Προάστειο (Δορουτλάρ) Κοζάνης

 

Προάστειο (Δορουτλάρ) Μεικτός οικισμός

 Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 632 μέτρων βρίσκεται επί της εθνικής οδού Πτολεμαΐδας-Κοζάνης, ο πρώτος οικισμός.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Πτολεμαΐδας. Με τον οικισμό Παλιά Αμπέλια αποτελούν την τοπική κοινότητα Προαστείου.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας  το Προάστειο  ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 14^η θέση.

Εκπαιδευτικά: (Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης. 18-3-17)

«Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, ισόγειον, ευάερον και ευήλιον. Υλικόν σχολείου εν κάθισμα και θρανία παλαιού τύπου. Διδασκάλισσα Βικτωρία Ζώτου τελειόφοιτος του Παρθεναγωγείου Μοναστηρίου. Το σχολείο υπολειτουργεί με 7 παρόντες μαθητές».

  Διδακτήριον ισόγειον, πλινθόκτιστον, στερεόν αποτελούμενον εκ δύο μικρών και χαμηλών δωματίων. Κάτοικοι 294.Τάξεις 3. Μαθητές 44. Νήπια 8 (30-5,10-6/1923).

Ο Παύλος Νι. Νικολαΐδης πρόσφυγας κάτοικος του συνοικισμού Δορουτλάρ αναφέρει  στις 3-11-1924 στο Νομάρχη ότι είναι τελειόφοιτος του Γυμνασίου Τραπεζούντος του οποίου κατέχει απολυτήριον. Συγκεκριμένα αναφέρει: «Υπηρέτησα εις Ρωσία ως δημοδιδάσκαλος επί  εν έτος εις ελληνικόν σχολείον. Μετά δε την ανακωχήν επανήλθα εις την πατρίδα μου οπόθεν κατά τη γενική απέλασιν του ελληνικού πληθυσμού της περιφερείας του Πόντου υπό της τουρκικής Κυβερνήσεως, απηλάθην και εγώ εις Ερζερούμ  και μετά την σύμβαση της ανταλλαγής των πληθυσμών κατέφυγα εκείθεν στην Ελλάδα. Εν Ρωσία εξήσκουν το επάγγελμα του διδασκάλου και εν Τουρκία κατεδιώχθην ως τοιούτος περισσότερον. Καταφυγών δε εις την Ελλάδα διορίσθην ως προσωρινός δημοδιδάσκαλος με τον γλίσχρον μισθό των 400 δραχμών μηνιαίως. Αι τελευταίες αυξήσεις των αποδοχών του δημοδιδασκαλικού κλάδου με εύρον πάλι με τον ίδιο πάλι μισθό μη

επιτευχθείσης εν τω μεταξύ της διαβαθμίσεώς μου. Ούτω και σήμερον μισθοδοτούμαι με τον ίδιο μισθό αν και είμαι τελειόφοιτος Γυμνασίου και έχω προϋπηρεσία εν τη αλλοδαπή ενός και πλέον έτους. Άλλοι δε συνάδελφοι πρόσφυγες απόφοιτοι Γυμνασίου μόνο διότι έχουν διετή προϋπηρεσίαανεγνωρίσθησαν υπό του κράτους ως μόνιμοι δημοδιδάσκαλοι και λαμβάνουν μηνιαίο μισθό άνω των χιλίων διακοσίων δραχμών (1200).  

                                               Κύριε  Νομάρχα

Ως πρόσφυξ δημοδιδάσκαλος τελειόφοιτος Γυμνασίου νομίζω ότι αδικούμαι αμειβόμενος μηνιαίως με τετρακοσίας δραχμάς καθόν χρόνον άλλοι συνάδελφοί μου πρόσφυγες, με κατώτερα προσόντα έχουν μηνιαίο μισθό άνω των 1200 δραχμών» (60/629). Επισυνάπτει και απολυτήριο  του ελληνικού φροντιστηρίου  Τραπεζούντος.

Ο Επιθεωρητής απαντά στις 11-11-24 στο Νομάρχη ότι ο Π.Νικολαΐδης δε δύναται να αναγνωρισθεί μόνιμος δημοδιδάσκαλος, διότι δεν έχει διετή προϋπηρεσία σε ομοιόβαθμο θέση.

 Ο Νομάρχης στις 17-11-24 με έγγραφο στο Υπουργείο Παιδείας σχετικά με τη μονιμοποίηση του Παύλου Νικολαΐδη  αναφέρει ότι πρόκειται περί νέου με απολυτήριο γυμνασίου Τραπεζούντος με βαθμό λίαν καλώς και διαγωγή αρίστη  Είναι διορισμένος ως προσωρινός δημοδιδάσκαλος στο χωρίο Δορουτλάρ με μισθό 400 δραχμών. Κατοικείται υπό γηγενών τα ¾ και κατά το ¼ υπό των προσφύγων. Ο Νομάρχης ζητά να τροποποιήσει  τη διαταγή να μπορεί να διορισθεί ως μόνιμος και να μη χρειάζεται διετή προϋπηρεσία γιατί έχει μόρφωση ικανή και προ παντός διαπνέεται υπό μεγάλου ζήλου και διατηρεί ακμαιότατον το εθνικόν φρόνημα.

Ο Επιθεωρητής στις 1-12-24 ενημερώνει τον Παύλο Νικολαΐδη ότι το Υπουργείο Εκκλησιαστικών του εγνώρισεν ότι σύμφωνα με τις εμπιστευτικές διατάξεις δε δύναται να ενεργήσει τη μονιμοποίηση. Δύναται όμως κατά το επόμενο έτος να τύχει της εκπαιδευτικής αδείας όπως φοιτήσει επί εν έτος στο μονοτάξιο Διδασκαλείο Καστοριάς και να γίνει πτυχιούχος δημ/λος οπότε αποκτάται αυτοδικαίως τα προσόντα του μονίμου δημοδιδασκάλου.

Διδακτήριο, ακατάλληλο για 70 μαθητές. Παρίσταται ανάγκη ανεγέρσεως νέου διδακτηρίου  δια το οποίο δεν φαίνονται πρόθυμοι, κάτοικοι 218 γηγενείς, 200  πρόσφυγες, μαθητές 42 άρρενες, 24 θήλεις (Σχολικό έτος 1926-27 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73). 

 Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Γε Πιλίτσης, Ν.Νικολαΐδης, Κοσμάς Καρυπίδης.

Διδακτήριο, οίκημα ισόγειο κατασκευασθέν από την κοινότητα.  Έχει τρεις αίθουσες στενόχωρες, στη μία στεγάζεται το νηπιαγωγείο. Μελετάται η ανέγερσις νέου διδακτηρίου διότι το υπάρχον δεν κατεσκευάσθη αρχικώς ως διδακτήριον,

εχρησιμοποιήθη ως τοιούτον μετά την αποτέφρωσιν του παλιού εν έτει 1929.

Μαθητές 126.  Αριθμός νηπίων 33. Στεγάζεται στο διδακτήριο του δημοτικού Σχολείου (14/5/38).

Υπάρχει βιβλιοθήκη με αρκετά παιδαγωγικά και παιδικά. Εξεχωρήθη υπό της κοινότητος σχολικός κήπος εκτάσεως 1 ½ στρέμματος ο οποίος θα περιφραχθεί εντός μηνός. Εκ των υποχρέων προς φοίτησιν δεν προσήλθον προς εγγραφή 3 θήλεις οι οποίες θα μηνυθούν (12/10/38).

Διδάσκαλοι:Κόνιαλη Γαρηφαλιά εξ Επιβατών Θράκης, πτυχιούχος Διδασκαλείου Νηπιαγωγών (Προάστειο 38)

Τσοuκαρδάνη Σοφία εκ Σερβίων 1915, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Προάστειο 38)

Κυριάκος Σωτήριος εκ Κοζάνης, 1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Προάστειο 38)

Κυργιάκος Χαρίσιος εκ Κοζάνης,1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Προάστειο 33)

Έρανοι: Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης η κοινότης ψήφισε το ποσό των 200 δρχ. το έτος 1927.

Από έρανο που πραγματοποιήθηκε υπέρ Παναγίου Τάφου δρχ.32. Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929 (60/164).

Την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 1929 πραγματοποιήθηκε παλλαϊκός έρανος για την ανέγερση του μνημείου του εθνομάρτυρος Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσόστομου 200 δρχ.(60/1645).

Στις 10 Ιανουαρίου 1932 πραγματοποιήθηκε στο Προάστιο έρανος υπέρ των απόρων της κοινότητας (60/988).

Υπέρ των σεισμοπαθών της Χαλκιδικής  765 δρχ. (Μ.Β 6-11-32).

Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Δημητρίου όπου τελείται θρησκευτική πανήγυρις την 26^η Οκτωβρίου.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 6/7/1919 με έδρα τον οικισμό Δουρουτλάρ. Ο οικισμός Δουρουτλάρ στις 1/2/1927  της κοινότητας μετονομάζεται σε Προάστειον. Το όνομα του οικισμού Προάστειον της κοινότητας  στις 16/10/40 διορθώνεται σε Προάστιον. Αναγνώριση του οικισμού Παλιά Αμπέλια  στις 19/3/1961 και προσάρτησή του στην κοινότητα Προαστίου. Ο οικισμός Προάστιον  στις 4/12/1997 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Πτολεμαϊδος.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 86 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Τριαντάφυλλος Τύπου 62, Περικλής Πουταχίδης 55, Ηλίας Αθαναηλίδης 55, Ιωσήφ Ποτυλτίδης 43, Θεόδ. Περτσινίδης 33, Κυριαζής Παπαγεωργίου 28, Βασίλειος Μπάικος 27.

Υπέρ του Ταμείου Οδοποιίας το 1929 ψήφισαν η κονότητα Προαστείου 200 δρχ.

 

Οικονομία: Γεώργιος Παυλίδης και Κωνσταντίνος Αδαμόπουλος κάτοχοι λιγνιτωρυχείου Προαστείου αναφέρουν στο Νομάρχη στις 26-11-1928 ότι πληρώνουν στην κοινότητα Προαστείου φόρο 2% επί της ολικής αξίας του πωλουμένου λιγνίτου καθ’ ότι το λιγνιτωρυχείο βρίσκεται στην περιφέρεια της κοινότητας.

Το δικαίωμα  τούτο δόθηκε στην κοινότητα με απόφαση του Νομάρχη παρεξηγήθη υπό των αρχηγών δια τους παρακάτω λόγους: “Μας επεβλήθη όπως επί των διπλοτύπων μας τεθεί σφραγίς της κοινότητος. Εδέχθημεν το μέτρο τούτο μόνον ίνα μη δώσωμεν υπονοίας ότι είμεθα διατεθειμένοι να καταχρασθώμεν μέρος του φόρου, μομφήν την οποίαν δηλούμεν ότι ουδέποτε θα δεχθώμεν. Αλλά ως να μην ήρκει το μέτρον τούτο, το οποίον ασφαλώς ουδόλως μας κολακεύει, εδόθη εντολή και εις τους αγροφύλακες της κοινότητας όπως ελέγχουν τα διάφορα οχήματα αναχωρούντα εκ του ορυχείου μας φορτωμένα λιγνίτην, εάν φέρουν απόκομμα διπλοτύπου. Και βλέπει τις οπλοφόρους αγροφύλακας περιπολούντας καθ’ οδόν, συλλαμβάνοντες και ελέγχοντες πάντα  όντινα ήθελομεν συναντήσει φέροντα λιγνίτη ή παρισταμένους παρά το ορυχείο ενεργούντες τον έλεγχο τούτο και ενώπιόν μας ως εάν δεν επρόκειτο περί ελευθέρου εμπορίου, αλλά περί καθαράς λαθρεμπορίας. Ακόμα τονίζουν η έλλειψις εμπιστοσύνης δεν είναι καθόλου τιμητική αλλά ούτε και ενθαρρυντική για την πρόοδο του έργου και δεν ανταποκρίνονται στις φιλελεύθερες αρχές της παρούσης κυβερνήσεως. Στην περιοχή υπάρχουν και άλλα ορυχεία στα οποία δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα από τα προαναφερθέντα,

Χορηγούν λιγνίτη εντελώς δωρεά στο σχολείο και στους απόρους.

Ζητούν από το Νομάρχη να μην τίθεται η σφραγίς της κοινότητας στα διπλότυπα αποδείξεων και να αρθεί η δοθείσα  εντολή στους αγροφύλακες όπως ενεργούν τον ως άνω έλεγχον”.

Η κοινότητα με αναφορά στο Νομάρχη στις 16-12-28 αναφέρουν ότι οι αγροφύλακες τον πληροφόρησαν ότι τον προηγούμενο μήνα δε γράφουν την αξία του λιγνίτη ολογράφως αλλά μόνο αριθμητικώς με μολυβδοκόνδυλο.

Τα διπλότυπα των πωλήσεων δεν τα αποστέλλουν στο τέλος κάθε τριμηνίας για υπολογισμό του κοινοτικού φόρου (60/ 897).

Οι καπνοπαραγωγοί της κοινότητας στις 17/12/1937 αναφέρουν στο Υπουργείον Οικονομικών: “Η κοινότης μας κατ’ εξοχήν καπνοπαραγωγική και ιδία από του έτους 1926 και εντεύθεν συνεχώς επιδιδόμεθα εις την εν λόγω καπνοκαλλιέργεια, πλην όμως δια του παρελθόντος έτους εκδοθέντος αναγκαστικού νόμου δια του οποίου απαγορεύεται η χορήγηση αδείας σιγαροχάρτου εις καπνοπαραγωγούς έχοντας καλλιεργημένη έκταση καπνού μικροτέρα των δύο στρεμμάτων. Τα ¾ των καπνοπαραγωγών θα στερηθούν δια της εν λόγω αδείας σιγαροχάρτου λόγω ότι δεν ηδυνήθησαν ή μάλλον απεκλείσθησαν προς καλλιέργεια εκτάσεων καπνού μεγαλυτέρων απ’ ότι προβλέπει ο Νόμος περί καλλιεργείας καπνού.

Επειδή άπαντες οι υπογεγραμμένοι κατέχομεν καπνόν εις χείρας μας από οκάδες 50 μέχρι 150 εξ αντιθέτου δε μας περιορίζει ο Νόμος διότι προέβημεν εις καλλιέργεια εκτάσεων ολιγοτέρων των δύο. Δια ταύτα παρακαλούμε ευσεβάστως όπως ευαρεστούμενοι λάβητε υπό σοβαράν έποψιν τ’ ανωτέρω, διατάξητε αρμοδίως την εφορία καπνού Εορδαίας ίνα εφοδιάσει ημάς δια σχετικών αδειών αγοράς τσιγαροχάρτου εφόσον έχομεν εις τας χείρας μας το ανωτέρω αναφερθέν ποσόν καπνού” (60/1382).

Στις 9-3-41 αναφέρεται ότι η Δασική Επιθεώρησις Κοζάνης με έγγραφό της ανέφερε ότι οι οπλίτες του Αντιαεροπορικού συγκροτήματος Προαστείου Πτολεμαΐδος υλοτομούν καυσόξυλα εκ του ομωνύμου δάσους όλως αντικανονικώς και παρά τας υποδείξεις της δασικής αρχής επί μεγάλην ζημία του δάσους.

Επίσης η αυτή Δασική Επιθεώρησις ανέφερε ότι οι οπλίτες του αντιαεροπορικού συγκροτήματος Αμυνταίου  επήνεγκον καταστροφήν  εις το δάσος Προαστείου, λόγω της υλοτομίας και μη της συμμορφώσεώς των προς τας υποδείξεις της αρμοδίας υπηρεσίας.

Κατόπιν των ανωτέρω αταξιών αίτινες δημιουργούν σοβαρά ζημίαν εις βάρος των δασών, άτινα  ως γνωστόν αποτελούσιν εθνικόν πλούτον, τον οποίον καθήκον έχομεν να περιφρουρώμεν, εντέλλομαι όπως εκδώσεται τας αναγκαίας αυστηράς διαταγάς προς τα υφ’ υμάς τμήματα ίνα προ πάσης ενεργείας  υλοτομίας ζητούν παρά των αρμοδίων δασικών αρχών να τους υποδεικνύουν τον κατάλληλον τρόπον και τόπον ξυλεύσεως. Με σκοπό και αι ανάγκαι των Στρατιωτικών τμημάτων εις καυσόξυλα να θεραπεύονται και τα δάση να προστατεύονται.

Πληθυσμός:1913=367, 1920=304, 1928=495, 1940=662, 1951=659, 1961=750, 1971=702, 1981=829, 1991=829, 2001=506, 2011=482

Υγεία: Οι κάτοικοι οικισμών της Πτολεμαΐδας  με υπόμνημα στον πρόεδρο της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο ζητούν να δοθεί άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στον ιατρό Δημήτριο Γ.Νικολαΐδη ο οποίος όταν ανεχώρησε εκ Τραπεζούντος  είχε διορισθεί ιατρός προσφύγων του ατμοπλοίου «Θρασύβουλος» παρά του κ. Κωνσταντίνου Καλλιεράκη Διευθυντού του τότε του εν Τραπεζούντι Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Υπογράφεται από τους προέδρους των κοινοτήτων μετά των κατοίκων: Προαστείου Δημήτριος Βαφειάδης ονόματα 55. Περδίκα Ευάγγελος Τσιφτσάκης ονόματα 32. Μαυροπηγής Αρσένιος Δεληγιώργιος ονόματα 67. Αγ.Χριστόφορος Προκόπιος Γκέσιου ονόματα 70. Καρυοχωρίου Χρυσός Κεφαλόπουλος ονόματα 26. Α/πρόεδρος Πτολεμαΐδος Ηλίας Κοταμπάσης ονόματα 47. Ανατολικού Κων/νος Σπυρίδης ονόματα 90. Καρδιάς Ιωάννης Τσότσου ονόματα 45. Σπηλιάς Νικόλαος Κυριακίδης ονόματα 23. Ασβεστοπέτρας Κων/νος Ζαρομυτίδης ονόματα 23. Αρδάσης Γεώργιος Αμαραντίδης ονόματα 57. Κομάνου Κοσμάς Καπιτάνης ονόματα 32 (ΜΒ 5-4-30).

 

 

Εμπόριον Κοζάνης

 

Εμπόριον Κοζάνης

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Πεδινός οικισμός χτισμένος σε υψόμετρο 690 μ.στη διαδρομή Πτολεμαΐδα, Άρδασσα, Κρυόβρυση, Αναρράχη, Εμπόριο, Μηλοχώρι, Φούφας.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Μουρικίου, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας το Εμπόριον ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 6^η θέση.

Εκλογικά: Το δωδέκατον με έδραν το χωρίον Εμπόριον εις το οποίον θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Λίγκα (Μηλοχώριον), και Κουνούφι (Δροσερόν) τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον (εκλογικά τμήματα Υποδιοικήσεως Καϊλαρίων του 1915).

Εκλογές της 25-9-32: Ψηφοφορίσαντες:308. Φιλελεύθεροι:89.  Λαϊκοί: 94. Αγροτικοί:18. Εργατικοί αγροτικοί:73. Προοδευτικοί:2.  Εθνικοριζοσπαστικό: 20. Ενιαίο Μέτωπο εργατών Αγροτών:7. Δημ.Παπαδήμος:7  (60/1519).

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν

Βασιλευομένη δημοκρατία  479. Αβασίλευτη δημοκρατία 1. Λευκά 0.

Εκπαιδευτικά: Τάξεις 6. Τριτάξιον μικτόν δημοτ. Σχολείον. Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης.Μάρτιος 2017.

«Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, ευάερον, ευήλιον και διώροφον. Δυό αίθουσαι εν τω κάτω ορόφω χρησιμοποιούνται δια την διδασκαλίαν των 4 ανωτέρων τάξεων, η μία ανεπαρκής τον τε χώρον και φωτισμόν. Τρεις δε εν τω άνω δια τας κατωτέρας και το νηπιαγωγείον. Η αυλή του σχολείου είναι περιπεφραγμένη. Στερείται επαρκών αποχωρητηρίων.

Το σχολείον τούτο διαφέρει των άχρι τούδε μνημονευθέντων, καθόσον παρατηρεί τις εν αυτώ την τάξιν, την καθαριότητα και την κανονικήν λειτουργίαν ως σχολείου. Πλην τούτων είναι πεπλουτισμένων δια τινων θρανίων νεωτέρου τύπου, δι’ εικόνων Π.Δ. και δια τινων διδακτικών οργάνων φυσικής και χημείας, άτινα παρέμειναν τη σχολή ως τεκμήριον της Βουλγαρικής κατοχής και της εκπαιδευτικής προπαγανδιστικής δράσεως. Εν τούτοις στερείται γεωγραφικών χαρτών, αναγνωστηρίου και εικόνων Φυσ. Ιστορίας προ παντός. Αρχείο: Πάντα τα εκ του νόμου οριζόμενα βιβλία εν ζηλευτή τάξει. Μαθηταί εγγεγραμμένοι 172.

Διδάσκαλοι: Αναστάσιος Γιούρος, διευθυντής, τελειόφοιτος του Διδασκλαλείου Θεσ/νίκης, ευρείας εγκυκλοπαιδικής μορφώσεως, εις άκρον φιλόπατρις και ενθουσιώδης, στόχος των Βουλγάρων επί Τουρκοκρατίας. Μεθ’ όλον το σοβαρόν ύφος δι’ ου παρουσιάζεται, εγκλείει εν τούτοις εν εαυτώ αγαθότητα ψυχής. Είναι φίλεργος, μεθοδικότατος και τακτικός εις το έργον του. Αρεταίος Αργυριάδης, τελειόφοιτος της Μεγάλης του γένους σχολής, αρτίως επίσης μεμορφωμένος και ούτος, ευπροσήγορος, φιλομειδής και μεθοδικός, συγκρατών αδιάπτωτον την προσοχήν των μαθητών, υφ’ ων και αγαπάται. Έχει ειδικότητα εις τα τεχνικά μαθήματα και ιδία εις το μάθημα της ωδικής. Θωμάς Γουσόπουλος, τελειόφοιτος του Γυμνασίου Θεσσαλονίκης, φίλεργος. Δινόρα Αργυριάδου, νηπιαγωγός, τελειόφοιτος των εν Επιβάταις Αρχιγενείων Διδασκαλείων, φίλεργος. Ευγενία Παπανικολάου, νηπιαγωγός, τελειόφοιτος του Διδασκαλείου νηπιαγωγών Θεσσαλονίκη».

Λειτουργεί νυκτερινή σχολή αρρένων με 40 μαθητές (ΗΧΩ 1-4-1918).

Διδακτήριο διώροφον, στερεόν, κτισθέν εν έτει 1882. Εις τον άνω όροφον υπάρχουν τρεις αίθουσες διδασκαλίας συνεχόμενες, ευρύχωρες και επαρκώς φωτιζόμενες και μικρό γραφείο. Στον κάτω όροφο υπάρχουν δύο αίθουσες, τη μία την κατέχει το νηπιαγωγείο και την άλλη το ταχυδρομικό γραφείο. Τα θρανία του σχολείου κατάλληλα στερεά και επαρκή. Τινά τούτων σώζονται εκ του λειτουργούντος εν τω διδακτηρίω τούτω βουλγαρικού ημιγυμνασίου μέχρι του 1912. Επίσης σώζεται μια καλή συλλογή οργάνων φυσικής πειραματικής χημείας και κοσμογραφίας του αυτού βουλγαρικού ημιγυμνασίου κάτοικοι 1100, τάξεις 6, μαθητές 133. Νήπια 37 (30-5,10-6/1923 ΑΒΕ70 ΣΑΕ 73).

Το διδακτήριο κατά το χρόνο των διακοπών επεσκευάσθη, συμπληρωθεισών όλων των ελλείψεων αυτού. Υπολείπεται η επισκευή της αίθουσας που λειτουργεί το νηπιαγωγείο.  Κάτοικοι γηγενείς 1100, πρόσφυγες 200. Μαθητές 88 άρρενες και 70 θήλεις. Το νηπιαγωγείο λειτουργεί σε ακατάλληλη αίθουσα στον α΄ όροφο του διδακτηρίου (12-21/11/1924  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το 1926 λειτουργούσαν και δύο νυκτερινά σχολεία ένα στο Εμπόριο και  το άλλο στο Γραμματικό με δαπάνη της Μακεδονικής Εκπαιδευτικής Εταιρείας (70/73).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Γ.Παπαγεωργίου, Σ.Μποΐτσος, Σπυρ. Αντωνίου.

 Το εποπτικό συμβούλιο εγκρίνει την αίτηση του δημοδιδασκάλου Δημ. Δημητριάδη για ετήσια μετεκπαίδευση στο Γεωργικό φροντιστήριο Θεσσαλονίκης  διότι έχει μεγάλη κλίση προς τη γεωργία (30/8/1928 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 43).

Στις 11  και 12 Ιουνίου 1934 στο Εμπόριο συνεκροτήθη τοπικό διδασκαλικό  συνέδριο στο οποίο  παρευρέθησαν είκοσι δημοδιδάσκαλοι και νηπιαγωγοί.

Το διδακτήριο εκτίσθη με δαπάναις των εν Οδησσού εξ Εμπορίου ομογενών το 1882. Στον κάτω όροφο στεγάζεται το διτάξιο νηπιαγωγείο (28/5/1937).

Τούτο είναι διδακτήριο παλαιόν χρησιμοποιηθέν αρχικώς προς στέγασιν του Ελληνικού σχολείου, βραδύτερον του Βουλγαρικού και μετά την απελευθέρωσιν πάλιν του ελληνικού. Είναι διώροφο με τρεις αίθουσες στον άνω όροφο και δύο στον κάτω. Μεταξύ των υλικών μια ραπτομηχανή Σίγγερ. Μαθητές περί τους 190 (24/3/38).

Το οίκημα του νηπιαγωγείου νοικιάσθηκε από την κοινότητα, έχει δύο αίθουσας στενοχώρους ανεπαρκώς αεριζομένας. Τα νήπια είναι 85 (25/5/1938).

Διδάσκαλοι:Παγιάντζα Φανή εκ Πύργων 1911, πτυχίον Διδασκαλείον νηπιαγωγών (Εμπόριον 1934) Βύζας Κων/νος εξ Εμπορίου, 19.. πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Εμπόριον 38).

Δημητριάδης Δημήτριος εκ Καυκάσου,1881, μετεκπαιδευθείς σε μονοτάξιο Διδασκαλείο κατά τον Νόμο 4374 (Εμπόριον 38).

Μητρούλη Χρυσούλα εκ Βλάστης  1911, πτυχίον 3/ξίου διδασκαλείου, έγγαμος (Εμπόριον 1938).

Έρανοι: Για τη “Φανέλλα του Στρατιώτου”  συγκεντρώθηκαν 100 ζεύγη καλτσών, 8 φανέλλες, 14 εσώβρακα, 7 υποκάμισα, 5 ζεύγη περικνημίδων, 1 περιλαίμιον, 15 πήχεις υφάσματος βαμβακερού  και 7 δραχμές εις χρήμα (ΗΧΩ 18-10-1915).

Ιερά: Άγιος Μηνάς πανηγυρίζει την 11^η Νοεμβρίου. Άγιος Δημήτριος. Άγιος Κων/νος με θρησκευτική πανήγυρη την 21^η Μαΐου. Άγιος Νικόλαος.

Ιστορία: Βασίλειος Βύζας (1879-1943). Δια την προσφορά του εις τον Μακεδονικόν Αγώνα ετιμήθη με μετάλλιον του Μακεδονικού Αγώνος το 1932 και με την εγγραφήν του εις την επετηρίδα των Μακεδονομάχων υπ΄ αύξ. αριθμ. 49 (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Εμπόριον. Προσαρτώνται και οι οικισμοί: Παλαιοχώρι, Κονούφι, Δέβρη, Λύγκα, Ραδούνιστα.

Ο οικισμός Κονούφι  στις 31/7/1919 αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Κονουφίου.

Ο οικισμός Δέβρη  στις 24/9/ 1919 αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Δέβρης.

Ο οικισμός Παλαιοχώρι στις 24/9/ 1919 αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Παλαιοχωρίου.

Ο οικισμός Λύγκα στις 24/9/ 1919  αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Λύγκας.

Ο οικισμός Ραδούνιστα  στις 31/3/1920 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στην κοινότητα Δέβρης.

Ο οικισμός Εμπόριον  στις 4/12/1997 ορίζεται έδρα του δήμου Μουρικίου (Άρδασσα, Κρυόβρυση, Φούφας, Αναρράχη, Μηλοχώριον).

Στις 7/6/2010 οι οικισμοί του δήμου Μουρικίου εντάσσονται  στο δήμο Εορδαίας.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 201 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Αλέξανδρος Καργιάννης121, Συμεών Μπόιτσε 113, Κωνσταντίνος Βλάχος 110, Μηνάς Τσίρκας 105, Κωνσταντίνος Γκέσας 90, Ηλίας Πετρογιάννης 89, Βασίλειος Βύζας 89.

Στις 8 Ιουλίου 1925 υπέρ του Ειδικού Ταμείου Τηλεφωνικής Συγκοινωνίας Μακεδονίας 200 δρχ. (60/74).

Ο πρόεδρος Κ.Βλάχος στις 31-3-29  προς το Ταμείον οδοποιίας Κοζάνης: «Επειδή το τμήμα της επαρχιακής οδού Πτολεμαΐδος-Νεαπόλεως μέχρι Εμπορίου έχει απόλυτον ανάγκην επισκευής. Επειδή η ημετέρα κοινότης διέθεσεν άπασαν την προσωπικήν εργασίαν έως 1500 περίπου ημερομίσθια εις την κατασκευήν του τμήματος Εμπορίου Βλάτσης-συνεπώς αδυνατεί εις το να διαθέση προσωπικήν εργασίαν προς επισκευήν του καταστραφέντος και αδιαβάτου τμήματος Πτολεμαΐδος-Εμπορίου. Δια ταύτα λαμβάνω την τιμήν να παρακαλέσω υμάς όπως ευαρεστούμενοι ενεργήσητε και διατεθή δια την επισκευή του ως άνω τμήματος ποσόν τριακοσίων (300.000) χιλιάδων δραχμών εκ του υμετέρου ταμείου».

Οικονομία: Μετά από διαταγή του υπουργείου διετάχθησαν να μετάσχουν των επιτροπών της γεωργικής απογραφής το 1929  διδάσκαλοι απέχοντες εν ανάγκη και των μαθημάτων. Η επιτροπή απαρτίστηκε από: Κων/νος Βλάχος πρόεδρος κοινότητας. Σάββας Κουρετζής αστυνόμος. Αλ. Κωνσταντινίδης Διευθυντής σχολείου. Κυρ. Βρίγγας, πρόεδρος συν/μού. Αλ. Καραγιανόπουλος- κτηματίας (60/1977).

Εβδομαδιαία  αγορά  στις 14-10-1930. Διενεργούνταν καθ’ έκαστον Σάββατον εντός του χωρίου.

Οι κάτοικοι του Εμπορίου στις 10-1-38 ζητούν να τους δοθεί άδεια χορήγησης τσιγαρόχαρτου καθότι καλλιεργούν λιγότερα από δύο στρέμματα και σύμφωνα με το νόμο το δικαιούνται (60/1382).

Ο πρόεδρος της κοινότητας Εμπορίου με αναφορά στο Νομάρχη στις 28-2-38 αναφέρει ότι η έκταση του καστανεώνος ανέρχεται στα 1000-1500 στρέμματα. Ο αριθμός των νεοφύτων ανέρχεται στα 500 περίπου. Η θέσις ονομάζεται «Λίπες» και απέχει από το χωριό περί τα 15 λεπτά. Προτείνει για εμβολιαστές κατοίκους του χωριού. Το κονδύλιον που ψηφίστηκε από την κοινότητα για τον εμβολιασμό των άγριων καστανέων ανέρχεται στις 2500 δραχμές (60/1581).

Υπέρ του Ταμείου Οδοποιίας το 1929 ψήφισαν η κοινότητα Εμπορίου 20.000 δρχ., Βλάστης 10.000 δρχ.

Τα εφεδρικά επιδόματα σε οικογένειες στρατευμένων οπλιτών της κοινότητας Εμπορίου από 15 Οκτωβρίου έως 30 Νοεμβρίου 1940 ήταν 64, όσα και οι στρατευμένοι του χωριού. Το ποσό που εισέπραξαν οι οικογένειες στις 22-1-41 ανέρχονταν σε 32.930 δραχμές. Συνήθως οι δικαιούχοι ήταν οι γυναίκες σύζυγοι των στρατευθέντων (60/1572).

Σύλλογοι: Η Σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του ποδοσφαιρικού Συλλόγου «Ο Φίλιππος»  στις 19-4-57 ήταν: Ραφαηλίδης Θ.Ιάκωβος, πρόεδρος. Παπαζιάκας Β.Ιωάννης Γραμματεύς. Κωτσίδης Λ. Στρατόνικος αντιπρόεδρος. Κωτσίδης Π. Στέφανος ταμίας. Παντζούρης Ι.Δημήτριος έφορος.

Μορφωτικός Σύλλογος νέων «ο Παύλος Μελάς».

Πληθυσμός:1913=1398, 1920=1180, 1928=1078, 1940=1177, 1951=1173, 1961=1169, 1971=917, 1981=924, 1991=922, 2001=1003, 2011=804

 

Αναρράχη Εορδαίας (Κοζάνης)

 

Αναρράχη (Δέβρη)

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

Γενικά: Χτισμένος σε ημιορεινή περιοχή σε υψόμετρο 710 μ. στη διαδρομή Πτολεμαΐδα, Άρδασσα, Κρυόβρυση, Αναρραχη, Εμπόριο.Απέχει 11 χλμ. από Πτολεμαΐδα και 44 χλμ. από Κοζάνη. Οικιστικά είναι ενωμένη με το Εμπόριο. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Μουρικίου, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας  η Αναρράχη ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 3^η θέση.

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, και ιδιαίτερα την περίοδο που το γειτονικό Εμπόριο αποτελούσε έδρα της Μητρόπολης Μογλενών (1760 - 1860), το χωριό ήταν γνωστό για τα διάσημα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια, όπου δίδαξαν μεγάλοι λόγιοι της εποχής (Βικιπαίδεια).

Αρχαιότητες: Εκεί που υπάρχουν μνημεία ο Νομάρχης στις 7-6-38 έδωσε οδηγίες στις κοινότητες να συνεργαστούν με τους διδασκάλους και ιερείς να τα διατηρήσουν σε καλή κατάσταση (60/957). Διευθυντής του Σχολείου στις 18-4-1938 αναφέρει στον επιθεωρητή για τα μνημεία της περιοχής 1.Τείχος κυκλώπειο  εξ ογκολίθων παρά τη θέση Κατρί. Ανήκει στην προκλασική εποχή. 2. Τείχος λιθόκτιστο μετ’ ασβέστου παρά την τοποθεσία «Κατρί» βυζαντινής εποχής. 3.Τείχος λιθόκτιστος μετ’ ασβέστου παρά την τοποθεσία «Καλέ» σώζεται σε καλή κατάσταση (60/957).

Εκλογικά: Στις εκλογές της 30ης Μαΐου 1915  οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο ενδέκατον εκλογικό τμήμα με έδραν το χωρίον Δέβρη (Αναρράχη) εις το οποίον θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Ραδούνιστα (Κρυόβρυση), Σούλποβον (Άρδασσα) και Χασάν –Κιόϊ (Ασβεστόπετρα) τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον (εκλογικά τμήματα Υποδιοικήσεως Καϊλαρίων του 1915).

   Σύμφωνα με το Νόμο οι γυναίκες άνω των 25 ετών γνωρίζοντες ανάγνωση και γραφή μπορούσαν να γραφτούν στους εκλογικούς καταλόγους. Ο πρόεδρος της Αναρράχης στις 13-3-1931 αναφέρει ότι ουδεμία γυναίκα παρουσιάσθη να εγγραφεί καθόσον τυγχάνουν το πλείστον αγράμματοι και επιφυλακτικές στο ζήτημα τούτο. Στην κοινότητα Νεαπόλεως Κοζάνης γράφτηκαν 55 γυναίκες (60/689).

            Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν Βασιλευόμενη δημοκρατία  445. Αβασίλευτη δημοκρατία 6. Λευκά 0. (25 Μαρτίου 1924 κήρυξη αβασίλευτης δημοκρατίας η οποία επικυρώθηκε με δημοψήφισμα στις 13 Απριλίου 1924. «Ναι» στην αβασίλευτη δημοκρατία ψήφισε το 69,98% (758.472 ψήφοι) των εκλογέων. Στις 3 Νοεμβρίου 1935 διεξάγεται δημοψήφισμα, το ποσοστό υπέρ της βασιλευομένης δημοκρατίας  ανήλθε σε 97,88%).

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 392. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 352. Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 4. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 3. Λευκά 11. Άκυρα 22.

Εκπαιδευτικά: Δέβρη- Αναρράχη (Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης. 23-3-17)

«Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, διώροφον. Ο κάτω όροφος είναι διηρημένος εις δύο αιθούσας, ων η μεν ανεπαρκής τον χώρον και επαρκής τον φωτισμόν, η δε τανάπαλιν ο άνω όροφος είναι αδιαίρετος δια δαπάνας όμως 1000 περίπου δραχμών αποκτά η Δέβρη σχολείον καθ’ όλους τους κανόνας της τε υγιεινής και Παιδαγωγικής. Υλικόν σχολείου: Δύο πίνακες, 2 τράπεζαι, μικρόν αριθμήτηριο. Μαθηταί μετά των του νηπιαγωγείου 75, εξ ων 45 άρρενες και 26 θήλεις.

Διδάσκαλοι: Τριαντ. Κύρου, του υποδιδασκαλείου Θεσσαλονίκης. Είναι εργατικός, μετριόφρων και φιλότιμος. Επιδεικνύει δε και φιλομάθεια με το να θέλη να προμηθευθή τα δια το επάγγελμά του χρήσιμα βιβλία. Η πρόοδος των μαθητών του, οίτινες είναι λίαν ευφυείς και επιμελείς είναι αρκούντως καλή. Σεβαστή Τρέμτση, τελειόφοιτος του Παρθεναγωγείου Μοναστηρίου εργατική και καλή νηπιαγωγός. Μαστίζεται υπό οικονομικής στενοχωρίας, το μεν ως πρόσφυξ, το δε και δια την εις το σχολείον Εμπορίου μόρφωσιν των δύο τέκνων της».

Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων στις 14 Μαΐου 1922 διορίζει σχολική επιτροπή τους 1) Νικόλ. Παπά ως πρόεδρον 2) Κοσμά Δεληπέτη ως ταμίας 3) Φώτιον Κοβάτση ως τρίτο μέλος.

  Διδακτήριο  διώροφο, νέον άνευ σχεδίου κτισμένο. Χρησιμοποιείται μόνο ο κάτω όροφος εις τον οποίον υπάρχουν δύο μικρές, χαμηλές και ανεπαρκώς φωτιζόμενες αίθουσες. Ο άνω όροφος στερείται οροφής, θυρών και παραθύρων κάτοικοι 750. Μαθητές 76 νήπια 25 (30-5,10-6/1923).

  Η κοινότης αποφάσισε να διαθέσει εκ του κοινοτικού ταμείου 15.000 δρχ, δια την επισκευή του διδακτηρίου και κατασκευή θρανίων. Στον οικισμό εγκαταστάθηκαν 120 προσφυγικές οικογένειες και καθίσταται ανάγκη ανεγέρσεως εξαταξίου διδακτηρίου (16-9/1-10/ 1923).

  Το διδακτήριο επισκευασθέν και μεταρρυθμισθέν με δαπάνη της κοινότητας και εφοδιασθέν με καινούργια θρανία και τράπεζες κατέστη κατάλληλον τριτάξιον σχολείον. Μαθητές 100 άρρενες, 67 θήλεις. Το νηπιαγωγείο λειτουργεί στο διδακτήριο του δημοτικού, ευθύς όμως εξευρεθεί τρίτη διδασκάλισσα για το δημοτικό  θα παραστεί ανάγκη το νηπιαγωγείο να στεγασθεί στο πρώην τουρκικό τζαμί (12-21/11/1924  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Γηγενείς 523, πρόσφυγες 888 (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Ο επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με πράξη στις 14/2/1934 διανέμει το ποσό των 4525,50 δρχ. προερχόμενο από ένσημα εκπαιδευτικής προνοίας στα παρακάτω σχολεία  3/ξιον Κάτω Πτολεμαΐδας, 3/ξιον Αμυγδάλων, Αναρράχης, 3/ξιον Ανατολικόν, 2/ξιον Αρδάσσης, 2/ξιον Ασβεστόπετρας, 2/ξιον Γαλάτειας, 3/ξιον Εμπορίου το ποσό των 500 δρχ. και στο 4/ξιον Πύργων 525,50 (ΑΒΕ70 ΣΑΕ 45).

Διδακτήριο παλαιό, έχει τρεις αίθουσες. Καλλιεργείται σχολικός κήπος 2 στρεμμάτων περιφραγμένος δι’ ακανθωτού και πλεκτού σύρματος, με σπορεία δασικών και οπωροφόρων δέντρων.  Μαθητές 331 (Α΄85, Β΄71, 51, 57, 48, 17). Το νηπιαγωγείο έχει δύο αίθουσες  με αριθμό νηπίων για το α΄ τμήμα 49 και για το δεύτερο 52 (3-5-38).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Ιω. Πέιου, Χρ.Νικολάου, Ν. Συμεωνίδης.

Ο προεδρεύων της κοινότητας Καραφουλίδης  στις 2-11-34 αναφέρει στον κ. Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων: «Πληροφορηθέντες εξωδίκως ότι ο Διευθυντής του καθ’ ημάς Δημ. Σχολείου Κων. Κυρλίδης εκλήθη εις απολογίαν με το ερώτημα εάν είναι κανονικός Γραμματεύς και αναμιγνύεται εις τα κοινοτικά. ΄Εχομεν την τιμήν το μεν λόγω της ιδιότητάς μας ως προέδρου της κοινότητας και ταμίου της σχολικής εφορείας, το δε προς αποκατάστασιν της αληθείας να γνωρίσωμεν υμίν ότι ούτος δεν είναι κοινοτικός γραμματεύς και ούτε υπήρξε τοιούτος. Παρακληθείς δε υφ’ ολοκλήρου του κοιν. Συμβουλίου παρέσχεν μικράν τινά επικουρίαν εις την διεκπεραίωσιν της επειγούσης αλληλογραφίας ελλείψει γραμματέως. Όσον δε αφορά τα περί αναμίξεώς του εις τα κοινοτικά ταύτα τυγχάνουν τελείως ανακριβή και ανυπόστατα του εν λόγω δημ/λου όντος προσκολλημένου εις τα καθαρώς διδασκαλικά καθήκοντα».

Η Σχολική Εφορεία στις 4-10-57 με έγγραφο στη Νομαρχία Κοζάνης  ζητούν να συμβάλλει στην ισοπέδωση του προαυλίου του διδακτηρίου, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως προαύλιο και κήπος του σχολείου (60/754).

Διδάσκαλοι: Δεληπέτη Ουρανία εξ Αναρράχης 1912, πτυχιούχος Διδασκαλείου Νηπιαγωγών, (Αναρράχη 1938).

Πολυχρονιάδου Φωτεινή από Εξάστερον Θράκης (Πτολεμαΐδα), 1912, πτυχιούχος Διδασκαλείου Νηπιαγωγών (Αναρράχη 1938).

Ανδρεάδης Δημ. Κωνσταντίνος, εκ Καυκάσου εγκατασταθείς εν Αναρράχη, 1913, πτυχιούχος 6/ξίου διδασκαλείου (Αναρράχη 38).

Γουσόπουλος Αναστάσιος εκ Γραμματικού ,1910, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Αναρράχη 32).

Κυρζίδης Κωνσταντίνος εκ Μοναστηρίου, 1902, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Αναρράχη 38).

Τσάγγα Ουρανία εκ Βλάστης 1908, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Αναρράχη 38

Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου.

Ιστορικά: Ο στρατιώτης Κολεσιάνης Κλήμης του Βασιλείου απεβίωσε στις 6 Δεκεμβρίου 1918 στο Β΄ στρατιωτικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Ως προς την ημερομηνία βεβαιώνουν ενόρκως και οι Τριαντάφυλλος Ιωάννου Κύρου ετών 37 δημοδιδάσκαλος κάτοικος Χανασανκιόι και Αρσένιος Δημητρίου Τούνης κάτοικος Δέβρης ετών 26 στις 26-8-25. Ακόμα δηλώνουν ότι υπηρετούσε στις τάξεις του ελληνικού στρατού στον 1^Ο λόχο των ξενοφώνων (60/1345).

Ο στρατιώτης του 5ου Συντάγματος 7^ου Μεραρ. Αρχιπελάγους Βαμβάκος Χρήστος του Στυλιανού εκ Ρουμ-Κιοί Μ.Ασίας εφονεύθη στη μάχη του Σκρά (60/1345).

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 24/9/1919 με την απόσπαση του οικισμού Δέβρη από την κοινότητα Εμπορίου. Ο οικισμός Ραδούνιστα (Κρυόβρυση) στις 31/3/1920 αποσπάται από την κοινότητα Εμπορίου και προσαρτάται στην κοινότητα. Ο οικισμός Δέβρη της κοινότητας στις 30/8/1927 μετονομάζεται σε Αναράχη. Ο οικισμός Κρυόβρυση στις 27/9/1930 αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Κρυόβρυσης. Το όνομα του οικισμού Αναράχη στις 16/10/40 διορθώνεται σε Αναρράχη. Στις  4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Μουρικίου και το 2010 στο δήμο Εορδαίας.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 280 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Παύλος Πενκελίδης 158, Γεώργιος Συμεωνίδης 154, Σταύρος Κοκκινίδης 153, Δημήτριος Σωτηριάδης 153, Μιχαήλ Κοτσίδης 138, Χαράλαμπος Κεσκελίδης 131, Κων/νος Καζαντζίδης 127.

Ο πρόεδρος στέλνει στο Νομάρχη απόδειξη 249 δρχ. στις 27-11-1927 που αφορούσε την προμήθεια ενός κυτίου κιμωλίας και 6 πήχεων υφάσματος δια σημαίαν (60/1984).

Ο υποδιοικητής Αναγνωστάκης με τηλεγράφημα στις 7-11-32 αναφέρει «ότι την παρελθούσα νύκτα έδρα μου, Κρυόβρυση, Αναρράχη ανηρτήθησαν ερυθραί σημαίαι επιγραφήν. Ζήτω η οκτωβριανή επανάστασις» (60/988).

Αναφορά στο Νομάρχη από υπάλληλο  στις 25-4-42 που πραγματοποίησε έρευνα μετά από διαταγή: «Επισκεφθείς την κοινότητα Αναρράχης και προσλαβών ως ειδήμονα τον πρόεδρο της ως άνω κοινότητος Μιχαήλ Μωυσίδη προέβην αυτοπροσώπως εις την καταμέτρησιν μικρών και μεγάλων ζώων των κατοίκων της άνω κοινότητος ως και εις την συγκέντρωσιν παντός απαραιτήτων στοιχείων δια την βεβαίωσιν του δικαιώματος βοσκής της θερινής κτηνοτροφικής περιόδου 1942-43. Προέκυψεν εκ της γενομένης εξετάσεως ότι ο συνολικός αριθμός των μεγάλων ζώων ανέρχεται εις 724, των δε μικρών εις 2836. Η όλη βοσκήσιμος έκτασις περιλαμβάνει περί τα 14.000 στρέμματα συμπεριλαμβανομένης και της δασώδους περιοχής. Εκ ταύτης κατάλληλος βοσκή είναι μόνο περί τα 5000 στρέμματα. Ως προς το επιβλητέον δικαίωμα βοσκής κρίνομεν ως δίκαιον τοιούτον δραχμές πεντήκοντα (50) δι’ έκαστον μέγα ζώον κατά περίοδον και δραχμάς τριάκοντα δι’ έκαστον μικρόν με εξαίρεσιν 5 μικρών και 2 μεγάλων άτινα δέον να μη φορολογηθώσι προς ενίσχυσιν των μικροϊδιοκτητών. Ως προς τους ετεροδημότας κρίνομεν ότι δέον να επιβληθή δικαίωμα βοσκής διπλάσιον δια τους κατοίκους της κοινότητος επιβαλλόμενον. Εκ της εξετάσεως, ην ενήργησα εκ του Γραφείου της κοινότητος διεπίστωσα ότι η αλληλογραφία διενεργείται ταχέως και κανονικώς μη υπαρχουσών εκκρεμοτήτων» (60/1695).

Η Κοινότης Αναρράχης στις 27 Ιανουαρίου 1946 με έγγραφο στη Δ/νση Δυτικής Μακεδονίας αναφέρει ότι λόγω της κακής εσοδείας οι κάτοικοι του χωριού περιήλθον εις ένδεια και οι 50 οικογένειες στερούνται αυτού του επιουσίου άρτου. Η πείνα φθάνει στο κατακόρυφο και ουδεμία μέριμνα λαμβάνεται υπό της αρμοδίας υπηρεσίας δια τον επισιτισμό των κατοίκων (60/786).

Η κοινότης Αναρράχης με έγγραφο στον υπουργό Γενικό Διοικητή Δ. Μακεδονίας στις 31 Ιανουαρίου 1947 αναφέρει ότι το τηλέφωνο Αναρράχης το αφήρεσαν οι Ελασοκράται κατά το 1944 και μας εχορήγησαν επί της κυβερνήσεως Παπανδρέου άλλο τηλέφωνο χαλασμένο και ήδη παρά τις επανειλημμένες παρακλήσεις προς την αρμοδίαν υπηρεσία δεν κατορθώσαμεν να έχωμεν τηλεφωνικήν σύνδεσιν η οποία επείγει όχι μόνον εν καιρώ ειρηνικής περιόδου αλλά νυν καθίσταται λίαν αναγκαία χωρίς να είναι ανάγκη να αναφέρωμεν και τους ιδιαιτέρους λόγους

Δια ταύτα

Παρακαλούμε όπως διατάξητε την αρμοδίαν υπηρεσίαν ίνα προβή εις τη σύνδεσιν της κοινότητας  μη απαιτουμένης ουδεμιάς επιβαρύνσεως καθότι το τηλεφωνικό σύρμα διέρχεται δια των Γραφείων της κοινότητας και το μηχάνημα της κοινότητας ευρίσκεται εν καλή καταστάσει παρά τη υπηρεσία Τ.Τ.Τ (60/1494).

Σύλλογοι: Αθλητικός Σύλλογος «Δόξα».

Στην Αναρράχη λειτουργεί η επιχείρηση "Ζωοτροφές Αναρράχης" που ιδρύθηκε το έτος 1928 από τον Βελισσάριο Μυλωνά.

Πληθυσμός:1913=1414, 1920=1396, 1928=1271, 1940=1628, 1951=1519, 1961=1478, 1971=1131, 1981=1192, 1991=1151, 2001=1150, 2011=926.

Σύλλογοι: Σύλλογος Ποντίων Αναρράχης (1η Παραδοσιακή Μουσική χορευτική εκδήλωση 2018).