29. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016

206. ΧΡΩΜΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ-ΑΝΝΑ ΡΑΣΣΙΟΥ

24. Ο οικισμός Χρώμιο Κοζάνης τιμά την Δρ γεωλόγο Άννα Ράσσιου

Ο οικισμός Χρώμιο Κοζάνης τιμά την Δρ γεωλόγο Άννα Ράσσιου

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Η Άννα Ράσσιου, αμερικανίδα φοιτήτρια, ήλθε στο Χρώμιο πριν 40 χρόνια, το έτος 1975, προκειμένου να μελετήσει τα πετρώματα του όρους Μπούρινου στα πλαίσια επιστημονικής της διατριβής.

Εδώ ρίζωσε, παντρεύτηκε το Γρεβενιώτη Αδάμ. Έκτοτε με συνεχείς δημοσιεύσεις, προξενεί  παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη μοναδικότητα των πετρωμάτων των Γρεβενών τα οποία είναι τα ίδια με αυτά που υπάρχουν στο μανδύα της γης πολλά χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Το όρος Μπούρινος γίνεται παγκοσμίως το δεύτερο γνωστό βουνό της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο. Με την επιμονή της κ.Ράσσιου και των συνεργατών της το Γεωπάρκο Γρεβενών-Τηθύος υπάρχει με απόφαση της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Στόχος της ερευνητικής ομάδας, των φορέων της περιοχής η αναγνώριση του Γεωπάρκου από την UNESKO και την ένταξή του  στο Ευρωπαϊκό  και Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων.

Διοργανωτές της εκδήλωσης: Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων της Τοπικής κοινότητας Χρωμίου την Κυριακή 13-12-2015 ώρα 11.00 π.μ  πραγματοποιήθηκε εκδήλωση τιμής στην ακάματη γεωλόγο –ερευνήτρια για τα 40 χρόνια της στην Ελλάδα  από τους α)Τοπική κοινότητα Χρωμίου β)Εκπολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Χρωμίου "Η Ρωμιοσύνη" γ)ΤΟΕΒ Χρωμίου.

 Ομιλητές της εκδήλωσης: α)Ευάγγελος Σιαμπανόπουλος "Το Χρώμιο, επίκεντρο της μεταλλευτικής και γεωλογικής δραστηριότητας β) Αργύρης Παφίλης: "Ο λόγος της γης (Ντοκυμανταίρ)" γ) Άννα Μπατσή Γεωλόγος Μςc "H Άννα Ράσιου και το έργο της" δ) Θεμιστοκλής Λαζαρίδης Πρόεδρος Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) ΤΕΙ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ “Η σημασία της ένταξης του Μπούρινου στο γεωπάρκο ΤΙΘΥΟΣ" . Προηγήθηκαν χαιρετισμοί του δημάρχου Κοζάνης κ. Λευτέρη Ιωαννίδη, του αντιπεριφερειάρχη αγροτικής ανάπτυξης Π.Ε Γρεβενών κ.Κων/νου  Καναβού, του προέδρου της τοπικής κοινότητας Χρωμίου κ. Ευάγγελου Γαμβρέλλα, του καθηγητή Γεωλογίας του ΑΠΘ που συνόδευε 20 φοιτητές της Γεωλογίας. Οι οργανωτές της εκδήλωσης πρωτοτύπησαν με τη φροντίδα να παρουσιαστούν στον τόπο της εκδήλωσης μήνυμα σε μορφή video  από τον καθηγητή Βιολογίας Αμερικανό Ε. Μοορες ως και άλλων συνεργατών που δεν μπόρεσαν  να παραβρεθούν, μεταξύ αυτών και της καθηγήτριας του ΑΠΘ Ευαγγελίας Τσουκαλά η οποία πρωτοστάτησε στην ανάδειξη των παλαιοντολογικών ευρημάτων στη Μηλέα Γρεβενών όπως τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες του κόσμου 5,02 μέτρα.

Η Βράβευση: Εντυπωσιάζει η βράβευση. Όλοι κάτι ήθελαν να δώσουν. Τιμητική πλακέτα από την τοπική κοινότητα, ψήφισμα σε καλαίσθητο πίνακα από το σύλλογο που την ανακηρύσσουν επίτιμο μέλος του συλλόγου, μάλλινα πλεκτά παραδοσιακά σκουφιά, εργόχειρα από τις γυναίκες, τοπικό κρασί, μέλι, τοπικό τσάι, ξηραμένες ντομάτες, χειροποίητη βακτηρία από εκ Λυγερής Κοζάνης ορμώμενο λαϊκό καλλιτέχνη, δώρα ταπεινά, δώρα που δόθηκαν με πολύ αγάπη.

Ορυκτά του γεωπάρκου: Σε ειδική τράπεζα εκτέθηκαν σπάνια πετρώματα  του γεωπάρκου που περιμένουν τη βιομηχανική αξιοποίηση όπως: χρωμίτης, ολιβίνης, άργιλος (σαπωνίτης, ατταπουλγίτης), λιγνίτης, γαλάτης, ορυκτά του χαλκού. Λατομεία αξιοποίησης πετρωμάτων λειτουργούν στην περιοχή (κοντά στο Χρώμιο με 30 εργάτες) και στο Κολοκυθάκι η ΓΕΩΕΛΛΑΣ με 60 εργαζόμενους της οποίας επιχείρησης  ο διευθυντής κ.Γεώργιος Συνδουκάς παραβρέθηκε στην εκδήλωση.

Εντυπώσεις: Η εκδήλωση ήταν άρτια. Δεν έλειπε τίποτα. Με την προσέλευση καφές, τσάι, μελομακάρονα, εγκαρδιότητα, φιλικό περιβάλλον. Ψυχή της εκδήλωσης ο ακάματος, ο ευπατρίδης, ο οργανωτικός Ευάγγελος Σιαμπανόπουλος συνεπικουρούμενος από το  γεμάτο αξιοσύνη συνάδελφο Λευτέρη. Τι να πούμε για τον εθελοντισμό των κατοίκων. Όλοι τους ότι μπορούσαν προσέφεραν. Στην κοινή συνεστίαση που πραγματοποιήθηκε στο “ΠΕΤΡΙΝΟ” της κ. Γεωργίας Σιαμπανοπούλου όλα ήταν προσφορά, ο τόπος, το κρέας, ο τραχανάς, το τυρί, το κρασί, το ρυζόγαλο, οι πρόθυμοι σερβιτόροι, οι μαγείρισσες. Παρακολούθησα κι άλλες εκδηλώσεις της τοπικής κοινωνίας. Όλες ήταν άψογες. Στηρίζονται ομόψυχα από τους κατοίκους με πάνδημη συμμετοχή, δε λείπουν και οι φίλοι του χωριού οι οποίοι είναι πάρα πολλοί.

 VIDEO youtube: 206. ΧΡΩΜΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ ΑΝΝΑ ΡΑΣΣΙΟΥ

3. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 20-9-2015

28. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ κ.ΧΡΗΣΤΟ ΜΠΓΙΑΛΑ

205.ΧΡΩΜΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ-Κ.ΣΙΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 2015

23. ΧΡΩΜΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ-ΜΝΗΜΗ Κ.ΣΙΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ 2015

ΧΡΩΜΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ-ΜΝΗΜΗ Κ.ΣΙΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ  2015

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ"

Η εκδήλωση: Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 12 Ιουλίου 2015  στο ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου Χρωμίου Κοζάνης, στον Μπούρινο,  στο χώρο του Μακεδονικού Αγώνα εκκλησιασμός στον οποίο ιερούργησαν o τοπικός ιερέας κ. Παρασκευάς Τσινικλίδης κι ο παπαδάσκαλος, κάτοικος Εξάρχου,  Λευτέρης Μαυρίδης. Στη συνέχεια τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στην προτομή του αείμνηστου δασκάλου Κ. Σιαμπανόπουλου στο περιβάλλοντα χώρο του Μακεδονικού Αγώνα με διοργανωτές την τοπική κοινότητα Χρωμίου, τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο "Η Ρωμιοσύνη" και την εκκλησιαστική επιτροπή.

Δεξίωση: Ακολούθησε δεξίωση στο Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα με κύριο ομιλητή το δάσκαλο Λευτέρη Σιαμπανόπουλο και συντονιστή της εκδήλωσης τον κ. Ευάγγελο Σιαμπανόπουλο. Ακολούθησαν τοποθετήσεις, ομιλίες για το έργο και την προσφορά του αείμνηστου δασκάλου Κώστα Σιαμπανόπουλου από τον αντιδήμαρχο της δημοτικής κοινότητας Ελίμειας κ.Ζαγάρα Ευθύμιο, τον πρόεδρο του τοπικού Συμβουλίου Χρωμίου κ. Γαμβρέλα Ευάγγελο, από τον πρόεδρο του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών κ. Πολυνείκη Αγγέλη, τον πολιτευτή κ. Γρηγόρη Μητλιάγκα, τον αντιδήμαρχο Κοζάνης κ.Δεσποτίδη Κώστα, το γράφοντα, τον Παπαλευτέρη, τον καθηγητή Αγγλικών και συνεργάτη του προέδρου κ. Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο του βιοτεχνικού επιμελητηρίου κ. Κυρακίδη Κώστα,  από τη  μαθήτρια και συνεργάτιδα του δασκάλου κ.Στέλα Γκουρτζιούμη η οποία τραγούδησε με αρίστη καλλιφωνία τα δημοτικά τραγούδια “Ο δάσκαλος ροβόλησε σπό του Μπούρινου τη ράχη”, “Να σ’ αγναντεύω Μπούρινε…”, από το Χρήστο Σιαμπανόπουλο. Ακόμη παραβρέθηκαν  ο δημοτικός σύμβουλος Σιαμπανόπουλος Γεώργιος, η αδερφή του δασκάλου κ. Μαρία Τσιτούρα συνεργάτιδα για πολλά χρόνια, ο δάσκαλος του χωριού Άγγελος Μανώλας περυσινός ομιλητής της εκδήλωσης,  η οικογένεια Θεόδωρου Γκαραλιού από Αιανή η οποία στήριξε τον ίδιο και το έργο του δασκάλου, ο δικηγόρος Παπαϊωάννου. Στην δεξίωση προσφέρθηκαν τοπικά εδέσματα, τσιπουρομεζέδες προσφορά των γυναικών  του χωριού, με επικεφαλής την αεικίνητη κ.Ντίνα Σιαμανοπούλου.

Σκοπός της εκδήλωσης: Η εκδήλωση πραγματοποιείται για τρίτη συνεχή χρονιά. Στόχος των διοργανωτών όπως δήλωσε ο συντονιστής της εκδήλωσης Ε.Σιαμπανόπουλος είναι να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη του δασκάλου και η αρετή του “ανιδιοτέλεια, προσφορά, δημιουργία, αγάπη για τον τόπο, την ιστορία, την πατρίδα”. Ο Κ.Σιαμπανόπουλος πρόσφερε τα μάλα στον τόπο μας. Οργάνωσε, τελειοποίησε το Λαογραφικό -Ιστορικό Μουσείο του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Κοζάνης το καμάρι του τόπου μας, που προσελκύει καθημερινά  πλήθος επισκεπτών συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης της Κοζάνης, συνέβαλε ως δάσκαλος Αιανής να οργανώσει, να προτάξει την ίδρυση της αρχαιολογικής συλλογής Αιανής και την μετεξέλιξή του  σε ένα σύγχρονο μουσείο, την ίδρυση του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα (στεγασμένου και υπαίθριου) στον παλιό οικισμό Μπούρινος (Πούρινος) εκεί που οι επαναστάτες της περιοχής Γρεβενών-Κοζάνης αντιτάχτηκαν το 1878 στην ίδρυση της Μεγάλης Βουλγαρίας.

Σχετικό βίντεο:205. ΧΡΩΜΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ-Κ.ΣΙΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 2015- You Tube

Λίγα λόγια για το Χρώμιον

            Γενικά: Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 640 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς την Αιανή, Βάρης, Ποντινή. Οι κάτοικοι διακρίνονται για την κοινωνικότητα, τη φιλοξενία, την ευγένεια. Προπολεμικά εργαζόταν στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις, εξόρυξης του ορυκτού χρωμίτη, όπου πήρε και το όνομα. Είναι γνωστό και για το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα που στήθηκε στο διαλυμένο οικισμό Πούρινο από το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Π.Ε Κοζάνης.
              Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα κοινότητος Σφιλτσίου. Το 1927 μετονομάζεται σε Χρώμιον. Αποσπάται από την Επαρχία Γρεβενών στις 10-4-1933 και υπάγεται στην επαρχία Κοζάνης του Νομού Κοζάνης. Στις 4-12-1997 εντάσσεται στο Δήμο Αιανής και στις 7-6-2010 στο Δήμο Κοζάνης.
           Το κ.σ με πρόεδρο τον Αριστείδη Λαμπαδά και μέλη τους Ελευθέριο Φωτόπουλο, Ιωάννη Παπαϊωάννου, Αθανάσιο Ρούση, Ιωάννη Σιαμπανόπουλο αποφάσισαν την απαγόρευση να κόπτουν ξύλα είδος πουρνάρια παντός είδους εις άπαντας τους κατοίκους και τα περίχωρα δια μία πενταετία στη θέση ήμερο από Ντραγκύλα μέχρι Νικόλα λάκου για συντήρηση των δέντρων και προς τροφή της κτηνοτροφίας αιγοπροβάτων (13-1-52)

Το κοινοτικό Συμβούλιο με πρόεδρο  τον Ιωάννη Β.Σιαμπανόπουλο δεν παύει ούτε στιγμή να ενεργεί για το καλό του χωριού. Αποτέλεσμα των ενεργειών είναι η κατασκευή ποτίστρας σε υψόμετρο 1650 μέτρων. Οι κάτοικοι του χωριού με μεγάλη προθυμία βοήθησαν στο έργο τους, μεταφέροντας τα υλικά, τα απαιτούμενα για την ποτίστρα με τα ζώα επειδή δεν υπάρχει δρόμος κατάλληλος για αυτοκίνητο. Ισοπεδώθηκε η πλατεία κι άρχισε ο καλλωπισμός. Επίσης έγινε διαμοιρασμός της χέρσου μέχρι τούδε εκτάσεως αποτελουμένης εκ 400 στρεμμάτων, στους κατοίκους που ήδη έχουν αρχίσει να καλλιεργούν τα μερίδιά των (Δ.Μ 30-11-59).

Δια το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  οι χωροφύλακες των οικείων σταθμών  στις 28 Οκτωβρίου επέδωσαν το διορισμό των ως μελών των εφορευτικών επιτροπών τους Ευαγ. Σιαμπανόπουλο, Ματθαίος Παπαγεωργίου, Αριστ. Λαμπαδάς (60/687).

            Οικονομία: Το 1931 ιδρύθηκε στην Αθήνα « Εθνικός Σύνδεσμος Μελισσοκόμων της Ελλάδας» με σκοπό τη βελτίωση της ελληνικής μελισσοκομίας. Ζητά από τις Νομαρχίες να συστήσουν τις κοινότητες να αναφέρουν τον αριθμό των μελισσοκόμων με τις υπάρχουσες κυψέλες, προκειμένου να καταρτισθεί ειδικός στατιστικός κατάλογος. Από την επαρχία Γρεβενών ανταποκρίθηκαν τα παρακάτω χωριά: Αιμιλιανός, Ανάβρυτα, Αμυγδαλιές, Άγιος Κοσμάς, Δασύλιον, Διάκος, Έξαρχος, Ζιάκα, Κατάκαλη, Καλλονή, Κοκκινιά, Κιβωτός, Κέντρον, Καλόχι, Κρανιά Δεσκάτης, Κατάκαλη, Λάβδα, Μοναχήτι, Μαυραναίοι, Οροπέδιο, Ποντινή, Πρόσβορο, Πανόραμα, Πυλωρή, Πηγαδίτσα, Παλιόκαστρον, Ροδιά, Σύνδεντρον, Σπήλαιον, Σιταράς, Τουρνίκι, Τρίκωμον, Φιλί, Χρώμιον.

 Επιτροπή εργατών του Χρωμίου Κοζάνης (έργα Μποδοσάκη) παρουσιασθείσα στα γραφεία της εφημερίδας παραπονέθηκε ότι η εν λόγω εταιρεία καθυστερεί από τετραμήνου την πληρωμή των ημερομισθίων των εις 100 περίπου εργάτες (14-3-55). Σήμερα η οικονομία στηρίζεται στην αιγοπροβατοτροφία, στο στήσιμο ηλιακών πάρκων, μελισσοκομία, αμπελουργία.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Χρωμίου Αρ. Λαμπαδάς στις 17-3-31 υποβάλλει πίνακα με τους μελισσοκόμους και των αριθμό των κυψελών. Αριστείδης Λαμπαδάς 20, Χαράλαμπος Λαμπαδάς 5, Κωνσταντίνος Σκόδρας 25, Ιωάννης Σταύρος 2, Ιωάννης Φωτούλας 10 (60/1592).
            Σχολείο: Το έτος 1873-74 φοιτούσαν 20 μαθητές με ετήσια δαπάνη συντήρησης 300 γρόσια. Το 1894-95 φοιτούσαν 25 μαθητές με ετήσια δαπάνη του γραμματοδιδάσκαλου στα 276 φράγκα (ΙΑΜ/ΓΔΜ φακ.57). Μετά την απελευθέρωση 1912-13 λειτουργεί σχολείο τριών τάξεων και μίας προκαταρκτικής με αριθμό μαθητών 14 εκ των οποίων 5 στην προκαταρκτική. Εργάζεται ως δάσκαλος ο Νικόλαος Ματσιόπουλος 20 ετών από το Σφίλτσι απόφοιτος της Δ΄τάξης του χωριού με ετήσιο μισθό 7 ½ λιρών. Πάγιοι πόροι αγρός, αμπέλι, 150 αιγοπρόβατα, 1 αγελάδα, 1 φοράδα, 1 χάνι (120 λίρες) και 1 μαγαζί (ΙΑΜ/ΓΔΜ φακ.57)

Το σχολείο επιθεωρείταιο την ιδία μέρα με το σχολείο Βάρης. Το διδακτήριο σε ελεεινή κατάσταση. Ως προς το υλικόν έχει 5 θρανία πολύεδρα ακατάλληλα, θερμάστρα, 2 μαυροπίνακες, αριθμητήριο, χάρτες Ελλάδος και Ευρώπης, εικών 3 Ιεραρχών, έδρα, τραπέζι, ουδέν εποπτικό μέσο. Σχολικός κήπος δεν καλλιεργείται.
           Πληθυσμός:1913=242. 1920=242. 1928=273. 1940=349. 1951=316. 1961=370. 1971=288. 1981=239. 1991=227. 2001=185. 2011=92.
            Ιερά: Ενοριακός ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Δημήτριος, Άγιος Νικόλαος στον Μπούρινο.
           Πολιτισμός: Στον οικισμό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Ρωμιοσύνη”, o οποίος με τις εκδόσεις της εφημερίδας Ρωμιοσύνη ανέδειξε τον πολιτισμό, την ιστορία του τόπου. Από το Χρώμιο κατάγεται ο Δάσκαλος Κώστας Σιαμπανόπουλος που για πολλά χρόνια διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν.Κοζάνης. Έκθεση Γ. Σακελλάρη Επιθεωρητή Γρεβενών10-12-1941 «Ονομάζετο άλλοτε «Τσιαρίδια» και έκειτο νοτιότερον της σημερινής του θέσεως και επί της δημοσίας οδού Σερβίων -Γρεβενών, ην είχον προχείρως κατασκευάσει οι Τούρκοι, δια τας ανάγκας των στρατευμάτων των. Ωνομάσθη Σφίλτσι αργότερον, ότε, τη υποδείξει τούρκου δερβέναγα ονομαζομένου Αλή Σφίλτσι, το χωρίον μετετοπίσθη εις την σημερινήν του θέσιν, προς αποφυγήν των αυθαιρεσιών, των διερχομένων δια της δημοσίας οδού τούρκων στρατιωτών. Εις ανάμνησιν της καλοκαγαθίας του τούρκου εκείνου δερβέναγα Αλή Σφίλτσι οι κάτοικοι το ωνόμασαν Σφίλτσι και εκαλείτο μέχρι του 1928, ότε ωνομάσθη εις Χρώμιον, εκ των εγγύς του χωρίου εξορυσσομένων μεταλλευμάτων χρωμίου. Εις παλαιόν νεκροταφείον του χωρίου σώζεται εκκλησία Άγιος Δημήτριος με έτος ανέγερσης 1774. Οι κάτοικοι ομιλούντες την ελληνικήν διετήρουν ανέκαθεν ελληνικόν σχολείον, δαπάναις αυτών των ιδίων. Βούλγαροι ουδέποτε κατώκησαν εις το χωρίον τούτο».
             Οδοποιΐα: Περί υποβολής φόρων, δικαιωμάτων και εισφορών υπέρ Ειδ. Ταμείου Επαρχιακής Οδοποιοίας Ν. Κοζάνης δια την κατασκευή και συντήρηση της Επαρχ. Οδού Κοζάνης «Κοζάνη-Αιανής». Στις 30-5-38 το Ειδικό Ταμείο Επαρχιακής Οδοποιίας αποφάσισε τη σύναψη δανείου 6.000.000 δραχμών για την επέκταση της παραπάνω οδού ως το Χρώμιο. Η σπουδαιότης του έργου συνίσταται στο ότι θα εξυπηρετηθούν 14 χωριά. Διότι θα συντελέσει τα μέγιστα στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τόσο από γεωργοκτηνοτροφικής απόψεως όσον και από εκπολιτιστικής και από απόψεως εκμεταλλεύσεως των εν τη περιφερεία ταύτη πλουσιοτάτων μεταλλείων, ιδία χρωμίου (περιεκτικότης 48-50 %) Δια της εκμεταλλεύσεως των μεταλλείων τούτων μεγάλως θα αναπτυχθεί η Εθνική Οικονομία, θα συντελέσει εις την εισαγωγή συναλλάγματος δεδομένου ότι η μεγαλυτέρα ποσότης χρωμίου αποστέλλεται στο εξωτερικό. Διότι θα συντελέσει και εις την εκμετάλλευση μικρών δασικών συμπλεγμάτων μέχρι Χρωμίου, ως και την εκμετάλλευση της περιφερείας Χασίων και λοιπών δασικών εκτάσεων των οποίων τα δασικά προϊόντα θα μεταφέρονται δια του Αλιάκμονος εις Αιανή και εκείθεν εις Κοζάνη δια της άνω οδού. Διότι θα καταστεί εφικτή η μεταφορά των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων των εκεί χωρίων εις την αγορά Κοζάνης, τούτο δε θα έχει μεγάλη επίδραση εις την παραγωγή δεδομένου ότι η διάθεση των προϊόντων θα κινήσει το ζήλο των γεωργών και των κτηνοτρόφων και το ενδιαφέρον αυτών δια την αύξηση της παραγωγής. Διότι θα συνδέσει την περιφέρειαν Βεντζίων μετά της Κοζάνης και θα αναζωογονήσει οικονομικώς την περιφέρεια ταύτη, τέλος δε διότι είναιν έργον εκπολιτιστικόν δια την περιφέρεια ταύτη η οποια στερουμένη συγκοινωνίας ευρίσκεται εις πρωτόγονο κατάσταση από πάσης απόψεως (ΓΑΚ Κοζάνης  κιβ 55)[1]

---

[1] Περισσότερα για το Χρώμιο Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Ε.Ε.Ε Συλλόγου Εξάρχου Τεύχος 2ο του Ευάγγελου Σιαμπανόπουλου.

204.ΠΡΩΤΟΧΩΡΙ ΚΟΖΑΝΗΣ 2-7-2015

22. ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟΧΩΡΙ ΚΟΖΑΝΗΣ

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟΧΩΡΙ ΚΟΖΑΝΗΣ

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών

Η εκδήλωση: Την Πέμπτη 2 Ιουλίου 2015  πραγματοποιήθηκε στο Πρωτοχώρι Κοζάνης με οργανωτή τον τοπικό Πολιτιστικό και Λαογραφικό Σύλλογο με την ορχήστρα του Νίκου Τζουκόπουλου. Η εκδήλωση άρχισε με χορούς από τους πολιτιστικούς συλλόγους Καισαρειάς, του Λαογραφικού Ομίλου “Φίλοι της Παραδοσης” του ΕΜΑΣ  “Μέγας Αλέξανδρος”  Λευκοπηγής, του Πολιτιστικού Συλλόγου Κρόκου “Ιωακείμ Λιούλιας” και του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης  “Ο Αιμιλιανός”. Χαρακτηριστικά της εκδήλωσης η παρουσία πολύ κόσμου, η συμμετοχή της νεολαίας, η άριστη οργάνωση εκ μέρους των οργανωτών, το πολύ κέφι, ο χορός που ακολούθησε μέχρι τις πρωινές ώρες. Ελπιδοφόρο μήνυμα οι πολλοί πολιτιστικοί που με τα χορευτικά τμήματα συνεχίζουν και μεταλαμπαδεύουν στη νέα γενιά την πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση. Εδώ θέλουμε να δώσουμε δημόσια τα θερμά συγχαρητήρια στον πολιτιστικό σύλλογο του οικισμού που οργάνωσε τούτη την όμορφη παραδοσιακή γιορτή καλώντας πέντε πολιτιστικούς συλλόγους με τα αντίστοιχα χορευτικά τμήματα. Συμμετείχα ως χορευτής του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης, χορέψαμε γρεβενιώτικα τραγούδια, δώσαμε χαρά στους παραβρεθέντες και ιδιαίτερα στους Γρεβενιώτες που εγκαταστάθηκαν στο Πρωτοχώρι, σε μια πολυπληθή οικιστική γειτονιά “Τα Γρεβενιώτικα”.

Σχετικό βίντεο: 204.ΠΡΩΤΟΧΩΡΙ ΚΟΖΑΝΗΣ 2-7-2015 - You Tube

Λίγα λόγια για την ιστορία του χωριού

Γενικά: Το Πρωτοχώριον, παλιά ονομασία Πορτοράζ, χτισμένο σε υψόμετρο 670 μέτρων, είναι ένας ημιορεινός προσφυγικός οικισμός, με ανθρώπους δραστήριους, εργατικούς. Είναι ένα πανέμορφο χωριό με μια όμορφη πλατεία που διαρρέεται από νεραύλακα με διαυγή νερά. Οι πρόσφυγες κάτοικοι άρχισαν να εγκαθίστανται  από το 1922 κι αποτελούνταν  σύμφωνα με τον Προϊστάμενο Εποικισμού Κοζάνης στις 2 Οκτωβρίου 1928  (ΓΑΚ Κοζάνης) ΔΑΠ ΑΒΕ 22, ΣΑΕ 58 από τέσσερις οικογένειες Θρακών, 33 οικογένειες Μικρασιατών και 86 οικογένειες ποντίων. Ο πρόεδρος της κοινότητας στις 9-1-28 αναφέρει στο Νομάρχη ότι η πλειονότης των κατοίκων κατάγεται  εκ της κοινότητος «Εντίμων» της Τραπεζούντος ελληνικοτάτης κοινότητας. Στον εκλογικό κατάλογο της υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι  εκατόν δεκαοκτώ (άρ. 118) άρρενες Τούρκοι μουσουλμάνοι. Στις εκλογές της 6^ης Δεκεμβρίου 1915 οι άρρενες  κάτοικοι ψήφισαν στο δέκατο εκλογικό τμήμα με έδρα το χωρίον Άνω Βάνιτσα (Άνω Κώμη), μαζί με τους ψηφοφόρους των οικισμών Κάτω Βανίτσης, Αγίας Παρασκευής, Σπούρτας (Καρυδίτσας), Πύργου, Σαρτακλή (Σπάρτον), Χασλάρ (Σταυρωτή) και Γκοβλίτσης (Κρόκος) με τόπο ψηφοφορίας το ναό.

Ιερά: Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος. Εξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου είναι χτισμένο σε παρακείμενο λόφο, ακόμη τα εξωκλήσια του Αγίου Αθαασίου, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Πνεύματος, της Αγίας Βαρβάρας υπό ανέγερση. Το πλήθος των εκκλησιών δηλώνει το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, την οικονομική ευρωστία των κατοίκων που μέσα σε λίγα χρόνια οι κάτοικοι ανήγειραν και συντηρούν τόσες πολλές εκκλησίες μιας ο οικισμός είναι προσφυγικός με έναρξη εγκατάστασης των κατοίκων το 1922. Αφιερωτές της μονής Ζάβορδας αναφέρονται στην πρώτη γραφή 1534 -1692 δεκαεννέα (αρ.19) ονόματα και στην δεύτερη γραφή μετά το 1692  εννιά (αρ.9). Τούτο φανερώνει ότι οι χριστιανοί κάτοικοι αναγκάσθηκαν να αποχωρήσουν πολύ αργότερα  μετά την εγκατάσταση των Τούρκων. Λείψανα της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου σώζονται στο χωριό αριστερά της δημοσίας οδού, στη θέση όπου υπάρχει το αλσύλλιο εκ κυπαρίσσων. Στην ίδια θέση ανηγέρθη το 1980 ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Μνημείο πεσόντων: Απέναντι από το νεόδμητο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με δαπάνη του προέδρου Γεώργιου Τσομπάνογλου το έτος 1986 στήθηκε μνημείο “εις ανάμνησιν του Μπλόκου της Κοινότητος υπό των Γερμανών την 22αν Ιουλίου 1943 Ημέραν Πέμπτην της Συγκεντρώσεως όλων των κατοίκων εις τον χώρον αυτόν και της δολοφονίας του 28 ετών Διδασκάλου και εφέδρου ανθυπολοχαγού Νικολάου Κ.Χατζημηχαϊλίδη”. Στην κεντρική πλατεία στήθηκε το μνημείο πεσόντων το έτος 1980. Ανηγέρθη επί προεδρίας Γεωργίου Εμμ. Τσομπάνογλου “Η Κοινότης Πρωτοχωρίου των υπέρ της Πατρίδος πεσόντων τέκνων της ευγνωμονούσα έστησεν”. Τα δύο αυτά μνημεία αποτελούν ζωντανές σελίδες τοπικής ιστορίας.

Νικόλαος Παραχαρίδης: Με αίτηση προς το Νομάρχη στις 17-2-1927 αναφέρει “ότι ότι αφιχθείς εκ Κωνσταντινουπόλεως κατά Μάιον μήνα του 1926 εις τον συνοικισμόν Πορτοράζ ένθα και διαμένω δεν ενεγράφην εις το δημοτολόγιον της κοινότητος αυτής ούτε σε άλλον δήμον ή κοινότητα είμαι εγγεγραμμένος και παρακαλώ όπως ευαρεστούμενος διατάξητε την εγγραφήν μου εις το δημοτολόγιον της κοινότητος Πορτοράζ”. Με ίδια ημερομηνία ο πρόεδρος της κοινότητας Πορτοράζ εν γνώσει των συνεπειών του Νόμου περί ψευδούς πιστοποιήσεως πιστοποιώ ότι ο εκ Τραπεζούντος του Πόντου πρόσφυξ Νικόλαος Παρχαρίδης του Κωνσταντίνου ετών 17 αφιχθείς εις τον συνοικισμόν ημών κατά μήνα Μάιον του 1926 ένθα και διαμένει έκτοτε δεν είναι εγγεγραμμένος εις το Δημοτολόγιον της υπ’ εμέ κοινότητος ούτε εις άλλον δήμον ή κοινότητα ενεγράφη. Σχετικό το διαβατήριο του Ν.Παρχαρίδη.

Οικονομία: Στις 8-4-1938 οι πρόεδροι των κοινοτήτων Πρωτοχωρίου, Αργίλου και Λευκόβρυσης αναφέρουν ότι από το έτος 1926 υπό του Τοπογραφικού Συνεργείου διανομής γαιών, εχορηγήθη στους κατοίκους των κοινοτήτων χερσότοπος έκτασις 2000 στρεμμάτων, η οποία ανήκε στους ανταλλαγέντες Μουσουλμάνους τέως κατοίκους των κοινοτήτων των. Την έκταση ταύτη αν κατά το χρόνο της διανομής διεκδικούσαν και οι κοινότητες Αγίας Παρασκευής και Καρυδίτσας, εν τούτοις δεν ηδυνήθησαν να αποδείξουν την κυριότητα. Μέχρι σήμερα δεν μπόρεσαν να προβούν στη βενζινοκαλλιέργεια της εκτάσεως. Τούτο οφειλόταν στην επέμβαση διαφόρων πολιτευτών με αποτέλεσμα η Αγροτική Τράπεζα δεν ενέκρινε χορήγηση δανείου δια την αποπληρωμή εξόδων της βενζινοκαλλιέργειας. Συνεχίζοντας αναφέρουν « Επειδή όμως παρά τας διαταγάς της Γεωργικής Υπηρεσίας ένιοι των κατοίκων Αγίας Παρασκευής και Καρυδίτσης καλλιέργησαν αυθαιρέτως τεμάχια τινά επί της ως άνω εκτάσεως». Ζητούν από το Νομάρχη να διατάξει διοικητική αποβολή, προκειμένου να σταλούν βενζινάροτρα της Υπηρεσίας Μηχανικής Καλλιεργείας δια καλλιέργειά των. Αναφέρουν ακόμη ότι ο γεωργικός κλήρος των κατοίκων Αγίας Παρασκευής και Καρυδίτσης δεν είναι μικρότερος των 80 στρεμμάτων ενώ ο δικός τους είναι 26-27,5 στρέμματα εκ των οποίων μόνο τα 15-20 καλλιεργούνται.

Σχολείο: Το κ.σ στις 8-1-33 με πρόεδρο το Γεώργιο Χατζημιχαηλίδη ενέκρινε έρανο εκ 500 δραχμών για κάθε οικογένεια προκειμένου να ανεγερθεί δημοτικό σχολείο και εκτέλεση άλλων κοινοτικών έργων.

Κοινωνική αλληλεγγύη: Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με την εγκύκλιο 2 της 20-1-51 ζητά να του γνωστοποιηθούν οι δραστηριότητες των μαθητών και των δασκάλων των σχολείων από το 1940 ως το 1950. Η διεύθυνση του σχολείου δίδει την παρακάτω απάντηση:

 Ποιος κατά την παρελθούσα δεκαετηρίδα έμεινε ασυγκίνητος και αδάκρυτος προ των γεγονότων τα οποία συνέβησαν εις την πεφιλημένη μας πατρίδα; Ποτέ άλλοτε ο στρατός μας δεν είχε ανάγκη της υλικής και ηθικής ενισχύσεως. Σαν  Έλληνες που είμεθα εμπνευσμένοι με τα ανώτερα ιδανικά της φυλής μας και συναισθανόμενοι το ύψος της θέσεώς προπάντων ημείς οι διδάσκαλοι συντελέσαμε, άλλοτε δι’ ομιλιών προς τους μαθητές και τους χωρικούς και άλλοτε γράφοντες προς τους αλυγίστους φρουρούς της Ελλάδος, τα μέγιστα εις την εξασφάλιση της ελευθερίας και την ακεραιότητα της χώρας. Εις την μοίραν αυτοκινήτων την διαμένουσαν εις το χωρίον μας κατά τα έτη 1940-41 οι μικροί μαθηταί παρέσχον κάθε ευκολίαν εξευρίσκοντες καταλύματα δια τας παγεράς νύκτας του χειμώνος. Συγκεντρώνοντες δε μάλλινα είδη διεμοίραζον αυτά μεταξύ των στρατιωτών φανερώνοντες ούτω πως η ψυχή και ο λογισμός είναι πάντα κοντά του. Εις τον κατ’ έτος ενεργούμενον έρανον, υπέρ της φανέλας του στρατιώτου, πάντα συνέδραμον προσφέροντες χρήματα και μάλλινα είδη. Εις το παρά το γειτονικό χωρίον Λευκοβρύσεως, ευρισκόμενον στρατιωτικόν νοσοκομείον έκαμαν τακτικές επισκέψεις προσφέροντες εις τους στρατιώτας εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης γάλα εκ των αγελάδων των και αναψυκτικά ανακουφίζοντες ούτω τους ήρωες τραυματίας μας. Τους εκ Σιατίστης διωχθέντες υπό των Ιταλών κατοίκους προθύμως εδέχθησαν εις τας οικίας των χορηγούντες εις αυτούς κλινοσκεπάσματα και τροφάς. Ομοίως και εις τινας εκ Κοζάνης οικογενείας καταφυγόντες λόγω των υπό Γερμανικών αεροπλάνων βομβαρδισμών. Κατά τας στιγμάς της καταρρεύσεως του Ελληνικού μετώπου πάλιν οι μαθηταί περιστοίχισαν τους στρατιώτες μας και τους περιποιήθηκαν διότι ήξεραν ότι μέσα στις ψυχές τους φωλιάζει ο πόθος της επαναστάσεως της ελευθερίας. Η  εκπλήρωσις των ονείρων του ελληνισμού δεν ήργησεν. Το ελληνικόν έθνος απέδειξε και πάλιν ότι πάντοτε ευρίσκεται ηνωμένον προκειμένου ν’ αντιμετωπίση εξωτερικούς κινδύνους. Εις τας εκ Ποντινής ανταρτοπλήκτους οικογενείας προσέφεραν οι μαθητές τροφάς δι’ αυτούς και τα ζώα των και εφιλοξένησαν σχεδόν καθ’όλην την διάρκειαν του ανταρτοπολέμου. Και τώρα με την αποκατάστασιν της ησυχίας πάλιν τρέχουν στα άφθονα νερά να βοηθήσουν τους στρατιώτας εις το πλύσιμο των αυτοκινήτων.

         Πληθυσμός:1913=465. 1920=515. 1928=452. 1940=628. 1951=571. 1961=580.1971=479. 1981=506. 1991=741. 2001=626. 2011=830.

203. ΣΠΗΛΑΙΟΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ