Βασίλη Αποστόλου
Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης
Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης
Κοζάνη 2006 σελίδες:238
ISBN:960-87195-6-9
ΔΡΙΖΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 1852-1927
Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1852 κι απεβίωσε στη γενέτειρά του το 1927. Γονείς του ήταν ο Δημήτριος Κ. Δρίζης και η Αναστασία Παϊβούρη.
Νυμφεύτηκε την Αναστασία Δαρδούφα κόρη σεμνή με ευγενή αισθήματα. ΄Ηταν νεότερή του κατά δεκατρία έτη. Δεν απέκτησε τέκνα.
Ασχολήθηκε με το εμπόριο. Συνέχισε τις επιχειρήσεις του πατέρα του, κύρια δραστηριοποιήθηκε στο εμπόριο νημάτων και βάμβακος. Ο οίκος Δρίζη διοικούνταν συνεταιρικά από τους αδελφούς Αργύριο και Κων\νο.(13\330) Φρόντισε με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες να τονώσει το επιχειρηματικό πνεύμα της πόλης.
Τιμήθηκε με όλα τα αξιώματα της πόλης όπως έφορος σχολείων, δημογέροντας, βουλευτής.
Πρώτη διαθήκη (άκυρη)
Σε ηλικία 44 ετών, στις 17 Μαρτίου 1896, συντάσσει διαθήκη ενώπιον του γραμματέα της Μητρόπολης Παπαργυρούδη και επτά επιφανών Κοζανιτών την οποία ακυρώνει στις 8 Αυγούστου 1898. (53\ΑΒΕ 77, ΣΑΕ 12)
Σύμφωνα μ’ αυτή κληρονόμους της οικίας (κάτοικος της συνοικίας Σαρή Πάσχου) ως και της αμπέλου τριών στρεμμάτων στην τοποθεσία Τσαϊπούνη και των μισών επίπλων αφήνει τους γονείς του. Στη γυναίκα του κληροδοτεί 500 λίρες. Αν μείνει άγαμος να παίρνει τους τόκους του ανωτέρω ποσού το οποίο πρέπει να κατατεθεί στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ως και ένα άγαλμά της στο σχολείο που πρόκειται να ανεγείρει. Αν παντρευτεί να λάβει μόνο τις 300 λίρες και τα μισά έπιπλα της οικίας του. Στον αδελφό του Αργύριο δίδει το αμπέλι του, το οποίο βρίσκεται στην Παναγιά.
Για ανέγερση σχολείου αφήνει συνολικά 1126 λίρες, 43 γρόσια και 9 παράδες. Στο σχολείο επιθυμεί να ανεγερθεί η προτομή του. Το βυρσοδεψείο του πεθερού του Κων\νου Δαρδούφα (τέλος της οδού Τράντα) να γίνει νεκροταφείο, εφόσον ο πεθερός του δεν του εξοφλήσει το δάνειο εκ 300 λιρών.
Το ποσό των 450 λιρών που του χρωστά ο Κων\νος Τακιατζής να τοκίζεται . Οι τόκοι να διατίθενται ως προίκα στις ανεψιές από αδελφές. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν ανεψιές, οι τόκοι να προσφέρονται για προίκα δύο πτωχών κοριτσιών.
Ακόμα έχει να λαμβάνει δάνεια από διάφορα πρόσωπα το ποσό των 350 λιρών. Απ’ αυτές δίδει 10 στο Μητροπολίτη Κωνστάντιο, στους ιερείς ανά μία, στους εκτελεστές της διαθήκης από 10 λίρες, το περίσσευμα το αφήνει στα σχολεία, εφόσον αφαιρεθούν τα έξοδα της κηδείας του. Στην υπηρέτριά του δίδει τους τόκους ενός έτους της οφειλής του Τακιατζή, προκειμένου να παντρευτεί.
Συμμετοχή του σε βουλευτική εκλογή
Το 1904 ο Παύλος Μελάς ήλθε στην Κοζάνη για να οργανώσει ένοπλα ανταρτικά σώματα από τοπικούς εθελοντές. Έπρεπε να αντιμετωπιστεί η τρομοκρατία των Βουλγάρων. Ο Μελάς στην Μητρόπολη συναντά την πενταμελή Επιτροπή Αμύνης της πόλης. Τους ζητά να εξοπλίσουν ανταρτικό σώμα. Ο Δρίζης, μέλος της επιτροπής, ένθερμος πατριώτης προσφέρει άμεσα 30 λίρες Τουρκίας.
Η ακήρυκτη ένοπλη αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων ανταρτών και Βουλγάρων κομιτατζήδων κρατά ως το 1908, έτος που επικράτησε το κίνημα των Νεοτούρκων. Οι Νεότουρκοι ζητούν και πετυχαίνουν από το Σουλτάνο την επαναφορά του αυτοκρατορικού διατάγματος του 1856 (Χάτι Χουμαγιούν). Ο ένοπλος μακεδονικός αγώνας λήγει. Σύμφωνα με το διάταγμα όλοι οι Οθωμανοί πολίτες, Τούρκοι, Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι, Εβραίοι, Άραβες έχουν το δικαίωμα να εκλεγούν βουλευτές στην Οθωμανική βουλή, να στρατεύονται, να κατακτούν δημόσιες θέσεις, να φοιτούν σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να έχουν ίση φορολογική μεταχείριση.
Στις εκλογές που προκηρύσσονται ο Δρίζης θέτει τον εαυτό του στην κρίση των συμπολιτών του. Το Σαντζάκιο (Νομός) Σερβίων εξέλεξε δύο βουλευτές, τον Κοζανίτη Κωνσταντίνο Δρίζη και το Γρεβενιώτη Γεώργιο Μπούσιο.
Στις 8 Νοεμβρίου οι δύο βουλευτές αναχώρησαν από την Κοζάνη μέσα από πρωτοφανείς πανηγυρισμούς. Μαθητές, η μουσική της Πανδώρας, στρατός, όλοι οι Κοζανίτες συμμετείχαν στις εκδηλώσεις. Σχετικές ομιλίες έβγαλαν ο γυμνασιάρχης Λιούφης Παναγιώτης, ο πρόεδρος της Μορφωτικής Αδελφότητας Πανδώρας κ. Γεώργιος Μουμουζιάς.
Ο αρχιερατικός επίτροπος αιδεσιμότατος Ιωάννης Σιώπης στην ομιλία του τόνισε: «Να έχετε πάντοτε ως γνώμονα των πράξεών σας το δίκαιο και την αλήθεια. …θαρσείτε, ανδρίζεσθε και κραταιούσθε. … Ζήτωσαν οι αγαπητοί και πολύτιμοι βουλευτές μας. Ζήτω το έθνος».(32\27) Ο Ιωάννης Ευαγγελίδης του Σωματείου Αδελφότητος Κυριών εύχεται προς τους βουλευτές να υπεραμύνονται με γενναιότητα τα καταπατούμενα δικαιώματα του έθνους και της εκκλησίας.
Κατά την άφιξή τους στη Θεσσαλονίκη οι εκεί ομογενείς του Σαντζακίου Σερβίων οι διαμένοντες στη Θεσσαλονίκη πρόσφεραν δείπνο προς τους δύο βουλευτές της περιφερείας. Η πρώτη συνεδρίαση της οθωμανικής βουλής πραγματοποιήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1908.
Το έτος 1909 παραιτείται από το βουλευτικό αξίωμα και τη θέση του καταλαμβάνει μετά από αναπληρωματικές εκλογές ο δικηγόρος Χαρίσιος Βαμβακάς. Η επιλογή του Βαμβακά έγινε με υπόδειξη του Πατριαρχείου.
Στις 28 Ιουλίου 1913 με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου ενσωματώνονται στο ελληνικό κράτος οι περιοχές που απελευθερώθηκαν κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13. Στις 12 Ιουνίου 1915 διενεργούνται οι πρώτες εκλογές. Ο Δρίζης Κωνσταντίνος ως υποψήφιος βουλευτής λαμβάνει 11.039 ψήφους έναντι 13.668 του Οικονομίδη και δεν εκλέγεται. Η τοπική εφημερίδα «Ηχώ» σχολιάζοντας το γεγονός παρουσιάζει την προσωπικότητα και την κοινωνική του προσφορά στον τόπο.(40\αρ.φ.87)
«Με πολλή θλίψη η πόλη μας είδε την αποτυχία εκ του βουλευτικού αξιώματος του μεγάλου ευεργέτου της και του προστάτου των φτωχών Κ.Δρίζη. Και ήτο επόμενο να εκδηλωθεί η γενική λύπη των Κοζανιτών και των πλείστων κατοίκων του Νομού μας, καθότι το λευκό παρελθόν του ανδρός, αι μεγάλαι αυτού αρεταί και προς την πατρίδα θυσίαν του προς παν κοινωφελές έργον δράσις του, το έντιμον του χαρακτήρα του και το άσπιλον της ηθικής του, ήσαν τα μεγαλύτερα εχέγγυα της βουλευτικής αυτού δράσεως. Παρακλήθηκε από τους συμπατριώτες να βάλει υποψηφιότητα. Η αποτυχία αυτή εγένετο αφορμή να αυξηθούν οι συμπάθειες του τόπου προς αυτόν και δεν κρύβεται η μετάνοια των ανθρώπων που καταψήφισαν αυτόν. Εξελέγη πρώτος βουλευτής στο οθωμανικό κοινοβούλιο αλλά παραιτήθηκε του αξιώματος διατί είναι άνθρωπος των έργων και όχι των λόγων. Η εκτίμηση στο Δρίζη αμείωτος».
Η διαθήκη του
Στις 24 Αυγούστου 1927 ο Δρίζης αφήνει την τελευταία του πνοή. Ο Εμμ. Στεφ. Δαρδούφας παραδίδει στον πρόεδρο Πρωτοδικών Κοζάνης φάκελο που περιείχε ιδιόχειρο μυστική διαθήκη του Κων\νου Δημ. Δρίζη την οποίαν βρήκαν οι έμποροι Εμμανουήλ Στερ. Δαρδούφας, Κων\νος Χαλκιάς, Γεώργιος Μ. Παπακωνσταντίνου ,Θωμάς Παπαδέλης, Μάρκος Ζάβαλης, Αθανάσιος Δελιαλής, άπαντες κάτοικοι Κοζάνης, σε χρηματοκιβώτιο του αποβιώσαντος και ζήτησαν τη δημοσίευση. (3\ΚΤ. 82
Η διαθήκη ήταν περικεκαλυμμένη εξωτερικώς εκ λευκού χάρτου. Στο εσωτερικό υπήρχε φάκελος σφραγισμένος με ισπανικό κερί και έφερε τις λέξεις: « Ιδιόγραφος διαθήκη μου Κων\νος Δ. Δρίζης».
Παραθέτουμε αποσπάσματα από πρακτικά εκτάκτου συνεδριάσεως του δικαστηρίου Πρωτοδικών Κοζάνης.
«Εν Κοζάνη σήμερον την 23 Ιουλίου, ημέρα Δευτέρα του 1923 έτους, ο υποφαινόμενος Κων\νος Δ. Δρίζης κτηματίας κάτοικος Κοζάνης, καταγόμενος εκ Κοζάνης θέλων να διακανονίσω τα της περιουσίας μου μετά το θάνατό μου γράφω την παρούσα διαθήκη με το χέρι μου και ορίζω τα εξής
Εγκαθιστώ κληρονόμους τη σύζυγό μου Νίτσα το γένος Κων\νου Δαρδούφα εις την οποία αφήνω όλη την κινητή περιουσία μου ήτοι έπιπλα, σκεύη τα οποία θα ευρεθούν μετά το θάνατό μου εις τας δύο οικίας μου ενταύθα επί της οδού Τριανδρίας, και εις την μεγάλη μου οικία μου επί της οδού Σιατίστης.
Υποχρεώνω όμως τη σύζυγό μου Νίτσα, ίνα εκ της κινητής περιουσίας μου την οποία αφήνω εις ταύτην να καταθέσει εις την Ε.Τ.Ε μετά το θάνατό μου 200.000 δραχμές επ’ ονόματί της και την οποία θα λαμβάνει τους τόκους μόνον εφ’ όρου ζωής. Και μετά το θάνατο της συζύγου μου με το ποσό τούτο των 200.000 δρχ. ιδρυθεί Νομικό Πρόσωπο με το όνομα «Κληροδότημα Κων\νου Δ. Δρίζη».
… Εκ των διακοσίων χιλιάδων δραχμών τους τόκους, καθώς και τα ενοίκια από τα δυό σπίτια και του μαγαζιού θα προικίζονται κατ’ έτος 5 κορίτσια φτωχά εκλεγόμενα δια κλήρου κατά τον εξής τρόπο.
Τον Ιανουάριο εκάστου έτους οι ιερείς των συνοικισμών θα υποβάλωσι στο Δημοτικό Συμβούλιο Κοζάνης κατάλογο των μελλόντων να υπανδρευτούν πτωχά κορίτσια συμπληρώσαντα τα 20 έτη της ηλικίας. Το Δημοτικό Συμβούλιο θα προβαίνει σε κλήρωση. Το ποσό θα δίδεται τρεις ημέρας μετά την τέλεση του γάμου. Εάν το κορίτσιον δεν ήθελε παντρευτεί εντός τριετίας από της κληρώσεως το δικαίωμα αυτού ατονεί παρερχόμενο εις το κληροδότημα.
Επιτροπή διαχειρίσεως ορίζεται ο εκάστοτε Μητροπολίτης, ο πρόεδρος Πρωτοδικών Κοζάνης, ο Δήμαρχος Κοζάνης, ο δικηγόρος Γεώργιος Πολυζούλης (Αντικαταστάθηκε με νεωτέρα δήλωση της 30 Ιουνίου 1926 με το Μανωλάκη Στεργίου Δαρδούφα) και ο Στέργιος Γ. Δελιαλής. Οι τρεις πρώτοι θα διορίζουν τους τελευταίους σε τυχόν παραίτησή τους.
Υποχρεώνω τη σύζυγό μου Νίτσα να κάνει το μνήμα μου μαρμάρινο καθώς και τας ακολουθίας μου…υποχρεώνω τη σύζυγό μου…κατασκευασθούν δύο ανδριάντες ή προτομή μαρμάρινος μία του ελευθερωτού Ελευθερίου Βενιζέλου και μία ιδική μου και στηθούν εν τω κήπω παρά την οδόν Σιατίστης μεγάλης οικίας μου και θα με θάψετε αυτού εις την μεγάλη οικία».
Στις 23 Φεβρουαρίου 1956 το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει να προικιστούν πέντε άπορα κορίτσια της πόλεως Κοζάνης σύμφωνα με τους όρους του κληροδοτήματος. Οι αιτήσεις ήταν τριάντα. Η επιλογή έγινε με μυστική κλήρωση.(53\ΑΒΕ 60. ΣΑΕ 1083)
Δεν ξεχνά και τους άλλους συγγενείς. Κληροδοτεί προς την αδερφή του Ελένη Αναστασίου μισή οικία, στους ανεψιούς του βυρσοδεψείο και οικίες, στις τρεις υπηρέτριες κτήματα και χρηματικά ποσά.
Με νεότερη δήλωση της 30 Ιουνίου 1926 αναφέρει να γίνει ένας ανδριάς του Ελευθερίου Βενιζέλου, γιατί το οικόπεδο επί της οδού Τριανδρίας επειδή έγινε το σχέδιο, το παίρνει από τρεις μεριές και έχασε τη μεγαλύτερη αξία του.
Ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου
Στις 24 Αυγούστου 1927 το δημοτικό συμβούλιο συνήλθε σε συνεδρίαση κι αφού έλαβε τη γνώση της διαθήκης με την οποία ο εκλιπών Κων\νος Δρίζης κληροδοτεί στους δημότες:
α)Την δια οικοτροφείο των θηλέων χρησιμοποιουμένη σήμερα εξοχική οικία μεθ’ όλων των παραρτημάτων και εξαρτημάτων ταύτης.
β) Την οικία επί της οδού Τριανδρίας με το κατάστημα.
Το ποσό των 200.000 δραχμών κατατιθέμενο στην Ε.Τ.Ε
Αποφασίζει
Να αναγραφεί στον πίνακα των μεγάλων ευεργετών και η εικών να αναρτηθεί στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου.
Να αναρτηθεί μεσίστιος η σημαία και να καλυφθεί δια πενθίμων υφασμάτων η είσοδος κι ο εξώστης του Δημαρχιακού καταστήματος.
Η κηδεία να γίνει με δαπάνες του δήμου.
Να κατατεθεί στεφάνι.
Να συνοδεύει την κηδεία ο δήμαρχος, το δημοτικό συμβούλιο και οι υπάλληλοι του δήμου.
Οι καταστηματάρχες κατά την ώρα της κηδείας να κλείσουν τα καταστήματα
Το ψήφισμα, αριθμός 105, να δημοσιευθεί στις εφημερίδες Κήρυξ, Ηχώ Κοζάνης, Ταχυδρόμος και Φως Θεσ\νίκης.
Στις 14 Νοεμβρίου 1952 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει την απαλλοτρίωση της διώροφης οικοδομής προκειμένου να διευρυνθεί η οδός Διαδόχου, Ειρήνης σήμερα, και η διάνοιξη της καθέτου, οδός Δρίζη σήμερα, προς το γυμνάσιο πλάτους 8 μέτρων.(53-ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1275)
Δρίζειο Μέγαρο
Δρίζειο Μέγαρο. Φωτογραφία (1\240)
Το 1906, επί Τουρκοκρατίας, ο Δρίζης κτίζει για την εποχή εκείνη μεγαλοπρεπές κτίριο. Τα σημάδια της απελευθέρωσης ήταν ορατά. Ο ίδιος στις συζητήσεις με τους συμπατριώτες του το τόνιζε ιδιαίτερα.«Φτιάχνω τούτο το μέγαρο για να φιλοξενήσει τον ελευθερωτή της πόλης, το βασιλιά των Ελλήνων».
Στις 14 Ιουνίου 1909 με σουλτανικό έγγραφο (52\135) δόθηκε άδεια να μετατραπεί η οικία Δρίζη σε νοσοκομείο. Σύμφωνα με το έγγραφο το διώροφο πέτρινο κτίριο έχει μήκος 25 μέτρα και 90 εκατοστά, πλάτος 12 μέτρα και 90 εκατοστά και ύψος 9 μέτρα. Βρίσκεται στην τοποθεσία Κερεμιντζηλέρ και τα έξοδα λειτουργίας του νοσοκομείου θα τα πληρώνει εξ ολοκλήρου ο Δρίζης Εφέντης. Η κωμόπολη (Κασαμπάς) της Κοζάνης σύμφωνα με το έγγραφο είχε 1700 νοικοκυριά κι αποτελούνταν από 9065 κατοίκους.
Κι όπως έγινε στις 14 Οκτωβρίου του 1912 όλη η στρατιωτική ηγεσία του απελευθερωτικού στρατού διανυκτέρευσε στο περικαλλές οικοδόμημα.
Το κτίριο για να φτάσει στη σημερινή χρήση, εγκατάσταση του Ωδείου της πόλης πέρασε από διάφορα στάδια. Το 1923 λειτουργεί ως ορφανοτροφείο με διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Κατά τα έτη 1962-64 χρησιμοποιείται από το στρατό για Λέσχη Αξιωματικών.
Από το σχολικό έτος 1967-68 λειτουργεί ως σχολείο και συστεγάζει δύο δημοτικά σχολεία το 8ο και 9ο. Το 8ο δημοτικό σχολείο το 1985 αποκτά ιδιόκτητη στέγη, όπου και μεταστεγάζεται.
Το Μάρτιο του 1987 η επιτροπή του κληροδοτήματος με πρόεδρο το Μητροπολίτη Κοζάνης και Σερβίων αποφασίζει την παραχώρηση του μεγάρου στο δημόσιο με την προϋπόθεση να αναλάβει τη δαπάνη αναπαλαίωσης. Η αναπαλαίωση πραγματοποιείται άμεσα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Το 9ο δημοτικό σχολείο μετά από 30 χρόνια φιλοξενίας στο λαμπρό οικοδόμημα, μεταφέρεται στις καινούργιες εγκαταστάσεις επί του στρατοπέδου Ψυχογιού, σήμερα δημοτικού κήπου, το σχολικό έτος 1997-98.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου