Δρέπανον,το (Καρατζηλάρ) Κοζάνης

 

 

Δρέπανον,το (Καρατζηλάρ)

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης σ.226  Κοζάνη 2022”

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 700 μ. πολύ κοντά στην Κοζάνη και στον νεότευκτο οικισμό Νέα Χαραυγή. Η οδός Κοζάνης-Θεσσαλονίκης διασχίζει το χωριό. Πολλά καταστήματα δεξιά και αριστερά του δρόμου δίνουν εικόνα μιας μικρής κωμόπολης. Έδρα του κατή και διοικητικό κέντρο με 30 μικροσυνοικισμούς  στην οποία συμπεριλαμβανόταν και η Κοζάνη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (χειρόγραφο Χρ.Μεγδάνη) (Λαπαρίδης). Με την ανταλλαγή των πληθυσμών στον οικισμό εγκαταστάθηκαν 336 προσφυγικές οικογένειες.

         Σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο του έτους 1528 ο οικισμός κατοικούνταν από Μουσουλμάνους (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 30 -5-1915 απετέλεσε το πέμπτον με έδραν το χωρίο Καρατζηλάρ (Δρέπανον), ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου και των χωρίων Μορανλή (Ρυάκιον), Σαρμουσαλάρ (Πτελέα), Ιλεσλή (Οινόη), Ραχμανλή (Γαλιάνα), Τσακιρλλή (Γαλάνιον), Τοπτσιλάρ (Ά.Δημήτριος), Ισκιουλέρ (Κοιλάς), Χατζιλάρ (Άνυδρον), Καραμανλή (Κρεμαστή) και Σαϊνλάρ (διαλυμένος οικισμός περιοχής Καπνοχωρίου), τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος (Αποστόλου 1912)

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 207 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  το Δρέπανον ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 6η θέση.

Εκπαιδευτικά: Με απόφαση του Εποπτικού Συμβουλίου στις 6/9/1923 ιδρύονται μονοτάξια  δημοτικά σχολεία σε προσφυγικούς συνοικισμούς Ντορταλή μαθητές και μαθήτριες 6-12 ετών 34, Καρατζιλάρ 28, Τοπτσιλάρ 44, Μορανλή 26, Πορτοράζ 29, Σαϊνλέρ 25, Σοφουλάρ 23, Τσομπανλή 24, Ινεσλή 49, Σαρτακλή 21, Μπουγιούκ Τεκελέρ 48, Ινόμπαση 33, Ιλεσλή 23, Σούλποβον 49, Ούτσανα 27, Ινέοβα 24, Κουζλούκιοι 21, Καραγάτς 31, Χαϊδαρλή 40, Τζουμά 29, Τσόρι 20,  Χατζήρανη 38, Κιουτσούκ Ματλή 51, Ίσβορον 30, Χεϊμπελή 55, Ερτομούς 50, Κότσανα 60, Κρίμσια 50, Χάρμπινα 30 (18/10/1923).

Το εποπτικό συμβούλιο προτείνει τη σύσταση τριών πλήρων δημοτικών σχολείων σε οθωμανικούς οικισμούς Καρατζιλάρ, Σαϊνλέρ. Καϊλαρίων. Διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας (7-12-1918 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 41).

         Το τουρκικό τζαμί επισκευασθέν και μεταρρυθμισθέν ριζικώς κατέστη καταλληλότατο δια τριτάξιον διδακτήριον. Υπολείπεται μόνο η αποπεράτωση μιας αίθουσας και η εσωτερική και εξωτερική αμμοκονίαση, κάτοικοι 885 πρόσφυγες. Μαθητές 93 άρρενες και 47 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Το διδακτήριον αποπερατώθη. Υπολείπεται μόνο η εξωτερική αμμοκονίαση. Επίπλωσις πενιχρά. Εποπτικά μέσα σπανίζουν (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Εντός του σχολικού κήπου συντηρούνται τρεις κυψέλες μελισσών νέου τύπου. Μαθητές 156 κατά την επιθεώρηση βρέθηκαν 132 (1933).

Μαθητές 205 εκ των οποίων οι 104 άρρενες (16-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Το διδακτήριο είναι παλιό τζαμί διασκευασμένο και επεκταμένο κατά μίαν αίθουσα, έχει τρεις αίθουσες παραδόσεως και εν γραφείο. Σχολικός κήπος υπάρχει εκτάσεως ενός στρέμματος καλλιεργούμενος υπό των μαθητών. Μαθητές 183 (24/5/37).

Διδάσκαλοι: Σαλονικίδης Χαράλαμπος εκ Κων/πόλεως, 1897, τελειόφοιτος γυμνασίου (Δρέπανο 39)

Ευαγγελίδου Ευθαλία από Εξάστερο Ανατολικής Θράκης, 1988, απόφοιτος των Αρχιγενείων Διδακτηρίων των Επιβατών (Δρέπανο 39)

Γιαπράκα Ευανθία εκ Κοζάνης, 1915, πτυχιούχος 5/ξίου διδασκαλείου (Δρέπανο 39)

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίας Τριάδας στο πάρκο του χωριού 1954. Εδώ τελείται η ετήσια πανήγυρη (τριήμερη) την εορτή του Αγίου Πνεύματος. Αναλήψεως του Κυρίου 1960.

Στο Άνω Δρέπανο  Κοιμήσεως της Θεοτόκου 1927, ενοριακός ναός. Ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Καρατζιλάρ (μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Δρέπανον). Ο οικισμός Τσακιρλή (Γαλάνι) προσαρτάται στην κοινότητα Καρατζιλάρ.

Αναγνώριση των οικισμών Αλώνια και Λιβάδι στις 14/3/1971 και προσάρτησή των  στην κοινότητα Δρεπάνου. Αναγνώριση του οικισμού Ακρίτας  στις 17/3/1991 και προσάρτησή του στην κοινότητα Δρεπάνου. Ο οικισμός Αλώνια της κοινότητας  στις 17/3/1991 καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Δρέπανον της κοινότητας. Ο οικισμός Λιβάδι της κοινότητας  στις 17/3/1991καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Δρέπανον της κοινότητας. Οι οικισμοί  Δρέπανον, Γαλάνι, Ακρίτας  στις 4/12/1997 αποσπώνται από την κοινότητα και προσαρτώνται στο δήμο Ελλησπόντου και το 2010 στο δήμο Κοζάνης.

Στις κοινοτικές εκλογές, 25-10-25, ψήφισαν 177 και έλαβαν ψήφους οι Γεώργιος Αμοιρίδης 116,  Ιωάννης Ντολματζής 97, Κων/νος  Τσολάκης 87, Δημήτριος Παπαδόπουλος 86, Γεώργιος Κυριάκος 65, Σάββας Σαλκίδης 59, Χαράλαμπος Κ. Μαντζαρίδης 40.

Το κ.σ με πρόεδρο το Γεώργιο Μωϋσίδη  στις 16-11-1930 ψήφισε δαπάνη για αγορά 500 καλλωπιστικών δέντρων προς 1 δρχ. έκαστον. Δια αγορά 60 καρποφόρων δέντρων προς 7,5 δρχ. έκαστον. Δια τη μεταφορά των δέντρων εκ Σερβίων δρχ. 250 (60/1959).

Εισφορά της κοινότητας στις 24-4-1930 υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 500.

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 646 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Το κ.σ Δρεπάνου στις 26-2-40 με πρόεδρο το Δ. Σικαλόπουλο επιβάλλει ανταποδοτικό τέλος καπνού των καπνοπαραγωγών της κοινότητας Δρεπάνου για μισθοδοσία των καπνοτεχνιτών δια την επεξεργασία καπνού 1 δραχμή κατ’ οκά (60/1719).

Κατοχή: Ο Ιωάννης Ντολματζής κάτοικος Δρεπάνου Κοζάνης   στις 25-2-41 με αίτησή του στον Επόπτη Αγορανομίας Κοζάνης αναφέρει ότι στο Δρέπανο διατηρεί καφενείο συστηματικό επί της κεντρικής οδού της Κοινότητος (αγούσης από Κοζάνη δια Βέροια). Εξυπηρετεί ολόκληρη την κοινότητα. Διαθέτει ραδιόφωνο και παράσχει όλες τις ανέσεις από απόψεως τουρισμού της κοινότητας. Ζητά να του χορηγηθεί καφές, ζάχαρη, πετρέλαιο καθ’ ότι φιλοξενεί όλους τους διερχομένους της κοινότητας, τους δημοσίους υπαλλήλους, όργανα ασφαλείας ως και τα μέλη της Ε.Ο.Ν Δρεπάνου (60/1621).

Η κοινότητα Δρεπάνου με έγγραφο στις 11-6-1941 προς το Νομάρχη αναφέρει ότι στην κοινότητα ζουν 300 οικογένειες κι έχει ανάγκη ελαίου, σάπωνος, πετρελαίου, είδη πρώτης ανάγκης (60/1013).

Οι παραγωγοί κάτοικοι της κοινότητας Δρεπάνου με υπόμνημα στις 2-8-41 προς το Νομάρχη ζητούν τη διάθεση 20 οκάδων σπόρου κατά στρέμμα αντί 15 δια να μην επέλθει αραίωση της βλαστήσεως. Να υπολογισθεί ότι μετά το μποράτισμα, κοσκίνισμα αφαιρείται εκ του ακαθαρίστου συνολικού ποσού, παραγωγής σίτου, κριθής, σικάλεως, ποσοστό 10% αποτελούν την  ήραν και ξένας ύλας και γι’ αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη. Ζητούν από την παραγωγή να παρακρατηθεί το 15% για την παρασκευή τραχανάδων, πλιγούρι, χωρικών μακαρονιών, εκτός της καθορισθείσης ποσότητας 120 οκάδες κατά άτομο. Η παράδοση σιτηρών στο ΚΕΠΕΣ μετά την παρακράτηση για σπορά και διατροφή ως και η μικρή τιμή 15 δρχ. κατά οκά και λόγω της υπερτιμήσεως των ειδών πρώτης ανάγκης σε ρουχισμό και υπόδηση θα φέρει προβλήματα στη διαβίωση και ζητούν λογική αύξηση της τιμής. Η κοινότητα αποτελούμενη από 280 οικογένειες και 1200 άτομα περίπου αποζούν αποκλειστικώς και μόνο με την γεωργία στερούνται όλων των ειδών πρώτης ανάγκης ως σάπωνος, ελαίου, σακχάρεως. Απειλούνται δε οι οικογένειες εκ της ελλείψεως σάπωνος, καθόσον μέχρι τούδε δεν εχορηγήθη, ουδέ εν χιλιόγραμμο τοιούτου εις την κοινότητα, κινδυνεύουν  να προσβληθούν εκ φθειριάσεως, οι συνέπειεςι της οποίας είναι γνωστές (60/1013).

         Ο πρόεδρος της κοινότητας Δρεπάνου στις 29-11-41 υποβάλλει στο Νομάρχη ονομαστικό κατάλογο  με το είδος των προς παράδοση σφαγίων, προβάτων τα οποία δεσμεύτηκαν κατά 20%.  Ως προς τους χοίρους δεν υπάρχουν στην κοινότητα διότι εσφάγησαν προ πολλού και τούτο ελλείψει νομής (αραβοσίτου). Αναφέρει ακόμη ότι κατά την εισβολή των στρατευμάτων κατοχής επετάχθησαν και εσφάγησαν περί τα 96 αροτριώντα ζώα και ούτω η κοινότης, ανεξαρτήτως των εκ του πολέμου ετέρων δεινοπαθημάτων εστερήθη και σεβαστού αριθμού αροτριώντων. Σήμερα έχουν μείνει ελάχιστα αροτριώντα και γαλακτοφόρα και παρακαλεί το Νομάρχη να απαλλάξει την κοινότητα από τη συνεισφορά των μεγάλων ζώων (60/1013).

Ο Νομάρχης Κοζάνης  στις 21-9-42 προς τους προέδρους κοινοτήτων Νομού

«Η συλλογή των αμυγδάλων των δεσμευθέντων εντολή Γερμανικών Αρχών Κατοχής ανετέθη εις την εταιρεία Μαρατσίνας και Σωτ. Καρατζά .

Ο αντιπρόσωπος εξουσιοδοτείται παρ’ημών όπως οσάκις παρίσταται ανάγκη επικαλείται την συνδρομή  του οικείου Σταθμάρχου Χωρ/κής, υποχρέου εις ενίσχυσιν δυνάμει της παρούσης. Ο αντιπρόσωπος οφείλει απευθυνόμενος εις τον πρόεδρον εκάστης κοινότητος να ζητήσει κατάστασιν εκείνων οίτινες εξ εμπορίας ή παραγωγής κατέχωσιν αμύγδαλα. Εις την κατάστασιν ταύτην θα αναγράφονται τα μέλη της οικογενείας του παραγωγού τα κατοικούντα μετ’ αυτού.

         Οι κάτοχοι αμυγδάλων παραδίδοντες ταύτα εις τον αντιπρόσωπον δικαιύνται να παρακρατήσουν  δια τας ανάγκας των  από 4 κιλά δι’ έκαστον άτομον της οικογενείας των. Τιμή των αμυγδάλων ορίζεται 2000 δρχ. κατ’ οκά της ψίχας και 500 δραχμάς του φλοιού των καταβαλλομένη κατά την παράδοσιν του προϊόντος βάσει διπλοτύπου αποδείξεως.

Οι ανακαλυπτόμενοι ως αποκρύπτοντες οιανδήποτε ποσότητα αμυγδάλων, όχι μόνον θα στερηθώσι ταύτην άνευ αποζημιώσεως, αλλά και θα τιμωρούνται παρά των Γερμανικών Στρατοδικείων, της πράξεως ταύτης θεωρουμένης ως σαμποτάζ, εφόσον το προϊόν τούτο προορίζεται δια τον μαχόμενον Γερμανικόν Στρατόν. Οι κ.κ πρόεδροι να αναφέρωσι και ημίν ποίαι ποσότητες παρελήφθησαν εκ της οικείας κοινότητος».

Επιταχθέντες ποσότητες αμυγδάλων σε οκάδες το Σεπτέμβριο του 1942 υπέρ του Γερμανικού Στρατού. Η πληρωμή ορίσθηκε 500 δρχ. κατά οκά. Άργιλος  2000, Αλωνάκια 1800, Βελβενδός 2000, Βοσκοχώρι 1000, Δρέπανον 4000, Καλαμιά 2400, Κοίλα 3500, Κοιλάδα 5000, Κρόκος 2000, Λιβερά 2500, Σοφουλάρ 10.000, Ξηρολίμνη 5000. Κάρυα: Άνω-Κώμη 1500, Αιανή 3000, Βελβενδός 6000, Δρέπανον 5000, Καλαμιά 2000, Κρανίδια 2500, Οινόη 3000, Σέρβια 4000.

Η  Όλγα Δεληχανίδου με επιστολή προς το Νομάρχη στις 23-11-43 αναφέρει ότι το 1941 εγκαταστάθηκε λόγω πείνης στο Δρέπανο. Τώρα αποφάσισε να επιστρέψει στη μόνιμη κατοικία στη Ν.Σμύρνη. Επειδή στερείται εισιτηρίων ζητά τη συνδρομή του Νομάρχη (60/841).

Πρωταίτιοι αρνούμενοι να παραδώσουν σφάγια στο Δρέπανο στη διάρκεια της κατοχής ήταν οι Κων/νος Κυτίδης, Βασίλειος Φασουλάς και Παύλος Σιδερόπουλος (60/1013).

Ο πρόεδρος κοινότητας Δρεπάνου Λεόντιος Καλαμαράς με Δήλωση ζημιών πολέμου στις 12-2-46 αναφέρει ότι κατά την είσοδο των Γερμανικών στρατευμάτων οι Γερμανοί αφήρεσαν από το κοινοτικό γραφείο, μία γραφομηχανή, εν γραφείο, δύο κρεβάτια κοινοτικού ξενώνος μετά των κλινοσκεπασμάτων, έν πλεκτήριον, 2 ψεκαστήρες (60/2099).

Πάλη με γύπα: «Χθες έφερον και εξέθεσαν εις την πόλιν μας έναν υπερμεγέθη γύπα (όρνεο) τον οποίο εφόνευσε την Παρασκευήν εις το χωρίον Δρέπανον ο μικρός μαθητής Ι.Τ (10 ετών). Ο μικρός βόσκων το μανάρι του αντελήφθη να επιπίπτει το αρπακτικόν κατά του αρνίου του και να το αγκαλιάζη δια των γαμψών ονύχων του δια να το ανυψώσει. Ο μικρός με ετοιμότητα ώρμησε κατά του επιδρομέως και ήρχισε πάλη αναμεταξύ των. Ευτυχώς ένα δρεπάνι έσωσε την κατάσταση. Με αυτό κατεφέρθη ένα κτύπημα κατά του τραχήλου του αρπακτικού και έμεινε άπνουν. Ζυγίζει περί τας 11 οκάδας. Αι δε πτέρυγες έχουσι άνοιγμα 2,50 μέτρων» (Β.Ε 8-9-40).

Πεσόντες: Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41 έπεσαν υπέρ πατρίδος οι Αποστολίδης Παντελής και Σαντσετσίδης Ιωάννης.

Προσφυγικά: Ο Νομαρχών προς την επιτροπή προσφύγων Καρατζιλάρ (Δρέπανον) στις 11-3-24 αναφέρει όπως χωρίς να προκαλέσει επεισόδια να στεγάσει  εις εν μικρόν δωμάτιον του Ουζεΐρ Μπέη εκκενωθέν χθες, τον άστεγον Χαράλαμπον Κ. Ματζαρίδην, μετά της οικογενείας του και του παραχωρήσει εις τον αχυρώνα μέρος για τον σταυλισμό των ζώων του (60/1373).

Οι στρατιώτες Αναστασίου Αναστάσιος του Ευστρατίου, Ρούσος Ευστάθιος του Αθανασίου, Ρούσος Δημήτριος του Αθανασίου πρόσφυγες εκ Δερμεντζίκ Δαραδανελίων εγκαταστημένοι στο χωρίον Καρατζιλάρ  (Δρέπανον) με αίτηση στο Υπουργείο στρατιωτικών στις 22 Μαρτίου 1928 αναφέρουν: «Κατά την έκρηξιν του ευρωπαϊκού πολέμου κατεφύγαμεν εις την Ελλάδα συνεπεία διώξεώς μας υπό των Τούρκων και εγκατεστάθημεν προσωρινώς εις Σοφάδες ένθα οι γονείς μας μάς ενέγραψαν εν αγνοία μας εις τα κοινοτικά Μητρώα Σοφάδων. Κατά το έτος 1920 ότε περιήλθαν τα μέρη μας εις την αγγλικήν κατοχήν και απετέλουν ουδετέραν ζώνην επανήλθομεν εις αυτά. … Εκ των μερών μας  εκριζωθέντες δια δευτέραν φοράν συνεπεία   κατεφύγαμεν εκ νέου στην Ελλάδα εγκατασταθέντες αγροτικώς εις το ανωτέρω χωρίον «Καρατζιλάρ» Δυτικής Μακεδονίας. Αναφέρουν ότι γράφτηκαν στα Μητρώα αρρένων της κοινότητας Καρατζιλάρ. Επειδή όμως αγνοούσαν και την εγγραφή των στα κοινοτικά Μητρώα Σοφάδων και μη γνωρίζοντες ότι υπήρχε στρατιωτική υποχρέωση δεδομένου ότι ήταν ανήλικοι όταν είχαν εγγραφεί. Επειδή οι πρόσφυγες απαλλάσσονται στρατιωτικής υποχρεώσεως όταν είναι άνω των 23 δεν προσήλθαν στην υπηρέτηση των υποχρεώσεων αλλά δε γνωρίζανε ότι είχαν αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια κατά την εγγραφή των στην κοινότητα Σοφάδων. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να συλληφθούν ως ανυπότακτοι να διανύσουν την κεκανονισμένη θητεία ως και την εξ αγνοίας επιπρόσθετον στρατιωτική υποχρέωση. Ζητούν από τον υπουργό να απαλλαγούν της στρατιωτικής υποχρεώσεως την άρσιν της εξ αγνοίας προεχομένης προσθέτου τοιαύτης  (60/1499).

Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα, σύνολο 207. 

 Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι  εγκατεστημένοι πρόσφυγες στις 2/10/1928 ήταν θράκες 48,  Μικρασιάτες 107, πόντιοι 88.

Ο αριθμός των πολυτέκνων οικογενειών σύμφωνα με πίνακα με μερομηνία 7/12/1932 ήταν 16.

Ηρώο: Οι έφεδροι και κάτοικοι της κοινότητος Δρεπάνου της Κοζάνης με αίτηση στο Νομάρχη Κοζάνης στις 7-5-1931 αναφέρουν τα παρακάτω:

         «Εν τω χωρίω ημών Δρεπάνω και παραπλεύρως της οικίας Γεωργίου Ιωαννίδου υπάρχει έκτασις γης δέκα (10) περίπου στρεμμάτων ακαλλιέργητος και ανεκμετάλλευτος από πολλών ετών μη χρησιμεύουσα τελείως εις την κοινότητα Δρεπάνου, συνορευομένη γύρωθεν με δρόμο Κοζάνης Δρεπάνου με οικίας Γεωργίου Μπόζιου, Αναστασίου Αναστασάκη και Γεωργίου Ιωαννίδου. Επειδή την ως άνω έκτασιν και προς καλλωπισμό του χωρίου ημών και εις μνήμην υπέρ των εν πολέμοις πεσόντων αδελφών ημών προτιθέμεθα να εγείρωμεν  Ηρώον, περιτοιχίζοντες και φυτεύοντες εν αυτώ διάφορα καρποφόρα και μη δέντρα.

           

Δια ταύτα

Παρακαλούμεν Υμάς κύριε Νομάρχα όπως, ευαρεστούμενοι, εγκρίνητε και επιτραπή εις ημάς η ανέγερσις Ηρώου υπέρ των εν Πολέμοις πεσόντων αδελφών ημών εν τη ως άνω αναφερομένη εκτάσει γης. Οι αιτούντες έφεδροι και κάτοικοι που υπέγραψαν ήταν 48 εκ των οποίων 12 αγράμματοι (60/1966).

Αναθηματική στήλη στήθηκε στο Δρέπανο το έτος 1936 σύμφωνα με έγγραφο της κοινότητος στις 25-10-39.  Περιφράχθηκε με αγκαθωτό σύρμα, στον κήπο της εκκλησίας και σε περίοπτη θέση (60/957).

Οικονομικά: Ο Λάζαρος Αποστολίδης κάτοικος Δρεπάνου με αίτηση στο Νομάρχη Κοζάνης στις 28-9-32 ζητά να μεριμνήσει δια την εισαγωγή του υιού του στο οικοτροφείο Καστοριάς καθότι τυγχάνει πολύτεκνος και ο γεωργικός κλήρος δεν επαρκεί για τα επίλοιπα τέσσερα άρρενα τέκνα. Προσπάθησε για την παίδευση τούτου και τον έστειλε στο γυμνάσιο επί δύο έτη αλλά λόγω της οικονομικής κρίσεως τον εξήντλησε τελείως και η απόδοση της γεωργικής παραγωγής μόλις επαρκεί δια τη διατροφή της εννεαμελούς οικογενείας. Στην περιοχή της Κοζάνης δεν υπήρχαν κενές θέσεις (60/1613).

         Πανηγύρι: Το φετινό πανηγύρι δεν ήτο το ίδιο όπως τις άλλες χρονιές. Με μια ματιά ο ξένος διακρίνει τα τρομερά συμπτώματα της κρίσεως. Πού είναι το άλλοτε πλήθος που ολόκληρα αλώνια σκεπάζονταν από αυτοκίνητα, βοδάμαξα και από τους πανηγυρίζοντες Ρωμιούς και τους ζουρνάδες και ταμπούρλα κλαρίνα και βιολιά και τέλος με την αθάνατο ποντιακήν λύραν. Ποδοσφαιρικός αγών που διεξήχθη μεταξύ της νεολαίας Δρεπάνου και Ολυμπιακού Κοιλάδος έληξε 3-1 (Μ.Β 3-7-32).

         Πληθυσμός:1913=769. 1920=660. 1928=823. 1940=913. 1951=952. 1961=1199. 1971=817. 1981=838. 1991=1083. 2001=1340. 2011=1287

Σύλλογοι: Η  Ένωση Νεολαίας Δρεπάνου την 1^η Ιανουαρίου ε.ε έπαιξε το πατριωτικό έργο «Εσμέ» στο Δημοτικό Σχολείο. Ήταν η πρώτη θεατρική παράσταση που παίχτηκε στο χωριό (Μ.Β 15-3-33).

Εν ενεργεία το Σωματείον Ακτημόνων Καλλιεργητών «Το καλό χωριό» στις 29/11/55 (60/773).

Ο Νομάρχης  στις 6-4-1936 με έγγραφο στον πρόεδρο Πρωτοδικών διαβιβάζει 123 φακέλους Σωματείων και ζητά τη διαγραφή των καθότι ταύτα δεν υφίστανται. Μορφωτικός Σύλλογος «Ένωση Νεολαίας Δρεπάνου».  Αθλητικός  ποδοσφαιρικός Σύλλογος «ο Κεραυνός» Δρεπάνου

Ηρακλής Δρεπάνου αθλητικό σωματείο, έτος ιδρύσεως 1978.

 

Μεταμόρφωσις Κοζάνης

 

Από τον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης 1915

Μεταμόρφωσις,η (Δραβουτάνιστα)

(Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης” σ. 226 Κοζάνη 2022

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 780 μ. στους πρόποδες του Μπούρινου. Απέχει από τη Κοζάνη 19 χιλ. επί της διαδρομής Κοζάνη, Βατερό, Μεταμόρφωση.

Με το ΦΕΚ με ημερομηνία 27/8/1996 ο Ιερός ναός Αγίου Δημητρίου, μονόχωρος μεταβυζαντινός ναός με τοιχογραφίες των μέσων του 16^ου αιώνα κρίθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Έχει 508 ψυχάς Ελληνικάς, σχολήν μικτήν τετρατάξιον, στην οποία διδάσκονται μαθηταί 32, μαθήτριες 12 υπό ενός διδασκάλου, ιερέα 1  (Εν Σιατίστη 30 Αυγούστου 1912. Παμμεκεδονικόν Ημερολόγιον 1913).

Ο Νομάρχης στις 5-6-1928 αποστέλλει έγγραφο με τις νέες ονομασίες στις κοινότητες Ασπρονερίου εις Λευκοπηγή, Σωληναρίου εις Μεταμόρφωση, Πετροβούνου εις Πεντάλοφον, Κουφοξυλιάς εις Νόστιμον και Βλάτσης εις Βλάστην.

Εκλογικά: Στις εκλογές της 30^ης Μαΐου 1915 ψήφισαν στο  όγδοον με έδραν το χωρίον Σαχινλέρ –Σαϊνλέρ (Ξηρολίμνη) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Τσεκούρ Αμπάρ (Γεράκιον), Δραβουτάνιστα (Μεταμόρφωσις), Ντιντιλέρ (Σκήτη), Κιρμιτζίκιοϊ (Κοκκιναράς), Καλμπουτζιλάρ (Κοσκινιά-Ανθότοπος), Μπαξιλόβασι (Κηπάριο), Σαριχανλάρ (Αλωνάκια) και Γενήκιοϊ  (Άργιλος), τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν το Μουσουλμανικόν τέμενος.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 141 άρρενες εκλογείς εκ των οποίων ιερείς Παπασωτήριος Δεληγιάννης του Θεοδώρου 1874. ΠαπαΝικόλαος Καρανάτσου Αθανάσιος 1813. Πάρεδρος Κων/νος Δινοπούλου Νικόλαος 1865.  Μυλωθροί Αθανάσιος Δουγαλής του Κων/νου 1840. Γεώργιος Μπίσκα Κων/νος 1880. Στέργιος Χασιώτης του Αθανασίου 1844. Γεώργιος Ψιάνω του Εμανουήλ 1846. Αγροφύλακες Αθανάσιος Πούιας του Γεωργίου 1858. Σωτήριος Δεληγιάννης του Νικολάου 1879.

Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 93 (εγγεγραμμένοι 144). Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 87, Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 4. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 0. Λευκά 2. Άκυρα 0.

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν στο εκλογικό τμήμα  Βασιλευομένη Δημοκρατία 163, Αβασίλευτη 0

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 οικισμούς που απογράφτηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  η Μεταμόρφωσσις με πληθυσμό 346 κατοίκους  βρισκόταν στην 27η θέση.

Εκπαιδευτικά: Επιθεώρηση του σχολείου στις 3-5-1917: «Κοινόν μικτόν σχολείον. Τάξεις 4. Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, διώροφον. Ο κάτω όροφος σύγκειται εκ δύο δωματίων, χρησιμευόντων ως κατοικία της διδασκαλίσσης και δύο αποθηκών, ο δε άνω εκ δύο αιθουσών παραδόσεως ανεπαρκών τον τε χώρον και τον φωτισμόν. Υλικόν του σχολείου: Δύο τράπεζαι, ων μία κατεστραμμένη, δύο καθίσματα και έτερον ξύλινον, 14 ανθυγιεινά θρανία, εν ωρολόγιον εκκρεμμές, 2 θερμάστραι, 3 πίνακες, 1 εικών της αγ. Τριάδος, εν αριθμητήριον και 4 γεωγραφικοί χάρται. Αρχείον: Χειρόγραφον μαθητολόγιον και πλέον ου. Μαθηταί μετά του νηπιαγωγείου 107. Παρόντες 75. Η διδασκάλισσα Ρούσα Παπαδέλη, δευτεροβ. Υποδιδ. της Δ΄ τάξεως του Γυμνασίου Κοζάνης, ετών 21, υπηρεσ. 3 ετών, ευπειθής και φίλεργος. Εν τω αυτώ σχολείω διδάσκει και ετέρα υποδιδ. ονόματι Αλεξάνδρα Αλεξίου μισθοδοτουμένη γλισχρότατα υπό της κοινότητος, ητήσατο δε, όπως αναγνωρισθή ως τοιαύτη υπό του δημοσίου».

Με πράξη του επιθεωρητή αποσπάται ο δημοδιδάσκαλος Γκομπλίτσης Σπυρίδων Περδίκας στο πλήρες δημοτικό σχολείο Δραβουτανίστης (26/3/1921).

Κάτοικοι 436, τάξεις 4,  εγγεγραμμένοι άρρενες 46, θήλεις 28. Διδακτήριον νέον διταξίου τύπου, αποπερατωθέν τον Αύγουστο του 1921 δαπάνη της κοινότητας και αρωγής του κράτους. Υπολείπεται η ισοπέδωσις, ο περιτοιχισμός της αυλής, η κατασκευή αποχωρητηρίων και η τοποθέτησις μαρμαρίνων βαθμίδων επί της κλίμακος της εισόδου. Ο δημοδιδάσκαλος Χαραλ. Ανδρεάδης τοποθετηθείς τον Δεκέμβριο του 1922, κατόρθωσε παρ’ όλη την ακαταστασία την οποία βρήκε στο σχολείο να επιβάλλει εντός ολίγου χρόνου την τάξιν, να υποχρεώσει την φοίτησιν όλων των μαθητών  των εχόντων την νόμιμον ηλικίαν (18-27/4/1923).

Με απόφαση του Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 24/11/25 αποσπάται ο δημοδιδάσκαλος Χαράλ. Ανδρεάδης εκ του διταξίου μεικτού Δραβουδανίστης στον αργούν διτάξιον μειτόν Σαϊνλέρ (Ξηρολίμνης).

Διδακτήριο και θρανία σε καλή κατάσταση. Διδακτικά όργανα και εποπτικά μέσα λείπουν. Παρά την αυλή του σχολείου καλλιεργείται μικρός αλλά θαλερότατος σχολικός κήπος (Σχ. έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Κων. Αδάμος, Μιχ. Τσιβελής, Ιω. Σάνας.

Το εποπτικόν Συμβούλιον  μετά από εισήγηση του Επιθεωρητή διορίζει την Μαριάνθη Παγούνη, πτυχιούχο διδασκαλείου Θεσσαλονίκης, στην κενή θέση του διταξίου δημοτικού σχολείου Μεταμορφώσεως. Η θέσις είναι κενή από 5 8βρίου 1929 μετά από εγκατάλειψη της θέσης από τη διδασκάλισσα Όλγας Δραγατσίκα (20-10-1929).

Μέλη σχολικής Εφορείας εκ μέρους των γονέων οι Δημήτριος Μπίσκας, Γεώργιος Τζιμόπουλος, εκ μέρους της κοινότητος Αστ. Ντινόπουλος, εκ μέρους του εκκλ. συμβουλίου Γεώργιος Τσίτουρας (Δεκέμβριος ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 75).

Διδακτήριο επισκευασθέν. Το υλικό αποτελείται από θρανία παλαιού τύπου τα πλείστα ακατάλληλα. Βιβλιοθήκη σχολική δεν υπάρχει. Μαθητές άρρενες 72, θήλεις 31 (5-11-34 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).

Διδακτήριο νεόδμητο τύπου διταξίου.. Σχολικός κήπος 150 τ.μ ο οποίος δεν ηλιάζεται επαρκώς  Μαθητές 123 (26/2/1938).

Σχολικός κήπος δεν υπάρχει ελλείψει χώρου. Ο σχολικός κλήρος δεν είναι κατάλληλος (25/2/39).

Ο επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων επιβάλλει στις 15 Φεβρουαρίου 1943 χρηματικό πρόστιμο (500 δρχ οι 2, 400 δρχ οι 3 , 300 δρχ.οι 11) σε 16 γονείς μαθητών για παραβίαση της υποχρεωτικής φοιτήσεως για το μήνα Ιανουάριο.

Ο Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων με πράξη στις 27-10-42 μετά από

πρόταση του διευθυντή του Δημοτικού σχολείου επεβλήθη  χρηματικό πρόστιμο σε 16  γονείς (70/88).

Επισιτισμός: Αίτησις παρέδρου Δραβοτανίστης  στις 23/4/1917 προς τον κύριο Κυβερνητικό Επίτροπο Κοζάνης-Φλωρίνης. ΣΑΕ 1602.

«Λαμβάνω την τιμήν να γνωρίσω υμίν ότι εν τω χωρίω μας πλήρης και τελεία εγένετο κατ’ αυτάς η έλλειψις των δημητριακών και ως εκ τούτου πολλοί των κατοίκων  απειλούνται εξ ασιτίας ακόμη θάνατον. Οι κάτοικοι του χωρίου μας, οίτινες άνευ ουδεμίας εξαιρέσεως άπαντες επάλαισαν εν κρισίμοις στιγμαίς υπέρ του φιλελευθέρου κόμματος νομίζομεν ότι δικαιούμεθα να απαιτήσομεν παρά της Διοικήσεως όπως μας χορηγήσετε ποσότητα τινά αλεύρων εκ Κοζάνης. Και παρακαλούμεν όπως δοθεί υμίν τοιαύτη διαταγή εις τας ενταύθα αρμοδίας αρχάς»(Αποστόλου Βασίλη:Δ.Μ 1916-1917).

Ο Γεώργιος Μπίσκας παντοπώλης κάτοικος του χωριού Μεταμορφώσεως στις 5 Ιουνίου 1946 με έγγραφο στην Επιτροπή Διανομής των ειδών της ΟΥΝΡΡΑ Κοζάνης αναφέρει ότι από πολλών ετών τυγχάνει παντοπώλης στο χωριό Μεταμόρφωση και οι κάτοικοι προμηθεύονταν τα αναγκαιούντα αποικιακά από το κατάστημά του. Από την έναρξη του πολέμου τα είδη αποικιακών δεν υφίστανται στα παντοπωλεία και ο ίδιος παραμένει άνεργος μη δυνάμενος λόγω της ηλικίας να τραπεί σε άλλο επάγγελμα λόγω ηλικίας. Κατά τον πόλεμο απώλεσε τον υιό πεσόντα ενδόξως υπέρ της πατρίδος. Ζητά να του χορηγηθεί το ευεργέτημα να διανέμει στους κατοίκους τρόφιμα τα οποία χορηγούνται από την ΟΥΝΡΡΑ όπως γίνεται και με τις παντοπώλες Κοζάνης (60/786).

 Ιερά: α)Ο ενοριακός ναός Αγίου Νικολάου, πολιούχος του χωριού, κτίστηκε το 1889. Είναι τρίκλιτη Βασιλική χωρίς τρούλο. Χωρίζεται στο Άγιο Βήμα, τον κυρίως ναό και το γυναικωνίτη.

Ξωκλήσια: β)Αγίας Τριάδας, στο δρόμο Ξηρολίμνης-Μεταμόρφωσης.

γ) Προφήτη Ηλίας Γιορτάζει και λειτουργεί στις 20 Ιουλίου δ)Άγιος Θεόδωρος κοιμητηριακός.  ε)Άγιος Αθανάσιος. στ)Άγιος Δημήτριος. Κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο από την 11^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ζ)Αγία Σωτήρα 1973. Πανηγυρίζει 6 Αυγούστου. Στην είσοδο δύο εικονοστάσια της Μεταμορφώσεως του Κυρίου και του Αγίου Αντωνίου. η)Δώδεκα Απόστολοι, χτισμένο μέσα σ’ ένα δάσος από αιωνόβιες βελανιδιές, βρύσες και κρυστάλλινα νερά που ρέουν άφθονα στις ρεματιές. Εορτάζει και λειτουργεί στις 29 Ιουνίου Πέτρου και Παύλου και στις 30 Ιουνίου Σύναξη Δώδεκα Αποστόλων. θ)Άγιος  Νικήτας Λειτουργεί 23 Αυγούστου. ι)Παναγία. ια)Άγιος Γεώργιος. ιβ)Άγιος Νικόλαος Λειτουργεί 20 Μαΐου. Εκκλησιαστικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης (Πηγή Ι.Ράπτης).

Ιστορικά: Εφεδρικά επιδόματα στρατευθέντων οπλιτών από 1-3-41 ως 31-3-41 άτομα 39.

Κατασκήνωση: Το κέντρο κοινωνικής Προνοίας Κοζάνης  στις 12-10-59 αναφέρει στο Υπουργείο Κοιν. Προνοίας ότι από του έτους 1953 το κέντρο Κοιν. Προνοίας δια των αποφάσεων του Νομάρχου Κοζάνης αναπτύσσει κατασκήνωση στη Μεταμόρφωση Κοζάνης. Κατά την κατασκηνωτική περίοδο 1958 ανηγέρθη κτίσμα 6 χ 8 μέτρα, το οποίο χρησιμοποιείται για αποθήκη υλικού. Την τοποθεσία κρίνει ακατάλληλο καθόσον κείται εντός δάσους δρυών πλην όμως λίαν επικλινούς εδάφους. Λόγω του χωραφόδρομου μήκους 7 χιλιομέτρων ο δρόμος καθίσταται απροσπέλαστος και δια τα στρατιωτικά αυτοκίνητα ακόμη. Δια την αποστολή τροφίων πολλάκις χρησιμοποιήθηκαν τρακτέρ. Κατά την πρώτη κατασκηνωτική περίοδο διαρκείας 21 ημερών απεστάλησαν 137 εσωσχολικά παιδιά και 23 προσωπικό κατά τη δευτέρα περίοδο διάρκειας 15 ημερών απεστάλησαν 63 εσωσχολικά και 56 εργαζόμενα. Κατά την εφετεινή κατασκηνωτική περίοδο για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν μαθήτριες των δύο τελευταίων γυμνασιακών ως κοινοτάρχαι και ομαδάρχαι τάξεων (60/160).

Κοινοτικά: Στις 31/12/1918 ο οικισμός ορίζεται έδρα της κοινότητος Δραβουτανίστης. Στις 1/2/1927 μετονομάζεται σε Σωληνάρι και στις 14/5/1928 μετονομάζεται σε Μεταμόρφωσις. Στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Κοζάνης.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 62 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Ιωάννης Γ. Δεληγιάννης 58, Σωτήριος Ν. Δεληγιάννης 46, Δημήτριος Χρ. Ράπτης 29, Μάρκος Ν. Δουγαλής 26, Νικόλαος Κ. Τζιμόπουλος 20, Νικόλαος Ι. Δεληγιάννης 11.

Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης δρχ. 100 το έτος 1927.

Το κ.σ με πρόεδρο το Σωτήριο Δεληγιάννη το 1935 αποφάσισε την επιβολή εράνου. Τα χρήματα θα διατεθούν δια τον δικαστικό αγώνα που περιήλθε η κοινότητα με τις γειτονικές κοινότητες Αγίας Παρασκευής και Λευκοπηγής για τη διανομή της περιφέρειας « Ζυγόστι» (60/1891).

Για το δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου 1935  ψήφισαν

Βασιλευομένη  Δημοκρατία 163. Αβασίλευτη δημοκρατία 0.  Λευκά 0.

Πληθυσμός: 1914=526. 1920=436. 1928=541. 1940=674. 1951=676. 1961=798. 1971=563. 1981=549. 1991=546. 2001=491. 2011=346.

Σύλλογοι: Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος: Οργανώνουν πανηγύρι, Λαζαρίνες το τριήμερο Λαζάρου-Βαϊων, γιορτή τσαγιού, ρυζόγαλου, Λουκατζιάρια την Πρωτοχρονιά.

 

Κρανίδια (Κρανίκ Τζίντζηρα) Κοζάνης

 

Κρανίδια,τα (Κρανίκ Τζίντζηρα)

 

Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμων Σερβίων-Βελβεντού”  σ. 177 Κοζάνη 2022

 

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 320 μ. Οικισμός παραλίμνιος, με πολλά καρπερά χωράφια, αναπτύσσεται σε δύο γειτονιές. Πλησιέστεροι οικισμοί Σέρβια, Αυλές, Γούλες.

Ο Κ.Γουναρόπουλος στο περιοδικό «Πανδώρα» το έτος 1872 αναφέρει ότι ο οικισμός Κρανίκ είχε 20 οικογένειες Ελλήνων και 5 στην Τσίντζιρα.

Σύμφωνα με το οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1528 αριθμούσε 204 χριστιανικές εστίες (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Σερβίων, αποτελεί ιδία κοινότητα.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 26 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Σερβίων τα Κρανίδια ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 8^η θέση.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 2^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας την εκκλησία των Γουλών. 

Εκπαιδευτικά: Έκθεσις του Επιθεωρητή σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης Ι.Μαργαρώνη στις 14-10-17  «Κοινόν μικτόν σχολείον. Τάξεις 4. Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, διώροφον. Ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται ως αποθήκη, ο δε άνω σύγκειται εκ δύο δωματίων, εκ των οποίων το μεν χρησιμοποιείται ως κατοικία του διδασκάλου, το δε ως αίθουσα παραδόσεως ανεπαρκής τον τε χώρον και φωτισμόν.

Υλικόν του σχολείου: 6 θρανία παλαιού τύπου, 1 πίναξ, 4 χάρται, 1 ωρολόγιον, 2 θερμάστραι, 4 καθίσματα, 1 τράπεζα και 1 εθνική σημαία. Μαθηταί εγγεγραμμένοι 33, φοιτώντες 27. Κάτοικοι 280 περίπου. Καθαριότης άμεμπτος. Ο υποδιδάσκαλος Δ. Χατζηζήσης, της Δης γυμνασίου Κορυτσάς είναι τακτικός εις το έργο του, ευπειθής και φίλεργος».

Διδακτήριο ανώγειο και οπωσδήποτε καλόν, δύναται όμως δια μικρής δαπάνης να γίνει τέλειο. Ο Επιθεωρητής υπέδειξε τούτο εις τον πρόεδρο της κοινότητας και εις τον ιερέα οι οποίοι του υποσχέθηκαν, ότι θα συμμορφωθούν. Ως διδάσκαλος υπηρετεί ο υποδιδάσκαλος Δημήτριος Χατζηγιάννης, εργατικός, φιλότιμος (6/10/1921).

Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων στις 7 Μαΐου 1922 διορίζει σχολική επιτροπή τους 1)Αθαν. Παπατσιόν ιερέα ως πρόεδρον 2)Παναγιώτη Χατζούλα  ως ταμίας 3)Γεώργιο Παρασκευά ως τρίτο μέλος.

Το διδακτήριο ανώγειον, αποτελείται εκ μιας ευρυχώρου και ευφωτίστου αιθούσης και κείται εντός της μικράς αυλής της εκκλησίας. Τα θρανία παλαιά και ανεπαρκή, ο πίναξ μικρός. Κάτοικοι 238. Τάξεις 4. Μαθητές 33 (9-19/5/1923).

Απεφασίσθη η ανέγερση νέου διδακτηρίου και ετοιμάσθηκαν τα οικοδομικά υλικά. Μαθητές 28 άρρενες και 14 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926  ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).

Σχολική βιβλιοθήκη αρτισύστατος, περιέχουσα λίγα βιβλία παιδαγωγικά και διδακτικά, αλλά καταβάλλεται προσπάθεια προς πλουτισμόν αυτής. Μαθητές 82 (1933).

Διδακτήριο διτάξιο, ανεπαρκές, περιβάλλεται από γηπέδου εκτάσεως 4 στρεμμάτων στο οποίο άρχισε η δεντροφύτευση πεύκων. Στερείται αφοδευτηρίων (23/6/1941).

Εποπτικά μέσα και βιβλία δεν υφίστανται, διαρπαγέντων απάντων των υλικών του Σχολείου κατά την τελευταίαν περίοδο του προσφάτου πολέμου (23/6/1941).

Μαθητές ανέρχονται σε 143. Κατά την επιθεώρηση του Σχολείου ουδείς παρίστατο καθόσον οι πλείστοι τούτων προσεβλήθησαν υπό κοκκίτιδος οι δε άλλοι απασχολούνται υπό των γονέων των σε γεωργικές ασχολίες (23/6/1941).

Διδάσκαλοι: Αντώνιος Ζανδές εκ Βελβενδού, ηλικίας 33 ετών, πτυχιούχος τριταξίου διδασκαλείου. Δημήτριος Τολίκας εκ Καστανιάς Σερβίων 44 ετών, πτυχιούχος τριταξίου Διδασκαλείου (23/6/1941).

Υπάρχει σχολικός κήπος εκτάσεως 300 τ.μ με σπορείο οπωροφόρων δέντρων και φυτώριον 500 δασικών δέντρων (20/1/38).

Ο πρόεδρος της σχολικής Εφορείας Κρανιδίων με έγγραφο στο Νομάρχη στις 25-3-32 αναφέρει ότι το κοινοτικό συμβούλιο δεν ενέγραψε στον προϋπολογισμό χρήσεως 32-33 κονδύλιο υπέρ του σχολικού Ταμείου, ως όφειλε κατά το Νόμο 5019 «περί ιδρύσεως σχολικών Εφορειών». Ζητά από το Νομάρχη να εγγράψει απ’ ευθείας στον προϋπολογισμό χρήσεως 1932-33 σεβαστό ποσό, καθ’ ότι μόνοι πόροι του Σχολικού Ταμείου είναι οι υπό της κοινότητος και εκκλησίας χορηγίες και ελάχιστα ενοίκια σχολικών αγρών (60/1926).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Παρ. Παπαστάμου, Γ.Παρασκευάς, Πα. Ζαρογιάννης

Διδάσκαλος: Ζανδές Αντώνιος εκ Βελβεντού, 1908, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Κρανίδια34, 38)

Έρανοι: Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης η κοινότης ψήφισε 150 δρχ. το έτος 1927.

Από έρανο που πραγματοποιήθηκε από κατοίκους περιφέρειας Κοζάνης υπέρ Παναγίου Τάφου το ποσό ήταν 43 δραχμές.  Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929.

Ιερά: Προφήτης Ηλίας. Άγιος Γεώργιος. Αγίων Αποστόλων. Αγίου Νικολάου ενοριακός. Πανηγυρίζει την εορτή του Αγίου Γεωργίου και την 20^η Ιουλίου. Στην τοποθεσία «σκηταριό» απαντάται υπόγειος ναός προς τιμήν του Αγίου Θεοδώρου (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης).

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 38 και στη Β΄ Γραφή  45 για τον οικισμό Κρανίκ (Από το 1692 και μετά ). Για τον οικισμό Τζίντζιρα ήταν αντίστοιχα 12 και 6.

Μέλη του Ιερατικού Συνδέσμου Κοζάνης  στις 28-3-27 Παπατάτσιου Αθανάσιος (60/1472).

Για την αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση το έτος 1863  ο οικισμός Κράνικον φορολογήθηκε για 31 οικογένειες 385 γρόσια και 14  ¾ παράδες και για τον οικισμό Τσήνθοηρα  για 11 οικογένειες 136 γρόσια και 29 ¾ παράδες.

Ιστορία: Εφεδρικά επιδόματα στρατευθέντων οπλιτών από Κρανίδια από 1-2-1941 ως 28-2-41 στρατευμένοι οπλίτες που οι οικογένειες δικαιούνταν εφεδρικά επιδόματα 39 (60/1571).

Δεκατρία θύματα πολέμου του χωριού Κρανίδια εκ των οποίων ένδεκα γυναίκες, χήρες, με έγγραφο στη Γενική Διοίκηση Δυτικής Μακεδονίας στις 11 Ιανουαρίου 1946 μεταξύ άλλων τονίζουν. Κατά τη διάρκεια της Εαμοκρατίας αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τα Κρανίδια και να εγκατασταθούν οικογενειακώς στα χωριά Κοζάνης όπως Βαθύλακκο, Μεσιανή, Οινόη, Μεσιανή κλπ. Οι οικίες των πυρπολήθηκαν, τα ζώα διηρπάγησαν ως και όλη η κινητή περιουσία εις ιματισμό, τροφή, οικιακά σκεύη. Δηλώνουν ότι κατά την καταστροφή του Βαθυλάκου το Νοέμβριο του 1944 έχασαν πάνω από 20 θύματα. Στα Κρανίδια επανήλθαν τον Αύγουστο του 1945. Ζητούν από τη Γενική Διοίκηση τα παρακάτω: Να τους δοθούν υποδήματα, ρούχα, σκεπάσματα, αυξημένη μερίς τροφίμων αν είναι δυνατόν. Να δοθούν ζώα για καλλιέργεια των αγρών. Να δοθεί σιτόσπορος «τριμίνι» από την Ούνρα καθ’ ότι ο σίτος ούτος σπέρνεται το Φεβρουάριο και θερίζεται μαζί με το σίτο άλλων ποικιλιών τον Ιούνιο. Τελειώνοντας τονίζουν ότι τους ενδιαφέρει κυρίως ο ρουχισμός, η υπόδηση, η τροφή και ο σπόρος (60/786).

Κατανομή περιουσίας: Στην Επιτροπή δια την κατανομή της μεικτής περιουσίας ήταν ο Ειρηνοδίκης Σερβίων Χαρ. Μαλάκης  ο οικονομικός έφορος Κωνστ. Μούστρης. Ο επιθεωρητής Δημ. Εκπαιδεύσεως Μιλτ. Σταβάρας και αντιπρόσωποι της κοινότητας Κων. Σταυρόπουλος Γεώργ Γκανάτσας στις 2-9-26 την κατένειμαν ως ακολούθως: Σχολείο τρεις συνεχόμενες οικίες εντός του Κρανίκ, έμπροσθεν της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Αγροί 24 στρεμμάτων. Άπαντες τους αγρούς της εκκλησίας τους καλλιεργουμένους κολληγικώς υπό του κολλήγου της εκκλησίας Ευθυμ. Σχοινά, ποτιστικοί και ξηρικοί εκτάσεως 80 στρεμμάτων ήτοι περίπου 160 ταγαρίων.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Κρανιά-Τζίντζηρα (διορθώνεται σε Κρανίκ Τζίντζηρα στις 17/10/1919). Μετονομάζεται στις 1/2/1927 σε Κρανίδια. Ο οικισμός Κρανίδια  στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Σερβίων.

Στις κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25-10-25 ψήφισαν 66 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι Γεώργιος Αντ. Καλίτσιος 58, Αθανάσιος Δ. Δελησάρης 38, Ευάγγ. Ν. Καραμπαμπάς 36, Γεώργιος Ι. Κουρτίδης 30, Παναγιώτης Χατζούλας 29, Ιωάννης Β. Κτενίδης 28, Βασίλειος Ν. Τζιούτζιας 27.

Στις 8 Ιουλίου 1925 υπέρ του Ειδικού Ταμείου Τηλεφωνικής Συγκοινωνίας Μακεδονίας Κρανίκ 50.

Υπέρ του Εθνικού οικοτροφείου Θηλέων Κοζάνης χρηματικό ένταλμα 150 δρχ. (16-4-1927).

Το κοινοτικό συμβούλιο Κρανιδίων στις 8-4-28 συγκείμενον εκ του προέδρου αυτού κ. Ευαγγέλου Καραμπαμπά και μελών αυτού Γεωργίου Καλλίτσιου, Δημητρίου Τσιμούλα, Αθανασίου Μελισάρη και Ιωάννου Κτενίδη, συνελθών στο νάρθηκα της εκκλησίας και συσκεφθέν περί της γενομένης ζημίας στην περιφέρεια Κρανιδίων υπό των τελευταίων πλημμυρών απεφάνθη ως ακολούθως: α)Ότι ο ποταμός Αλιάκμων πλημμύρισε και κάλυψε δι’ άμμου 400-500 περίπου στρεμμάτων βοσκοτόπων εις τον οποίον έβοσκον τα ζώα των κατοίκων κατά την χειμερινήν και θερινήν περίοδον μεγάλα και μικρά. β)Παρέσυρεν δέντρα πλατάνου και λεύκης χρήσιμα προς υλοτομία 50-60 τεμάχια γ)Παρέσυρεν έδαφος σπαρμένων αγρών διαφόρων γεωργικών προϊόντων μέχρι 10-20 στρέμματα, υπολογιζομένης ολικής ζημίας εις δραχμές 15000 έως 20000 έγγιστα.

Η Κοινότης Κρανιδίων στις 3-5-34  αναφέρει προς τον πρόεδρο του Ταμείου Επαρχιακής οδοποιίας ότι μεταξύ του χωρίου Κρανιδίων και του συνοικισμού προσφύγων της ημετέρας κοινότητος υπάρχει ορμητικός χείμαρρος, ο οποίος λόγω του αφθόνου ύδατος κατά το χειμώνα ιδίως εμποδίζει τη διέλευση των κατοίκων από του ενός συνοικισμού εις τον έτερον, προς τούτοις δε και των μικρών μαθητών του Συνοικισμού προσφύγων, οίτινες κατά τους χειμερινούς μήνες διακόπτουν εξ αυτού την φοίτησίν των εις το Σχολείον το οποίον ευρίσκεται εις το κυρίως χωρίον Κρανίδια και ούτω παρεμποδίζεται και δυσχεραίνεται κατά πολύ η στοιχειώδης  εκπαίδευσις. Διευκολύνει ακόμη τη διέλευση των κατοίκων καθώς και των ζώων των δύο συνοικισμών, κατόπιν δε ενεργειών μας επιτύχαμε την χορήγηση παρά του υπουργείου Προνοίας 12 ομολογιών, οίτινες και εξωφληθείσαι απέδωσαν το ποσόν των 6.600 δραχμών.  Η εξαγωγή 12 ½ κυβικών μέτρων ξυλείας λεύκης απέφερε το ποσό των 3250 δρχ. Για την κατασκευή της γέφυρας απαιτούνται 20.000 δρχ. για τούτο ζητούν από το Ταμείο Επαρχιακής Οδοποιΐας Ν.Κοζάνης το ποσό των 10.000 δρχ. για την κατασκευή της γέφυρας καθ’ ότι η κοινότης στερείται πόρων και μόλις επαρκεί δια την πληρωμήν των απαραιτήτων εξόδων της Διοικήσεως.

Μακεδονομάχοι: Ενώπιον του ειρηνοδίκου Κοζάνης Βασιλείου Πετροπούλου και του Γραμματέως Αντωνίου Μπιλιώνη ενεφανίσθη ο Ιωάννης Μερ. Γιαννούλης κάτοικος Κοζάνης συνεπεία της αιτήσεώς του από 28-2-35 ο οποίος ζήτησε την εξέταση μαρτύρων επί του εν αιτήσει του θέμα: Οι μάρτυρες Δημήτριος Ν. Ντάλας γεννηθείς εν Κρανίκ  ετών 48 γεωργός  κάτοικος Κοζάνης και Δημήτριος Δραγατσίκας γεννηθείς εν Κρανίκ κάτοικος Κοζάνης δήλωσαν τα παρακάτω «ο ως άνω αιτών από το έτος 1903 έως και το 1908 ειργάσθη εις τον Μακεδονικόν Αγώνα μεταφέρων όπλα, σφαίρας και εν γένει τροφοδοτών τους τότε δρώντας αντάρτας εν Μακεδονία περιθάλπων τους τραυματίες και ασθενείς των σωμάτων, χρησιμεύσας δε και ως σύνδεσμος μεταξύ ανταρτών και διαφόρων επιτροπών, τούτο γνωρίζομεν καλώς και βεβαιώμεν  ενόρκως  ως λαβόντες μέρος εις τον Μακεδονκόν Αγώνα, θύτης είη ημίν ο θεός βοηθός και το ιερόν αυτού Ευαγγέλιον» (60/1313) .

Οικονομία: Σύνθεση απογραφικής επιτροπής γεωργικών προϊόντων δια την διενεργηθησομένη απογραφή από 11 μέχρι 20 Δεκεμβρίου 1929: Χρίστος Βελισσάρης πρόεδρος κοινότητος, Κων/νος Σπυρόπουλος πρόεδρος Συνεταιρισμού, Αθανάσιος Παπατάσιος ιερεύς (60/175).

Πεσόντες: Βλαχάβας Βασίλειος στρ, 4/4/1941 Γκούρι Τοπιτ 27^Ο Σ.Π

Διαμαντής Γεώργιος στρ. 9/3/1941 υψ.2107 53^Ος.π γεν.1915

Πληθυσμός:1913=320. 1920=245. 1928=238. 1940=430. 1951=678. 1961=787. 1971=900. 1981= 721. 1991=699. 2001=563. 2011=461.