Βαθύλακκος,ο (Κιτσελέρ) Δήμου Σερβίων Κοζάνης

 

Βαθύλακκος,ο (Κιτσελέρ) Δήμου Σερβίων Κοζάνης

 

            Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμων Σερβίων-Βελβεντού”  σ. 177 Κοζάνη 2022

 

 

Γενικά: Προσφυγικός οικισμός χτισμένος σε υψόμετρο 420 μ. στη διαδρομή, Κοζάνη, Πετρανά, Βαθύλακκος.  Πλησιέστεροι οικισμοί Μεσιανή, Ροδίτης, Αμυγδαλιά. Σύμφωνα με τον Προϊστάμενο Εποικισμού Κοζάνης στις 2 Οκτωβρίου 1928 οι εγκατεστημένοι πρόσφυγες  ήταν Θράκες 27, Μικρασιάτες 52, Πόντιοι  6 (ΓΑΚ   ΑΒΕ 22 ΣΑΕ 58).

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Σερβίων, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 26 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Σερβίων ο Βαθύλακκος ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 5^η θέση.

Σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο του έτους 1528 ο οικισμός κατοικούνταν από Μουσουλμάνους, 9 εστίες (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Εκλογικά: Στις βουλευτικές εκλογές της 30^ης Μαΐου 1915 απετέλεσε το ενδέκατον εκλογικό κέντρο με έδραν το χωρίον Κιτσιλέρ (Βαθύλακκος) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Κιουτσούκ Τεκελέρ (Ανατολή), Μπουγιούκ Τεκελέρ (Αμυγδαλέα), Γιανουσλού (Ν. Σιγή), Χατζήρανη (Μεσιανή), Μπιτσελή (Κουβούκλια), Χατζομουρλού (Ροδίτης), Ακσακλή (Λεύκαρα), συνοικίαι Ορτουλάρ,  Χατζηϊσελέρ, Μεντισλή, Κιρτζιλέρ Κοφουλάρ, Δαουτλή, τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 105 άρρενες  εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκλογές της 25-9-32: Ψηφοφορίσαντες 429.  Φιλελεύθεροι:234.  Λαϊκοί: 9. Αγροτικοί: 8. Εργατικοί αγροτικοί: 22. Προοδευτικοί:3.  Εθνικοριζοσπαστικό: 152. Ενιαίο Μέτωπο εργατών Αγροτών:- Δημ.Παπαδήμος:- (60/1519).

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν

Βασιλευόμενη δημοκρατία 484. Αβασίλευτη δημοκρατία 2. Λευκά 1.

Εκπαιδευτικά: Το διδακτήριο τούτο είναι χρησιμοποιούμενο άλλοτε ως ιατρείον και φαρμακείον  των προσφύγων της περιφέρειας. Αποτελείται από δύο αίθουσες. Μαθητές  Α΄69, Β΄21, 13, 24, 17, 6 (28/1/38).

Έχει προαύλιο υπεραρκετό και περιφραγμένο. Ο σχολικός κήπος 3 ½ στρεμμάτων καλλιεργείται με 60 οπωροφόρα, 40 αμυγδαλιές  και με σπορείο δασικών φυτών. Μαθητές 158 (6/5/39).

Ο επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Αναστ. Δεληγεώργης αναφέρει στις 8-3-38 στο Νομάρχη ότι συμφωνεί με την απόφαση του κ.σ περί προσλήψεως κοινοτικής νηπιαγωγού. Υπέδειξε για πρόσληψη την πτυχιούχο νηπιαγωγό Ευαγγελία Ιωαννίδου.

Διδάσκαλος:Κανάκης Ερμής εκ Κωνσταντινουπόλεως,1898, μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο (Βαθύλακκος 34).

Ιερά: Ενοριακός ναός των Αγίων Ταξιαρχών. Πανηγυρίζει την 8^ην Νοεμβρίου.

Εξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου. Προφήτης Ηλίας.

Μέλη του Ιερατικού Συνδέσμου Κοζάνης  στις 28-3-27 ήταν ο  Πρόδρομος (60/1472).

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Βαθυλάκκου-Νέας Σιγής Παπαναστάσης στις 22-11-33 ζητά τη χορήγηση αδείας  διοργανώσεως λαχείου υπέρ του ανεγειρομένου ναού. Εκδόθηκαν 1000 λαχνοί προς 10 δρχ. έκαστος η δε κλήρωσις θα γίνει την 1^η Ιανουαρίου 1934 στην αίθουσα του δημ. Σχολείου (60/881).

Κατοχή: Ο Ιωάννης Φιδέλης κάτοικος Βαθυλάκκου ιδιοκτήτης αλωνιστικού συγκροτήματος απασχολών 20 εργάτες ζητά επισιτιστική βοήθεια για την οποία ο Νομάρχης με έγγραφο στις 27-6-42 στη Γενική Διεύθυνση Επισιτιστικών Αναγκών Θεσσαλονίκης εισηγείται για διάθεση ελαίου, οσπρίων και άλλων ειδών τροφίμων. Αντιπρόσωπος παραλαβής τροφίμων ορίσθηκε ο διαχειριστής του αλωνιστικού συγκροτήματος Χριστοφορίδης Απόστολος (60/1013).

Πονεμένο χωριό το Νοέμβριο του 1944 σκοτώθηκαν από εμφύλια πυρά 35 κάτοικοι.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας με έδρα τον οικισμό Κιτσιλέρ στις 31-12-28. Μετονομάζεται σε Βαθύλακκος στις 8/8/28. Η κοινότης Νέας Σιγής προσαρτάται στην κοινότητα στις 31-3-1930. Ο οικισμός Νέα Σιγή στις 19/3/1961 καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Βαθύλακκος. Αναγνώριση του οικισμού Προφήτης Ηλίας στις 14/3/1971 και προσάρτηση στην κοινότητα Βαθυλάκκου. Η κοινότης στις 4-12-1997 προσαρτάται στο δήμο Σερβίων.

 Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης το ποσό των 200 δρχ. το έτος 1927.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 28-2-26 έλαβαν ψήφους οι Γεώργιος Κωνσταντινίδης 45, Αντώνιος Πετροπάνης 24, Μενέλαος Παταπούδης 24, Στέφανος Ντεγκιάρης 24, Δημήτριος Γκώγκος 24, Βασίλειος Νερατζόγλου 21, Σταύρος Σαϊόγλου 21.

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 100.

Το κ.σ. Βαθυλάκκου στις 13-12-32 ψηφίζει  επιβολή εράνου στους κατοίκους της κοινότητας για προμήθεια τεσσάρων θρανίων του Δημοτικού Σχολείου (60/1252).

Στις 14-4-38 το κ.σ σε συνεδρίαση με πρόεδρο τον Ελευθέριο Ιακώβου συντάσσει το φορολογικό κατάλογο με φορολογουμένους 152, μεγάλα ζώα 393 και μικρά 810 (60/1888).

Στις 18-4-38 ψηφίζει πίστωση 1000 δραχμών για πραγματοποίηση μαθητικής εκδρομής στη Θεσσαλονίκη.

Στις 24-8-38 ψηφίζει πίστωση 1000 δραχμών δια έξοδα υποδοχής του διελευσομένου εκ της κοινότητος Βασιλέως (δια έξοδα εγκαταστάσεως αψίδας).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε   1087,50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Οικονομία: Σύνθεση απογραφικής επιτροπής γεωργικών προϊόντων δια την διενεργηθησομένη απογραφή από 11 μέχρι 20 Δεκεμβρίου 1929: Κωνσταντινίδης Δημήτριος δημοδιδάσκαλος. Παπαναστάσιος Κωνσταντινίδης εφημέριος. Κωνσταντινίδης Κων/νος πρόεδρος. Βασίλειος Τσινόγλου αγροφύλαξ (60/175).

Πληθυσμός:1913=373. 1920=399. 1928=213. 1940=558. 1951=338. 1961=739. 1971=551. 1981=604. 1991=617. 2001=652. 2011=615.

Σύλλογοι: Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Βαθυλάκκου (παρουσίαση χορευτικών 2017)
          Σύλλογος Φαρασιατών Καπαδοκίας Βαθυλάκκου  (Το σύνδρομο του Επιζήσαντα 2017)

Υγεία: Ο Νομάρχης στις 17 Ιουλίου 1926 με έγγραφο στο υπουργείο Εσωτερικών-Διεύθυνση Υγιεινής αναφέρει ότι η ιατρική περίθαλψις των απόρων εκτελείται ως εξής: α) Λειτουργούν τέσσερα αγροτικά ιατρεία παρέχοντα ιατρική περίθαλψη σε τεσσαράκοντα περίπου κοινότητες και συνοικισμούς προσφύγων. β) Επίσης λειτουργούν τέσσερα νοσοκομεία προσφύγων στα Καΐλάρια, Κοζάνη, Λειψίστα και Γρεβενά. γ) Υπάρχουν διορισμένοι 5 ιατροί πρόσφυγες. δ) Οι εύπορες κοινότητες έχουν διορίσει κοινοτικούς ιατρούς οι οποίοι παρέχουν δωρεά την ιατρική περίθαλψη στους απόρους κατοίκους κάθε κοινότητας.

Τα αγροτικά ιατρεία  στις 11-6-1926 και οι συνοικισμοί που υπάγονταν σε κάθε ιατρείο ήταν: α)  Σοφουλάρ: Σοφουλάρ (Καπνοχώρι), Χατζή-Χασανλή (Προσκυνητάριον Καπνοχωρίου), Κιοσελέρ (Θυμαριά), Καραμανλή (Κρεμαστή), Σαϊνλέρ , Ισκιουπλέρ (Κοιλάς), Κουτσιούκ Εβρενεσλή (Ανατολικόν), Μορανλή (Ρυάκι), Τοπτσιλάρ (Α.Δημήτριος), Χάδοβον (Πολύμυλος), Ισικλάρ (Λεβέντης), Ιντίλοβα (Αυγή), Οκιούζοβα (Σκάφη), Ισακλάρ (Α.Χαράλαμπος), Τσοπανλή (Βοσκοχώριον), Ντορταλή (Τετράλοφος), Οκτσιλάρ (Άγιοι Θεόδωροι).

β)Κιτσιλέρ: Κιτσιλέρ (Βαθύλακκος), Σαρτακλή (Σπάρτο), Μπουγιούκ-Τεκελέρ (Αμυγδαλέα), Κουτσιούκ-Τεκελέρ (Ανατολή), Χασλάρ (Σταυρωτή), Γιανοσλού (Ν.Σιγή), Τζιτζιλέρ (Πετρανά), Χατζή Ομορλού (Ροδίτης), Χατζήρανη (Μεσιανή), Μπιτζελή (Κουβούκλια), Ιλεσλή (Οινόη), Ακ-Σακλή (Λεύκαρα).

γ)Κρύφτσι (Κιβωτός Γρεβενών):  Κρύφτσι (Κιβωτός), Τσούρχλι (Α.Γεώργιος), Σούμπινο (Κοκκινιά), Δοβρούνιστα (Κληματάκι), Γιάγκοβη (Μεσοπόταμον), Δοβράτοβον (Βατόλακκος), Λουτσίσινο (Λαγκαδάκι), Κοντσικιώτη (Ελεύθερον).

δ) Τόριστα (Ποντινή): Τόριστα, Βέντζια (Κέντρο), Νησηνίκος (Νησί), Αγαλαίοι, Κολοκυθάκι, Βάϊπες (Δαφνερό), Σαδοβίτσα (Μικροκλεισούρα), Δημηνίτσα (Καρπερό), Φιλί, Πλέσσα (Μελίσσι)  (60/1599).

 

 

 

Νέα Σιγή

Σύσταση της κοινότητας: Συνεστήθη στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Γιοννουσλού (Ν.Σιγή). Ο οικισμός στις 8/8/1928 μετονομάζεται σε Νέα Σιγή. Στις 31/3/1930 προσαρτάται στην κοινότητα Βαθυλάκκου.

Σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο του έτους 1528 ο οικισμός κατοικούταν από Μουσουλμάνους, 15 εστίες ραγιάδων  (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Εκλογικά:  Στις κοινοτικές εκλογές στις 28-2-26  ψήφισαν 62 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Ιωσήφ Μπακαρατζής 59, Κωνσταντίνος Χελενεζάρης 46, Βασίλειος Καραβάνατζης 46, Παναγιώτης Δαδούδης 44, Δημήτριος Αλεξόπουλος 42.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 131 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Ο Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων στις 19 Αυγούστου 1926 μεταθέτει το διδάσκαλο Λύσανδρο Κολυβά από τον προσφυγικό συνοικισμό Γιαννουσλού  στο αργούν μονοτάξιον Γουλών, διότι εν Γιαννουσλού δεν μπόρεσε να εύρει κατοικία κατάλληλο για την οικογένειά του.

Μαθητές 70 (Α’ 41, Β’ 12, Γ’ 5, Δ’ 7, Ε΄1. Στ 4) (28/1/38).

Διδακτήριο παλαιό, η κυρία δοκός της στέγης στηρίζεται επί στύλων. Περιβάλλεται από αρκετής αυλής και στέγης. Δεν έχει επάρκεια θρανίων. Οι μαθητές ανέρχονται στους 164 (13/11/1941).

Κοινοτικά: Η κοινότης Γιανουσλού (Νέα Σιγή) στις 26-10-25  αναφέρει στο Νομάρχη ότι:

“όπως είναι γνωστό ο εποικισμός ένωσε τις κοινότητες Γιανουσλού και Κιτσιλέρ δια τον λόγο ότι δεν ήτο δυνατόν να γίνει η διανομή των αγρών εις μίαν εκάστην των εν λόγω κοινοτήτων κεχωρισμένας. Οι κάτοικοι όμως της κοινότητος Γιανουσλού νομίζοντες ότι κατά τις εκλογές προς ανάδειξη κοινοτικών συμβούλων θα ψηφίσουν μετά των κατοίκων της κοινότητας Κιτσιλέρ δεν υπέβαλον υποψηφιότητες καθότι οι υποβαλόντες τοιαύτας Κετσιλεριότες ήταν αρεστέοι εις τους Γιανουσλιώτας. Κατά την ημέραν των εκλογών μεταβόντες εις το τμήμα Κιτσιλέρ ένθα εγένετο η ψηφοφορία ευρέθημεν προ απροόπτου καθότι μας υπεδείχθη ότι δεν είναι δυνατόν να ψηφίσωμεν εν τω τμήματι Κετσιλέρ λόγω του ότι απαρτίζομεν Διοικητικώς κεχωρισμένη κοινότητα. Ζητούν την επομένη Κυριακή να αναδείξουν τους δικούς τους κοινοτικούς συμβούλους (60/1407). Ο Αστυνομικός Σταθμός Γιανουσλού  με  έγγραφο στο Νομάρχη στις 14-12-25 αναφέρει ότι εκ της διοικητικής εξετάσεως προέκυψε ότι το πρόγραμμα των εκλογών ετοιχοκολλήθη στην πόρτα  του παντοπωλείου Β. Νεραντζλόγλου την 4-12-25 ήτοι 8 ημέρες πριν των εκλογών. Ο πίναξ των υποψηφίων την προηγουμένην των εκλογών ήτοι 12-12-25. Ως εδήλωσε ο πρόεδρος της κοινότητας ότι ο πίνακας των υποψηφίων έλαβε την ίδια ημέρα και εκοινοποιήθη. Επομένως κατά τη γνώμη του Σταθμάρχη δεν υπάρχει δόλος επί της παρακειμένης  υποθέσεως” (60/1337).

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 100.

Πληθυσμός: 1913=501. 1920=498. 1928=276. 1940=171.1951=394

Προσφυγικά: Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα:  Οικογένειες 72. Καταγωγή. Σιγή 38 οικ. oι λοιποί από Κίος, Τρίγλια, Μουδανιά, Σπάρτη, Πάνορμος Αμάσεια. Επιτροπή Βασίλειος Καραβάνατζης. 6-3-24.

           

 

Άρδασσα (Σούλποβον) Δήμου Εορδαίας

 

Άρδασσα (Σούλποβον) Δήμου Εορδαίας

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε ημιορεινή περιοχή με υψόμετρο 630 μ. στη διαδρομή Πτολεμαΐδα, Άρδασσα, Κρυόβρυση, Αναρράχη, Εμπόριο, Μηλοχώρι. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Μουρικίου, αποτελεί ιδία κοινότητα,

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας  η Άρδασσα ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 5^η θέση.

ΔΕΘ. Ο Παύλος Συμεωνίδης έλαβε αργυρούν μετάλλιον  δια την έκθεσιν του προϊόντος βίκου (Β.Ε 20-1-35).

Εκπαιδευτικά: Ως διδακτήριο χρησιμοποιείται το εν τη εκθέσει της 20/7/24 αναφερόμενο κτήριο, τουρκικού τζαμίου, με την διαφοράν, ότι ως ιερός ναός έπαυσε να χρησιμοποιείται πλέον. Επειδή το διδακτήριο τούτο δε δύναται να περιλάβει όλες τις τάξεις επεσκευάσθη και άλλο οίκημα, κείμενον παρ’ αυτό, δαπάνη της κοινότητος και συνδρομή του κράτους, στην οποία εγκατεστάθη η α΄και β΄τάξη. Το σχολείο εφοδιάσθη με είκοσι νέα τρίεδρα θρανία και δύο πίνακες δαπάνη της κοινότητας (12-21/11/1924  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

   Τα δύο διδακτήρια επισκευασθέντα πληρούν τις ανάγκες του διταξίου σχολείου (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Τα διδακτήρια και η επίπλωσις διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Επειδή όμως κείνται μακράν αλλήλων και δυσχεραίνεται η κανονική λειτουργία  του σχολείου και επειδή η ανέγερσις νέου  διδακτηρίου είναι δύσκολος προς το παρόν, συνεστήσαμεν εις την σχολικήν επιτροπήν και αντάλλαξε το μικρότερον διδακτήριον με το κτήριον του γεωργικού συνεταιρισμού κείμενον πολύ πλησίον του μεγαλυτέρου διδακτηρίου και είναι πολύ καταλληλότερον εκείνου (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το διδακτήριο είναι νεόδμητο διώροφον τύπου τετραταξίου. Λείπουν τα εξωτερικά επιχρίσματα, η κλίμαξ, τα εσωτερικά επιχρίσματα, η οροφή. Πλην τούτου υπάρχει και μικρόν οίκημα κοινοτικό έξωθι του σχολείου στο οποίο στεγάζονται η Α΄ και η Β΄ τάξεις. Σχολικός κήπος δεντροφυτευμένος με 7 χιλιάδες λεύκες (27/5/37).

Διδακτήριο νεόδμητο, διώροφο τύπου τετραταξίου, Έχουν αποπερατωθεί οι δύο αίθουσες του κάτω ορόφου. Υπάρχουν 35 θρανία καινουργή, 10 παλιά σχεδόν άχρηστα, κατασκευάζονται ακόμη 38 καινούργια, μαθητές 337 (17/1/39).

Ο πρόεδρος της σχολικής Εφορείας Αρδάσσης στις 20-8-1939 αναφέρει στο Νομάρχη ότι ο αριθμός των μαθητών των φοιτώντων εις το Δημοτικό Σχολείο, προ τριών και πλέον ετών υπερέβη τους τριακοσίους τεσσαράκοντα (340) εν τούτοις μένει εισέτι τριτάξιον. Επειδή δε ο αριθμός είναι δυσανάλογος με το προσωπικό και οι μαθητές μένουν καθυστερημένοι εις τα μαθήματα, δια ταύτα παρακαλούμε όπως ενεργήσητε δια την συμπλήρωση του προσωπικού προς το συμφέρον της εκπαιδεύσεως (60/1610).

Διδάσκαλοι: Κοσμίδου Αγγελική, 1914, πτυχιούχος 5/ξίου διδασκαλείου, (Άρδασσα 39)

Μυλόπουλος Χρήστος εκ Τραπεζούντος , 1897, μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο (Άρδασσα 1939)

Ηλιάδης Σεραφείμ διευθυντής του μονοταξίου  δημ. Σχολείου Σουλπόβου  (Άρδασσα) 22-11-24.

Καρακλάνη Μαρία εκ Κοζάνης, 1911, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Άρδασσα 38).

Ηλιάδης Σάββας προσωρινός διευθυντής του δημοτικού σχολείου Σουλπόβου (Άρδασσα) 21/1/1924 με μηνιαίο διευθυντικό επίδομα δραχ.20.

   Εκλογικά: Στις εκλογές της 30^ης Μαΐου 1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο  ενδέκατον εκλογικό κέντρο με έδραν το χωρίον Δέβρη εις το οποίον θέλουσι ψηφίασει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Ραδούνιστα, Σούλποβον και Χασάν –Κιόϊ τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον.

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 232. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 135, Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 36. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 24. Λευκά 23. Άκυρα 14.

Ιερά: Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ανεγερθείς το 1949, πανηγυρίζει την 6^ην Αυγούστου.

 

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Σούλποβον (μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Άρδασσα). Ο οικισμός Κρυόβρυση  στις 3/12/1946 προσαρτάται στην κοινότητα, στις 13/6/1967 ορίζεται έδρα της κοινότητος Κρυόβρυσης. Αναγνώριση του οικισμού Καρυδιά  στις 19/3/1961 και προσάρτησή του στην κοινότητα Αρδάσσης. Ο οικισμός Καρυδιά στις 17/3/1991 καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Κρυόβρυση. Οι οικισμοί Άρδασσα  και Κρυόβρυση  στις 4/12/1997 προσαρτώνται  στο δήμο Μουρικίου.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν  190  εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Κοσμάς Κοσμίδης 114, Θεόδωρος Ξανθόπουλος 106, Νικόλαος Αφεντουλίδης 95, Ιωάννης Ρωμανίδης 88, Ιορδάνης Προκοπίδης 70, Κων/νος Καστανίδης 70, Γεώργιος Φολτόπουλος 83, Μουράτιος Αποστολίδης 75, Γεώργιος Αμαραντίδης 66, Μουράτιος Κωνσταντινίδης 58.

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν Βασιλευομένη Δημοκρατία 244. Αβασίλευτη Δημοκρατία 25. Λευκά 7.

Πληθυσμός:1913=929, 1920=1000, 1928=973, 1940=1382, 1951=1271, 1961=1225, 1971=997, 1981=1036, 1991=997, 2001=952, 2011=874.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Άρδασσας "Η Άρδασσα" (1η Παραδοσιακή Μουσική χορευτική εκδήλωση2018).

 

 

 

 

 

 

Εθιμική ζωή "Κόλιαντα-Σούρβα" Εξάρχου Γρεβενών

  

Εθιμική ζωή Εξάρχου-Γρεβενών

 Από το βιβλίο  "ΕΞΑΡΧΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ"

Τα έθιμα του τόπου μας είναι η καθημερινότητα. Οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι γιορτές, οι κοινωνικές εκδηλώσεις, τα τραγούδια. Όλα αυτά μπορούν να καταγραφούν σε ένα πολυσέλιδο βιβλίο.

 

3) Πρωτοχρονιά

 

Η Πρωτοχρονιά για τους Εξαρχιώτες ήταν διπλή γιορτή. Εκτός από θρησκευτική, ήταν και γιορτή του ξεφαντώματος. Την παραμονή της πρωτοχρονιάς δεν κοιμόταν κανένας. Έπρεπε ο καινούργιος χρόνος να τους βρει ξύπνιους. Μερικοί παίζανε τυχερά παιχνίδια όπως «τριανταένα». Εκείνη τη μέρα το φαγοπότι ήταν άφθονο. Οι άνδρες ετοίμαζαν τη σουγλιμάδα, οι γυναίκες τη βασιλόπιτα, την τηγανιά, τους σαρμάδες. Το κρασί έρεε άφθονο. Πίτες κάνανε δύο. Μία για το σπίτι, μία για το μαντρί. Το απόγευμα ντυνόταν μπουμπουσιάρια.  Έζωναν στη μέση κουδούνια. Έβαφαν το πρόσωπό τους με καπνιά. Ένα είδος μασκαρέματος ήταν κι ο γαμπρός με τη νύφη. Η νύφη με το νυφιάτικο κι ο γαμπρός φουστανελάς. Κι οι δυο ήταν άντρες βέβαια. Οι γυναίκες δεν ντυνόταν. Τα ήθη ήταν αυστηρά. Πηγαίνανε στα σπίτια. Έλεγαν εγκωμιαστικά τραγούδια.

             

4) Κόλιαντα-Σούρβα

 

Οι μεγαλύτερες παιδικές γιορτές ήταν τα “κόλιαντα”και τα “σούρβα”. Τόπος συγκέντρωσης ο Αϊ Νικόλας. Χρόνος τα μεσάνυχτα της 23^ης προς 24^ης Δεκεμβρίου και 30^ης προς 31^ης Δεκεμβρίου.

 Σημαντικότερη γιορτή ήταν τα “σούρβα”. Από νωρίς τα «σουρβατζούλια» ετοιμάζουν τις τζιουμάκες, τα σέα (ντρουβάδες, ντραγατσίκες, κακάβια, γκιούμια) για να βάλουν το αλεύρι, το κρέας, τη λίγδα, το τυρί, το κρασί κι ότι άλλο χρειάζονταν για ένα ομαδικό γλέντι και φαγοπότι. Tη σουρβόπιτα, την τηγανιά, τη σουγλιμάδα την αναλάμβανε  κόρη ανύπαντρη.

Για κάθε σπίτι λέγαμε επαινετικά τραγούδια σύμφωνα με την οικογενειακή κατάσταση.

 

            α)  Για σπίτι που είχε παιδί στο σχολείο

 

«Η μάνα πόχει ενάν ιγιό, ιγιό και χαϊδεμένο

τον έλουζε τον χτένιζε και στο σχολειό τον στέλνει

κι ο δάσκαλος τον καρτερεί με τη χρυσή τη βέργα.

Κι η μάνα του του έλεγε κι η μάνα του του λέγει.

-Πιδίμ πούναι τα γράμματα πούνι τα πινακίδια.

-Τα γράμματα είναι στο χαρτί κι ο νους μου στα παιχνίδια».

 

β). Για αρραβωνιασμένο

 

«Σαν κίνησε ο νιούτσικος να πάει ν’ αρραβωνιάσει

ουδέ τα ρούχα έβαλε, ουδέ τη φορεσιά του.

Η μάνα του του έλεγε κι η μάνα του του λέει.

-Βάλι το σημομάχαιρο π’ αξίζει τρεις χιλιάδες

π’ αξίζει τρεις και τέσσερις π’ αξίζει δεκαπέντε.

-Μανάμ δεν πρέπν τα ρούχα μου δεν πρέπ’ η φορεσιά μου,

δεν πρέπ τ’ ασημομάχαιρο π’ αξίζει τρεις χιλιάδες

π’ αξίζει τρεις και τέσσερις π’ αξίζει δεκαπέντε

μον πρέπει η αρραβώνα μου που είμαι αρραβωνιασμένος».

 

γ) Σπίτι που έχει κόρη για παντριά

 

Εδώ έχουν κόρη για παντρειά κορή αρραβωνιασμένη

την τάζουν γιο του βασιλιά την τάζουν γιο του Ρήγα.

-Δε θέλω γω μανούλα μου Βασίλω για να γίνω,

μον θέλω τσοπανόπουλο να παίζει τη φλογέρα

να παίζει να λυγίζεται να βεργοκυματίζει

να σφάζει αρνί την Πασχαλιά κριάρι τον Αγιόρι».

 

δ) Σπίτι με νεογέννητο παιδί

 

«Ένα μικρό μικρούτσικο, μικρό στη σαρμανίτσα

Τρεις βαϊοπούλες το κουνούν και τρεις το κανακεύουν

και μια Βαϊά καλή Βαϊά δεν θέλει να το κουνήσει.

Κούνα το Βάιαμ κούνα το ωσπού να έρθει η μάνα.

Η μάνα πήγε για νερό κι ο αφέντης στο παζάρι».

 

ε)  Κτηνοτροφικό σπίτι

 

Τσομπάνος που κοιμήθηκε, επάνω σ’ άσπρη πέτρα

και χάσε χίλια πρόβατα και πεντακόσια γίδια

και χάσε σκύλα κολοβιά μ’ ένα μουργκό κουτάβι.

Και το πρωί σηκώνεται μαύρος από τον ύπνο

Ρίχνει νερό και νίβεται, μαύρος να ξαγρυπνίσει

και παίρνει στράτες απάτητες, καινούργια μονοπάτια

Το γερο λύκο σταύρωνε στη μέση από το δρόμο

-Λύκε μην είδες χίλια πρόβατα και πεντακόσια γίδια

μην είδες σκύλα κολοβιά με το μουργκό κουτάβι.

Κι ο γερο λύκος έλεγε κι ο γερο λύκος λέγει.

-Τσιομπάνε τι   ’ναι το τάξιμό  τι ναι το κέρασμά σου.

-Το τάξιμο είναι ένα αρνί το κέρασμα κριάρι.

 

-Πέρα σε κείνο το βουνό το πέρα και το δώθε

πόχει αντάρα στην κορφή και καταχνιά στη μέση

εκεί είν’ τα χίλια πρόβατα και πεντακόσια γίδια.

Πάει σα να πάρω ένα αρνί και πέτυχα κατσίκι

και το κατσίκι βέλαξε και η σκύλα απηλουήθη.

Σαράντα ράχες μ’ έβγαλε, σαράντα μονοπάτια

Εννιά πλευρά με τσάκισε και το ποδάρι δέκα.

 

στ) Για γραμματιζούμενο

 

«Γραμματικός εκάθουνταν επάνω σ’ άσπρη πέτρα

Και γράφε και κοντύλιαζε ιννιά χρονών μελάνι

κι απ’ το πολύ το γράψιμο κι από τη συλλοή του

εσείστηκαν τα χεράκια του και χύσε τη μελάνη

εβάψαν τα χεράκια του τα χρυσοκεντημένα

σε ιννιά ποτάμια τάπλυνε και βάψαν τα ποτάμια

διαβάτης που επέρασε εβάψε τ’ άλογό του

περδίκα πάει να πιει νερό και βάψε τα φτερά της».

 

ζ) Αϊ Βασίλη

 

Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία

από τα μέρη της Βλαχιάς κι από το Βουκουρέστι.

Στο Ντούναβο κατέβαινε πέρα να περάσει,

βρίσκει το Ντούναβο θολό τον πόρο χαλασμένο

Σκύφτει φιλεί το μαύρο του σκύφτει και τον ρωτάει.

-Δύνασαι μαύρε δύνασαι οπέρα να περάσεις

-Δύναμαι αφέντη μ’ δύναμαι οπέρα να περάσω

αρτίρεσέ με την ταΐ σαράντα πέντε χούφτες

βάλε κουσκούνια δώδεκα και ίγκλις δεκαπέντε

και πιάσε από τη χαίτη μου και ρίξ’ απάνω στη σέλα

να λιχνισθώ να πεταχτώ οπέρα να περάσω.

 

η) Αϊ Βασίλη

 

«Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει

-Βασίλη μ’ πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις.

-Εγώ απ’ τα ξένα έρχομαι και στα δικά μου πάω.

Κι αν έρχεσαι απ’ την ξενιτιά, πες μας ένα τραγούδι.

-Εγώ τραγούδια μάθαινα, τραγούδια να σας λέω.

Εγώ ’μαι ένας γραμματικός, ξέρω τα γράμματά μου.

-Αν είσαι και γραμματικός, πες μας την Αλφαβήτα.

Στην πατερίτσα ακούμπησε να πει την Αλφαβήτα

κι η πατερίτσα ήταν χλωρή και πόληκε κλωνάρι

κλωνάρι χρυσοκλώναρο κι ολάργυρα τα φύλλα

ολάργυρα κι ολόχρυσα όλα μαλαματένια».

 

θ) Σε πλούσιο νοικοκύρη

 

«Όσα άστρα έχει ο ουρανός και φύλλα από τα δέντρα

τόσα άσπρα έχει ο αφέντης μας φλουριά και καραγρόσια.

Με το ταγάρι τα μετρά και στο κοιλό τα ρίχνει.

Τα μέτρησε ξεμέτρησε του λείπουν τρεις χιλιάδες

του λείπουν τρεις και τέσσερις του λείπουν δεκαπέντε.

Και την καλή του ρώτησε και την καλή του λέει.

-Καλή μου πούναι τ’ άσπρα μας πούναι τα φλουριά μας;

-Τώρα κοντά κι Πσχαλιά κοντά κι το Λαζάρι

πολλοί ξένοι μας έρχονται και τα χαρτζιανεψά με».

 

ι) Σε χήρα

 

«Κυράμ, όταν στολίζεσαι στην εκκλησιά να πάγεις

βάζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθη

και τον καθάριο ουρανό τον βάζεις δαχτυλίδι».

 

ια) Όλα τα τραγούδιά τέλειωναν με το παρακλητικό τραγούδι.

 

«Και βάλε το χεράκι σου στην αργυρή σακούλα

κι αν έχεις άσπρα δώστα μας φλουριά μην τα λυπάσαι

κι αν έχεις και γλυκό κρασί κέρνα τα παλικάρια.

Κέρνα τα’ αφέντη μ’ κέρνατα, να λεν για την υγειά σου

για την υγειάς αφέντη μου και την καλή χρονιά σου».

 

Να ζή(σ )ης και νάσαι αφέντη μου

πάντα τραγούδια νάχεις

εμείς τραγούδια και χαρές

κι ο θεός μέρες και χρόνια.

 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

 

ιβ)Τραγούδι αποχώρησης

Αν από το νοικοκύρη φεύγαμε ικανοποιημένοι, μας έδινε φλουριά, χοιρινό για την τηγανιά, αλεύρι, λίγδα, τυρί για την πίτα, κρασί τότε τραγουδούσαμε το παρακάτω τραγούδι.

 

Σ’ αυτό το σπίτι πούρθαμε πέτρα να μη ραγίσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει.

Να σφάζει αρνί την Πασχαλιά κριάρι τον Αγιόρι.

Να ζήης κα νάσαι κ.λ.π.

 

ιγ).Για σπίτι που δεν άνοιγε

 

«Αφέντη μου στην κάπα σου εννιά χιλιάδες ψείρες

 άλλες κλωσούν κι άλλες γεννούν κι άλλες πουλάκια βγάζουν».

«Του κασιδιάρη τα’ άλογο, στη βατσινιά δεμένο                                                            

 οι καραμούζες το τσιμπούν κι αυτός το καμαρώνει».

 

 

 

Παραστατικά στοιχεία ανέγερσης Δημοτικού σχολείου Εξάρχου Γρεβενών

 Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου "ΕΞΑΡΧΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σ.304

    Παρατίθενται παραστατικά στοιχεία για την ανέγερση του δημοτικού σχολείου. Όπως φαίνεται η Εκκλησιαστική Επιτροπή χρηματοδοτεί την ανέγερση  και όχι το ελληνικό δημόσιο. Η εκκλησία όπως στα χρόνια της μακρόχρονης σκλαβιάς συντηρούσε το σχολείο του χωριού έτσι και τώρα το 1927 συνεχίζει το παιδευτικό έργο.

«Απόδειξις δραχμών 20.000

Ο υπογεγραμμένος Ιωάννης Γ. Κεραμάρης κάτοικος Σιατίστης έλαβον παρά της εκκλησιαστικής επιτροπής του χωρίου Εξάρχου τας άνω δραχμές είκοσι χιλιάδες δια κτιστικά του Σχολείου Εξάρχου.

Εν Εξάρχω τη 15 Μαΐου 1927

Ο λαβών αρχιτέκτων.

 

Απόδειξις δραχμών 13.000

 Ο κάτωθι υπογεγραμμένος, Χρίστος Γράβας έλαβον παρά της εκκλησιαστικής Επιτροπής του χωριού Εξάρχου τας άνω δραχμές 13.000 δια ξυλουργική εργασία δι ην ηργάσθην εν τω Σχολείω του χωρίου Εξάρχου.

Εν Εξάρχω τη 12 Ιανουαρίου 1928

ο λαβών ξυλουργός

 

Απόδειξις δραχμών 8.000

Ο υπογεγραμμένος Κων/νος Τσιόγκας κάτοικος του χωρίου Κουσκό (πρόκειται για το χωριό Ταξιάρχης) έλαβον παρά της εκκλησιαστικής Επιτροπής του χωρίου Εξάρχου τας άνω δραχμάς οκτώ χιλιάδας δια το σουφάτισμα του σχολείου Εξάρχου.

Εν Εξάρχω τη 28 Ιουνίου 1928

Ο λαβών σουφατζής».

 

Αλωνάκια (Σαρηχανλάρ) Δήμου Κοζάνης

 

 

              Αλωνάκια (Σαρηχανλάρ) Δήμου Κοζάνης

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 710 μ. στους πρόποδες του όρους Άσκιο, πολύ κοντά στην Εγνατία οδό, στον κόμβο της Καλαμιάς με διαδρομή Κοζάνη, Βατερό, Αλωνάκια. Πλησιέστεροι οικισμοί  Ξηρολίμνη, Σκήτη, Καλαμιά. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούνταν από Τούρκους, τους γνωστούς Γιουρούκους. Η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Καραγιάννια.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Κοζάνης, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  τα Αλωνάκια ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 26η θέση.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 8^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας το Μουσουλμανικό τέμενος Ξηρολίμνης.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 157 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαίδευση: Το τουρκικό διδακτήριο επισκευασθέν κατέστη ανεκτόν και εφωδιάσθη δι’ επαρκών θρανίων νέων, χαρτών και εικόνων του 1821. Διδάσκαλος ο Γεώργιος Γερασιμίδης με δεκαετή υπηρεσία, διορισμένος στο σχολείο από του 1924. Είναι πρότυπον επιμελούς, φιλοπόνου, σοβαρού, επιβλητικού και πράου διδασκάλου, κάτοικοι 416 πρόσφυγες. Μαθητές 63 (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Διδακτήριο είναι εκ των χειροτέρων της περιφερείας, κυριολεκτικώς τρώγλη. Σχολική βιβλιοθήκη, σχολικός κήπος δεν υπάρχουν. Μαθητές 63 άρρενες, 45 θήλεις (6-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Έχει κατασκευασθεί μόνο η μία αίθουσα. Δεν αποπερατώθηκε η δεύτερη αίθουσα, τα εξωτερικά επιχρίσματα και το ¼ της στέγης είναι άνευ κεραμιδιών. Μαθητές 142 (12/3/37).

Διδακτήριο νεόδμητο τύπου διταξίου. Μαθητές 136 (26/2/1938).

Το διδακτήριο είναι νεόδμητο τύπου διταξίου, λείπουν οι εσωτερικές εργασίες του Γραφείου, τα εξωτερικά επιχρίσματα και τα αφοδευτήρια. Υπάρχει σχολικός κήπος έξωθι του σχολείου 200 τ.μ με περίφραξιν ομαλή. Μαθητές 150. Ενεγράφησαν και φοιτούν πάντες πλην τριών οίτινες εμηνύθησαν  (23/2/39).

Διδάσκαλοι: Γερασιμίδης Γεώργιος εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου, 1892, απολυτήριον γυμνασίου Τραπεζούντος, (Αλωνάκια 38).

Ιερά: Ο πρόεδρος του Συλλόγου πολυτέκνων Σιατίστης και Περιχώρων, Παναγ.Τσαούσης,  με υπόμνημα προς το Γενικό Διοικητή Δυτικής Μακεδονίας  στις 15/9/46 αναφέρει ότι οι κοινότητες Ξηρολίμνης, Αλωνακίων, Σκήτης, Κοσκινιάς, Καλαμιάς και Λυγερής στερούνται ιερών ναών. Ζητά τη χρηματοδότηση για να αποπερατωθούν οι ναοί οι οποίοι άρχισαν να ανεγείρονται εκ του υστερήματος των κατοίκων (60/1052).

Ενοριακός ναός Γενέσεως της Θεοτόκου (1938-1968). Αγίας Τριάδας (1970-1975). Προφήτης Ηλίας (1964-1975).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Σαριχανλάρ με συμμετοχή του οικισμού Καλιάμπαση. Στις 1/2/1927  ο οικισμός Σαριχανλάρ μετονομάζεται σε Αλωνάκια και ο οικισμός Καλιάμπαση στις 8/8/1928 σε Καλαμιά. Στις 19/4/1930 ο οικισμός Καλαμιά αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Καλαμιάς. Ο οικισμός Αλωνάκια αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στις 4/12/1997 στο δήμο Κοζάνης.

Το κοινοτικό Συμβούλιο Σαριχανλάρ (Αλωνάκια) ψήφισαν στις 7-7-1921  πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο) ενοίκιο, μισθός γραμματέα, έπιπλα  (60/1310).

Ο Νομάρχης Κοζάνης  στις 5-12-1922 με έγγραφο στον Αστυνομικό Σταθμάρχη Σανχιλάρ (Αλωνάκια), Δερμιτζιλέρ (Σιδεράς ), Ερντομούς (Ποντοκώμη) τους παρακαλεί να διατάξουν τους προέδρους κοινοτήτων της περιφερείας να μεταφέρουν στην Κοζάνη το καταγραφέν ποσό σίτου δια τις επισιτιστικές ανάγκες της πόλεως και περιφέρειας  (60/1664).

Στις κοινοτικές εκλογές, 28-2-26, ψήφισαν 104 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Κωνσταντίνος Καλογερίδης 53, Ευστράτιος Νικ. Δοπυμουζόγλου 47, Ελευθέριος Ι. Κατωτικίδης 38, Χαράλαμπος Π. Πατουλίδης 31, Ιωάννης Χριστοφορίδης 31.

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 348,50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Πληθυσμός: 1913=533. 1920=683. 1928=814. 1940=592. 1951=635. 1961=634. 1971=433. 1981=493. 1991=433. 2001=583. 2011=368.

Προσφυγικά: Ο Νομάρχης Μεσσηνίας  στις 30-4-1924 παρακαλεί το Νομάρχη Κοζάνης. να του γνωρίσει εάν επιτρέπεται η έλευση των ανηλίκων προσφυγοπαίδων Φώτιου Βογιατζίδη 9 ετών και Γεώργιο Βροχαρίδη 13 ετών να έλθουν εις Σανχιλέρ  (Αλωνάκια) κοντά στον πατέρα των και θείον καταγόμενοι από Ζογκουλδάκι Ευξείνου Πόντου. Ο Νομάρχης απαντά στις 7-6-24 ότι εγκρίνει την αιτουμένη μετακίνηση των μικρών, καθ’ ότι ο πατήρ και θείος Γεώργιος Κ. Βογιατζίδης  έχει εξησφαλισμένα τα μέσα της στεγάσεως και συντηρήσεως (60/1599).

Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα: Οικογένειες 76. Άτομα  159. Επιτροπή Ευστράτιος Ντομπορτζιόγλου, Πέτρος Σέρβος (14-11-23).

Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένοι πρόσφυγες στις 2/10/1928 ήταν Μικρασιάτες 27, πόντιοι 99.

Σύλλογοι: Μορφωτικός Σύλλογος Αλωνακίων «Ο Πόντος». Λειτουργεί χορευτικό τμήμα. Πραγματοποιεί πολυποίκιλες εκδηλώσεις, όπως ποντιακή βραδιά, προβολή παραδοσιακών παιγνιδιών.

Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων αναβιώνουν τα μωεμόρια