στις 4-4-41.

Πληθυσμός: 1913=396. 1920=324. 1928=327. 1940=436. 1951=403. 1961=476. 1971=403. 1981=398. 1991=320. 2001=305. 2011=235. (23^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011).

Σύλλογοι: Δραστηριοποιείται ο Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Αθλητικός Σύλλογος Μ.Αλέξανδρος Τρικοκκιάς με έτος ιδρύσεως το 1979.

            Από δω έλκει την καταγωγή ο συμβολαιογράφος και συλλέκτης Παύλος Μπαλογιάνης ο οποίος λειτουργεί στην πόλη της Καλαμπάκας  “Μουσείο Ελληνικής Παιδείας” στο οποίο εκτίθενται σχολικά βιβλία, Αρχαίοι Έλληνες Συγγραφείς και άλλα βιβλία (trikalakids.gr).

 Τρικοκκιά

Γράφει ο Κώστας Λάχανος


           Η Τρικοκκιά ιδρύθηκε το 1860, όταν οι Χασιώτες της περιοχής έφυγαν από τους οικισμούς Καλαπόδι, 6 χιλιόμετρα βορειοανατολικά, Παλιοχώρια, 1 χιλιόμετρο βορειοανατολικά και Βαλάνι, 3 χιλιόμετρα νότια. Σήμερα η πλειοψηφία των κατοίκων κατάγεται από την Ήπειρο, απ' όπου ήρθαν γύρω στο 1900.

 Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 480 μέτρων, στα όρια του Νομού Γρεβενών με το Νομό Τρικάλων και ανήκει στο Δήμο Δεσκάτης( Χασίων). Εδώ ζουν 600 περίπου άτομα (700 το καλοκαίρι), οι περισσότεροι γεωργοί και κτηνοτρόφοι.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον στην κοινότητα της Τρικοκκιάς παρουσιάζει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη θέση Καλαπόδι, η οποία διαθέτει και ξενώνα. Το τέμπλο της φιλοτεχνήθηκε από Δεσκατιώτες το 1901. Μια παλιά εικόνα της Αγίας Παρασκευής φυλάσσεται σήμερα στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, επειδή έγινε απόπειρα κλοπής. Θρύλος αναφέρει πως παλιά, όταν γινόταν το έθιμο της «Διάκλισης», εμφανιζόταν εκεί ένα ελάφι, το οποίο προσκυνούσε και ξεκουραζόταν. Μετά οι κάτοικοι του χωριού το έσφαζαν και το έτρωγαν. Κάποια φορά το ελάφι άργησε να έρθει, δεν πρόλαβε να ξεκουραστεί και οι πιστοί το έσφαξαν, πριν προσκυνήσει. Από τότε δεν ξαναφάνηκε. Η εκκλησία φημίζεται για τις θαυματουργικές της ιδιότητες, γι' αυτό και μαζεύεται εκεί πλήθος κόσμου. Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, βασιλική με γυναικωνίτη, χτίστηκε με την ίδρυση του χωριού και σώζονται αγιογραφίες, εικόνες και ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Οι πέτρινες βρύσες είναι πραγματικά στολίδια και προκαλούν το θαυμασμό των επισκεπτών. Στην Τρικοκκιά η βρύση «Παναγιά» χτίστηκε γύρω στο 1940 και η «Σταμάτω», στην είσοδο του χωριού, λίγο νωρίτερα.

Εκπληκτική είναι η φύση γύρω από την κοινότητα της Τρικοκκιάς και τους οικισμούς της. Στο βάθος διαγράφονται η Βουνάσα και τα βουνά των Χασίων. Από την κορυφή «Αϊ-Λιας» (750 μέτρα) 4 χιλιόμετρα δυτικά της Άνοιξης, είναι εκπληκτική η θέα προς Καρπερό και Βέντζια. Δάση με δρύες, σφενδάμια, γαύρο και φράξο απλώνονται σ' ολόκληρη την κοινότητα Τρικοκκιάς. Εξίσου ωραίο είναι το τοπίο από την κορυφή «Ντούρος» (650 μέτρα) 2 χιλιόμετρα δυτικά, με θέα προς Αγιόφυλλο, Καρπερό και Τριφύλλι. Επίσης, στο ψηλότερο σημείο της Τρικοκκιάς, όπου βρίσκεται η εκκλησία του χωριού, υπάρχουν πεύκα και η θέα προς Βέντζια και Βουνάσα είναι απολαυστική, ενώ από τη θέση «Βαλάνια» αγναντεύει τα Χάσια και τα Αντιχάσια. Εκεί, μέσα στο δρυόδασος, υπάρχει κατάλληλος χώρος για πικ-νικ. Επίσης, στο δρόμο προς τα «Βαλάνια» σχηματίζονται μικροί καταρράκτες στη θέση «Σουρβάλα», μέσα σε δάσος με δρύες, σφενδάμια και πλατάνια. Το ρέμα «Σιούτσα», το κύριο ρέμα της περιοχής Φιλουριάς, περνά από την περιφέρεια των τριών οικισμών. Πηγάζει από την Ανθρακιά, το Διάκο και την Άνοιξη και καταλήγει στον Αλιάκμονα. Σ' αυτό χύνεται η «Ποταμιά», ενώ παραποτάμια υπάρχουν πλατάνια και ιτιές. Στη διάρκεια του χειμώνα ζουν και κάποια είδη πάπιας. Επίσης, στη θέση «Βαρκά» 1,5 χιλιόμετρο βορειοανατολικά της Άνοιξης, λόγω γεωφράγματος έχει δημιουργηθεί τεχνητή λίμνη, βάθους 17 μέτρων. Στο δρόμο από το Τριφύλλι προς το «Βαλάνι» συναντάμε την πηγή «Αγιονέρια», της οποίας το νερό πιστεύεται ότι έχει θεραπευτικές-ιαματικές ιδιότητες, κυρίως για δερματικές παθήσεις. Ωραίο νερό θα βρείτε και στην πηγή «Κρυόβρυση» 1,5 χιλιόμετρο δυτικά της Τρικοκκιάς.

 Στις 25/7 το βράδυ, παραμονή της γιορτής της Αγίας Παρασκευής, γίνεται εσπερινός στο ναό και στον ξενώνα διανυκτερεύουν αρκετοί επισκέπτες. Ακολουθεί χορός με συνοδεία μουσικών οργάνων. Η Τρικοκκιά και το Τριφύλλι είναι πολύ ζωντανοί οικισμοί. Εκεί την Πρωτοχρονιά αναβιώνουν τα Ρογκατσάρια και τις Απόκριες ο Φανός. Ξεχωριστό ακόμα είναι το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στα χωριά. Το κάθε χωριό εκκλησιάζεται στη δική του αφιερωμένη στην Παναγία εκκλησία, ενώ το βράδυ στις 15-16/8 γίνεται γλέντι στις πλατείες με παραδοσιακή μουσική και χορό.

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη θέση Καλαπόδι κοντά στην Τρικοκκιά, την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Τρικοκκιά και τις εκκλησίες των Αγίων Δημητρίου και Αϊ-Λια στην Άνοιξη. ΕΠΙΔΟΘΕΙΤΕ ΣΕ πεζοπορία στη γύρω περιοχή και κυνήγι στις επιτρεπόμενες δασοσκεπείς εκτάσεις. ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ τη γιορτή της Αγίας Παρασκευής στην ΤΡΙΚΟΚΚΙΑ και το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στην ΤΡΙΚΟΚΚΙΑ.

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

105. ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ,ο

106. Ταξιάρχης,ο 

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ"

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 640 μ. με πλησιέστερους οικισμούς τη Μικροκλεισούρα, Δαφνερό, Ασπρόκαμπος, Μηλέα. Οι κάτοικοι, 13 οικογένειες, κάτω από συνθήκες βίας το 1824 πουλούν το χωριό αντί 15000 γρόσια, μετατρεπόμενο σε τσιφλίκι  και το ξαναγοράζουν από το Μεχμέτ Αγά το 1842 με το ποσό των 60.000 γροσίων.

“Κείται το χωρίον Κοσκό, κεφαλοχώρι με 30 οικογένειες”  (Σχινάς 1866).

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα κοινότητας Κοσκού. Μετονομάζεται στις 1-2-1927 σε Ταξιάρχη από το ομώνυμο μοναστήρι Των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ. Προσαρτάται στο δήμο Ηρακλεωτών στις 4-12-1997 και στις 7-6-2010 στο δήμο Γρεβενών.  

Στις κοινοτικές εκλογές του 1925  ψήφισαν 85. Εκλέχτηκαν: Δημήτριος Κωνσταντινίδης 58, Στέργιος Τσάλτας 54, Κωνστ. Τσάλτας 50, Χρήστος Κουτλίδας 47, Χρήστος Χασιώτης 42, Νικόλαος Παπαγιάννης 41, Απόστ. Παπαθανασίου 36, Κωνστ. Ντάρας 35, Χρήστος Παυλίδης 31.

Στην κοινότητα Ταξιάρχου εξελέγη πρόεδρος ο πρώην τοιούτος Κωνσταντίνος Δάρας (Βόρειος Ελλάς 30 Αυγούστου 1931. Φύλλο 224. σ.4)[1].

Πρόεδρος Κωνσταντίνος Δάρας. Μέλη. Φώτιος Τσιορβάς, Απόστολος Παπαθανασίου, Ευάγγελος Κοτλίδας, Σάββας Μπρούμπας. Αποφάσισαν όπως η έδρα του εκλογικού τμήματος μεταφερθεί εκ της κοινότητος Κιβωτού στην κοινότητα Κοκκινιάς καθ’ όσον αύτη βρίσκεται στο μέσον των κοινοτήτων, οι οποίες υπάγονται εκλογικώς σε αυτό (13-12-31).

Άδεια μεταλλευτικών ερευνών λιγνίτη στην περιοχή Ταξιάρχου Γρεβενών, Προφήτης Ηλίας, Αμπέλια (Β.Ε 16-4-33).

Ο Σύνδεσμος κοινοτήτων Ταξιάρχου ζητά 1 εκατομμύριο για κατασκευή γέφυρας επί του Αλιάκμονα για να επικοινωνούν ευχερώς τα χωριά των Βεντζίων με την αγορά των Γρεβενών (Β.Ε 25-3-34). 

Εκπαίδευση: Έχει 130 κατοίκους, υπάρχει κοινός δάσκαλος με μισθό 200 γρόσια αμειβόμενος  από την εκκλησία, μαθητές 15 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Οίκημα δημόσιον. Αποτελείται από δύο αίθουσες με επιφάνειαν εκάστη 28,56 τ.μ.  Στη μία αίθουσα μαθητεύονται πεντήκοντα μαθητές και εις την ετέραν τεσσαράκοντα. Το υπάρχον διδακτήριο είναι κατάλληλο και δια τη μελλοντική στέγαση (60/619).

Κατά το προηγούμενο έτος υπήγετο εις εκπαιδευτική περιφέρεια Γρεβενών. Το διδακτήριο του σχολείου σε μετρία κατάσταση. Υλικό, πενιχρό, ελλιπές εις εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα και θρανία χρήζοντα αντικαταστάσεως. Οι υπόχρεοι προς φοίτησιν 77 μαθητές. Απόντες 3. Διδάσκαλος ο Νικόλαος Γκατζιάνας, εντόπιος, ετών 34, έγγαμος μετά 2 τέκνων, πτυχιούχος Διδασκαλείου. Διακρίνεται δια τη φιλοτιμία, φιλομάθεια, φιλοπονία και ζήλον προς αυτοβελτίωση. Ενδιαφέρεται δια την εν γένει πρόοδον του σχολείου και συντήρηση του διδακτηρίου, καλλιέργεια σχολικού κήπου (6-7-39) (107/33).

Το διδακτήριο επυρπολήθη υπό των κατακτητών. Με δαπάνη των κατοίκων και προσωπικής εργασίας με την πρωτοβουλία του διδασκάλου ανηγέρθη νέο μονοτάξιο τύπου εκπληρών τους όρους υγιεινής.

Το διδακτήριο είναι δημόσιο, βρίσκεται στο κέντρο του χωρίου, η εξωτερική παράσταση είναι κακή, ανηγέρθη ως προσωρινό. Το υλικό του σχολείου αποτελείται από 24 θρανία, 2 μαυροπίνακες, 3 τραπέζια, 1 θερμάστρα. Βιβλιοθήκη έχει 27 βιβλία εκ των οποίων 2 για το διδάσκαλο και 25 προς χρήση των μαθητών. Μαθητές 101. Η υγιεινή κατάσταση τούτων αρίστη. Η κατάσταση των βιβλίων και τετραδίων αρίστη. Διδάσκαλος ο αποσπασμένος Μάλαμας Νικάνωρ του Ιωάννου. Κατάγεται εκ Σιατίστης, γεννηθείς το 1902. Ο διδάσκαλος έχει επίγνωση της αποστολής του, είναι ζωντανός, ενθουσιώδης και δραστήριος (2-5-52).

Ο νομάρχης Κοζάνης παρακαλεί τον έπαρχο Γρεβενών να παραστεί στα εγκαίνια του νεόδμητου διθέσιου δημοτικού σχολείου στις 10 Ιουνίου 1962.Ο ίδιος δεν μπορεί να παραστεί λόγο κωλύματος. Από το 1937 ως το 1955 υπαγόταν στην Εκπαιδευτική Περιφέρεια Βοΐου.

«Μαθητές: 77[2].

Διδακτήριο: Μετρία κατάσταση λόγω σμικρότητος χώρου 2/ξίου τύπου (6/11/1939).

Υλικό: Πενιχρόν, ελλιπές σε εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα και θρανία χρήζοντα αντικαταστάσεως (6/11/1939).

Σχολική βιβλιοθήκη: Με ελάχιστο αριθμό βιβλίων προς χρήση διδασκάλου, μαθητικής στερείται (6/11/1939).

Σχολικός κήπος: Υπάρχει εγγύς του σχολείου, λίγης εκτάσεως καλώς καλλιεργούμενος (6/11/1939).

Διδάσκαλοι: Γκατζιάνας Νικόλαος Από Ταξιάρχη, γραμματεύς β΄,  ετών 34, έγγαμος 2 τέκνα, πτυχιούχος Διδασκαλείου, έτη προϋπηρεσίας 11 τα 10 εδώ,  φιλότιμος, φιλομαθής, φιλόπονος, ζήλο προς αυτοβελτίωση και περαιτέρω καλή εξέλιξη. Γενική και ειδική μόρφωση επαρκής με ανάγκη περαιτέρω ευρυτέρας συμπληρώσεως και αναπροσαρμογής προς νεότερες παιδαγωγικές αντιλήψεις. Διδακτική, διοικητική ικανότης επαρκής (6/11/1939)»[3].

Εκκλησίες: Αγίου Αθανασίου στο κέντρο του χωριού κτίστηκε το 1860, ενοριακός ναός. Κοιμητηριακός ναός Αγίου Δημητρίου. Προφήτης Ηλίας, ανηγέρθη το 1963 στη θέση παλιότερου που ανατινάχθηκε από Γερμανούς στις 4 Ιουλίου 1944. Εικονοστάσι Αϊ-Μαρίνας. Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, κτίστηκε πριν το 1833. Πανηγυρίζει στις 6 Σεπτεμβρίου. Είχε μεγάλη περιουσία από προσφορές πιστών, αμπέλια στη Σιάτιστα, σπίτια, μύλο, νεροτριβή στο Ζυγκόστι. Το καμπαναριό του μοναστηριού στήθηκε το 1897 με συνδρομή της Επαρχιακής Δημογεροντίας Γρεβενών Ν.Κουσίδη Ελένης και του Στριφάτ  Καπλάν Βέη-Κόνιτσα. Ο Καπλάν Βέης ήταν φιλέλληνας και βοηθούσε τους χριστιανούς. Απεβίωσε το 1929. Κληρονόμος του Καπλάν Βέη ήταν ο ανηψιός Κεμάλ Ρεφάτ, έμπορος και κάτοικος Θεσσαλονίκης. Απ’ αυτόν ο Συνεταιρισμός αγόρασε το 1931 το κτήμα της Σαδοβίτσας. Ο ναός των Αγίων Ταξιαρχών που βρίσκεται στο κέντρο του Μοναστηριού κτίστηκε το έτος 1815. Το 1923 χειροτονήθηκε ιερέας για το χωριό Δαφνερό ο Παπαθανάσης Καραφώτης (1895-1977).

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 81 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 26 (από το 1692 και μετά).

Με απόφαση της Δημογεροντίας Γρεβενών μετά από αναφορά εκκλησιαστικού επιτρόπου Κοσκού αποφασίσθηκε όπως ο ηγουμενεύων της Ιεράς Μονής παπα Ζαχαρίας προσφέρει 5,25 λίρες οθωμανικές προς συμπλήρωση του μισθού του συμφωνηθέντος Διδασκάλου, οι δε υπολειπόμενες πέντε λίρες δοθούν εκ των εισοδημάτων της εκκλησίας του χωριού (10-11-1882 σελ. 398)[4].

Εναέριο: Το 1934 η κοινότητα αγόρασε από τους αδελφούς Βουτρζουλίδη το εναέριο πορθμείο στα Κρυοπήγαδα επί του ποταμού Αλιάκμονα (τουρκιστί Ιμτζέ Καρά ντερεσί), με το ποσό των 10.000 δραχμών. Είχε κατασκευασθεί από τους επιχειρηματίες, προκειμένου να επικοινωνούν οι εργαζόμενοι στην κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Κοζάνης-Καλαμπάκας.

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής: Πρόεδρος Ανδρέας Κυρατζόπουλος Κατοικίες 1128. Πληθυσμός 662. Κατοικίες καταστραφείσες ολοσχερώς 107-17 [5] δια πυρκαϊάς υπό Γερμανών και Ιταλών στις 24-3-1943. Νόσοι: ελονοσία, παράτυφος. Θύματα 10.

Οικονομία: Αφθονούν τα δημητριακά προϊόντα, τούτο οφείλεται στον αναδασμό που έγινε το έτος  1972, η αμπελουργία, η καπνοκαλλιέργεια από το 1965.

Οι κάτοικοι Κοσκού στις 30-6-26 διαμαρτύρονται γιατί το κ.σ παρανόμως και κρύφα εισήγαγε στην περιφέρεια των κτηματικών Κοσκού ξένα αιγοπρόβατα προς βοσκή από μηνός περίπου χωρίς ούτε δημοπρασία να ενεργήσει αλλ’ ούτε και να εισαχθούν τα χρήματα εις το κοινοτικό ταμείο. Ζητούν από το Νομάρχη να διατάξει επειγόντως να απομακρυνθούν από την κτηματική περιφέρεια Κοσκού οι παρανόμως εισαχθέντες αίγες υπό των ξένων μη κατοίκων βοσκού, προς πρόληψη ζημιών και αποφυγή διαπληκτισμών και εξεγέρσεων των κατοίκων. Οι κάτοικοι Κοσκού: Γιόργης Δημητρίου, Φώτιος Τσιουρβάς, Δημήτριος Γεωργίου, Αθανάσιος Βιτσιότης, Κώστας Γκιουλέκας, Σπίρος Τσιορβάς, Αθανάσιος Παπανδρέου, Δημ. Καραφώτης, Γεώργιος Κουτλίδας, Ανδ. Κτρατζόπουλος, Δημήτριος Χαντζής… Ο Διευθυντής της Νομαρχίας Μακαρόνας διαβιβάζει την αίτηση στον υποδιοικητή Γρεβενών με την παράκληση να διατάξει την απομάκρυνση των παρανόμως εισαχθέντων εις την κτηματική περιοχή ξένων ζώων προς πρόληψη ζημιών και απειλουμένων διαπληκτισμών.

Το 1931 αγοράσθηκε το κτήμα «Σαδοβίτσα» εκτάσεως 3090 στρεμμάτων με το ποσό των 240.000 δραχμών και το κτήμα «Παλιοχέρωνα»  760 στρεμμάτων  απαλλοτριώθηκε για να υπάρχει πρόσβαση στο κτήμα «Σαδοβίτσα». Το 1958 αγοράσθηκε το κτήμα «Παλιοκόπριβα» εκτάσεως 3500 στρεμμάτων με το ποσό των 262.500 δρχ.

Ο πρόεδρος της κοινότητας αναφέρει στο Νομάρχη στις 23-1-39 ότι λόγω μη καταλλήλου εκτάσεως προς κατασκευή αλωνοτόπου και προς το συμφέρον των κατοίκων της κοινότητας προτίθενται  η κοινότητα να προβεί στην αγορά μιας αλωνιστικής μηχανής. Ζητούν από το Νομάρχη εάν δύνανται να προβούν στην αγορά και με ποιους όρους. Ο Νομάρχης Τσούσης στις 6-3-39 αναφέρει στον πρόεδρο ότι η παραγωγή των κατοίκων της κοινότητας καθώς και ο προϋπολογισμός δεν επιτρέπουν από την κοινότητα την προμήθεια αλωνιστικής μηχανής.

Το 1950 οι  καλλιέργειες ανέρχονταν σε  αμπέλια 25, σιτάρι 600, κριθή 100, σίκαλη 100, βρώμη 50, ρόβη 80, πεπόνια 50, τριφύλλι 10, πατάτες 10, κρόμμυα 3, αραβόσιτος 400, φακές 3 στρέμματα.

Σήμερα λειτουργεί η κτηνοτροφική μονάδα Κλωνάρα η οποία ιδρύθηκε από το Μιχάλη και την Σουλτάνα Κλωνάρα το 1997. Εκτρέφει πρόβατα.

παραστάσεις η κοινότητα Παλαιοκάστρου ακύρωσε την παραπάνω απόφαση.

Πεσόντες στα πεδία των μαχών[6].

1).Καρράς Στέργιος του Χρήστου, 8-6-1915, Κιλκίς.

2)Κοτλίδας Γεώργιος του Κων/νου 34 χρονών 10-4-1918 Σκρά.

3)Κοτλιδόπουλος Νικόλαος του Κων. 22 χρονών, 14-6-1920,Μικρά Ασία.

4)Μπακαλούμης Χρήστος του Δημητρίου, 22 χρονών. 30-7-1920, Μικρά Ασία.

5)Χατζής Ιωάννης του Θεοδώρου, 26 χρονών. 5-8-1922, Μ.Ασία.

6)Μπρούμπας Ευθύμιος του Δημητρίου, καταδικασθείς το Δεκέμβριο του 1941 από Ιταλούς σε φυλάκιση 16 ετών πέθανε στις φυλακές Αβέρωφ.

7)Καραμέτσιος Ευάγγελος του Δημητρίου, 33 χρονών 13-2-1941. Αλβανία.

8)Παπαθανασίου Απόστολος του Κων/νου 55 χρονών εκτελέσθηκε από Ιταλούς στις 10-2-1943 σε αντίποινα για τη μάχη του Σνιχόβου μεταξύ Ιταλών και ανταρτικών ομάδων του ΕΛΑΣ.

9)Πουρνάρας Χρήστος του Θωμά , 17 χρονών, εκτελέστηκε από Ιταλούς στον ποταμό Αλιάκμονα, 21-3-1943.

10)Αδάμος Νικόλαος του Αδάμου, 73 χρονών, από Γερμανούς 15-3-44.

11)Δόκος Φίλιππος του Βασιλείου, 22 χρονών, Οκτώβριο 1944.

12)Μπαχτσεβάνου Τριανταφυλλιά του Δημητρίου, 32 χρονών, σκοτώθηκε από βλήμα όλμου Γερμανών, 2-7-1944.

13)Μπαχτσεβάνου Αρετή του Δημητρίου 14 χρονών σκοτώθηκε από βλήμα όλμου Γερμανών, 2-7-1944.

14)Μπαχτσεβάνος Κων/νος του Δημητρίου, 7 χρονών σκοτώθηκε από βλήμα όλμου Γερμανών, 2-7-1944.

15)Γκατζιάνας Θεόφωρος του Ιωάννου, 54 χρονών, κακοποιηθείς υπέκυψε στις 21-8-1946.

16)Δόκος Γεώργιος του Βασιλείου, 30 χρονών, από νάρκη Γερμανών στη γέφυρα Αλιάκμονα, 10-1-1947.

17)Παπαδημητρίου Αθανάσιος του Δημητρίου, 32 χρονών, 30-6-1947, εμφύλιος πόλεμος.

18)Πούτιας Κων/νος του Βασιλείου, 58 χρονών, εκτελεσθείς το 1948.

19)Λιάκος Χρήστος του Βασιλείου 45 χρονών, εκτελεσθείς το 1948.

20)Ευθυμιόπουλος Ευάγγελος του Γεωργίου, 44 χρονών εκτελεσθείς το 1948.

21)Τσιάλτας Θεόδωρος του Αποστόλου, 21 χρονών, εκτελεσθείς στις 21-7-48.

22)Γκατζιάνας Ευάγγελος του Βασιλείου, 27 χρονών, σκοτώθηκε στον εμφύλιο το 1948.

23)Ντάρας Θεμιστοκλής του Παπαθεοφάνη, 24 χρονών, 11-8-1948, εμφύλιος πόλεμος.

24)Τσιορβάς Μιχαήλ του Σπύρου, 26 χρονών, 10-10-1948, εμφύλιος πόλεμος.

25)Καραλιόλιος Αριστοτέλης του Θεοδώρου, 29 χρονών, εμφύλιος πόλεμος.

26)Σιόζιος Δημήτριος του Ιωάννου, 30 χρονών, σκοτώθηκε στο Γράμμο τον Αύγουστο 1949.

27)Γκατζιάνα Τριανταφυλλιά του Γεωργίου, 16 χρονών,sσκοτώθηκε στις μάχες του Γράμμου τον Αύγουστο του 1949.

28)Μπρούμπας Απόστολος του Θεοδώρου 23 χρονών, 29-8-49, εμφύλιος πόλεμος.

29)Τσιορβάς Φώτιος του Δημητρίου, 60 χρονών, σκοτώθηκε μέσα στο χωριό από ανατίναξη νάρκης την ημέρα επαναπατρισμού, 9 Σεπτεμβρίου 1949.

30)Παπαθανασίου Κων/νος του Αποστόλου, 39 χρονών, σκοτώθηκε μέσα στο χωριό από ανατίναξη νάρκης την ημέρα του επαναπατρισμού.

Πληθυσμός:1859=34 στεφάνια.  1913=414. 1920=333. 1928=378. 1940=476. 1951=506. 1961=556. 1971=431. 1981=456. 1991=448. 2001=408. 2011=256. (20^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ήταν 48 κατοικίες και ο φόρος ήταν 4.000 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 110 κατοικίες και ο φόρος ήταν 4.000 άσπρα.

Συνεταιρισμός: Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού 9-4-51. Κωνσταντίνος Αθ. Δάρας Πρόεδρος. Απόστολος Γ. Κοτλίδας Αντιπρόεδρος. Ευάγγελος Ν.Μπασαγιάννης Ταμίας. Αθανάσιος Γ. Τσιορβάς Μέλος. Θωμάς Αθ. Κοτλίδας Μέλος. Ο Συνεταιρισμός ιδρύθη το έτος 1928. Ενεκρίθη το καταστατικό το πρώτο παρά της Γενικής Διευθύνσεως Εποικισμού Μακεδονίας στις 23-11-28.

Δελτίο Ζημιών Πολέμου 1945: Επυρπόλησαν δύο μετόχια της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών. Κατέστρεψαν τα έπιπλα της Ιεράς Μονής στο διάστημα από 20-24 Μαρτίου 1943 οι Ιταλοί. Επυροπολήθη το καινουργές διτάξιον διδακτήριον με όλα τα έπιπλα ως και το παλαιόν από 20-24 Μαρτίου υπό των Ιταλών. Η Σχολική Επιτροπή. Τσιόγκας, Κ.Παπαθανασίου, Γκατζιάνας (60/2020).  Πυρπόλησαν και ανατίναξαν έναν ιερό ναό του Προφήτου Ηλιού τον Αύγουστο του 1943.

Σύλλογοι: Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Ταξιάρχη.

Α.Σ Ταξιάρχη (1975).

---

[1] Ηλίας Κ.Γάγαλης «Η περιοχή Ηρακλεωτών Γρεβενών στις σελίδες των εφημερίδων της Κοζάνης 1914-1941» Άγιος Γεώργιος Γρεβενών 2009.

[2]Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 6/11/1939.

[3] Τάνια Αποστόλου .Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου. Μεταπτυχιακή εργασία  ΠΔΜ 2015.

[4] Σεργίου Σιγάλα Μητροπολίτου Γρεβενών Ο Κώδικας Αλληλογραφίας του Μητροπολίτου Γρεβενών Κυρίλλου (1874-1888)…

[5] Ο πρώτος αριθμός φανερώνει τις ολοσχερώς καταστραφείσες οικίες και ο δεύτερος αυτές που δύνανται να επισκευαστούν.

[6] Νικόλαου Γκατζιάνα Ταξιάρχης Γρεβενών