Δυτική Μακεδονία 1916-17 "Οπισθόφυλλο"

 

 

 

ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1916-17

ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΟΥ Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Κεφάλαια 219 σελίδες 160

ΓΡΕΒΕΝΑ 2009

Προτομές Ανδριάντες Μνημεία Κοζάνης "Κτιστός τάφος-Μνημείο του 1ου αι. μ.Χ"

 

Κτιστός τάφος- ηρώο του 1^ου  αι. μ.Χ. Φωτογραφία (45\31)

 

 

 

Βασίλη Αποστόλου

Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Κοζάνη 2006 σελίδες:238

ISBN:960-87195-6-9

 

 

1.ΚΤΙΣΤΟΣ ΤΑΦΟΣ . ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ 1^ΟΥ ΑΙΩΝΑ μ.Χ.

 

 

               

              Το έτος 1991 κατά τη διάνοιξη αγωγού στην οδό Αρκαδίου, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου, αποκαλύφτηκε ο παραπάνω οικογενειακός τάφος. Κατά την αρχαιότητα είχε συληθεί από τυμβωρύχους. Στον εσωτερικό χώρο του τάφου βρέθηκαν τα παρακάτω, τα οποία φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης.

            α) Μαρμάρινη σαρκοφάγος.

Σήμερα βρίσκεται στον αύλειο χώρο του αρχαιολογικού μουσείου λόγω του μεγάλου βάρους, δεξιά της εισόδου ορατής από την οδό Δημοκρατίας.

Στο βάθος υπάρχει μία μεγαλύτερη σαρκοφάγος η οποία αποκαλύφτηκε στο χωριό Κέντρο, του Δήμου Βεντζίων Γρεβενών στο προαύλιο του δημοτικού σχολείου το έτος 1935. Μεταφέρθηκε στην Κοζάνη  με την επίβλεψη του δικηγόρου Κ. Τσιτσελίκη τον Ιούλιο του 1937. Το βάρος της ανέρχεται στα 2000 κιλά.

 

 

 

H σαρκοφάγος που βρέθηκε στην οδό Αρκαδίου στις 10-10-1991, όπου υπάρχει νεκρόπολη ρωμαϊκών χρόνων.(Φωτογραφία 51\150)

 

β) Μαρμάρινο πορτραίτο γυναικείας μορφής μεγάλης ηλικίας. γ) δύο κεφάλια γυναικείων αγαλμάτων. δ) ένα κεφάλι αγοριού.

            Τα ευρήματα φιλοτεχνήθηκαν από αξιόλογους γλύπτες  κατά τον 1^ο και 2^ο αιώνα.

Το μνημείο της οδού Αρκαδίου σήμερα είναι σκεπασμένο με σκέπαστρο, προκειμένου να προστατεύεται από βροχές και χιονοπτώσεις. Περιβάλλεται για λόγους προστασίας  και ασφάλειας από συρματόπλεγμα. Σήμερα πρέπει να γίνει επισκέψιμο, πρέπει να αναδειχτεί.

            Η αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη που τόσα πολλά προσέφερε

και προσφέρει στον τόπο γράφει για το συγκεκριμένο θέμα.( 45\32)

«Για το χώρο αυτό εκκρεμεί η μελέτη διαμόρφωσης, ώστε ο μεγάλος τάφος-ηρώο, που ανασκάφηκε πρόσφατα, να αναδειχτεί με την τοποθέτηση στην αρχική θέση εκμαγείων των αγαλμάτων και να καταστεί επισκέψιμο μνημείο-μαρτυρία της ανθηρής οικονομικά και καλλιτεχνικής πόλης».

            Ακόμα μία μαρμάρινη στήλη που να δίδει σαφείς πληροφορίες στους επισκέπτες κρίνεται απαραίτητη. Η ανάδειξη αυτού του χώρου όπως κι άλλων αρχαιολογικών τόπων της πόλης θα συνδέσει το παρόν με το παρελθόν και θα φανεί έτσι η διαχρονικότητα της πόλης, γιατί η Κοζάνη δεν είναι πόλη του 1300 μ.Χ όπως πάει να καθιερωθεί, αλλά είναι πόλη αρχαία. Γραπτές πηγές είναι τα πλούσια ευρήματα, που όλως τυχαία αποκαλύφτηκαν, όπως  του 1000 π.Χ, του 400 π.Χ, του 2^ου αιώνος μ.Χ., της Βυζαντινής περιόδου.

            Μ’ αυτόν τον τρόπο οι μαθητές θα αποκτήσουν ιστορική συνείδηση θα συνειδητοποιήσουν  ότι ζουν σ’ έναν τόπο που μεγαλούργησε από την περίοδο των μυκηναϊκών χρόνων. Πολλά από τα αρχαιολογικά ευρήματα  είναι ενεπίγραφα με  γραφή ελληνική.

Αρχαιολογικοί χώροι της πόλης Κοζάνης.

 

1.Οδός Αρκαδίου, Τριπόταμος, Τρίδεντρο, περιοχή Αγίου Κωνσταντίνου, σιδηροδρομικός   σταθμός. Ευρήματα: α) Ενεπίγραφο επιτύμβιο κιονόκρανο του 2^ου αιώνος μ.Χ. Το αρχαίο αντικείμενο μεταφέρθηκε το 1817 από τον Άγγλο στρατιωτικό W.Leake στην Ευρώπη απ’ όπου επέστρεψε το 1848 με συνδρομή των Κοζανιτών που διέμεναν στη Βιέννη και τοποθετήθηκε στη βιβλιοθήκη. Φέρει επιγραφή στις τρεις πλευρές β) Το 1930 αποκαλύφτηκαν τάφοι με κτερίσματα κατά τις εργασίες κατασκευής της σιδηροδρομικής γραμμής, όπως πήλινα αγγεία και επιτύμβια στήλη με ανάγλυφη γυναικεία μορφή του 2ου αιώνα μ.Χ με την επιγραφή Εαρίνη\ Ηρακλίδου. γ)Το 1968 κατά τις εργασίες ισοπέδωσης του αύλειου χώρου του Αγίου Κωνσταντίνου για κατασκευή του Γκέρτσειου ιδρύματος αποκαλύφτηκε κιβωτιόσχημος τάφος που περιείχε χάλκινη κυλινδρική πυξίδα, αργυρό κουταλάκι, σιδερένιο αντικείμενο, δύο πήλινους αμφορείς και δύο γυάλινα αγγεία. δ) Το 1991 στην οδό Αρκαδίου κτιστός οικογενειακός τάφος.

                         2. Της Μπίλιως τα Νημόρια (πλατεία 25^ης Μαρτίου, Αλώνια.)

Ευρήματα: α)Το 1930 πήλινο αγγείο κλασικών χρόνων. β)Το 1970 πήλινα χειροποίητα αγγεία πρώιμης εποχής του σιδήρου. γ) Το 1972 τάφος ρωμαϊκών, βυζαντινών χρόνων, μυκηναϊκά όστρακα της περιόδου 1300-1200 π.Χ.

3. Οδός Ακροπολίτου, κοντά στο μέγαρο της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης. Το 1963 κατά την εκτέλεση δημοτικών έργων βρέθηκε πήλινο πινάκιο. Ανάγλυφος αμφορέας ελληνιστικών χρόνων.

4.Κεντρική πλατεία Το έτος 1931 μία μαρμάρινη στήλη με επιγραφή στα ελληνικά της ρωμαϊκής περιόδου.

5.Μεταξύ των ναών Αγίου Δημητρίου και Αγίων Αναργύρων το έτος 1938 βρέθηκε στήλη με ανάγλυφη παράσταση του Δία.

6. Οδός Φιλίππου, νότια του σημερινού νεκροταφείου. Κατά τη διάνοιξη της οδού βρέθηκαν 21 λακκοειδείς τάφοι και  2 κιβωτιόσχημοι. Μερικά από τα κτερίσματα είναι πήλινα αγγεία, όπλα, κοσμήματα,  μεταλλικά αγγεία, αργυρή φιάλη με επιγραφή του 4^ου αιώνος π.Χ. Αθαναίας: ιαρά:τας Μhεγαροί., διάτρητος λίθινος πέλεκυς προϊστορικών χρόνων, 22 όστρακα μυκηναϊκών αγγείων, αργυρό νόμισμα με παραστάσεις του Ηρακλή και του Δία καθισμένο σε θρόνο με σκήπτρο και κεραυνό. Επίσης βρέθηκε υδρία που παριστάνει τον Ηρακλή να παλεύει με το λιοντάρι της Νεμέας και την Αθηνά να συμπαρίσταται.

7.Ύψωμα Αγίου Αθανασίου. Το έτος 1930 βρέθηκαν 30 πήλινα χειροποίητα αγγεία της Πρώιμης εποχής του σιδήρου και 22 μικρά γυάλινα αγγεία ρωμαϊκών χρόνων.

8.Σιόποτο. Σύμφωνα με δημοσίευμα του τοπικού τύπου (44\28-1-1937) οι εργάτες του δήμου κατά την εκτέλεση χωματουργικών εργασιών για την κατασκευή λεκάνης ποτίσματος των ζώων βρήκαν τεμάχιο αγάλματος 30 εκατοστών που παρίστανε το κάτω μέρος του ανθρώπου. Ο εργοδηγός του δήμου κ. Καραβάς το παρέδωσε στο τοπικό μουσείο του Δήμου.

            Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι στο Νομό Κοζάνης και συγκεκριμένα στο χωριό Παλιόκαστρο Βοΐου (κοντά στα χωριά Έξαρχος και Δαφνερό) βρέθηκε το 1963 το αρχαιότερο παλαιολιθικό εργαλείο της Ελλάδας ηλικίας 100.000 χρόνων, ένας λίθινος χειροπέλεκυς, ο οποίος εκτίθεται στο αρχαιολογικό Μουσείο της Κοζάνης. Το εύρημα δεν αναφέρεται στα διδακτικά βιβλία της ιστορίας.

 

 

 

            Ο λίθινος χειροπέλεκυς  του Παλαιοκάστρου ηλικίας 100.000 χρόνων. Φωτογραφία (45\59)

 

Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στο βιβλίο: «Κοζάνη, πόλη Ελιμειώτιδος, Αρχαιολογικός οδηγός» της Καραμήτρου Μεντεσίδη που εκδόθηκε με χορηγία του Δήμου Κοζάνης.

 

 

Μπούρινος 5 ,"Το ημερολόγιοτου Τρικώμου Γρεβενών"

 

7. ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΤΡΙΚΩΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Ο Φιλοπροοδευτικός Σύλλογος Απανταχού Τρικωμιωτών «Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» με έτος ιδρύσεως το 1978 κυκλοφόρησε πολυσέλιδο ημερολόγιο τοίχου για το έτος 2013 με τίτλο Αναμνήσεις από το παρελθόν. Στην πρώτη σελίδα προβάλλεται η  φωτογραφία του Αγίου Αθανασίου προστάτης  του χωριού και του συλλόγου (φωτογράφιση Γιώργου Φειδία).

Εντυπωσιάζει το πλήθος των χορηγών, όλοι τους Γρεβενιώτες με ρίζες από το Τρίκωμο, είκοσι επτά (αρ.27),οι οποίοι  παρουσιάζονται στη δεύτερη σελίδα με έγχρωμη αποτύπωση. Συνεχίζοντας το φυλλορρόημα σταματάμε στο χαιρετισμό του προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου κ. Γεώργιου Δασκαλόπουλου. Με το λιτό κείμενο αλλά πλήρες κατατοπιστικό ενημερωνόμαστε ότι είναι το πρώτο ημερολόγιο που εκδίδει ο σύλλογος, πλαισιωμένο με φωτογραφίες συναισθηματικής και ιστορικής αξίας  και είναι αφιερωμένο στους απανταχού Τρικωμιώτες.

Από το ιστορικό του χωριού λαμβάνουμε πληροφορίες για την ίδρυση του οικισμού, πρώην Ζάλοβο, νυν Τρίκωμο (τρεις κώμες), για την αμπελουργία, για τους ξενώνες, για τους τόπους εστίασης. Δε λείπουν και οι αναφορές για τα στολίδια, τα καμάρια του χωριού και των Γρεβενών, τα δύο γεφύρια του Αζίζ Αγά, ο οποίος έγινε και γραμματόσημο το 1997, και τα Καγκέλια.

Οι φωτογραφίες του ημερολογίου με ενημερωτικό τίτλο προέρχονται από την καθημερινότητα του χωριού, τα λουκατσάρια 1959, τη μαθητική ζωή, τους χορούς, τα γιορτάσια, τα πασχαλόγιορτα, τη θρησκευτική ζωή.

Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο Διοικητικό Συμβούλιο του συλλόγου για το πλήθος των δραστηριοτήτων, με κορυφαία εκδήλωση τη Γιορτή του κρασιού η οποία γίνεται για τριάντα συναπτά έτη.

Εκτός από τις εξωραϊστικές δραστηριότητες, προβολή της παράδοσης και εθιμικής ζωής που με αγάπη και επιτυχία υλοποιεί ο σύλλογος εκείνο που εντυπωσιάζει είναι η ιστοσελίδα του συλλόγου:htt://trikomogredenon.blogspot.gr. Στα τρία χρόνια λειτουργίας έχουμε 267 αναρτήσεις (2010=19, 2011=79, 2012=166 ) με θέματα ιστορίας, παράδοσης, πολιτισμού με συντακτική ομάδα τους Γεώργιο Κ.Καράντζιο, Ιωάννη Γ.Τσακνάκη. Πολύ ενδιαφέροντα τα κείμενα του πολυγραφότατου Χρήστου Ζτάλιου. Καλή συνέχεια.

 

 

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ".

Έτος έκδοσης 2013,  σελίδες 160, κεφάλαια 86.

5o Τεύχος. Έτος 5^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2012.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

Σύνολο τευχών έξι (αρ.6):

2009=σελ.64

2010= σελ.80

2011= σελ.80

2012= σελ.96

2013= σελ.160

2014= σελ. 96.

 

 

Προτομές Ανδριάντες Μνημεία Κοζάνης "Καμπαναριό 1855"

 

 

Το καμπαναριό με το δημαρχείο πριν από το βομβαρδισμό της 10^ης Απριλίου 1941 από τους Γερμανούς.

 

 

Βασίλη Αποστόλου

Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Κοζάνη 2006 σελίδες:238

ISBN:960-87195-6-9

 

 

Κεφάλαιο 2.ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ

 

 

 

Ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου

 

            Το 1354 οι Τούρκοι κυριεύουν το πρώτο ευρωπαϊκό Βυζαντινό φρούριο, την Καλλίπολη επί των στενών του Ελλησπόντου. Το 1389 με τη νικηφόρα μάχη του Κοσσυφοπεδίου της Γιουγκοσλαβίας η Βαλκανική χερσόνησος υποδουλώνεται στους Τούρκους. Στην περιοχή των Καραγιαννίων, Καϊλαρίων εγκαθίστανται οι Κονιάροι, Τούρκοι πολεμιστές. Ελεύθεροι Έλληνες εγκαθίστανται στην οχυρή περιοχή της Κοζάνης. Φροντίζουν τα ιερά τους τον Αϊ- Δημήτρη, τον Αϊ- Θανάση, τους Αγίους Αναργύρους.

            Το 1664 με ενέργειες του άρχοντα της πόλης Χαρίσιου Τράντα χτίζεται ο κεντρικός ναός του Αγίου Νικολάου. Οι κατακτητές περιορίζουν τις διαστάσεις του. Ο ναός δεν πρέπει να είναι επιβλητικός. Να μην υπάρχει καμπαναριό. Να μη σημαίνουν καμπάνες

 

Οι πρώτοι κώδωνες

 

            Το 1724 τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά κώδωνες στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου.  Ο ήχος ενοχλούσε τους μουσουλμάνους των γύρω χωριών. Οι τοπικές τουρκικές αρχές ανέχονται την ανάρτηση και χρήση των κωδώνων. Οι φανατικοί μουσουλμάνοι με επιστολή τους αναφέρουν την ενοχλητική κωδωνοκρουσία στον ίδιο το Σουλτάνο.

            Ο Σουλτάνος  με φιρμάνι προς τον διοικητή των ευρωπαϊκών κτήσεων  της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που είχε έδρα το Μοναστήρι διατάσσει την απομάκρυνση του κώδωνα.

« Εξοχότατε υπουργέ Βεζύρη όλου του Νομού της Ρούμελης.

            Σε διατάσσω όπως όταν φτάσει εις χείρας σου το φιρμάνιον να γνωρίσεις στους ιεροδικαστάς Τζουμά και Μπουτζάκ ότι δια μιας επιστολής πληροφορήθηκα ότι στο  χωρίον Κοζάνη, εκεί οι μη μουσουλμάνοι κάτοικοι έχοντες εντός του χωρίου μίαν εκκλησίαν, ενώ ανέκαθεν δεν υπήρχε εις την εκκλησία αυτήν κώδων, οι ειρημένοι εις την εκκλησία των αυτήν τοποθέτησαν εν εργαλείο δια του οποίου καθ’ εκάστη πρωία και εσπέρας λόγω της πλάνης κι απιστίας των δια να καλέσωσιν τους λοιπούς ομοίους των, καταφρονητικώς ιδίως κατά τας ώρας της προσηλώσεως του Ιμάμη κτυπούσι και παράγουσι τοιαύτη δυνατή φωνή ώστε να καλύπτεται η φωνή του Χότζα.

             Επειδή λοιπόν δια της πράξεώς των αυτής ζημιούσιν τους Μωαμεθανούς μεγάλως, παρεκάλεσαν όπως εκδώσω υψηλόν φιρμάνιόν μου δια του οποίου να υπαγορεύσω την χρήσιν του άνω εργαλείου και να διατάξω την απομάκρυνσιν τούτου.

             Επειδή λοιπόν εδημιούργησαν οι ειρημένοι ραγιάδες την κατάστασιν αυτήν ενώ δεν υπήρχε αρχαιόθεν τοιούτον εργαλείον διατάσσω όπως άμα τη αφίξει του υψηλού φιρμανίου απαγορεύσητε την χρήσιν του εν λόγω εργαλείου κι απομακρύνεται τούτο από το μέρος εκείνο.

             Επίσης σας διατάσσω όπως συμμορφωθείτε κατά γράμμα με τας διαταγάς μου κι ενεργήσετε πιστώς συμφώνως του περιεχομένου του φιρμανίου μου».

            Το 1728 με φιρμάνι του Σουλτάνου Αχμέτ επετράπη να έχει ο ναός του Αγίου Νικολάου σήμαντρα σιδερένια και ξύλινα. Προηγούμενα οι πιστοί καλούνταν στην εκκλησία από το νεωκόρο ή ειδικό κράχτη. Άδεια για καμπάνες δόθηκαν αργότερα.

 

Ανέγερση του καμπαναριού

 

             Το 1853 ξεσπά πόλεμος μεταξύ Τουρκίας Ρωσίας ο επονομαζόμενος Κριμαϊκός. Αφορμή στάθηκε η αφαίρεση δικαιωμάτων των ορθοδόξων χριστιανών πάνω στα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων και η παραχώρησή των στους καθολικούς. Οι Ρώσοι ζητούν άμεση αποκατάσταση των Ορθοδόξων, οι Γάλλοι τάσσονται με το μέρος των καθολικών.  Οι

Δυτικομακεδόνες εκμεταλλεύονται το γεγονός. Επαναστατούν. Ο Θεόδωρος Ζιάκας με υπαρχηγό τον Κοζανίτη Μάρκο Σιακαβάρα πρωτοστατούν. Η τελική μάχη δίνεται στο Σπήλαιο Γρεβενών. Με την παρέμβαση των προξένων Αγγλίας και Γαλλίας οι επαναστάτες αποχωρούν. Εγκαθίστανται στη Λαμία.

Οι Κούρδοι τιμωρούν τους Κοζανίτες για τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση. Λεηλατούν την πόλη για τρεις μέρες από 9-11 Μαΐου 1854. Η ορμή των Κούρδων ανακόπτεται στη Σιάτιστα μετά από παρέμβαση του γενναίου οπλαρχηγού και προεστού Γεωργίου Νιόπλιου.

            Οι Κοζανίτες αποφασίζουν να κτίσουν και να λειτουργήσουν τα καταστραφέντα από τους Κούρδους σχολεία. Απευθύνονται στις ανθηρές παροικίες της Ευρώπης.

            Στην Ουγγαρία πραγματοποιείται έρανος, ο οποίος απέφερε 185.638 γρόσια, με σκοπό να ιδρυθεί γυμνάσιο μακεδονικό στην πόλη της Κοζάνης. Οι κάτοικοι της πόλης χωρίστηκαν σε ομάδες. Μία μερίδα ήθελε να αγοραστεί προσοδοφόρο αγρόκτημα τέσσερα χιλιόμετρα ανατολικά της Κοζάνης προς Πετρανά, άλλη παράταξη καμπαναριό για στολισμό της πόλης κύρια για την αναπτέρωση του εθνικού φρονήματος και του θρησκευτικού συναισθήματος μετά την αποτυχία του επαναστατικού κινήματος του 1854. Πολλοί Κοζανίτες τάχτηκαν με τους ομογενείς, με την ανέγερση πνευματικού ιδρύματος. Τελικά αντί να κτισθεί  γυμνάσιο  χτίσθηκε το καμπαναριό. Στην πόλη επικράτησε αναστάτωση. Οι διαχειριστές είχαν τη βοήθεια του Δεσπότη. Τελικά το κωδωνοστάσιο ανηγέρθη το 1855, κόστισε 62.152 γρόσια και 37 παράδες. (13\103)

            Την ευθύνη της ανέγερσης του καμπαναριού την είχε ο πρωτομάστορας Ανδρέας Κάλφας από τη Σέλιτσα, σημερινή Εράτυρα. Επί της ανατολικής πλευράς, προς την είσοδο του δημαρχείου και σε ύψος δύο μέτρων περίπου υπάρχει η προσωνυμία του αρχιτεχνίτη. Η τουρκική αρχή δεν αντέδρασε ως προς το ύψος των 26 μέτρων. Απαγόρευσε όμως να τοποθετηθεί σταυρός στο ύψος του τρούλου. Οι ευρηματικοί Κοζανίτες τοποθέτησαν περιστέρι μ’ ανοιγμένα τα φτερά σε σχήμα σταυρού. Αργότερα το σύμβολο της Ειρήνης το αντικατέστησαν με περίτεχνο Σταυρό.

Το πρώτο ρολόι

 

            Το πρώτο ρολόι που τοποθετήθηκε με την κατασκευή του ήταν μιας όψης, της ανατολικής  και ήταν δωρεά του Κοζανίτη εμπόρου Ηλία Κουτσιμάνη (1826-1862) με εμπορικές δραστηριότητες στη Βιέννη. (13\321)

 

Διαδοχικές αναρτήσεις καμπανών

 

            Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι ήχοι των κωδώνων ήταν ενοχλητικοί για τους μουσουλμάνους των γειτονικών χωριών, οι οποίοι διαμαρτύρονταν εντονότατα. Τούτο οφειλόταν εις το ότι τα σπίτια των Κοζανιτών ήταν χαμηλά κι ο ήχος ανενόχλητος έφτανε μέχρι τα χωριά του Δρεπάνου, του Πρωτοχωρίου και των Καραγιαννίων.

            Το 1894 στο καμπαναριό προστέθηκε τρίτος κώδωνας ο οποίος χρησιμοποιούνταν για σχολική καμπάνα.

            Το 1897 οι Γκέκηδες έκαψαν το ναό του Αγίου Χριστοφόρου. Η καμπάνα μεταφέρεται στο καμπαναριό του Αγίου Νικολάου κι έτσι λειτουργεί με τέσσερις  κώδωνες.

            Το 1905 οι Κοζανίτες της Θεσσαλονίκης στέλνουν στην πατρίδα μεγάλη καμπάνα για τον πύργο του καμπαναριού. Ο τυραννικός Καϊμακάμης Σουλεϊμάν Βέης απαγορεύει την ανάρτηση. Η καμπάνα σφραγίζεται. Μετά την απομάκρυνσή του ο Μητροπολίτης Κωστάντιος νύκτα την αναρτά στο καμπαναριό.

 

Ενέργειες για τοποθέτηση καινούργιου ρολογιού στο καμπαναριό.

 

             Στις 14 Μαρτίου 1912 ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Φώτιος στέλνει την παρακάτω επιστολή σχετικά με το ρολόι του καμπαναριού.

« Αξιότιμοι Κοζανίται οι εν Νέα Υόρκη εργαζόμενοι.

 

Φροντίσητε να προμηθεύσητε εν μέγα ωρολόγιον μέχρι 20 λιρών δια τοποθέτησίν του εν τω κωδωνοστασίω διότι το υφιστάμενον τοιούτον ένεκα της πολυχρονίου χρήσεως κατέστη ήδη άχρηστον» (3\ΚΤ 32)

          Οι ομογενείς ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του μητροπολίτη. Συνεστήθη ερανική επιτροπή. Συγκεντρώθηκε το ποσό των 6.800 δολλαρίων

 Κατάλογος των ευσεβών εν Αμερική Κοζανιτών δωρητών δια το ωρολόγιο Αγίου Νικολάου 1912 (3\ΚΤ 32)

Κ. Πανγκαρλιώτα 100, Νικ. Καραταζής 50, Θεοδ. Α. Ράκου 100, Ζήσης Παγούνης 100, Θεόδ. Παπαδέλης 100, Ιωάννης Βέρου 100, Λάζαρος Μάτσου 100, Άννα  Λ. Μάτσου 100, Ιωάννης Σαβούλης 100, Ηλ.Τσουρτσούλας 100, Θωμ.Μερκούρης 100, Κων. Γκίσας 50, Γεώρ. Πάπιστας 100, Ναούμ Καπητσιόγλου 100, Αδ. Τζιμουλά 200, Ανώνυμος 50, Αδ. Σπ.Διάφα 150 (Σύνολο 1700, όπως είναι στο πρωτότυπο της πρώτης σελίδας)

            Δημ. Χ. Μαλαματής 50, Γεώργ. Μήλιου 50, Χα. Πατσόνας 100, Μήκ. Ντάλα 50, Κων. Δούσιου 100, Φ. Βιρέτα 200, Δημ. Χαδός 50, Σπύρ. Σιδέρης 50, Αστέρ. Τσιάκα 100, Ευθ. Χατζηδάμου 100, Νικ.Πατσιός 100, Εμμ.Μερκούρης 100, Μιχ. Γκιάτας 100, Φ. Καραπασιάς 100, Πέτρος Βουχάρας 50, Νικ. Τρίτσκα 100, Κω. Τσιαρτσιώνης 100, Αστέρ. Γ. Ζήγρας 100, Κων\νος Παφίλης 100, Γεώρ. Διάφας 100 .(Σύνολο δύο σελίδων 3.500)

            Δημ. Καρακλάνης 50, Χαρ.Τανής 100, Λάζ.Κριαράς 100, Ιωά. Βαρδάκας 50, Παν. Φασνάκης 50, Αστέρ.Παλαμάς 100, Κων. Καράτζιας 100, Νικ. Κόκας 100, Αδ. Μούκα 100, Νέστ. Ρέντας 100, Κων. Ξυλοφ. Κόμπου 100, Ζήσης Δημουδιάς 100, Αδε. Τριμπούζη 100, Νικ. Ηλιάδης 100, Λάζ. Καράτζιας 50, Αδ. Κ. Τζημάκα 150, Αδ. Ρεπανά 100, Δήμος Α. Ραπτούλης 200, Γεώρ. Σιδέρης 100, Γεώρ. Κουϊαμτζής 100 (Σύνολο τριών σελίδων 5450)

            Αδ.Καρακλάνη 100, Θεο.Δ. Ράκου 100, Σήμος Σιαλβέρα 100, Γεώρ. Εμ. Μαγούλα 50, Σπύρ. Εμ. Μαγούλα 50, Γεώρ. Γκαδάνης 100, Ζήσης Γ. Γκούτζιος 100, Παρασκ. Αρ. Πησλή 100, Ηλ.Τζιουβάρας 100, Αθανάσιος Τσαμπούρης 100, Λαζ.Τζήμκας 50, Αδ. Νικ. Παπαδέλη 200, Νικ.Παπαδέλης 100, Αδελ.Γιάντσου 150. (Γενικό σύνολο 6.800)

 

Τοποθέτηση του σημερινού ρολογιού

 

             Το 1939 με μηχανικό τον Ιωάννη Βαχτσεβάνο χτίστηκε ο όγδοος όροφος του κωδωνοστασίου, προκειμένου να τοποθετηθεί το ρολόγι τεσσάρων όψεων, δωρεάς του ευεργέτη Κ. Μαμάτσιου. Αρχικά είχε επτά ορόφους, ο κάτω όροφος είναι ημιυπόγειος.

Οι διαστάσεις του καμπαναριού είναι από τη βόρεια πλευρά 6 μέτρα και από την ανατολική 7 μέτρα Το ρολόι πρωτοχτύπησε  τα μεσάνυχτα, ώρα 12, της 31^ης Δεκεμβρίου 1939 προς την 1 Ιανουαρίου 1940.

Ζημιές στο καμπαναριό.

 

             Στις 10-4- 1941 (Μεγάλη Πέμπτη) τρία αγγλικά αεροπλάνα υπερίπτανται της πόλης της Κοζάνης. Επιστρέφουν από βομβαρδισμό των  γερμανικών στρατευμάτων των νέων εισβολέων. Από μη σωστή αναγνώριση βομβαρδίζονται από το ελληνικό πυροβολικό. Για να σωθούν

 

ρίχνουν λευκές αναγνωριστικές φωτοβολίδες. Μετά από μία ώρα πέντε γερμανικά αεροπλάνα πλησιάζουν την πόλη. Λόγω της προηγούμενης σύγχυσης ανενόχλητα βομβαρδίζουν το δεύτερο όροφο του δημαρχείου, όπου η έδρα του στρατηγείου. Κατά το βομβαρδισμό οι τρεις τελευταίοι όροφοι του καμπαναριού παθαίνουν μικροζημιές. 

            Στις 14 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την πόλη. Πρώτη πράξη το στήσιμο της γερμανικής σημαίας στο ψηλότερο σημείο του καμπαναριού.

            Το 1951 ανώνυμος Κοζανίτης γράφει στον τοπικό τύπο ότι το κωδωνοστάσιο λόγω του βομβαρδισμού είναι ετοιμόρροπο και προτείνει την κατεδάφισή του.  Ακολουθεί κι άλλη δημοσίευση με το ψευδώνυμο Γιόχαν.

            Ο Μαμάτσιος το 1954 με δωρεά αποκαθιστά τον καταστραφέντα τρούλο πάνω από τον 8^ο όροφο. Το ύψος του καμπαναριού ανέρχεται στα 30 μέτρα.

            Στις  1 Νοεμβρίου 1959 πραγματοποιούνται τα αποκαλυπτήρια εντοιχισθείσης πλακός σε μία όψη του κωδωνοστασίου του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου στην οποία αναγράφεται η δωρεά του Κων\νου Μαμάτσιου. Σήμερα η πινακίδα δεν υπάρχει.

            

Αντίδραση των Κοζανιτών στην κατεδάφιση του καμπαναριού

 

            Το κωδωνοστάσιο όπως και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου κατά καιρούς κινδύνευσαν να κατεδαφιστούν, προκειμένου να χτιστεί νέος μητροπολιτικός ναός. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή του κ. Μήλιου από Θεσσαλονίκη στις 15 Ιουλίου 1970 (3\ ΚΤ 102)

« Το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου αποτελεί και είναι το ιστορικό Χριστιανικό Σύμβολο και διαιωνίζει τη θρησκευτική πίστη και τους αγώνας των προγόνων μας κατά τα έτη της δουλείας της πόλεως υπό του Μωαμεθανισμού.

            Ας αφήσουν κάθε σκέψη και συζήτηση οι αρμόδιοι και συναρμόδιοι περί κατεδαφίσεώς του, διότι τούτο στατικώς έχει καλώς και έχει βαθιά σταθερά και απαρασάλευτη θεμελίωση εις τη συνείδηση, την ψυχή και το πνεύμα όλων των Κοζανιτών.

            Ας σκεφτούν σοβαρά οι κ.κ Αρμόδιοι θρησκευτικοί και κοσμικοί και ας φροντίσουν, εφ’ όσον πιστεύουν εις την άμεσο ανάγκη της ανεγέρσεως νέου Μητροπολιτικού Ναού και έχουν ή δύναται να εξασφαλιστούν τα οικονομικά μέσα εις την ανεύρεση καταλλήλου κεντρικού οικοπέδου και υπάρχουν τοιαύτα, προς ανέγερση Νέου Μητροπολιτικού Ναού. Τα μεγαλόπνοα έργα απαιτούν και μεγαλόπνοους ανθρώπους και αυτών έχομε ανάγκη δια τη λύση αυτών σήμερα και πάντοτε».

             Την ίδια περίοδο ο γιατρός Ιωάννης Γιαντσούλης παίρνει πρωτοβουλίες. Στο νάρθηκα του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου τίθεται το πρόπλασμα του νέου Μητροπολιτικού ναού. Προβλέπεται και η κατεδάφιση του κωδωνοστασίου. Στον κινηματογράφο «Αστρον» σε μεγάλη συγκέντρωση Κοζανιτών δίδει διάλεξη με θέμα: «Ο Πύργος-Κωδωνοστάσιον το στόλισμα της Κοζάνης κι η ιστορία του» (50\10-11-1970)

            Τελικά αποτρέπεται η κατεδάφιση. Το θρησκευτικό και εθνικό μνημείο της πόλης παραμένει. Το ψηλότερο καμπαναριό της Ελλάδας που με προεδρικό διάταγμα στις 27-10-26 ανακηρύχθηκε ιστορικό και αρχαιολογικό μνημείο διατηρητέο αποτελεί και θα αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης.