Ανατολικόν ( Ίνελι) (προσφυγικός οικισμός) Δήμου Εορδαίας

 

Ανατολικόν ( Ίνελι) (προσφυγικός οικισμός)

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Ημιορεινός οικισμός με υψόμετρο 630 μ. Συνδέεται με αστική συγκοινωνία με την Πτολεμαΐδα. Στο κέντρο του χωριού εντυπωσιάζει το πάρκο, η φωταγωγημένη πλατεία, το μνημείο πεσόντων. Πλησιέστεροι οικισμοί Κομνηνά, Πεντάβρυσος, Άγιος Χριστόφορος, Πτολεμαΐδα.

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Βερμίου, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Εορδαίας  το Ανατολικόν ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 4^η θέση.

Αρχαιότητες: Στη θέση «Μεγάλη Σπηλιά» του Βερμίου σε έκταση 150 στρεμμάτων υπάρχει παλιός οικισμός (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης). Στην τοποθεσία «πατάτες» βρέθηκαν τάφοι, πήλινα αντικείμενα, ένα βέλος.

Εκλογικά: Στις εκλογές της 30/5/1915  οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο έβδομον με έδραν το χωρίον Τριέπιστα ένθα θέλουσιν ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Ίνελι, Κοζλουκιόϊ και Ναλμπάν-Κιόϊ, τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το ελληνικόν δημοτικόν σχολείον.

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 358. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 194, Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 74. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 20. Λευκά 0. Άκυρα 0.

Εκπαιδευτικά: Ελλείψει άλλου καταλληλοτέρου κτιρίου εχρησιμοποιήθη ως διδακτήριον το τουρκικόν τζαμίον το οποίον στερείται πατώματος, οροφής και επαρκούς φωτισμού. Τούτο χρησιμοποιείται και ως εκκλησία. Προς αποφυγήν του ανεγειρομένου εκ του δαπέδου κονιορτού παρήγγελαν και έστρωσαν ψάθες. Εάν καταληφθή το έτερον τζαμίον και μεταβληθεί σε εκκλησίαν και αν γίνουν επισκευές και μεταρρυθμίσεις εις το κατειλημμένο ήδη θα αποκτήσει η κοινότης κατάλληλο διδακτήριο. Μαθητές 130. Ταξεις 4. Κάτοικοι 700  (6-12/4/ 1924).

Το εν τμήμα των μαθητών διδάσκεται στο τουρκικό τζαμί, το έτερον στο πρώην τουρκικό διδακτήριο. Αμφότερα είναι ακατάλληλα. Στον οικισμό έχουν εγκατασταθεί 150 νέες προσφυγικές οικογένειες, ο δε αριθμός των μαθητών ανήλθε στους 222 και πρέπει να ανεγερθεί εξατάξιον  διδακτήριον (25 Οκτ. ως 9 Νοεμ.1924 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 73).

                Τα δύο υπάρχοντα διδακτήρια ανθυγιεινά και τελείως ακατάλληλα. Κάτοικοι 1108 πρόσφυγες. Μαθητές 111 άρρενες 78 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το νέον τετρατάξιον διδακτήριον επερατώθη κατά το Νοέμβριο 1927 και από τον Ιανουάριο 1928 εγκατεστάθη εν αυτώ το δημοτ. Σχολείο (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 14/1/1928 διορίζει υπηρέτρια  την Σοφίαν Μυλωνά  στο τριτάξιο μεικτό δημοτικό σχολείο  με μισθό 250 δρχ. μηνιαίως.

Προαύλιο επαρκές, βρύση προς ύδρευση των μαθητών. Έχει 60 θρανία τρίεδρα καινουργή και υπό κατασκευή 8 (6/11/36).

Τριτάξιο. Διδακτήριο νεόδμητο διώροφον, τύπου τετραταξίου. Λείπουν τα εξωτερικά επιχρίσματα. Υπάρχει σχολικός κήπος τριών στρεμμάτων στον οποίο καλλιεργούνται οπωροφόρα δέντρα και μικρές άλλες καλλιέργειες. Μαθητές 290 (22/11/37).

Ιερά: Ιερός ναός Υψώσεως Τιμίου Σταυρού, ανεγερθείς το 1936, πολιούχος του οικισμού. Ιερός ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην είσοδο του οικισμού. Άγιος Νεκτάριος. Των 12 Αποστόλων.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Ίνελι (μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Ανατολικόν). Στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Βερμίου.

Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 192 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Απόστολος Τσαούσης 116, Δημήτριος Μαυρουδής 115, Στέλιος Γκαλάς 112, Δημήτριος Αερίδης 107, Ιωάννης Κιλίνης 82, Σπύρος Παπαδόπουλος 71, Μιλτιάδης Αποστολίδης 65.

Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης 300 δρχ. το έτος 1927.

Ο πρόεδρος της κοινότητος αναφέρει ότι διεξήχθη έρανος κατά την  εορτή της 25^ης Μαρτίου 1937 υπέρ των Εθνικών Οικοτροφείων και Ορφανοτροφείων και εισπράχτηκε το ποσό των 50 δραχμών.

            ΔΕΘ: Η  κοινότητα υποχρεώθηκε  να συνεισφέρει  για την 3^η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης  το Σεπτέμβριο του 1928 δραχμές 5000.

Οι Γεώργιος Αραμπατζής και Απόστολος Δεληδήμος έλαβαν Αργυρούν μετάλλιον μετ’ επαίνου διά έκθεση προϊόντων με έρια και βίκος (Β.Ε 20-1-35)

            Εκπαιδευτικά: Αίτησις του κοινοτικού συμβουλίου Ίνελι Καϊλαρίων Προς τη Νομαρχία Κοζάνης  (60/581)

«Κύριε Νομάρχα

Οι υπογεγραμμένοι πρόεδρος και κοινοτ. Σύμβουλοι του συν/μού Ίνελι, λαμβάνομεν την τιμήν να αναφέρωμεν υμίν ότι

            Η κοινότης ημών, υπερτριακοσίας αριθμούσα οικογενείας, στερείται απολύτως σχολικού κτηρίου δια την εκπαίδευση των τέκνων αυτής, εν όλω δε τω χωρίω ουδέ εν υπάρχει κτίριον, όπερ κατ’ ανάγκην θα ήτο δυνατόν να μετατραπεί εις Σχολείον, καθότι οι τέως κάτοικοι, Τούρκοι μικρόν τέμενος, επί δύο σχολικά έτη εχρησιμοποιήθη και ως εκκλησία και ως σχολείο, δια την στενότητα όμως του χώρου οι μαθηταί εφοίτων εκ περιτροπής, όντες διηρημένοι εις δύο κατηγορίας, την π.μ και μ.μ. Κατάστασις όντως  αποθαρρυντική από  διδακτικής και  από υγιεινής  απόψεως. Ένεκα του ασφυκτικού συνωστισμού πολλάκις ησθένησαν  και μαθητές και διδάσκαλοι, οίτινες επανειλημμένως και ρητώς εδήλωσαν, ότι εάν μέχρι τέλους του προσεχούς 7/βρίου δεν ανεγέρθη Σχολείον εις τον συν/σμόν ημών, δεν θα διστάσωσι να υποβάλωσι προς τους  αρμοδίους παραίτησην από της  θέσεώς των.

Δια ταύτα

Υποβάλλοντες εις γνώσιν υμών, ότι εάν δεν ληφθή πρόνοια προς αποτροπήν του τοιούτου κακού και θεραπείαν των αναγκών της κοινότητος, τα τέκνα ημών, αμφοτέρων των φύλων εις πλέον των τριακοσίων ανερχόμενα, θα καταδικασθώσι να μείνουν αγράμματα και απαίδευτα.

            Παρακαλούμεν υμάς θερμώς όπως ευαρεστηθείτε ίνα διενεργήσητε την εκ του δια την εν Μακεδονία ανέγερσιν εκπαιδευτηρίων προσποριζομένου ποσού παροχήν εκατόν χιλιάδων +100.000 δραχμών δια την ανέγερσιν εξαταξίου Σχολής εν τη κονότητι ημών, ης άμεσον και απόλυτον αύτη έχει ανάγκην.

             Δεν παραλείπομεν να αναφέρωμεν, κύριε Νομάρχα, ότι προς τον σκοπόν τούτο έχομεν υποβάλει από της σήμερον σχετικάς αιτήσεις προς τον κ. Επιθεωρητήν των Δημ. Σολείων Ν. Κοζάνης και προς την Διεύθυνσιν Εποικισμού Δυτ,. Μακεδονίας, παρά μεν του πρώτου αιτησάμενοι όπως εισηγηθή καταλλήλως και όπου δει το θέμα, παρά δε της δευτέρας την χορήγησιν του αναγκαιούντος υλικού ξυλείας, κεράμων, οπτολίνθων, και ασβέστου περί της μεταφοράς των οποίων είμεθα  έτοιμοι να φροντίσωμεν ημείς».

            Το κ.σ Ανατολικού στις 17-9-1933 με πρόεδρο τον Κων/νο Σπυρίδη αποφάσισε την πρόσληψη κοινοτικής διδασκάλισσας την Ελένη Κωνσταντινίδου κάτοικο Πτολεμαΐδας με μηνιαίο μισθό 500 δραχμών από 1-10-1933 ως 31-5-1934. Η πρόσληψη έγινε μετά από εισήγηση της Σχολικής Εφορείας η οποία ανέφερε ότι καυτά την πρώτη μέρα των εγγραφών ενεγράφησαν στην Α΄ και Β΄ τάξη περί τους100 μαθητές και υπολείπονται προς εγγραφήν στις αυτές τάξεις άλλοι 75 μαθητές. Η διδασκαλία των 175 μαθητών είναι αδύνατος. Οι άλλοι δύο διδάσκαλοι του σχολείου είναι επιφορτισμένοι με τη διδασκαλία των άλλων τεσσάρων τάξεων (60/1608).

            Προσφυγικά: Ο Θεόδωρος Δημ. Θεοδωρίδης κάτοικος Ανατολικού στις 2-7-1940 αναφέρει στο Νομάρχη ότι είναι Έλλην το γένος, κατάγεται εξ Αργυρουπόλεως Τραπεζούντος. Το 1916 δραπέτευσε από την τουρκική επικράτεια λόγω των κατακτήσεων. Μετέβη στη Ρωσία όπου και παρέμενε συνεχώς. Αναχώρησε από τη Ρωσία βάσει της ελληνικής πρεσβείας της Μόσχας με τη σύζυγό του, τη μητέρα του, την πεθερά του και τεσσάρων ανηλίκων τέκνων. Εγκαταστάθηκε στο Ανατολικό. Τώρα η αστυνομία ζητά να εγκαταλείψει το χωριό ως αλλοδαπός γιατί η περιοχή είναι επιτηρούμενη. Ζητά από το Νομάρχη να παραμείνει ανενόχλητος στην κατοικία του στο Ανατολικό Εορδαίας (60/1638).

            Ο Νικόλαος Καραγιαννάκης από Ανατολικό Εορδαίας άπορος με πενταμελή οικογένεια γυμνός και ανυπόδητος μέχρι σήμερα δεν έλαβε ούτε ιματισμό ούτε κανένα ζεύγος παπούτσια μέχρι σήμερα.. Τονίζει ότι βρίσκεται κλεισμένος στο σπίτι του καθ’ ότι ανυπόδητος Δια ταύτα παρακαλεί να του παραχωρηθεί ένα ζεύγος παπούτσια και ένα φόρεμα για τη σύζυγό του. Τα τρόφιμα της διανομής δεν τα έλαβε καθ’ ότι δεν έχει χρήματα να τα πάρει δεδομένου ότι δεν έχει χαρακτηριστεί άπορος (60/446).

Πληθυσμός:1913=811, 1920=746, 1928=1273, 1940=1518, 1951=1204, 1961=1180, 1971=849, 1981=1020, 1991=965, 2001=962, 2011=903

            Σύλλογοι: Αθλητικομορφωτικός Σύλλογος «Η Αναγέννηση». Πολιτιστικός Σύλλογος.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Άγιος Χαράλαμπος Δήμου Κοζάνης

 

Άγιος Χαράλαμπος

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Σελίδες 226 Έτος έκδοσης 2022

 

 

Γενικά: Ο οικισμός χτισμένος σε υψόμετρο 720 μ. στους πρόποδες του όρους Βερμίου στη διαδρομή Κοζάνη, Δρέπανο, Κοιλάδα, Τετράλοφος, Βοσκοχώρι. Απέχει 23 χλμ. από την Κοζάνη και 36 από τη Βέροια.  Νότια του οικισμού περνά η Εγνατία οδός. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ελλησπόντου, αποτελεί ιδία κοινότητα. Προσφυγικός οικισμός (Πόντιοι, Θράκες, Μικρασιάτες), στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως Τουρκοχώρι υπαγόταν στην τοπαρχία Μποτζακίων με Διοικητικό κέντρο το Δρέπανο.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης ο Άγιος Χαράλαμπος ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 43^η θέση.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές (30-5-1915) ψήφισαν στο έκτο εκλογικό κέντρο της υποδιοικήσεως Κοζάνης με έδραν το χωρίον Χάδοβα (Πολύμυλος) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Χατζή Χασανλή (Προσκυνητάριον Καπνοχωρίου), Σοφουλάρ (Καπνοχώριον), Κιουτσούκ Εβρενεσλή (Ανατολικόν Καπνοχωρίου), Οκιούς-ο-βασί (Σκάφη), Αντιλόβαση, Οκτσιλάρ (Άγιοι Θεόδωροι), Ισακλάρ (Ά. Χαράλαμπος), Τσοπανλή (Βοσκοχώριον), Ισικλάρ (Λεβέντης), Ντορταλή (Τετράλοφον), Κιοσελέρ (Θυμαριά  ή Κίσσα), τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος (Αποστόλου Δ.Μ 1912-15).

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 95 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Εκπαιδευτικά: Διδακτήριο σε καλή κατάσταση. Σχολική βιβλιοθήκη και σχολικός κήπος δεν υπάρχουν. Μαθητές  άρρενες 30, θήλεις 29. Διδάσκαλος ο Χαράλαμπος Δημητριάδης ετών 45, πτυχιούχος γυμνασίου (13-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Διδακτήριο νεόδμητο, κατασκευασθέν με δαπάνη της κοινότητος. Μαθητές Α΄30, 9,14, 13, 5,6 (2/12/37).

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Χαραλάμπους 1950. Εξωκκλήσι Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου 1973. Εξωκκλήσι Αγίου Ραφαήλ 1986.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918  με έδρα τον οικισμό Ισακλάρ. Στις 8/8/1928 μετονομάζεται σε Άγιος Χαράλαμπος. Στις 16/5/1989 προσαρτάται στο δήμο Φιλιππούπολης.

Τα κοινοτικά Συμβούλια Ισακλάρ (Άγιος Χαράλαμπος), Ιλεσλή (Οινόη), Ντιντελέρ (Σκήτη),  Τοπτσιλάρ (Άγιος Δημήτριος), Ιντήλοβα (Αυγή), Πορτοράζ (Πρωτοχώρι), Κοτζά Ματλή (Βατερό), Σαριχανλάρ (Αλωνάκια) ψήφισαν στις 7-7-1921  πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο) ενοίκιο, μισθός γραμματέα, έπιπλα  (60/1310).

Στις 8 Ιουλίου 1925 υπέρ του Ειδικού Ταμείου Τηλεφωνικής Συγκοινωνίας Μακεδονίας 100.

Στις κοινοτικές εκλογές (25-10-1925) ψήφισαν 49 εκλογείς στις οποίες ο Θεόδωρος Τσινάρης  έλαβε 48 ψήφους.

Η κοινότης Αγίου Χαραλάμπους στις 25-5-1932 αναφέρει ότι απαγόρευσε την  εργασία ανέγερσης του μύλου στο κέντρο του οικισμού ο οποίος απέχει από την εκκλησία 50 μέτρα και από το σχολείο 150. Ο υπό ανέγερση  μύλος είναι του Δ.Σακαλή, από Ρυάκιο, ο οποίος είναι εγκατεστημένος από τριετίας στην άκρη του χωριού. Δε δημιουργεί κανένα πρόβλημα (60/1621).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου η κοινότης  πρόσφερε 104 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Χαραλάμπους

Πληθυσμός:1913=347.1920=388. 1928=267. 1940=391. 1951=331. 1961=332. 1971=211. 1981=187. 1991=192. 2001=187. 2011=144.

 

 

OΙ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΑΠ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1928

 

OΙ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΑΠ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1928

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Ο Λουκάς Π.Χριστοδούλου πρόεδρος του Κέντρου Σπουδής &Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ) του Δήμου Ν.Ιωνίας (Αττικής), πτυχιούχος Οικονομικών Επιστημών, εργάσθηκε στον ιδιωτικό τομέα, διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος, συγγραφέας επτά βιβλίων σχετικά με την ιστορία της Ν.Ιωνίας, αρθρογράφος , προχώρησε, το 2023, σε μία τρίτομη έκδοση με τους προσφυγικούς οικισμούς της Μακεδονίας συνολικά 950 αμιγείς και  468 μικτούς μέσα σε 2136 σελίδες. Με το Λουκά δε συναντηθήκαμε,  δε βρεθήκαμε. Είχαμε και έχουμε επικοινωνία τηλεφωνική. Μου ζήτησε το βιβλίο μου «Οικισμοί Γρεβενών» πριν τρία χρόνια, το οποίο του έστειλα με χαρά. Άμεσα μου έστειλε το περιοδικό που εκδίδει η ΄Ενωση Σπάρτης Μ.Ασίας και βιβλία και από το Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού.

Σήμερα μου έστειλε το τρίτομο έργο με τους προσφυγικούς οικισμούς της Μακεδονίας, τον οποίο ευχαριστώ πολύ.  Είναι ένα έργο μεγαλειώδες αποτυπώνει την ιστορία όλων των προσφυγικών οικισμών της Μακεδονίας, για τον καθένα χωριστά. Για να ολοκληρώσει το τρίτομο έργο διάβασε πολλά βιβλία, εργάσθηκε σκληρά. Πολλά βιβλία αγόρασε και πολλοί συγγραφείς του χάρισαν βιβλία σχετικά με το αντικείμενο όπως αναφέρει στις Ευχαριστίες.

Το τρίτομο έργο πρέπει να διαβαστεί όχι μόνο από τους κατοίκους των 1418 προσφυγικών οικισμών της Μακεδονίας αλλά από όλους μας. Θερμά συγχαρητήρια στον κ. Χριστοδούλου για την προσφορά του στην ανάδειξη της ιστορίας του προσφυγικού ελληνισμού.

Αναλυτικά ο Α΄ τόμος περιλαμβάνει τα Γραφεία Εποικισμού Θεσσαλονίκης-Λαγκαδά-Πιερίας-Κιλκίς-Φλώρινας-Καστοριάς (σελίδες 703). Για την Καστοριά αμιγείς οικισμοί 13, μικτοί οικισμοί 22. Θεσσαλονίκη 61 αμιγείς, 14 μικτοί. Λαγκαδά 92 αμιγείς, 26 μικτοί. Πιερίας 10 αμιγείς, 15 μικτοί. Κιλκίς 133 αμιγείς, 9 μικτοί. Φλώρινας  20 αμιγείς, 22 μικτοί. Καστοριάς  αμιγείς 13, μικτοί 22. Σύνολο 342 αμιγείς 130 μικτοί

Ο Τόμος Β΄ περιλαμβάνει τα Γραφεία Εποικισμού Εορδαίας-Βέροιας-Γιανιτσών-Αξιούπολης-Χαλκιδικής-Σιντίκης-Σερρών-Έδεσσας (σελίδες 755). Για το Γραφείο Εποικισμού Εορδαίας 15 αμιγείς, 14 μικτοί. Βέροιας  14 αμιγείς, 57 μικτοί. Γιανιτσών 38 αμιγείς, 6 μικτοί. Αξιούπολης 17 αμιγείς, 19 μικτοί. Χαλκιδικής  36 αμιγείς, 3 μικτοί. Σιντίκη 57 αμιγείς, 49 μικτοί. Σερρών 31 αμιγείς, 53 μικτοί. Έδεσσας 23 αμιγείς, 49 μικτοί. Σύνολο 231 αμιγείς, 250 μικτοί.

Ο Τόμος Γ΄περιλαμβάνει τα  Γραφεία Εποικισμού Κοζάνης Δράμας –Καβάλας (σελίδες 678). Για το Νομό Κοζάνης 95 αμιγείς 38 μικτοί (εκ των οποίων 32 από Γρεβενά). Δράμας 178 αμιγείς, 33 μικτοί. Καβάλα 104 αμιγείς, 17 μικτοί. Σύνολο αμιγείς 377, μικτοί 88.

Άγιοι Ανάργυροι, οι (Βρόστιανη) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Άγιοι Ανάργυροι, οι (Βρόστιανη) Δήμου Βοΐου Κοζάνης

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου  “ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ” σελ. 336 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 929 μ. στη διαδρομή Τσοτύλι, Ομαλή, Ανθούσα, Άγιοι Ανάργυροι. Απέχει από το Τσοτύλι 21 χλμ. Ανήκει στη δημοτική ενότητα Τσοτυλίου. Ονομαστά τα κάστανα, παλιότερα η καλλιέργεια φακής, οπωροκηπευτικών. Τα πλούσια δρυοδάση, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις συντελούν στην ύπαρξη σοβαρής πανίδας όπως  ζαρκάδια, αρκούδες, αγριογούρουνα.

 Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 89 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι. Πρόκειται για Έλληνες οι οποίοι αλλαξοπίστησαν. Σύμφωνα με τη Σύμβαση ανταλλαγής των Ελληνικών και Μουσουλμανικών πληθυσμών που υπογράφτηκε στη Λοζάνη της Ελβετίας, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στις 30 Ιανουαρίου 1923 αποχώρησαν και στον οικισμό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες Έλληνες.

Στις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν, μετά την ενσωμάτωση του οικισμού, στις 31 Μαΐου 1915 ψήφισαν στο ενδέκατο εκλογικό τμήμα Πενταλόφου.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 76 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στην περιφέρεια Βοΐου (νυν δήμος Βοΐου)  οι Άγιοι Ανάργυροι ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στη 53^η θέση με 37 κατοίκους. Απογράφηκαν και τρεις ακατοίκητοι οικισμοί Παρόχθιον, Ρόκαστρον, Παναγία Χορηγού (π. παιδικές κατασκηνώσεις).

Εκπαιδευτικά: “Άγιοι Ανάργυροι –Βρόστιανη, 1/τάξιον, (προσφυγικός)

Μαθητές: 25, 14, 34, 41, 62, 78, 80 (Αντίστοιχα με ημερομηνίες επιθεωρήσεων:(7-6-1925). (3-7-1929). (9-5-1933). (15-6-1934). (8-6-1937). (9-4-1938). (18-8-38). Λειτούργησε ως μονοτάξιο). Λειτούργησε ως μονοτάξιο.

Διδακτήριο: Τέως τουρκικό, 2ταξίου τύπου, έχει αύλειο χώρο απερίφρακτο, υπεδείχθησαν μεταρρυθμίσεις. Το ημιυπόγειο χρησιμεύει για κατοικία του διδασκάλου (7-6-1925). Επισκευάσθη με συνδρομή του κράτους (23-6-1927). Διδακτήριο χρησιμοποιείται το πρώην τουρκικό, έχει ανάγκη επιχρίσεως με αμμοκονίαμα (3-7-1929). Η κατάσταση ανεκτή. Λειτουργεί Α΄ και Β΄ τάξη με 32 και 2 μαθητές αντίστοιχα (9-5-1933). Ικανοποιητική κατάσταση μετά τη γενομένη επισκευή και ανακαίνιση (8-6-1937). Σχεδόν ικανοποιητική κατάσταση, αλλά προ του αυξανομένου αριθμού μαθητών ανεπαρκές (9-4-1938). Ανάγκη η ανέγερση νέου (18-8-38).

Υλικό: Θρανία κατασκευάσθηκαν νέου τύπου, πίνακας γραφής (7-6-1925). Αγοράσθηκαν χάρτες (23-6-1927). Θρανία παλαιού τύπου τετράεδρα, καινούργια 11, πίνακας, τραπέζι, 3 καθίσματα, χάρτες Αμερικής, Ασίας, Ελλάδος, εικόνες ηρώων του 21 (3-7-1929). Λείπουν θρανία. Υπάρχουν μόνο ελάχιστοι γεωγραφικοί χάρτες (8-6-1937). Έγιναν ελλείποντα θρανία, ελλιπέστατο σε εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα (9-4-1938). Ελλιπέστατο σε εποπτικά μέσα, διδακτικά όργανα (18-8-38).

Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Μαθητολόγιο, έλεγχος, πρωτόκολλο, βιβλίο διδασκομένης ύλης (3-7-1929). Σχολική βιβλιοθήκη δεν υφίσταται (9-5-1933). Υπάρχει μαθητική με λίγα βιβλιαράκια (8-6-1937). Με ελάχιστα βιβλία προς χρήση διδασκάλου κυρίως και μαθητών (18-8-38).

Σχολικός κήπος: Ακαλλιέργητος (3-7-1929). Καλλιεργείται (15-6-1934). Αρκετή η προς τούτο διατεθείσα εύφορος έκτασις (18-8-38).

Φοίτηση: Άτακτη (3-7-1929), τα υπόλοιπα τακτική.

Άλλες πληροφορίες: Η Αγγλική περίθαλψη κάλεσε τους πρόσφυγες στη Λειψίστα για να τους ενδύσει (7-6-1925).  45 οικογένειες εκ Σεβαστείας ομιλούντες την τουρκική. Υπάρχουν 30 νήπια ο επιθεωρητής προτείνει την κατάργηση του δημοτικού και την ίδρυση νηπιαγωγείου. Εκ των φοιτώντων ένας 20 ετών, 4 μαθήτριες 15 ετών, 2 μαθητές 17 ετών (3-7-1929). Λειτουργεί με Α΄, Β΄, Γ΄ με 22, 11, 1 μαθητές αντίστοιχα (15-6-1934).

Διδάσκαλοι: Παρασκευόπουλος Ι. Μπλιούρης Μιχαήλ. Παυλάντης Τριαντάφυλλος. Σαραϊλής Ιω. Αγγελής Αγγέλης” (Τάνια Αποστόλου…).

Ο δάσκαλος των Αγίων Αναργύρων Ιωάννης Αθ. Βασιλόπουλος στις 2-2-38 αναφέρει στον Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων ότι συνυποβάλλει αίτηση  προς τον κ. Νομάρχη Κοζάνης προς χορήγηση κανονικής άδειας γάμου και αναφέρει τα κάτωθι: «Επεστράφη αίτησή μου διότι δεν πρόκειται περί εξαιρετικής ανάγκης διότι δύναται να τελεσθή ο γάμος και κατά τας διακοπάς του Πάσχα ή Απόκρεω. α)Αν δεν συνέτρεχον λόγοι εξαιρετικής ανάγκης δεν θα εζήτουν άδειαν. Τον γάμο μου πρόκειται να τελέσω και δεν θεωρείται εξαιρετικήν ανάγκη; β)Διακοπές κατά τας Απόκρεω ή Πάσχα δεν υπάρχουν νομίζω, επομένως και πάλι θα χρειασθεί άδεια. γ) Κατά τους εκκλησιαστικούς κανόνες γάμος δεν επιτρέπεται από την Κυριακή των Απόκρεω 28^η τρέχοντος μηνός μέχρι της Κυριακής του Θωμά. Πώς είναι δυνατόν τότε να γίνη; Δια τούτο θα σας παρακαλέσω πολύ κ. Επιθεωρητά όπως εισηγηθείτε πρότασιν χορηγήσεως της αιτουμένης αδείας διότι οι προετοιμασίες δια την τέλεσιν του γάμου έγιναν και εν εναντία περιπτώσει θα υποστώ ζημίαν. Το ζήτημα της τελέσεως των γάμων επείγει διότι οικογενειακοί λόγοι επιβάλλωσι την όσον το δυνατόν ταχυτέραν τέλεσιν των γάμων» (60/1607).

 

Ο ίδιος δάσκαλος στις 3-2-38 αναφέρει στον επιθεωρητή ότι «επειδή στην έδρα του οι κάτοικοι εκκλησιάζονται κατά δεκαπενθήμερον διότι δύο ενορίες έχουν τον ίδιον ιερέα και ως εκ τούτου η παρουσία μου κατά τας ανωτέρω Κυριακάς που δεν τελείται λειτουργία δεν είναι απαραίτητος και η απομάκρυνσίς μου εις ουδένα δύναται να βλάψη το έργο μου. Δια ταύτα ζητώ να εγκρίνητε και απομακρύνομαι κατά τας ανωτέρω Κυριακάς εκ της έδρας μου προς μετάβασιν εις την ιδιαιτέρα μου πατρίδα ήτις απέχει ημίσειαν ώραν δια να επισκέπτομαι τους οικείους μου». Το αίτημά του εγκρίνεται.

Έκθεσις περί ανεγέρσεως του  διδακτηρίου 2/θεσίου Δημοτικού σχολείου Αγίων Αναργύρων Βοΐου: «Μετά τον επαναπατρισμόν των κατοίκων του χωρίου κατά το Φθινόπωρον του 1949 προέκυψε  επιτακτική ανάγκη της επαναλειτουργίας του Δημοτικού σχολείου δια την μόρφωσιν ογδοήκοντα μαθητών τέκνων προσφύγων  γονέων εκ Μ. Ασίας ομιλούντων την Τουρκική  παραμεινάντων δε των μαθητών τούτων με ελλειπή στοιχειώδη μόρφωσιν λόγω του συμμοριτοπολέμου. (ΦΕΚ 18/9/1989 Αριθμός φύλλου 204. Η περίοδος από την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής μέχρι 31-12-1949 αναγνωρίζεται ως «περίοδος εμφυλίου πολέμου». Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο όρος «συμμοριτοπόλεμος» αντικαθίσταται με τον όρο «εμφύλιος πόλεμος» και όπου συμμορίτες με τον όρο «Δημοκρατικός Στρατός» ).  

Το σχολείον δε διέθετε διδακτήριον καθ’ ότι τούτο είχε πυρποληθεί υπό των Γερμανών το 1944. Ούτω το Σχολείον αρξαμένης της λειτουργίας του κατά το 1950, εστεγάσθη προσωρινώς επί ενός λυομένου ROMNEY παραχωρηθέντος υπό της υπηρεσίας Ανοικοδομήσεως. Η κατάστασις όμως των μαθητών εντός του Romney  ήτο σχεδόν αφόρητος από πάσης απόψεως.

Υπό τας συνθήκας αυτάς κατόπιν ενεργειών του κ. Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων Βοΐου και εν τη γενικωτέρα επιδιώξει  του Κράτους όπως αποκτήσουν τα ορεινά πρωτίστως  χωρία διδακτήρια κατάλληλα, απεφασίσθη η ανέγερσις και του διδακτηρίου ημών.

Το διδακτήριον ημών κείμενον επί της βορειοανατολικής παρυφής του χωρίου κατέχει δεσπόζουσα θέσιν εν αυτώ. Η τοιαύτη δε τοποθεσία του παρέχει εις τούτο όλα τα πλεονεκτήματα από υγιεινής απόψεως. Η ανέγερσις τούτου ήρξατο  τον Μάιον του 1951» (ΓΑΚ Κοζάνης 107/95)

 Ιερά: Ιερός ναός Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, πανηγυρίζει την 1^η Ιουλίου.

 Η Ενοριακή επιτροπή αναφέρει ότι ο αιδεσιμότατος Άνθιμος Μποϊκίδης παρακινηθείς υπό του Μητροπολίτου κ. Διοδώρου παρακολουθεί τα Ιερά μαθήματα της Σχολής Κοζάνης της οποίας προΐσταται ο Μητροπολίτης Κοζάνης και Σερβίων κ. Ιωακείμ (Β.Ε 13-2-1938).

         Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας με την απόσπαση του οικισμού Βρόστιανη από την κοινότητα Κωσταντσίκου  στις 31-2-1920 και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας. Ο οικισμός Βρόστιανη της κοινότητας στις 30/8/1927 μετονομάζεται σε Άγιοι Ανάργυροι. Η κοινότητα μετονομάζεται σε κοινότητα Αγίων Αναργύρων. Ο οικισμός Άγιοι Ανάργυροι  στις 4/12/1927 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Τσοτυλίου. Από το 2010 ανήκει στο διευρυμένο δήμο Βοΐου.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25-10-1925: Έλαβαν οι Μπουϊκίδης 36, Θεόδωρος Τουτουντζίδης 23, Εφραίμ Μπουϊκίδης 19, Νικόλαος Μπουϊκίδης 18.

Ο πρόεδρος της κοινότητας με έγγραφο στο Νομάρχη στις 4-2-37 αναφέρει τα παρακάτω: “Από 1^ης τρέχοντος μάλλον κοπάδια λύκων από 4-5 αποτελουμένων περιφέρονται εις την αγροτική μας περιοχήν και προξενούν μεγάλη ζημία στην κτηνοτροφία. Όχι μόνον την ημέραν επιτίθενται εις τα ποίμνια και προξενούν ζημία και κατά τας νύκτας επέρχονται εντός του χωρίου κατά ώρα 6 μ.μ επιτίθενται  στους κύονας των κυνηγών γυρίζοντες ανάμεσα   στα σπίτια μας και είμεθα εις επικίνδυνον κατάστασιν και τρομαγμένοι. Κύριε Νομάρχα επειδή στερούμεθα όπλα δια την

ασφάλειά μας και εξόντωσιν των λύκων, οι κάτοικοι και κτηνοτρόφοι μας παραπονούνται δια την λήψιν καταλλήλων μέτρων εναντίον των θηρίων”. Ζητούν από το Νομάρχη να τους χορηγηθούν 5 όπλα  (μάουζερ) δια την ασφάλεια της κτηνοτροφίας και εξόντωσιν των λύκων (60/1735).

Για την τελετή της 4^ης Αυγούστου 1937 δαπανήθηκαν τα παρακάτω ποσά. Για 4,5 οκάδες ούζο δρχ. 270, για 1 οκά καραμέλες 40 δρχ., για 15 πακέτα τσιγάρα 90 δρχ., για τους οργανοπαίκτες δρχ. 80 και για 4 οκ. λουκούμι 120 δρχ.

Ο πρόεδρος της κοινότητος Δημοσθένης Βασιλάκης συμπληρώνοντας το Δελτίο κοινοτικής Απογραφής στις 22-8-1945 αναφέρει ότι οι κατοικίες ήταν 48, ο πληθυσμός 300 κάτοικοι. Καταστραφείσαι οικίαι ολικώς υπό πυρκαγιάς ήταν 30, μερικώς 11 οικίες, με κάψιμο από Γερμανοβούλγαρους στις 6 Ιουλίου 1944. Θύματα την περίοδο 1940-44 ήταν επτά (αρ. 7).

Οικονομία: Σύμφωνα με τα τουρκικά φορολογικά κατάστιχα οι κάτοικοι πλήρωσαν τους παρακάτω φόρους: χωριό Μπράστανι. Το 1530 φορολογήθηκαν οι 55 οικογένειες, 24 ανύπαντροι,  (μη μουσουλμάνοι) με 3.575 άσπρα (Γκέκας).

Μέλη της απογραφικής επιτροπής  γεωργικών προϊόντων το Νοέμβριο του 1929. Ήταν οι Νικόλαος Κοκόλης κεραμοποιός. Στέργ. Παυλίδης διδάσκαλος. Κων/νος Γκαλγκούρας μυλωθρός.

Ο πρόεδρος της κοινότητας αναφέρει  στις 22/11/1933 ότι η πραγματοποιηθείσα παραγωγή γεωργικών προϊόντων ανήλθε σε οκάδες φακή 1200, ρόβη 5.500, βίκου 400, ερεβινθίων 2000, φασολίων ξηρικών 200 (60/1901).

Στις 17 –6-38 αναθέτει την εξακρίβωση των παραχθέντων στην περιφέρεια της κοινότητας γεωργικά προϊόντα ήτοι σίτου, κριθής, βρώμης, σικάλεως,  αραβοσίτου, ρόβης, ερεβύνθου και φακής σε τριμελή επιτροπή απαρτιζόμενη από το Βασίλειο Μπαργιαμίδη, Ηλία Ταγκαλίδη και Στυλιανό Μποϊκίδη.

Πληθυσμός: 1913=279.1920=286. 1928=178. 1940=286. 1951=289. 1961=230. 1971=84. 1981=55. 1991=57. 2001= 49. 2011=37.

   Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίων Αναργύρων. Διοργανώνει πανηγύρι την 1^η Ιουλίου εορτή των Αγίων Αναργύρων.