14. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΑΪΔΙΝΙΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗ
Του δασκάλου Ηλία Κ. Γάγαλη, Διευθυντή του 5ου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης. Ιούλιος 2012.
Από καιρό είχε χαραχτεί στο μυαλό μου η ιδέα να επισκεφθώ τη συγκεκριμένη περιοχή. Από το 2006 επικοινωνούσα με φίλους από την άλλη πλευρά του Αιγαίου οι οποίοι κατάγονται από την περιοχή Γρεβενών και είναι απόγονοι προσφύγων ανταλλαγμένων σύμφωνα με τη συνθήκη της Λοζάνης που υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας το 1923 με την οποία πληθυσμοί των δυο χωρών ανταλλάσσονταν βάση θρησκεύματος. Έτσι οι Γρεβενιώτες Βαλαάδες βρέθηκαν από τα Γρεβενά με 6-8 μήνες χειμώνα και υψόμετρο κατά μέσο όρο 600–1000 μέτρα στο Mursalli και το Κaraκollar της περιφέρειας Αϊδινίου στη Μικρά Ασία και σε υψόμετρο μικρότερο των 100 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και θερμοκρασίες πολύ υψηλές.
Η επίσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε από 21 Ιουνίου 2012 έως και 26 Ιουνίου 2012. Ξεκίνησα οδικώς από την Κοζάνη και σε 17 ώρες (με 3 ώρες στάσεις) έφτασα το απόγευμα της 21 Ιουνίου στο Μursalli Aydin. O δρόμος μακρύς, ατέλειωτος. Στη διαδρομή μετά την Εγνατία οδό στο τουρκικό έδαφος με περίμενε ένα όχι τόσο καλό οδόστρωμα μέχρι την περιοχή της Σμύρνης (Ismir). Από εκεί ο δρόμος είναι πολύ καλός έως και την περιοχή Αϊδινίου (Aydin).
Με υποδέχθηκαν θερμά καλωσορίζοντάς με με γρεβενιώτικη διάλεκτο του 1923 και στη συνέχεια ο Δήμαρχος, ο οποίος κατάγεται από το Goblar=Μυρσίνα με υποδέχθηκε στο Δημαρχείο της κωμόπολης παρουσία φίλων. Στη διάρκεια της επίσκεψης διαπίστωσα ότι αυτοί οι ξεχασμένοι Γρεβενιώτες δεν ξεχνούν την καταγωγή τους, δείχνουν εξαιρετικό ενδιαφέρον να μάθουν για τα Γρεβενά, έχουν μέσα τους τη φλόγα να επισκεφθούν την περιοχή μας στο μέλλον όσοι ακόμη δεν την έχουν ήδη επισκεφθεί.
Οι 6.000 περίπου Βαλαάδες που ανταλλάχτηκαν παρά τη θέλησή τους το 1923 –1925 έχουν ξεπεράσει τις 50.000 σήμερα και ζουν σε διάφορες περιοχές στην Τουρκία. Ένας μεγάλος όγκος πληθυσμού αυτών μεταφέρθηκε στην περιοχή Αϊδινίου που είναι μια περιοχή παραλιακή απέναντι από τη Σάμο και έχει βάθος περίπου 200 χιλιομέτρων προς το εσωτερικό της Μ. Ασίας.
ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΪΔΙΝΙΟΥ: Η περιοχή είναι γεμάτη από ελληνικές αρχαιότητες έτσι μου δόθηκε μια χρυσή ευκαιρία να επισκεφθώ την Έφεσσο, την Αφροδισιάδα (Σταυρούπολη), την πόλη Νύσα, τη Μαγνησία και την Alampanta στην περιοχή Cine Aydin.
Με τη βοήθεια φίλων ξεναγήθηκα στις γύρω αρχαιότητες και έμεινα έκπληκτος από αυτές. H αρχαία Έφεσος οφείλει την ακμή της στο ότι βρισκόταν πάντα σε στενή σχέση με τις χώρες της Ανατολής. Γύρω στον 8ο π.Χ. αιώνα, η Έφεσος έγινε το οικονομικό κέντρο της Μικράς Ασίας. Υπήρχε εκεί η πλούσια οικογένεια του Μέλανος, που οι απόγονοί της παντρεύονταν πριγκίπισσες από τη Λυδία. Η Έφεσος βρισκόταν πάντα σε καλές σχέσεις με τις Σάρδεις γιατί από εκεί εξαρτιόταν το διακομιστικό εμπόριο που της άφηνε τόσα πλούτη. Κατά τον 6ο αιώνα πέρασε κάτω από την κυριαρχία του Κροίσου, διατηρώντας όμως την αυτονομία της. Πέρασε, στη συνέχεια, διαδοχικά από την κυριαρχία του Κύρου και των επόμενων Περσών βασιλιάδων κι έτσι αποτέλεσε τμήμα του περσικού κράτους.
Απελευθερώθηκε το 334 π.Χ. από τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε άλλαξε το όνομά της και ονομάστηκε Αρσινόεια, από το όνομα της γυναίκας του Λυσίμαχου. Την εποχή αυτή ξαναβρήκε την παλιά εμπορική της δραστηριότητα. Αργότερα συμπεριλήφθηκε στο βασίλειο της Περγάμου και έγινε μια από τις πιο αξιόλογες ρωμαϊκές επαρχίες της Ασίας. Το 88 π.Χ. την κατάλαβε ο Μιθριδάτης, μετά όμως από την ήττα του από τις ρωμαϊκές λεγεώνες, εγκαταστάθηκε εκεί το διοικητήριο του Σύλλα.
Η Έφεσος ήταν πόλη αφιερωμένη στην Άρτεμη. Η πόλη είχε στην αρχή ένα μικρό ναό, που αργότερα καταστράφηκε, για να κτιστεί το μεγαλόπρεπο Αρτεμίσιο, που η κατασκευή του κράτησε 120 χρόνια. Ο ναός αυτός, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ήταν το μεγαλύτερο οικοδόμημα της Ιωνίας. Στο ιερό της Άρτεμης υπηρετούσαν ιερείς και ιέρειες παρθένοι, που ονομάζονταν Μεγάβυζοι. Ο ναός καταστράφηκε το 356 π.Χ., ξαναχτίστηκε και τελικά τα μάρμαρά του έγιναν οικοδομικά υλικά για διάφορα βυζαντινά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη.
Εκτός του ναού της Αρτέμιδος στην πόλη ξεχωρίζει το μεγάλο θέατρο 25.000 θέσεων, η βιβλιοθήκη του Κέλσου, τα σπίτια των κατοίκων με τα υπέροχα μωσαϊκά και τους ζωγραφισμένους τοίχους, τα δημόσια Λουτρά, η μεγάλη Αγορά, το ωδείο, το Πρυτανείο, η πλατεία και το μνημείο του Δομιτιανού, ο ναός του Ανδριανού, η πύλη του Μαζαίου και του Μιθριδάτη. Όλη η πόλη ήταν μαρμαροστρωμένη. Από το βουνό μεταφέρονταν νερό στα σπίτια, τις βρύσες της πόλης και στα δημόσια λουτρά και ουρητήρια. Σε κάποιο σπίτι πλούσιου Εφεσίου διέκρινα στον τοίχο να απεικονίζονται οι μορφές του Σωκράτη και του Χύλωνα του Λακεδαιμόνιου. Τα σπίτια των πλουσίων διέθεταν ατομικά λουτρά και ήταν διακοσμημένοι οι τοίχοι τους με μάρμαρο. Οι επιγραφές στη πόλη κατά 95% είναι στην ελληνική γλώσσα οι λοιπές στη Ρωμαϊκή. Όλα γύρω στην αρχαία πόλη θυμίζουν σε όλους το μεγαλείο της Αρχαίας Ελλάδος με τις πάμπολλες διάσπαρτες πόλεις στη Μ. Ασία.
Η Αφροδισιάδα (Αfrodisias) ήταν μία μικρή πόλη στην Καρία (100 χιλιόμετρα από το Αϊδίνιο περίπου) στην Μικρά Ασία κτισμένη στην περιοχή του Αφροδισίου ακρωτηρίου σε υψόμετρο 600 μέτρων από τη θάλασσα και υπαγόταν στην Κνίδο. Γνωστή και για τα μάρμαρά της και τη Σχολή της γλυπτικής. Βρίσκεται κοντά στο σύγχρονο χωριό της Τουρκίας Geyre Plateau στη νοτιοδυτική ακτή της Μικράς Ασίας, 230 χλμ. νοτιοανατολικά της Σμύρνης και απέχει 10 χλμ. από την ακτή. Πήρε το όνομά της από τη θεά Αφροδίτη και στην περίοδο της Ύστερης Αρχαιότητας μετονομάσθηκε σε Σταυρούπολη.
H πόλη ήταν λατρευτικό κέντρο της θεάς του έρωτα της Αφροδίτης. Σ’ αυτή ξεχωρίζουν: το στάδιο 30.000 θέσεων (ένα από τα μεγαλύτερα του αρχαίου κόσμου), το υπέροχο μουσείο της με τα πάμπολλα καλοδιατηρημένα αγάλματα τις επιτύμβιες στήλες τις τεράστιες σαρκοφάγους που εκτίθενται καθώς και πλήθος άλλων ευρημάτων που βρέθηκαν από τον Τούρκο αρχαιολόγο Erim o oποίος ανέσκαψε την πόλη από το 1959 έως και το 1991 οπότε πέθανε. Σπουδαίο το έργο του και πριν πεθάνει ζήτησε να τον θάψουν δίπλα στο λαμπρότερο των οικοδομημάτων της πόλης που ανέσκαψε, δίπλα στη μνημειακή πύλη που φέρει το όνομα Τετραπύλειον.
Άλλα σημαντικά μνημεία της πόλης το αρχαίο θέατρο, η Νότια αγορά του Τιβέριου, η Βασιλική χριστιανική εκκλησία, το υπαίθριο λουτρό του Ανδριανού, το βουλευτήριο και το ωδείο 1.750 θέσεων, το παλάτι του επισκόπου, η ακαδημία των γλυπτών, ο κυκλικός ναός της Αφροδίτης και η βασιλική εκκλησία, το Σεβαστείον (ένα τριώροφο κτίριο) .
Στην επιστροφή από την Αφροδισιάδα επισκέφθηκα την αρχαία πόλη της Νύσας (Nysa) στους πρόποδες του βουνού του Αϊδινίου στο βόρειο μέρος στην περιοχή Sultanhisar. Ο ιστορικός Stefanus αναφέρει για την πόλη αυτή ότι την ίδρυσε ο Ανδρόνικος Σώτερ ο 1ος στο πρώτο μισό του 3ου π.Χ αιώνα στο όνομα της γυναίκας του. Σύμφωνα με το γεωγράφο Στράβωνα η πόλη αποτελούνταν από τρία χωριά από πού έφεραν τα ονόματα των αδερφών: Άθιμπρου, Αθύμπραδου και Υρδέλαιου. Η πόλη διέθετε: γυμνάσιο, στάδιο ένα μεταγενέστερο Βυζαντινό κτίριο, βιβλιοθήκη και θέατρο 10.000 θέσεων. Διέθετε επίσης αγορά, βουλευτήριο και σύμπλεγμα Ρωμαϊκών λουτρών.
Κοντά στο Mursalli και σε απόσταση 4 χιλιομέτρων βρίσκεται η πόλη της Μαγνησίας (Magnesia) στο Μέανδρο ποταμό. Η αρχαία αυτή ελληνική πόλη βρίσκεται στην περιοχή Ortaklar δίπλα στην πόλη Germencik. Ήταν αποικία των Μάγνητων από τη Θεσσαλία. Η αρχική πρώτη της θέση δεν είναι ακριβώς γνωστή. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές σύμφωνα με προφητεία του Απόλλωνα με αρχηγό τον Λεύκιππο αρχικά εγκαταστάθηκαν στην παραλία της Μπάφας η οποία είναι λίμνη σήμερα. Οι Μάγνητες έχτισαν και περιτοίχισαν την πόλη το 400 π.Χ. για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες που τους απειλούσαν. Αντιμετώπισαν επίσης στη νέα θέση τις αλλαγές του Μέανδρου ποταμού που γίνονταν κατά καιρούς του στην κοίτη του. Στη διάρκεια της δυναστείας των Σελευκίδων (διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου) η πόλη πέρασε κάτω από την κυριαρχία του και το βασίλειο της Περγάμου. Ήταν σημαντική πόλη και στη Ρωμαϊκή περίοδο. Στη Βυζαντινή περίοδο ήταν έδρα επισκοπής. Η Μαγνησία ήταν η πατρίδα του περίφημου αρχιτέκτονα Ερμογένη. Ο αρχαίος συγγραφέας Βιτρούβιος αναφέρει ότι ο Ερμογένης κατασκεύασε το ναό και το ιερό της Αρτέμιδας στη Μαγνησία στην ελληνιστική περίοδο 2ος-3ος π.Χ αιώνες, στη θέση άλλου αρχαίου ναού του 6ου π.Χ αιώνα. Ο ιωνικού ρυθμού ναός είχε 15 κολώνες μήκος και 8 πλάτος. Η αγορά και ο ναός του Δία χτίστηκαν προφανέστατα από τον Ερμογένη και είναι το καλύτερο διατηρημένο ερείπιο της αρχαίας αυτής πόλης. Τα υπόλοιπα ερείπια ανήκουν στη Ρωμαϊκή περίοδο και είναι ένα γυμνάσιο, λουτρά, ένα ωδείο και μια βασιλική εκκλησία.
Επισκέφθηκα την περιοχή Cine όπου στην αρχαία περιοχή της Καρίας κοντά στο σημερινό χωριό Doganyurt (Araphisar), 10 χιλιόμετρα από την πόλη Cine Aydin όπου συνάντησα την αρχαία πόλη Alabanta. Η επίσκεψή μας αυτή στην περιοχή έγινε με πρόταση του επί 15 χρόνια μουχτάρη του Karakollar Cine Aydin Sedat Koyuncu .
Ο βυζαντινός ιστορικός Στέφανος αναφέρει ότι η πόλη χτίστηκε προς τιμή του γιού του βασιλιά των Καρών του Αλάβανδρου, νικητή σε αγώνα ιπποδρομίας και η πόλη ονομάστηκε Αλαμπάντα που εμπεριέχει τις λέξεις άλογο (ala) και αγώνας (race). Σε νομίσματα απεικονίζεται ο Αλάβανδρος από τη μια όψη και το άλογο στην άλλη το σύμβολο της πόλης. Η πόλη απολάμβανε την ένωση των Καρών στον 3ο π.Χ αιώνα. Ο Αντίοχος ο 3ος της δυναστείας των Σελευκιδών, διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου την ονόμασε Αντιόχεια (Antiokheia Khrysaor) στη διάρκεια του 3ου π.Χ αιώνα. Μετά τη μάχη στη Μαγνησία (Magnesia) το 169 π.Χ μεταξύ Σελευκιδών και Ρωμαίων όπου οι Ρωμαίοι νικούν η πόλη ανεξαρτητοποιείται μέχρι το τέλος της Ρωμαϊκής κυριαρχίας. Στην πόλη μπορούμε να δούμε ερείπια ναού του Απόλλωνα και ενός άλλου ναού, θέατρο με δυο διαζώματα, βουλευτήριο, την πύλη της πόλης και την αγορά της. Τα ευρήματα από την πόλη έχουν μεταφερθεί στα μουσεία της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης.
H πόλη των Διδύμων βρίσκεται 18 χιλιόμετρα νότια της Μιλήτου στη σημερινή περιοχή Didim Aydin. Στην αρχαιότητα ένας μαρμάρινος δρόμος συνέδεε τη Μίλητο με την πόλη των Διδύμων που είχε τη φήμη ως η πόλη του μαντείου. Αγάλματα διακοσμούσαν τις δυο πλευρές του δρόμου στην αρχαιότητα καθώς και μορφές λιονταριών. Η πόλη των Διδύμων είχε ένα λιμάνι με το όνομα Πάνορμος. Το επισκέπτονταν στο παρελθόν μεγάλα πλοία, σήμερα αυτό έχει εισχωρήσει 4 χιλιόμετρα προς το εσωτερικό. Είναι γνωστή τι σημαίνει η λέξη Δίδυμα. Στην προκείμενη περίπτωση ονοματοθεσίας της πόλης ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος θεών του ελληνικού δωδεκάθεου των οποίων ναοί υπήρχαν στην πόλη.
Ο ναός του Απόλλωνα γιου του Δία κατασκευάστηκε αρχικά τον 8ο π.Χ αιώνα. Καταστράφηκε από τους Πέρσες το 494 π.Χ. οι οποίοι πήραν μαζί τους και το άγαλμα του θεού. Ο Μέγας Αλέξανδρος νίκησε τους Πέρσες κι έτσι η πόλη ανεξαρτητοποιήθηκε και πάλι. Ο ναός ανακατασκευάστηκε και επανατοποθετήθηκε το άγαλμα του θεού στο εσωτερικό του. Με την επικράτηση του χριστιανισμού κοντά στον αρχαίο ναό χτίστηκε χριστιανική εκκλησία. Τον 6ο π.Χ αιώνα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Αιγύπτιος βασιλιάς Νεχρού 2ος και ο Λύδος βασιλιάς Κροίσος έκαναν προσφορές στο ναό του Απόλλωνα. Πολλοί πήγαιναν εκεί και ζητούσαν να μάθουν το μέλλον τους προσφέροντας στους θεούς και στο Ναό. Τα αγάλματα τα κατασκεύασε ο περίφημος γλύπτης Κάρναχος. Ξεχωρίζει στα ευρήματα της πόλης των Διδύμων το περίφημο γλυπτό της Μέδουσας, θεάς της οποίας τα μαλλιά της κεφαλής αποτελούνταν από φίδια.
MURSALLI AYDIN: ENA ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΧΩΡΙΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΪΔΙΝΙΟΥ Μ. ΑΣΙΑΣ: Είναι μια κωμόπολη 2.500 κατοίκων που δημιουργήθηκε όπως οι ίδιοι αναφέρουν στο site τους (www.mursalli.com) από πρόσφυγες της περιοχής Γρεβενών το 1924. Κατάγονται από τα χωριά Dovrunista (Κληματάκι), Gublar (Μυρσίνα), Κriftce (Κιβωτός), Megalo Sirini, Dovratovo (Βατόλακκος), Torista (Ποντινή), Triveni (Σύδενδρο), Dovrani (Έλατος), Pigaditsa (Πηγαδίτσα), Sumbinon (Κοκκινιά),Venca (Κέντρο) και Curhli (Άγιος Γεώργιος). Οι γεροντότεροι (μερικοί από τους οποίους ούτε καν παρακολούθησαν τουρκικό σχολείο) καταλαβαίνουν και μιλούν τα γρεβενιώτικα που έμαθαν από τους γονείς τους, τους πρόσφυγες της πρώτης γενιάς. Η μέση ηλικία των κατοίκων (40––60) ετών καταλαβαίνουν αλλά μιλούν οι περισσότεροι σπαστά ελληνικά. Οι νεότεροι καταλαβαίνουν αλλά δυσκολεύονται να μιλήσουν ελληνικά.
Το καλύτερο φαγητό των γυναικών στο Mursalli είναι η πίτα (τυρόπιττα, σπανακόπιτα, τσουκνιδόπιττα, πίττα με αντρέκλες=γλιστρίδες, κολοκυθόπιτα κ.ά). Φτιάχνουν ακόμη λαγγίτες και γλυκά του κουταλιού.
Στο Muralli όταν πρωτοεγκαταστάθηκαν οι Τούρκοι τους αποκαλούσαν Γκιαούρηδες δηλαδή άπιστους, δεν τους έδιναν κορίτσια και αγόρια για παντρειά και αυτοί έπρατταν το ίδιο. Έτσι εξελίχθηκαν σε μια συμπαγή κλειστή κοινωνία που παντρεύονταν μεταξύ τους τις πρώτες δεκαετίες και συνέχιζαν να μιλούν τη γλώσσα των πατέρων και παππούδων τους τα ελληνικά, τα οποία μόνο γνώριζαν όταν πρωτοήρθαν από τα Γρεβενά στο Mursalli.
Στις χαρές (γάμοι, σουνέτια, κ.ά) γλεντούν όλοι μαζί στο ψηλότερο σημείο της κωμόπολης, που είναι ένας λόφος που δεσπόζει πάνω απ’ αυτή.
Τα μουσικά όργανα με τα οποία γλεντούν είναι το κλαρίνο, το νταούλι και το ντέφι. Είναι το μοναδικό χωριό στην περιοχή που γλεντούν οι κάτοικοί του με κλαρίνο.
Στο κέντρο της κωμόπολης υπάρχουν 6 καφενεία στα οποία μπορεί να απολαύσεις τσάι και αριάνι (ξινόγαλο). Επίσης υπάρχουν παντοπωλεία και δυο κουρεία στο κέντρο της κωμόπολης.
Οι κάτοικοι όταν πρωτοεγκαταστάθηκαν το 1924 πήραν κλήρο μόνο 6-7 στρέμματα τα οποία σήμερα καλλιεργούν κύρια με συκιές και ελαιόδεντρα από τα οποία παράγουν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. Τα σύκα συσκευάζονται σε κοντινό εργοστάσιο και εξάγεται η μεγαλύτερή τους ποσότητα.
Αυτό που δυσκολεύει πολύ τους φιλόξενους και εργατικούς κατοίκους είναι η αφόρητη ζέστη που επικρατεί και η παρατεταμένη για μήνες ανομβρία στη γύρω περιοχή. Είδα στο δρόμο να λιώνει στην κυριολεξία η πίσσα και να ρίχνουν χαλίκι για να γίνεται η κυκλοφορία των οχημάτων ομαλά.
Δίπλα στα κεντρικά καφενεία στο κέντρο της κωμόπολης δεσπόζει ο πέτρινος ναός του Αγίου Ταξιάρχη, που προς τιμή τους οι κάτοικοι δεν χάλασαν αλλά τον σεβάστηκαν. Οι πρόσφυγες κάτοικοι του σημερινού Ταξιάρχη Ευβοίας πριν φύγουν πήραν μαζί τους την εικόνα του Αγίου φορτώνοντάς την στο καράβι πριν εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες και ξεκινήσουν τη νέα τους ζωή στη Βόρεια Εύβοια. Το κτίσμα του ναού χρίζει συντήρησης και γι αυτό κάθε προσφορά από τους Ταξιαρχιώτες της Εύβοιας θα ήταν ευπρόσδεκτη από τη μεριά των κατοίκων στο Mursalli για την επισκευή και συντήρηση του ναού.
Στο Mursalli υπάρχουν και δυο οικίες που φτιάχτηκαν το 1908 , πριν φύγουν οι παλιοί Έλληνες κάτοικοι του χωριού.
ΟΙ ΚΟΝΤΙΝΕΣ ΣΤΟ MURSALLI ΠΟΛΕΙΣ : Ο δρόμος που συνδέει την κωμόπολη με τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην γειτονική πόλη Cemencik 12.000 κατοίκων στην οποία διαμένουν και εργάζονται πολλοί κάτοικοι από το Mursalli χρίζει βελτίωσης. Στο Aϊδίνιο (Aydin) την πρωτεύουσα της περιοχής επίσης ζουν αρκετοί απ’ αυτούς. Το Aϊδίνιο είναι μια σύγχρονη καθαρή πόλη 1.000.000 κατοίκων που έχει μεγάλη εμπορική κίνηση, τρία μεγάλα νοσοκομεία μεταξύ των οποίων και ένα Πανεπιστημιακό. Διαθέτει σύγχρονους δρόμους και πολυώροφα κτίρια έως και12 ορόφων (σε περίπτωση σεισμού είναι πολύ επικίνδυνα τέτοια οικοδομήματα).
Σε απόσταση μισής ώρας με αυτοκίνητο από το Μursalli μπορεί κάποιος να επισκεφθεί το Kusadasi, την παραθαλάσσια περιοχή του Aϊδινίου, που διαθέτει σύγχρονες τουριστικές υποδομές, εξοχικές παραθεριστικές κατοικίες οι οποίες τη διάρκεια της θερινής περιόδου φιλοξενούν πλήθος παραθεριστών. Οι παραλίες της περιοχής είναι καθαρές και η θάλασσα υπέροχη. Παραλιακά υπάρχουν υποδομές που μπορούν οι επισκέπτες να απολαύσουν.
KARAKOLLAR CINE AYDIN: ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΤΣΟΥΡΧΙΩΤΩΝ ΣΤΟ ΑΪΔΙΝΙ Μ.ΑΣΙΑΣ: Σε απόσταση 60 περίπου χιλιομέτρων από το Aϊδίνιο βρίσκεται το χωριό Karakollar της περιοχή Cine. Έχει πληθυσμό 2.000 κατοίκων. Στο χωριό αυτό διαμένουν από το 1924 οι Τσουρχιώτες Βαλαάδες που ανταλλάχθηκαν με τη συνθήκη της Λωζάννης. Στην είδηση ότι ένας Τσουρχιώτης από τα Γρεβενά καταφθάνει στο χωριό αν και ήταν 3:00 μ.μ., 15 κάτοικοι ήρθαν στο καφενείο της κωμόπολης για να με συναπαντήσουν. Οι ερωτήσεις έπεφταν βροχή αλλά αυτό που περίσσευε ήταν η συγκίνηση για τον πατρογονικό τους τόπο. Είδα μάτια να δακρύζουν από τη νοσταλγία και συγκίνηση ενός τόπου που οι ίδιοι δε γνώρισαν αλλά άκουγαν από τους παππούδες και τους πατέρες τους. Εξέφρασαν την επιθυμία να τον επισκεφτούν και να δουν από κοντά ότι απόμεινε από την πολύχρονη παρουσία των παππούδων τους στο Τσούρχλι μας και στα Γρεβενά. Τα ενημερωτικά φυλλάδια που είχα μαζί μου έγιναν ανάρπαστα στο λεπτό και δεν είχα άλλα να τους δώσω. Ανταλλάξαμε διευθύνσεις και τηλέφωνα, βγάλαμε φωτογραφίες μαζί και στη συνέχεια ανέλαβε ο πρώην Μουχτάρης της κωμόπολης Sedat Koyuncu, να πάει για να μας δείξει την αρχαία πόλη Alabanta που βρίσκεται εκεί κοντά. Στη συνέχεια φάγαμε ψάρια σε παραποτάμιο μαγαζί της περιοχής και απολαύσαμε σαλάτες που προσφέρουν στην περιοχή.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΙΟ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΧΟΤΖΑ ΤΟΥ ΤΣΟΥΡΧΛΙΟΥ: Πριν φύγω δεν μπορούσα παρά να επισκεφθώ το γιό του τελευταίου Χότζα του Τσουρχλίου Halil Vural στο εξοχικό του στην περιοχή Notestic στο Kusadasi. Ο 85 ετών Halil με υποδέχθηκε θερμά και με άψογα ελληνικά συνομιλήσαμε για περίπου μισή ώρα. Μου ανέφερε ότι τον παππού του τον έλεγαν Nurettin Nurkey και είχε άλλα 4 αδέρφια: τον Ismail, τον Hakki, τον Kemal και τον Νurettin που είχε το όνομα του πατέρα του.
Ο Halil ήταν δάσκαλος για 15 χρόνια και άλλα 17 επιθεωρητής σχολείων. Τώρα συνταξιούχος πλέον διαμένει μόνιμα στη Σμύρνη και το καλοκαίρι επισκέπτεται το Kusadasi και το χωριό του το Karakollar Cine Aydin. Παρά την ηλικία του εμφανώς συγκινημένος με συνόδευσε στην πόλη και μου υπέδειξε το δρόμο της επιστροφής.
Στις 26 Ιουνίου 2012 πήρα το δρόμο της επιστροφής γεμάτος νέες εικόνες και γνωριμίες, εμπειρίες πρωτόγνωρες στις αποσκευές μου φορτωμένος, δικαιώνοντας στο έπακρο τη σφοδρή επιθυμία για την πραγματοποίηση αυτού του ταξιδιού.
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου όλους όσους με φιλοξένησαν και ιδιαίτερα το φίλο μου Cihan Akcanal και την οικογένειά του καθώς και τον αδερφό του Ozgen, τον Ozdemir Altinkaya o οποίος αρχικά με προσκάλεσε και τους γονείς του, το φίλο Erdogan από το Triveni που με συνόδευσε στο Karakollar και την Alabandra, το δραστήριο δήμαρχο του Mursalli καθώς και όλους τους φιλόξενους κατοίκους με τους οποίους ήρθα σε επαφή στο Mursalli και το Karakollar.
Σημ: Δημοσιεύτηκε στη εφημερίδα «Ελιμεία» του Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Γεωργίου Γρεβενών το καλοκαίρι του 2012 .
