ΕΝΑ ΡΟΛΟΪ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

 

ΕΝΑ ΡΟΛΟΪ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ 5ο Τευχος του Πολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών 

Η ιστορία του καμπαναριού του Αγίου Νικολάου

Γράφει η Κατερίνα Μ.Μάτσου

 

Στις 12 τα μεσάνυχτα της 31^ης Δεκεμβρίου 1939 η Κοζάνη υποδέχεται το νέο έτος ακούγοντας το πρώτο «νταγκ» του Μαμάτσιου, του μεγάλου ρολογιού τεσσάρων όψεων που τοποθετήθηκε στον έβδομο όροφο του καμπαναριού του Αγίου Νικολάου στην κεντρική πλατεία της πόλης. Το νέο υπερσύγχρονο για την εποχή εκείνη ρολόι ήταν μία γενναιόδωρη προσφορά προς το δήμο και το λαό της Κοζάνης του Κωνσταντίνου Μαμάτσιου, άξιου τέκνου και μεγάλου ευεργέτη της πόλης, που μετά τη μετανάστευση του στις Η.Π.Α. εξελίχτηκε σε δαιμόνιο έμπορο, συχνού ευεργέτη της γενέθλιας πόλης του, μεγάλου δωρητή λίγα χρόνια αργότερα (1959) και του Μαμάτσειου Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κοζάνης, που φέρει από τότε τιμητικά το όνομά του. Χαριτολογώντας οι Κοζανίτες ονομάζουν το ρολόι τους Μαμάτσιο, το όνομα δηλαδή του δωρητή του και περιμένουν με αγωνία, αλλά και αγαλλίαση κάθε νέο χτύπημά του.

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου χτίστηκε το 1664, πριν ακόμα μεταφερθεί η έδρα της Επισκοπής από τα Σέρβια στην Κοζάνη, με πρωτοβουλία του Κοζανίτη άρχοντα Χαρίση Τράντα. Ο Τράντας επιστρέφοντας από τη Ρωσία, όπου επί χρόνια ζούσε δίπλα σε κάποιον ευκατάστατο θείο του -αξιωματικό του ρωσικού στρατού, ο οποίος τον έχρισε μετά το θάνατό του γενικό κληρονόμο του- πάσχισε πολύ για τον καλλωπισμό της πόλης. Κατασκεύασε βρύσες σε διάφορα σημεία του οικισμού, φύτεψε αιωνόβια πλατάνια κι έφτιαξε σκεπαστή αγορά και κατάφερε να αποσπάσει από την Υψηλή Πύλη το φιρμάνι (= σουλτανικό διάταγμα) της άδειας ανέγερσης της νέας εκκλησίας. Είχε προηγηθεί, πάλι με δικές του ενέργειες, η ανακήρυξη της Κοζάνης σε μαλικιανέ, πέρασε δηλαδή στη δικαιοδοσία της μητέρας του Σουλτάνου και στο πλαίσιο αυτών των προνομίων της παραχωρήθηκε από την Υψηλή Πύλη και η άδεια οικοδόμησης του νέου ιερού ναού. Η επιλογή του Αγίου Νικολάου ως προστάτη της νέας εκκλησίας ήταν πάλι προσωπική επιλογή του Τράντα. Ο Άγιος Νικόλαος, θαλασσινός άγιος για τους Έλληνες και την ορθόδοξη παράδοση, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους ορθοδόξους της Ρωσίας. Ακολουθώντας πιθανώς αυτή την παράδοση και μεταφέροντας στην πατρίδα κάποιες από τις εκεί συνήθειες, όπως οι ξενιτεμένοι πάντα συνήθιζαν κι ακόμα συνηθίζουν, ο Τράντας τον επέλεξε και σαν προστάτη άγιο της νέας εκκλησίας κι ας μην είχε εδώ θαλασσινούς να προστατέψει!

Οι περιστάσεις επέβαλλαν οι εκκλησίες να μη τραβούν την προσοχή του κατακτητή, όσα προνόμια κι αν είχαν οι πόλεις και γι’ αυτό το λόγο ο Άγιος Νικόλαος χτίστηκε χαμηλός και στην αρχή τουλάχιστον χωρίς κωδωνοστάσιο.

ΤΟ ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: Άδεια ανέγερσης κωδωνοστασίου δόθηκε το 1728 επί Σουλτάνου Αχμέτ Γ΄ για ν’ αποκτήσει η εκκλησία «σήμαντρα σιδερένια και ξύλινα». Προγενέστερα, το 1721 με την εκ θεμελίων νέα ανέγερση της εκκλησίας είχαν τοποθετηθεί σ’ αυτή μεγάλες καμπάνες, αλλά ο ήχος τους ενοχλούσε τους μουσουλμάνους κατοίκους των τριγύρω από την πόλη τουρκικών χωριών, οι οποίοι ζήτησαν και πέτυχαν την απαγόρευση της κωδωνοκρουσίας. Ένα σουλτάνικο φιρμάνι του 1729, που σώζεται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, απαγορεύει στους Κοζανίτες να χρησιμοποιούν καμπάνες, αλλά επιτρέπει τα σήμαντρα. Ωστόσο για πολύ λίγο χρησιμοποιήθηκαν μόνο τα σήμαντρα. Η απαγόρευση σύντομα ξεχάστηκε και οι Κοζανίτες ξαναχτύπησαν τις δύο βροντερές καμπάνες όταν, το 1730, ιστορήθηκε η εκκλησία. Από τότε δεν φαίνεται να σταμάτησαν να χτυπούν οι καμπάνες στην Κοζάνη, τοποθετημένες αρχικά σε ένα μικρό κωδωνοστάσιο δίπλα στην εκκλησία. Την εποχή που δεν επιτρεπόταν η κωδωνοκρουσία και καθώς ο ήχος των σημάντρων δεν έφτανε αρκετά μακριά, οι πιστοί καλούνταν στις θείες λειτουργίες από το νεωκόρο ή ειδικό κράχτη.

Το 1855 οι Κοζανίτες αποφασίζουν να χτίσουν ένα ψηλό και επιβλητικό καμπαναριό, τετράγωνο, εμβαδού 42 m², ψηλότερο τότε και μέχρι πρόσφατα από κάθε άλλο κτίριο στην πόλη, με προσανατολισμό τέτοιο ώστε κάθε μία από τις τέσσερις πλευρές του ν’ αντιστοιχεί σ’ ένα από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα με 6 ορόφους και 26 μέτρα ύψος, για την εποχή του πύργος σωστός, από τον κάλφα (= πρωτομάστορα) Ανδρέα από τη Σέλιτσα (= τη σημερινή Εράτυρα του Βοΐου), όπως μαρτυρεί και η επιγραφή στον ανατολικό τοίχο του ισογείου, επάνω και δεξιά. Το καμπαναριό, που είναι από τότε και μέχρι σήμερα εμφανές σημείο και σήμα κατατεθέν της Κοζάνης και δεν κατάφεραν να λαβώσουν και να ταράξουν ούτε ο πόλεμος του 1940, ούτε ο βομβαρδισμός της πόλης από τα γερμανικά στούκας τον Απρίλη του 1941, που ισοπέδωσε ολοκληρωτικά το δεύτερο όροφο του Δημαρχείου δίπλα, ούτε ο μεγάλος σεισμός των 6,6R το Μάιο του 1995.

 

 

Το ρολόι του καμπαναριού του Αγίου Νικολάου, δωρεά του Κωνσταντίνου Μαμάτσιου στις Η.Π.Α., πριν τη μεταφορά του στην Ελλάδα και την ανάρτησή του στην Κοζάνη.

 

Το πρώτο μέρος του κωδωνοστασίου χτίστηκε, όπως βεβαιώνουν και οι εγγράμματες αναφορές στις τέσσερις όψεις του, το 1855 με συνολικό κόστος 62.152 γρόσια και 37 παράδες, χρήματα που αρχικά είχαν συγκεντρωθεί για την ανέγερση σχολείου, γυμνασίου και η παροχή τους στην κατασκευή του καμπαναριού ξεσήκωσε πολλές διαμαρτυρίες. Στην κορυφή του τρούλου, αντί σταυρού, που απαγορευόταν (αν και οι Κοζανίτες στην αρχή προσπάθησαν και για λίγο καιρό πέτυχαν να παραβλέψουν την απαγόρευση1) τοποθέτησαν ένα μεταλλικό περιστέρι με ανοιχτές φτερούγες, που από μακριά έδινε την εντύπωση σταυρού.

Το 1904 οι Κοζανίτες καταφέρνουν, με τη βοήθεια συνεισφορών συμπατριωτών τους της Θεσσαλονίκης -στη μακεδονική πρωτεύουσα έδρευε πάντα, ακόμη και πριν την απελευθέρωση και μέχρι σήμερα, μία πολυπληθής και ιδιαίτερα δραστήρια κοινότητα Κοζανιτών- να αποκτήσουν μία τεράστια καμπάνα, βάρους πολλών οκάδων, την οποία βιαζόταν να τοποθετήσουν στο κωδωνοστάσιο για να ακούγεται ο ήχος της από μακριά. Έστειλαν τότε επιστολή προς τον Μητροπολίτη Κωνστάντιο, ο οποίος, σα μέλος της Ιεράς Συνόδου, βρισκόταν την εποχή εκείνη στην Κωνσταντινούπολη και τον πληροφορούσαν για τη βιασύνη τους να τοποθετήσουν στο καμπαναριό τη νέα μεγάλη καμπάνα. Ο Κωνστάντιος τους προέτρεψε να μη βιαστούν και να περιμένουν μέχρι να γυρίσει και ο ίδιος στην Κοζάνη το Μάρτιο του 1905 για να είναι παρών στην πρώτη κρούση της και ν’ αποφευχθούν πιθανόν δυσάρεστα επεισόδια από πλευράς των Τούρκων της περιοχής.

Το πρώτο ρολόι του κωδωνοστασίου, μίας μόνο όψεως, ήταν δωρεά του Ηλία Κουτσιμάνη και τοποθετήθηκε στην ανατολική πλευρά κάποια στιγμή πριν το 1867 (χρονιά θανάτου του δωρητή του). Το 1939 προστέθηκε ο έβδομος όροφος, όπου και τοποθετήθηκε το νέο ρολόι τεσσάρων όψεων, δωρεά του Κωνσταντίνου Μαμάτσιου, άξιου τέκνου και μεγάλου ευεργέτη της πόλης. Τον Απρίλιο του 1941 μετά την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα (6 Απριλίου 1941) και τον βομβαρδισμό λίγες μέρες αργότερα  της Κοζάνης (10 Απριλίου 1941), ο πρώτος όροφος του Δημαρχείου δίπλα καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Από τα θραύσματα η ανατολική και η νότια πλευρά των τριών πάνω ορόφων του κωδωνοστασίου υπέστη επιπόλαια, ανεξίτηλα ωστόσο, τραύματα, το ίδιο όμως παρέμεινε ακλόνητο. 

 

 

 

 

Όπως η παράδοση διασώζει, ο λόγος που ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μαμάτσιος θέλησε να κατασκευάσει το ρολόι στο καμπαναριό, προέκυψε από μία προσωπική του εμπειρία. Την εποχή που πήγαινε σχολείο, δεν υπήρχαν ρολόγια και το πρωινό ξύπνημα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο και γι’ αυτόν και για όλους τους συμμαθητές του. Έτσι καθημερινά πολλά παιδιά αργούσαν να πάνε στο μάθημα. Λίγα χρόνια αργότερα, μόλις κατάφερε να ορθοποδήσει οικονομικά, ο Κωνσταντίνος Μαμάτσιος φρόντισε να κατασκευαστεί στην πλατεία της πόλης, το ρολόι ώστε να διευκολύνει με αυτόν τον τρόπο, όλο τον κόσμο, κυρίως τους μαθητές και να μην αργούν στα μαθήματά τους. Στη δεκαετία του 1940 οι Κοζανίτες στις 12 το μεσημέρι διέκοπταν τις δουλειές τους χειμώνα καλοκαίρι ακούγοντας τους 12 χτύπους του ρολογιού του Αγίου Νικολάου και με αυτό τον τρόπο ειδοποιούνταν όλοι. Συζητώντας με τους φίλους τους έλεγαν «πάμε, χτύπησε το νταγκ» και αν δεν ήξεραν την ώρα ρωτούσαν ο ένας τον άλλο «χτύπησε το νταγκ»;

Αισθήματα ευγνωμοσύνης και οι κρυφοί παιδικοί πόθοι προς τον Άγιο Νικόλαο που τον βοήθησε να προκόψει οδήγησαν τον Κωνσταντίνο Μαμάτσιο στη δωρεά του μεγάλου ρολογιού του Αγίου Νικολάου. Η επιστολή του συγκινεί: 

Bristol Conn 12/1939…

...και τώρα έρχομαι να σας πω και μερικά από τα μικρά μου χρόνια. Όταν ήμουν μικρό παιδάκι πολύ φτωχό και ορφανό από μητέρα και πατέρα, αλλά δόξα το Θεό τον Παντοδύναμο δεν αφήνει να χαθείς όταν ελπίζεις. Μετά το θάνατο της μητέρας μου πολλάκις τα βράδια πήγαινα στην κάτω πόρτα του Αγίου Νικολάου και με δάκρυα προσευχόμουν…. εκεί έβρισκα την ανακούφιση… προσευχόμουν κι έκλαιγα πικρά... πιο πολύ όταν έλεγα για τη μητέρα μου …όταν ενθυμούμαν το πώς είχε πεθάνει δίχως να δύναμαι να την προσφέρω κάτι …το ελάχιστον εις την ασθένειαν της διότι δεν είχαμε τίποτα… ούτε αρρωστικό… Ούτε γιατρούς ούτε φάρμακα… αν και ήμουν μικρός την ενθυμούμαι καλά τρεις άρρωστη δίχως καμιά βοήθεια… συλλογίζομαν και έκλαιγα με πόνο της καρδιάς μου, δια την απώλεια της μητέρας μου, πολλάκις εις την κάτω πόρτα του Αγίου Νικολάου, όπου δε με έβλεπε κανείς να προσευχόμουν με πολλές μετάνοιες παρακαλούσα τον Παντοδύναμον Θεόν και την Παναγία και τον Άγιο Νικόλαο όπως με ελεήσουν και με βοηθήσουν, με οδηγήσουν στο καλό, ζητούσα όπως με στείλουν σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου… όπου εσύ γνωρίζεις Παναγία μου και οδήγησέ με στην πρόοδο και στον καλό δρόμο… Και πάντοτε έλεγα όταν τελείωνα την προσευχή μου. Θα σου στείλω κάτι τι λαμπρόν δια το καμπαναριό σου… ύστερα από 35 χρόνια ακατάπαυστης δουλειάς όλα πήγαν δεξιά και ιδίως η υγεία μου και τώρα έρχομαι όπως πληρώσω την προσφορά μου με ένα ωρολόγι… Με 4 πρόσωπα δια να φαίνεται από τις τέσσερις πλευρές και αν είναι δυνατόν να γίνει ενάμισι μέτρο…

Σήμερα το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου με το ρολόι δωρεά του Κωνσταντίνου Μαμάτσιου στέκει επιβλητικό στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Κοζάνης, σήμα κατατεθέν της πόλης, σημείο αναφοράς και συνάντησης κατοίκων και ξένων και κοσμεί κάθε τι που αναφέρεται στην ιστορία και στην πορεία της Κοζάνης στο χώρο και στο χρόνο. Ο Άγιος Νικόλαος αναγνωρίσθηκε ως πολιούχος της πόλης της Κοζάνης με το Βασιλικό Διάταγμα της 9^ης Απριλίου 1953 και φέρει όλα αυτά τα χρόνια της συνύπαρξής μας τον τίτλο του στοργικού και πάντα προστάτη παππού της Κοζάνης.

Κοζάνη, Ιανουάριος 2013

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Βασίλη Αποστόλου. Προτομές – ανδριάντες – μνημεία Κοζάνης.

Εκδ: Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης. Κοζάνη : 2006.

2.Ιωάννη Γιαντσούλη. Ο Πύργος-Κωδωνοστάσιον της Κοζάνης «Έμβλημα ελευθεριάς» και η ιστορία του. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούνιος 1988, αρ.τ: 20, σελ. 56-77. Θεσσαλονίκη : 1988.

3.Ιωάννου Δ. Δημόπουλου. Τα παρά τον Αλιάκμονα εκκλησιαστικά.

Εκδ: Ιερά Μητρόπολις. Κοζάνη : 1994.

4.Στράτου Δ. Ηλιαδέλη. Μακεδόνες απόδημοι στη Μεσευρώπη (1650-1950) – Η συμβολή τους στην οικονομία και στον πολιτισμό.

Εκδ: Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης. Θεσσαλονίκη : 2005.

5.Του ιδίου. Νεότερα στοιχεία για το Ναό και το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου Κοζάνης. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Δεκέμβριος 1997, αρ.τ: 38-39, σελ: 32-53. Θεσσαλονίκη : 1997.

6.Β.Π. Καραγιάννη. Χρονολόγιο Κοζάνης (1392-1993). ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος Ζ΄, σελ: 98-112. Κοζάνη : 1996.

7.Μάκη Καραγιάννη. Το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Μάιος 1993, αρ.τ: 64, σελ: 3. Κοζάνη : 1993.

8.Παναγ. Ν. Λιούφη δ.φ. Ιστορία της Κοζάνης.

Εκδ: ΙΩΑΝ. ΒΑΡΤΣΟΥ. Αθήνα : 1924.

9.Μαλλιάρης-Παιδεία. Εγκυκλοπαίδεια.

Εκδ: Μαλλιάρης-Παιδεία / Πήγασος Εκδοτική Α.Ε. Θεσσαλονίκη : 2005.

10.Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Μια βορειοελληνική πόλη στην Τουρκοκρατία-Ιστορία της Κοζάνης (1400-1912).

Εκδ: ΕΣΤΊΑ. Αθήνα : 1992.

11.ΠΑΠΥΡΟΣ - ΛΑΡΟΥΣ - ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ. Εγκυκλοπαίδεια.

Εκδ: Πάπυρος. Αθήνα : 2005. 

12. Γιώργου Χαρισίου Παφίλη. Το χτύπημα της καμπάνας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ, 23 Δεκεμβρίου 2005, σελ: 8-9. Κοζάνη : 2005.

 

---

1 Οι Κοζανίτες, όταν έχτισαν το καμπαναριό, παρέβλεψαν την παραπάνω απαγόρευση και τοποθέτησαν στην κορυφή του κανονικά σταυρό, γεγονός που όταν αντιλήφθηκε το μουσουλμανικό στοιχείο της περιοχής, δεν μπορούσε φυσικά να ανεχτεί. Διαμαρτυρήθηκε έντονα και απαίτησε να κατέβει αμέσως ο σταυρός. Έτσι, ύστερα από πιέσεις και διαμαρτυρίες του Αγά του Μπουτζακίων προς την τουρκική διοίκηση, οι Τούρκοι κατάφεραν να κατεβάσουν το σταυρό από τον τρούλο του κωδωνοστασίου, με την προϋπόθεση όμως, που οι Κοζανίτες τους έθεσαν, να χτυπούν ελεύθερα οι καμπάνες. (Γιώργου Χαρισίου Παφίλη. Το χτύπημα της καμπάνας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ, 23 Δεκεμβρίου 2005, σελ: 8-9).

ΑΜΥΓΔΑΛΕΩΝΑΣ ΣΤΟ ΔΙΠΟΡΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

 

ΑΜΥΓΔΑΛΕΩΝΑΣ ΣΤΟ ΔΙΠΟΡΟ

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Γρεβενών 

Ο δάσκαλος: Ο Σάββας Παπαδόπουλος, δάσκαλος στο Δίπορο, πρωτοπόρος της συνεταιριστικής ιδέας  καταγόταν από την Ασβεστόπετρα Εορδαίας.  Η γενέτειρά του ήταν τα Λιβερά Τραπεζούντος όπου εκεί έλαβε τις γυμνασιακές του σπουδές. Χαρακτηριζόταν από ευσυνειδησία, εργατικότητα, με μεγάλη αγάπη προς τη δεντροκαλλιέργεια. Νοιαζόταν όχι μόνο για την οικονομική αυτάρκεια του σχολείου του αλλά και την ευημερία των κατοίκων του χωριού. Με δικές του ενέργειες το 1932 δημιούργησε σχολικό κήπο με αγρό που κατόρθωσε να πάρει από την εκκλησία. Ο αγρός ήταν μεγάλος, όπως αναφέρει ο επιθεωρητής Οικονόμου κατά την επίσκεψή του στο σχολικό κήπο το Μάιο του 1932 συγχρόνως οργωνόταν από 6 ζευγάρια ζώα με σκοπό να καλλιεργηθεί μέρος του με καπνό υπέρ του σχολικού ταμείου. Αγαπά και τους κατοίκους. 

 

Δεν αγαπά μόνο το σχολείο, τους μαθητές. Νοιάζεται και για την οικονομική ευημερία των κατοίκων. Επιδιώκει να αποκτήσουν πρόσθετο εισόδημα. Αγοράζει μοναστηριακά κτήματα με σκοπό την κοινή χρήση. Έτσι τον Ιανουάριο του 1934  σε κοινή σύσκεψη των κατοίκων τους πείθει να συμμετάσχουν ισομερώς στη σύσταση του αμυγδαλεώνα, το φύτεμα δύο χιλιάδων (αρ.2000)  αμυγδαλιών σε ένα ενιαίο αγρό 50 στρεμμάτων. Το συνεταιριστικό χωράφι, η συνεταιριστική καλλιέργεια της αμυγδαλιάς προκαλεί το ενδιαφέρον  στα όμορα χωριά.

Τα πέτρινα χρόνια της εμφυλιοπολεμικής περιόδου ταλάνισαν τη Δ. Μακεδονία και ιδιαίτερα τα Βέντζια με αποτέλεσμα να αφαιρεθεί η ζωή του μια νύχτα του 1947 στο σπίτι του στο Δίπορο. Την ίδια τύχη είχε και η γυναίκα του η Ανθή η οποία τον αγκάλιασε, προκειμένου να τον προστατεύσει από τους αδίστακτους εκτελεστές. (Τη φωτογραφία του αμυγδαλεώνα μας την έστειλε ηλεκτρονικά ο Άρης Λαναράς τον οποίο και ευχαριστούμε).

 

Αμυγδαλεώνας στο Δίπορο μέσα από τον τύπο:

 

B.E 11-3-34: (ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ) Στο χωρίο Δίπορο Γρεβενών της Εκπ. Περιφερείας Βοΐου συντελείται ένα έργο άξιο πανηγυρικού επαίνου. Ο από εξαετίας εδώ υπηρετών δημοδιδάσκαλος Σάββας Παπαδόπουλος παρακολουθών την ανάπτυξη των καρποφόρων δέντρων και προ παντός της αμυγδαλιάς, συνέλαβε να δημιουργήσει αμυγδαλεώνα κοινόν των κατοίκων. Μία ημέρα του Νοεμβρίου συναντηθείς μετά του γεωπόνου κ. Ευαγγέλου Οικονόμου, όστις του υπεσχέθη πάσα ηθική και εν ανάγκη υλική υποστήριξη στη μεγαλουργό ιδέα του, προέβη στην εξαγορά 35 στρεμμάτων γης σε μία τοποθεσία εκ των εκποιηθέντων μοναστηριακών κτημάτων και μετ’ άλλων 15 στρεμμάτων ιδιοκτήτων δημιούργησε ένα αμυγδαλεώνα εκτάσεως 50 στρεμμάτων με 2000 φυτά. Αφού σε επανειλημμένες συνελεύσεις των κατοίκων ανέπτυξε εις αυτούς τα αγαθά της δενδροφυτείας και τα συμφέροντα αυτών και γενικώς της εθνικής οικονομίας με όλας τας αντιδράσεις του Προέδρου της κοινότητας και δύο τριών κατοίκων κτηνοτρόφων εκ φθόνου κινουμένων την 14^ην Ιανουαρίου, ημέρα που θα παραμείνει ιστορική υπέγραψε μετά των κατοίκων συμφωνητικό, ότι αυτός μεν αναλαμβάνει την εξαγορά και δωρεάν παραχώρηση των γαιών, οι κάτοικοι δε υποχρεούνται να δεντροφυτεύσουν το μέρος προς ίδιον αυτών όφελος. Κληθείς έφθασε επειγόντως ο γεωπόνος κ. Οικονόμου και έδωσε νέα ώθηση και θάρρος στους διστακτικούς κατοίκους.

            Εγένετο η περίφραξη του τόπου, κατενεμήθη και διενεμήθη υπό του δημοδιδασκάλου σε 44 κληρούχους με 46 φυτά (αμυγδαλιές) σε έκαστο, αφού παρεχωρήθη ένας κλήρος στο σχολείο και έτερος στην Εκκλησία. Οι λάκκοι ηνοίχθησαν και ήδη είναι έτοιμοι για φύτευση. Ο κ. Οικονόμου ενήργησε και θα διατεθούν υπό του Υπουργείου δωρεάν ανά 10 αμυγδαλιές εις έκαστο κλήρο, οι δε λοιποί λάκκοι θα φυτευθούν δια σπόρων τη οδηγία του γεωπόνου και δασκάλου.

            Δια το έργο τούτο το οποίο είναι πρωτοφανές στο Νομό μας και όλη τη Μακεδονία οφειλόμενο στο δημοδιδάσκαλο και δια του οποίου κατόπιν τα έσοδα του Συνοικισμού μας εκ των αμυγδάλων θα φτάσουν 200 χιλιάδες δραχμές, οι αρμόδιες υπηρεσίες είμεθα βέβαιοι ότι θα σπεύσουν να επαινέσουν πανηγυρικώς και τον εργασθέντα και διαθέσαντα τις οικονομίες του φιλοπρόοδου δημοδιδάσκαλου και τους κατοίκους Δίπορου γενικώς¨.

 

15-4-34 (Β.Ε.). Σήμερα πέρασε από το χωριό μας ο ακούραστος Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων Βοϊου κ. Οικονόμου για επιθεώρηση του σχολείου μας και των άλλων της περιφερείας μας. Τέτοιοι υπάλληλοι άξιοι επαίνου τιμούν πάντοτε την υπηρεσίαν  που εκπροσωπούν. Στο πρόσωπο αυτού τα σχολεία μας αναζωογονήθηκαν. Επεσκέφθην τον αμυγδαλεώνα και συνεχάρη το δημοδιδάσκαλό μας για το πανόραμα αυτό που δημιούργησε με τη συνεταιριστική του ιδέα.

            Η περασμένη βδομάδα ήταν ένα σωστό πανηγύρι δουλειάς. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά όλοι στον αμυγδαλεώνα φύτεψαν τους στρωματωμένους σπόρους (αμύγδαλα) δοκιμάζοντας και την τύχη τους τίνος θα φυτρώσει νωρίτερα. 4000 αμύγδαλα ανά δύο σε κάθε λάκκο εμπιστεύθηκαν οι χωρικοί εις 2000 λάκκους.

Ο δάσκαλος στο πόδι από την χαραυγή, το μεσημέρι και το βράδυ μετά το μάθημα καθοδηγούσε όλους. Η χαρά του ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. Η προσπάθεια το όνειρό του πραγματοποιείτο. Ήδη σκοπεύει να κτίσει ένα ξωκλήσι εντός του περιβολίου αυτού για τον Άγιο Τρύφωνα και να επεκτείνει το περιβόλι άλλα 50 στρέμματα προς τα πάνω ως την άκρη τα αμπέλια αγοράζων και διαθέτων δωρεάν στους κατοίκους μερικά χέρσα χωράφια που μερικοί ιδιοκτήτες τους μετοίκησαν σε άλλα χωριά κι έτσι ο αμυγδαλεώνας θα γίνει 100 στρέμματα με 4000 φυτά.

Πρόγραμμά του στο χωριό μας είναι να πραγματοποιήσει εντός πενταετίας αμυγδαλεώνας με 10000 φυτά, ούτως ώστε τα έσοδα του Συνοικισμού από τα αμύγδαλα να φτάσουν ετησίως το εκατομμύριο.

Εκ παραλλήλου εργάζεται δραστηρίως και για το σχολικό κήπο και ήδη έχει φυτέψει 80 δενδρύλλια αμυγδαλιάς. Το όνειρό του είναι κάθε  αγροτικό σχολείο οφείλει να δημιουργήσει σχολική περιουσία δυναμένη να πληρώνει το μισθό του εκάστοτε διδασκάλου. Αυτό πρέπει να είναι το πρόγραμμα κάθε δασκάλου λέγει και η πολιτεία ν΄ ανακουφιστεί από τα πολλά έξοδα που μπορεί να τα διαθέσει εις άλλας ανάγκας της.

Τον ευχαριστούμε θερμώς για τους κόπους του και τον βεβαιούμε ότι είμαστε πάντα στο πλευρό του γιατί  μ΄ αυτά που σκέπτεται να κάμει θα μας απαλλάξει από τη φτώχια. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ

Β.Ε 10-6-34: ΚΕΝΤΡΟΝ (ΒΕΝΤΖΙΑ) Η δράση του δημοδιδασκάλου Διπόρου Σάβ. Παπαδοπούλου δια εξάπλωση της καλλιεργείας της αμυγδαλής δεν περιορίζεται μόνο στο συνοικισμό αλλά και στους γειτονικούς τοιούτους. Δια καταλλήλου προπαγάνδας εις τους Πρόσφυγας του Συνοικισμού Νησίου κατόρθωσε να αναπτύξει τη συνεταιριστική ιδέα μεταξύ των κατοίκων δια την καλλιέργεια αμυγδαλεώνος και δια αιτήσεώς των προς το Γεωργικό Γραφείο Κοζάνης ζήτησαν να καθορισθεί στο συνοικισμό έκταση συνεχομένη 60-70 στρεμμάτων δια δεντροφύτευση αμυγδαλεώνος. Μετ’ ανυπομονησίας περιμένουν την έγκριση του Γραφείου για να προβούν στην περίφραξη. Η ίδια ιδέα διοργανούται στο Κέντρο και Αγαλαίους. Το σύνθημα “αγαπάτε τη γη”, “η μυγδαλιά θα μας σώσει από τη φτώχεια” κυριάρχησε στις ψυχές πάντων.

 

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

 

20. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Περιοδικό "ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ" Πολιτιστικός Σύλλογος Εξάρχου 

 

Παναγιώτης Ν.Μαχτσίρας. Ο Παναγιώτης ζει στον Έξαρχο με τη σύζυγό του Μαρία και το γιο του το Νίκο. Δραστηριοποιείται στην εκτροφή κοπαδιάρικης αιγοπροβατροφίας στα απέραντα βοσκολίβαδα του χωριού,  συνεχίζοντας την οικογενειακή  παράδοση. Σήμερα εκτρέφει 400 αιγοπρόβατα. Καλλιεργεί τα κτήματα με ιδιόκτητα αγροτικά μηχανήματα. Συμβάλλει στην τοπική οικονομία,  στην ανάπτυξη του τόπου.

 

Ο Ρουσιάδης  Γρηγόριος του Κων/νου (Ροδιανή) και της Θεοδώρας Σ. Παπαγιάννη (Βάρης)  ειδικός φρουρός του ΤΑΕ Μυλοποτάμου Ρεθύμνου συμμετείχε στο 1 ο   Παγκόσμιο Τουρνουά Ε.Δ και Σ.Α της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ju Jitsu όπου συμμετείχε και η αντίστοιχη ομάδα της Ελληνικής  Φιλάθλου Ερασιτεχνικής Ομοσπονδίας στελεχωμένη από πέντε αστυνομικούς.  Η Ελληνική ομάδα κατέκτησε τη δεύτερη θέση. Ο Γρηγόρης κατέκτησε τη δεύτερη θέση στα 94 κιλά. Εκφράζουμε τα θερμά μας συγχαρητήρια στο Γρηγόρη για την επιτυχία του, για τη συνεχή προσπάθεια να έχει την καλύτερη φυσική κατάσταση, για να ανταποκρίνεται με επιτυχία στο δύσκολο και επικίνδυνο έργο της ασφάλειας του τόπου μας.

                             

Ερμιόνη Ν.Νταγκονίκου: Για πολλά χρόνια διατηρούσε κατάστημα νυφικών, διακοσμήσεων στην πόλη της Κοζάνης. Πάντα είχε το νου της στο γενέθλιο τόπο. Με πολύ αγάπη, κέφι, μεράκι έστησε καφενείο στην πλατεία του χωριού, ακριβώς δίπλα από τον ιστορικό ναό του Αγίου Νικολάου Σαρακήνας εξυπηρετώντας τους γηγενείς και επισκέπτες. Η Ερμιόνη έχει τις ανησυχίες, νοιάζεται για την ανάπτυξη του χωριού, για τον πολιτισμό, την παράδοση, την ιστορία. Είναι καιρός νέοι άνθρωποι να επενδύσουν στην περιφέρεια στα ξεχασμένα χωριά που άλλοτε έσφυζαν από ζωή, από  ανάπτυξη.

.

 

Μπουζαλής Δημήτριος. Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στη Σαρακήνα. Ασχολήθηκε με γεωργοκτηνοτροφικές εργασίες. Μέσα του κουβαλούσε το τάλαντο της μουσικής. Έχοντας μουσικά ακούσματα από  γάμους, πανηγύρια, επιθυμώντας να δώσει χαρά στους συγχωριανούς του, στους Βεντζιώτες, ασχολήθηκε με  την εκμάθηση του κλαρίνου εκεί στα διαλείμματα των εργασιών του. Τα κατάφερε. Όπου πανηγύρι, χαρά, γλέντι, όλοι καλούσαν τον Μπουζαλή. Πάντα χαρούμενος, ευγενής, σε κανένα δε χαλούσε χατίρι. Και σήμερα ακόμη  δηλώνει παρόν, θέλει να μοιράζεται τη χαρά, να δίνει κέφι, να ευχαριστεί τους συνανθρώπους.

 

 

 

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΣΤΟΝ ΜΠΟΥΡΙΝΟ

21. ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΣΤΟΝ ΜΠΟΥΡΙΝΟ

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

 1.Α.Παπαδηητρίου 2.Δ.Μπουκάλης 3. Γ.Ουζουνίδης 4. Ε.Ντάγκας 5.Γ.Κολτσίδας 6.Μ.Καψάλης

 

Γιορτάσθηκε την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2012 η επέτειος του Μακεδονικού Αγώνα, στο Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα στο όρος  Μπούρινος, του οποίου ιδρυτής και εμπνευστής ήταν ο αείμνηστος δάσκαλος κ. Κωνσταντίνος Σιαμπανόπουλος, με διοργανωτή την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης  και  το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Κοζάνης. Η εκδήλωση άρχισε με θεία λειτουργία που τελέσθηκε από τον αιδεσιμότατο του Χρωμίου, παπα-Παρασκευά και τον εκπρόσωπο του Μητροπολίτη Γρεβενών  πρεσβύτερο Θωμά Γάκη και δοξολογία στον ιστορικό ναό του Αγίου Νικολάου. Ακολούθησε επιμνημόσυνος δέηση, χαιρετισμοί επισήμων και κατάθεση στεφάνων στο εκεί μνημείο.

Παραβρέθηκαν ως εκπρόσωπος της βουλής  ο βουλευτής κ.Γεώργιος Κασαπίδης, ο αντιπεριφερειάρχης Κοζάνης κ. Σόκουτης Ιωάννης, ο αντιδήμαρχος Κοζάνης κ.Τζέλλος Γεώργιος, ο αντιδήμαρχος Γρεβενών κ. Ουζουνίδης Γιώργος, η πρόεδρος της κοινότητας Χρωμίου κ.Μελπομένη Σιαμπανόπουλου, εκπρόσωποι  στρατιωτικών, αστυνομικών αρχών και πλήθος κόσμου από την ευρύτερη περιοχή.

Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο κ.Ευάγγελος Ντάγκας γραμματέας του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών έλκων την καταγωγή από Σαρακήνα Γρεβενών.

Ακολούθησαν παραδοσιακοί χοροί  σε κοινό πρόγραμμα από τα χορευτικά των συλλόγων Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών, Μικρόβαλτο, Μεταξά, Πλατάνια, Σιάτιστα, Μικρόκαστρο, Τριγωνικό, Ροδιανή, Πλατανόρευμα, Α.Παρασκευή, Αιανή, Λύκειο Ελληνίδων Βέροιας, Γαλατινή, Καισαρειά, Καρυδίτσα, Κ.Κώμη, Μεταμόρφωση. Χορεύτριες από τον Έξαρχο χόρεψαν με το ΚΑΠΗ Σιάτιστας η Μαλάμω Δεληζήση, Γιαννούλα Μητράγκα, με τη Μεταμόρφωση η Ελένη Κουρκούτα,-Ζιώγα, με τη ΖΕΠ  η Ευτυχία Ευθυμίου- Δεληζήση. Με  το τέλος της εκδήλωσης ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χρωμίου “Η Ρωμιοσύνη” πρόσφερε σε όλους τους παραβρεθέντες  το τοπικό έδεσμα  φασολάδα. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω  τα κεράσματα που δέχθηκα στον οικισμό Χρωμίου από τους κ.κ Χρήστο Σιαμπανόπουλο και Γιώργο Κολτσίδα  απότοκο της Βεντζιώτικης φιλοξενίας.

Ιστορικό: Στις 12 Απριλίου του 1877 ξεσπά Ρωσοτουρκικός πόλεμος. Οι Μακεδόνες επαναστατούν, οργανώνουν τοπικά κινήματα. Στις 19-1-78 ο ρωσικός στρατός φτάνει στην Ανδριανούπολη. Εκεί υπογράφεται Πρωτόκολλο που προέβλεπε την αυτόνομη ηγεμονία της Βουλγαρίας. Το εθνικό κέντρο αφυπνίζεται. Το ίδιο και το Πατριαρχείο. Τα επαναστατικά κινήματα στη Δυτική Μακεδονία οργανώνονται από την εκκλησία.

                Η επαρχία Κοζάνης διαμαρτύρεται όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και διπλωματικά. Στο συγκεκριμένο τόπο, στο χωριό Πούρινον, συγκεντρώθηκαν στις 18 Φεβρουαρίου 1878 οι επαναστάτες από την περιοχή Κοζάνης, Γρεβενών, Βεντζίων, Βοΐου, Καστοριάς, Φλωρίνης, σχημάτισαν την Προσωρινή Κυβέρνηση της Ελίμειας με σκοπό την ακύρωση της συνθήκης της Αδριανουπόλεως και Αγίου Στεφάνου 20-2-78, (κατ΄ απαίτηση των νικητών Ρώσων) που προέβλεπε την αυτόνομη ηγεμονία της Βουλγαρίας και την παραχώρηση του μεγαλύτερου τμήματος της Μακεδονίας στη Βουλγαρία, δημιουργώντας τη Μεγάλη Βουλγαρία. Ο επίσημος εορτασμός του Μακεδονικού Αγώνα γιορτάζεται στις 13 Οκτωβρίου ημέρα που ο Παύλος Μελάς έπεσε μαχόμενος για την υπεράσπιση της Μακεδονίας στη Στάτιστα Καστοριάς. Λόγω των επικρατουσών καιρικών συνθηκών αποφασίστηκε η επέτειος σε τοπικό επίπεδο να γιορτάζεται την τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου.

 

 

Γρεβενά: Υποστηρικτές των επαναστατικών κινημάτων  στη Δυτική Μακεδονία ήταν  και ο Αρχιερατικός Επίτροπος κι ο Γραμματέας της Μητροπόλεως Γρεβενών. Τούτο τεκμαίρεται από έγγραφο του Τούρκου Υπουργού Δικαιοσύνης στις 13 Φεβρουαρίου 1978 με το οποίο ζητά την παύση των από τη Μητρόπολη ένεκα των ατόπων και ανοικείων αυτών κινημάτων σύμφωνα με Πατριαρχική επιστολή προς το Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης, καθότι ο Μητροπολίτης Γρεβενών Κύριλλος Β΄ ευρίσκετο ασθενής στο Άγιο Όρος.