10. Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ Α. ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΤΣΟΥΡΧΛΙ (ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ) 1854-2011

Γράφει ο Ηλίας Κ. Γάγαλης, Διευθυντής του 5ου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Το 1854 λειτουργεί για πρώτη φορά στο Νάρθηκα της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων στο Τσούρχλι, το Δημοτικό Σχολείο Τσουρχλίου. Το 1863 αποκτά το πρώτο του κτίριο μετά από συνδρομές των Αγιωργιτών της Κωνσταντινούπολης ,όπου λειτουργούσε η Αδελφότητα «Νεομάρτυς Γεώργιος» [1].

Η ίδια πλήρωνε και τους δασκάλους τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του. Στο χωριό λειτουργεί παράλληλα τουρκικό Σχολείο και Παρθεναγωγείο. Το 1905 λειτουργεί Παρθεναγωγείο με πρωτοβουλία του Μακεδονικού Κομιτάτου. Θεμελιώθηκε ημιγυμνάσιο (Σχολαρχείο) στου Ντώνα του Κωτίτσα το μέρος από τον Yarbey Bekir Fikri το 1910-11, αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί.

1. Το ελληνικό Παρθεναγωγείο Τσουρχλίου λειτουργεί ως το 1919 οπότε συγχωνεύεται με το Κοινό Σχολείο αρρένων και δημιουργείται έτσι το Α΄ Δημοτικό Σχολείο Αγίου Γεωργίου το οποίο λειτουργεί έως και σήμερα.. Το 1923 λειτουργεί το Β ΄ Δημοτικό Σχολείο για τα προσφυγόπουλα που μόλις έχουν καταφθάσει από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία. Από το 1929 λειτουργεί και Νηπιαγωγείο Αγίου Γεωργίου στο παλιό μουσουλμανικό τζαμί που πριν ήταν η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη[2].Το 1957 μεταφέρεται σε πετρόκτιστο κτίριο στο λόφο του Αγίου Αθανασίου δίπλα στο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου.

Το 1951 το Β΄ Δημοτικό Σχολείο καταργείται. Το 1952 χτίζεται το διδακτήριο στον Άγιο Αθανάσιο και το 1957 το οίκημα του Νηπιαγωγείου. Από το 1996 τα δυο σχολεία (Δημοτικό και Νηπιαγωγείο) λειτουργούν στα προκατασκευασμένα κτίρια που τοποθετήθηκαν βορειότερα από τα υπάρχοντα διδακτήρια.

Στις μορφές της εκπαίδευσης που ξεχώρισαν ο Ιωάννης Γκούρας πρώτος δημοδιδάσκαλος του ελεύθερου Τσουρχλίου, ο οποίος εκφώνησε επικήδειο λόγο για τον δολοφονημένο Μητροπολίτη Αιμιλιανό και ο Αθανάσιος Γάγαλης, διευθυντής της Αστικής Σχολής Γρεβενών [3] ο οποίος στο μνημόσυνο για τον εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανό μελοποίησε ποίημα του Γ. Σουρή και τραγουδήθηκε στη μνήμη του. Οι δυο αυτοί εκπαιδευτικοί είχαν παράλληλα και εθνική δράση στις αρχές του 20^ου αιώνα. Ξεχωρίζει και η μορφή της πρώτης νηπιαγωγού του Αγίου Γεωργίου Κωνσταντίας Κατσάλη από τα Γρεβενά που υπηρέτησε στο χωριό μας από το 1929 έως και το 1942.Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς μαζί με τη συνοδό μητέρα της Παρασκευή στις 10-7-1944.

Από το 1952 λειτουργεί Δημοτικό σχολείο ανελλιπώς στον Άγιο Γεώργιο μέχρι και σήμερα.

Τη λειτουργία του ελληνικού Σχολείου δεν εμπόδισαν οι Βαλαάδες (εξισλαμισμένοι Έλληνες ελληνόγλωσσοι, με τουρκική συνείδηση) από το 1854 έως και το 1912 αν και γνώριζαν την ύπαρξη και λειτουργία του Σχολείου.

Το 1941-1943, εποχή της Ιταλικής Κατοχής στα Γρεβενά το Σχολείο του Αγίου Γεωργίου συνεχίζει τη λειτουργία του. Το κτίριο του 1919 καίγεται από τους Γερμανούς το 1944. Για μικρό διάστημα η διδασκαλία πραγματοποιείται σε τόλ που υπήρχαν στην περιοχή του χώρου που βρίσκεται το κτίριο που στέγαζε το Δήμο Ηρακλεωτών Γρεβενών στη θέση «χάνι».

Στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου (1946-1949) το Δημοτικό Σχολείο Αγίου Γεωργίου συνεχίζει τη λειτουργία του με μια μικρή διακοπή από την επίθεση των ανδρών του Δημοκρατικού Στρατού στις 10  Μαΐου του 1948[4]. Σ΄ αυτό φοιτούν παιδιά από τις Αμυγδαλιές, τη Λόχμη (Βίτσι),το Κληματάκι, τη Ροδιά, την Κιβωτό, την Κοκκινιά, το Πολύδενδρο. Αποτελεί την περίοδο αυτή μια πνευματική κυψέλη και όαση στη λαίλαπα του εμφυλίου αδελφοκτόνου πολέμου.

Όταν επομένως υπήρχε σχολείο στο Τσούρχλι (Άγιο Γεώργιο Γρεβενών) μέχρι τότε στην  πόλη των Γρεβενών το 1873 δεν λειτουργούσε ελληνικό σχολείο παρά μόνο στο Βαρόσι ,όπου υπήρχε η Μητρόπολη Γρεβενών η οποία συντηρούσε στη συνοικία αυτή σχολείο στο οποίο πήγαιναν με τα πόδια τα ελληνόπουλα της πόλης των Γρεβενών.

Δυστυχώς σήμερα εν έτει 2011 κάποιοι αποφάσισαν χωρίς αιδώ να κλείσουν το σχολείο αυτό ,που έχει διαγράψει μια διαδρομή στο χρόνο 156 ετών προσφέροντας πολλά στον τόπο μας στα Γρεβενά μας.

Αυτοί οι άνθρωποι που αποφασίζουν για το κλείσιμο και του ποιου μικρού σχολείου έχουν ιστορική άγνοια  για τον τόπο ,γι αυτό αξίζει να θυμόμαστε ότι η Ελλάδα στήθηκε από τους Έλληνες της υπαίθρου και των πόλεων που έδιναν τον οβολό τους για να υπάρξουν σχολειά και δάσκαλοι ώστε τα χωριά να μη τουρκέψουν και να μη προσκυνήσουν στους κατακτητές.

Είναι επιλογή και δικαίωμα των λίγων που απέμειναν στην ύπαιθρο να έχουν το σχολείο τους που αποτελεί κύτταρο ζωής για κάθε μικρή κοινωνία.

ΟΧΙ ΣΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ.

ΟΧΙ ΣΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΟΥΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ηλίας Κ. Γάγαλης

---

[1] Βόρειος Ελλάς,7 Φεβρουαρίου 1932,Φύλλο 247,σ.2.

[2] Ιστορικά Αρχεία Μακεδονίας, Αρχείο Γενικής Διοικήσεως Δυτικής Μακεδονίας, Φάκελος 6/4,Έκθεση του Επιθεωρητού Δημοτικών Σχολείων Γρεβενών Γ. Σακελλάρη στις 10-12- 1941 και Βοΐου  Κ. Κολοβού., «περί της συνθέσεως του πληθυσμού της Περιφερείας κατά χωρίον».

[3] Φάσσας Σ.,( Μάιος-Ιούνιος 1977), «Οι δυο δάσκαλοι στον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών, Μακεδονική Ζωή»,τ.131,σσ.42-43

[4] Αρχείο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Γρεβενών