Μπούρινος 6ο."Το εικονοστάσι του Προφήτη Ηλία στον οικισμό Βάρης Γρεβενών"

 

 

 

Κεφάλαιο: 32. Το εικονοστάσι του Προφήτη Ηλία στον οικισμό Βάρης Γρεβενών

 

Ο επισκέπτης του οικισμού Βάρης πάντα κάνει τη στάση να πάρει τον καφέ, να πιεί τσίπουρο με τους εκλεκτούς μεζέδες στο μοναδικό καφενείο του χωριού. Το μάτι περιδιαβαίνει την πλατεία, το νεοφυτευμένο πλάτανο. Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει είναι το βουνό Κίσαβος πολύ κοντά στο χωριό. Εκεί συναντάς  σε σωρολιθιές, χαλάσματα  ιερού.

Στην ίδια θέση ο Μήτσιος από Μεταμόρφωση, κληρούχος γεωργικής γης από τη διανομή χωραφιών που έγινε στον οικισμό Βάρης ένιωσε την ανάγκη να στήσει εικονοστάσι του Προφήτη Ηλία. Σήμερα οι κάτοικοι του χωριού επισκέπτονται το εκκλησάκι, ανάβουν το καντηλάκι και συνάμα κάνουν έναν περίπατο σε μία διαδρομή μέσα από  μία θαμνώδη περιοχή.

Με μεγάλη χαρά δημοσιεύουμε τη φωτογραφία που μας διέθεσε η Θεοδώρα Παυλίτσα από ανάβαση που πραγματοποίησαν το Πάσχα του 1988.

 

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ". Έτος έκδοσης 2014,  σελίδες 96, κεφάλαια 55.

6o Τεύχος. Έτος 6^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805

 

 

Προτομές -Ανδριάντες-Μνημεία Κοζάνης " Χατζή Αλίκη, γλύπτρια"

  

 

Η Αλίκη Χατζή κατά την τοποθέτηση της προτομής του Γεώργιου Σακελλάριου.

 

Κεφάλαιο 23: ΧΑΤΖΗ ΑΛΙΚΗ, γλύπτρια

Γεννήθηκε στην Κοζάνη στις 8 Νοεμβρίου 1923. Ο πατέρας της Μάρκος Χατζής, γεωπόνος από το Αμύνταιο Φλώρινας παντρεύτηκε τη Χάιδω Τερζή από την Κοζάνη. Ο πατέρας της τραυματίστηκε στην Αθήνα από τροχαίο θανάσιμα. Η Αλίκη ήταν μόλις 9 χρονών.

            Απόφοιτη του γυμνασίου Θηλέων Κοζάνης. Στις 16 Οκτωβρίου 1939 ο γυμνασιάρχης Ευθυμιάτος του γυμνασίου θηλέων με επιστολή του στο Νομάρχη Κοζάνης ζητά την απαλλαγή των εκπαιδευτικών τελών της Αλίκης Χατζή μαθήτριας τότε της Ε΄ τάξης του γυμνασίου επικαλούμενος τους παρακάτω λόγους. Είναι ορφανή πατρός. Είναι πραγματική άπορος διότι η προστάτης μητέρα νοικιάζει μία μικρή οικία, τα δε ενοίκια κατάσχονται λόγω χρέους. Μένουν με τη μητέρα της στην οικία του παππού της. Σύμφωνα με τον κανονισμό απαλλαγή εκπαιδευτικών τελών δικαιούνταν το 20 % των εγγραφέντων κι όσοι είχαν βαθμό πάνω από 14. Η Αλίκη είχε βαθμό προαγωγής 18 5\11, στα δε Ελληνικά 17 και στα Μαθηματικά 19.

            Παρακολούθησε μαθήματα πιάνου από το 1936 ως την έναρξη του πολέμου το 1940.

Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και στη  Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.

            Ο παππούς της Αργύριος Τερζής, καλλιτέχνης, με τη διαθήκη του κληροδοτεί στην Αλίκη το καλλιτεχνικό έργο «Μετέωρα».  Η  Αλίκη, το έργο του παππού της το αγάπησε ιδιαίτερα και αποτέλεσε μέρος της διακόσμησης του σπιτιού της στην Αθήνα, όπου και διέμενε μόνιμα.

            Η Αλίκη αγαπά παράφορα τη γλυπτική. Αφοσιώνεται στο έργο της. Παιδιά της οι προτομές, τα ηρώα, οι ανδριάντες, τα μνημεία. Στολίζει τον τόπο και διδάσκει ιστορία με τα έργα της.

            Τις πρώτες τρεις ατομικές εκθέσεις τις κάνει το έτος 1954 στα 31 της χρόνια. Στον Παρνασσό με το ζωγράφο Ν. Σαχίνη, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκης, στη Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτόνων στο Ζάππειο.

            Για τις εκθέσεις το 1954 γράφει ο τοπικός τύπος των Αθηνών.

            Έθνος: Η Αλίκη Χατζή είναι μια θαρραλέα με επαναστατικές τάσεις γλύπτρια Μαθήτευσε στο εργαστήριο του Μιχαήλ Τόμπρου και απεφοίτησε προ τριετίας από τη σχολή Καλών Τεχνών.

            Ελευθερία: Η νεαρή γλύπτρια δείχνει τόλμη και φαντασία στη χρησιμοποίηση της πιο σύγχρονης πλαστικής γλώσσας που προσπαθεί να κυριαρχήσει.

           Εθνικός Κήρυξ: Η δ\νίς Χατζή παρουσιάζει 10 γλυπτά της που μας ξαφνιάζουν με τις ανησυχίες που κρύβουν, όχι μόνο στο πλάσιμο της μορφής αλλά και εσωτερικότερες που δείχνουν ότι η νέα καλλιτέχνης ψάχνει να βρει δικούς της εκφραστικούς τρόπους.

            Συμμετέχει και σε ομαδικές εκθέσεις σε επτά Πανελλήνιες στο Ζάππειο, έξι του συλλόγου γλυπτών, τρεις της Εταιρείας Επιστημόνων καλλιτεχνών. Βγαίνει και έξω από τα ελληνικά σύνορα με εκθέσεις της στο Παρίσι και τη Μόσχα. Η γλυπτική της καταξιώνεται. Έργα της κοσμούν πλατείες της πατρίδας μας διδάσκοντας ιστορία.

            Το πρώτο έργο που βραβεύεται είναι το ηρώο του Μακεδονικού Αγώνα στις Κάτω Κλειναί της Φλώρινας το 1962. Είναι έργο από μάρμαρο ύψους 4,50 μέτρων.

            Ηρώα πεσόντων της Αλίκης στήθηκαν στην Νέα Μαγνησία Θεσσαλονίκης, στον Ίασμο Κομοτηνής, στις Κρηνίδες Καβάλας, στο Βώλακα Δράμας, στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης, στη Νέα Καρβάλη Καβάλας, στον Περδίκα Κοζάνης, στο Σταυρό Φαρσάλων, στο Έλος Λακωνίας, στον Πελεκάνο Κοζάνης, στη Νέα Επίδαυρο, στις Αμυγδαλιές Κοζάνης, στις Λιμνιές Καβάλας, στον Έμπωνα της Ρόδου, στο Χρυσοχώρι Καβάλας, στη Λεκάνη Καβάλας, στο Μικρόκαστρο Δράμας, στον Ελαιώνα του Πύργου, στην Πουλίτσα Κορινθίας, στην Τριανταφυλλιά Σερρών, στην Καισαριανή, στο Χαλάνδρι.

             Εντύπωση προκαλεί το ηρώο της 25^ης Μαρτίου 1821 στην Καλαμάτα που πλαισιώνεται με  τέσσερις ανδριάντες επί μαρμαρίνης στήλης. Το ύψος φτάνει τα 10,50 μέτρα.

            Πέρα από τα  ηρώα η Αλίκη φιλοτέχνησε ανδριάντες όπως του Γ. Μπούσιου στα Γρεβενά, του Γιάννη Φαρμάκη στη Βλάστη Κοζάνης, της Καπετάν Περιστέρας στη Σιάτιστα και πολλές άλλες προτομές.

            Τα γλυπτικά της έργα ξεπερνούν τα 150. Για την πόλη της Κοζάνης φιλοτέχνησε τα παρακάτω έργα. Τον ανδριάντα του Νικολάου Κασομούλη, τις προτομές του Γεωργίου Λασσάνη, του Γεωργίου Σακελλάριου, του Στάμκου Αναστασίου, του Γεωργίου Ρουσιάδη. Επίσης τις προτομές στο νεκροταφείο Κοζάνης, Αγνής Γιάντσου, του Γ. Χρυσοχόου

             Στο Βελβεντό Κοζάνης φιλοτέχνησε την προτομή του Παπαμάρκου. Ο Χαρίσιος Παπαμάρκος Βελβεντινός υπήρξε σπουδαίος εκπαιδευτικός. Επί τουρκοκρατίας ίδρυσε στη Θεσσαλονίκη το πρώτο διδασκαλείο της Βόρειας Ελλάδας από το οποίο αποφοίτησαν επιφανείς δάσκαλοι του Γένους.

            Υλικά που δούλεψε η Αλίκη ήταν το μάρμαρο, ο χαλκός, ο γύψος, ο σίδηρος.

            Με επιστολή της στη Δυτική Μακεδονία το Φεβρουάριο του 1965 σχετικά με τις δυσκολίες της κρατικής χρηματοδότησης στα μνημεία του Μεσόβουνου και Πύργων Εορδαίας επισημαίνει ότι μνημεία πρέπει να ανεγείρονται όχι μόνο από τους δήμους και τις κοινότητες, αλλά κι από ενθουσιώδεις επιτροπές με ενεργό συμμετοχή όλων μας ψυχική και υλική και συμπληρωματική αρωγή του κράτους. Τότε είναι εμφανέστερος ο καθολικός σεβασμός.

            Στις 24 Μαρτίου 1970 με επιστολή της προς τον κ. Δελιαλή αναφέρει.« Πιστεύω θα χάρηκες που προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για το ηρώο της Κοζάνης. Καιρός ήταν. Σε παρακαλώ θερμώς, Νίκο, να μου γράψεις σχετικώς ποια πρόσωπα εκ Κοζάνης καταγόμενα νομίζεις εσύ άξια να απαθανατισθούν. Επίσης να μου γράψεις για το χώρο της ανεγέρσεώς του. Ποιος είναι ο κατάλληλος. Ο δήμος πρότεινε 5 πλατείες. (Ηρώο στην πόλη δε στήθηκε ακόμα)  Εγώ τελείωσα έναν ανδριάντα του Τάσου Καρατάσου και στήθηκε στη Βέροια. Επίσης τελείωσα την προτομή του Στίλπωνα Κυριακίδη για την εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. (Βρίσκεται στη σάλα της εταιρείας)».

            Η Αλίκη χειμερινή κολυμβήτρια άφησε την τελευταία της πνοή το Νοέμβριο του 1997, όταν με φίλους της  επιδιδόταν στην άλλη μεγάλη της αγάπη στο χειμερινό θαλάσσιο κολύμπι.

            Η Αλίκη όμως δεν πέθανε. Κάθε έργο της που κοσμεί δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους αποτελεί μία ανοιχτή σελίδα της τοπικής και εθνικής μας ιστορίας.

 

Βασίλη Αποστόλου

Δασκάλου του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης

Προτομές-Ανδριάντες –Μνημεία Κοζάνης

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Κοζάνη 2006 σελίδες:238

ISBN:960-87195-6-9

 

Μπούρινος 6ο "Βαλαάδες περιφέρειας Γρεβενών"

 

Ανάρτηση 

στις 4 Μαΐου 1914 στην ομάδα του fb «Παλιές φωτογραφίες Βοΐου Κοζάνης (Ανασελίτσα)» από τον Aycan Yilmaz,ο πατέρας του από Κιβωτό έτυχε ανταλλαγής.

   Πρόκειται για γυναίκα από την Κιβωτό Γρεβενών μουσουλαμάνα (μιλούσε ελληνικά) η οποία έτυχε ανταλλαγής το 1924 (3 Απριλίου) για την Τουρκία.

Κεφάλαιο 33. ΒΑΛΑΑΔΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

 

Με την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη στις 15 Μαΐου 1919 μετά από προτροπή των Αγγλογάλλων  αρχίζει ο Μικρασιατικός πόλεμος ο οποίος λήγει με την πυρπόληση της Σμύρνης στις 27-8-1922. Με το Πρωτόκολλο ανταλλαγής που συμφωνήθηκε στη Λωζάννη (Ελβετία) στις 30-1-1923 αποφασίζεται η ανταλλαγή των πληθυσμών των Ορθοδόξων Ελλήνων της Μ.Ασίας και Μουσουλμάνων κατοίκων της Ελλάδας αρχομένης από 1 Μαΐου 1923.

Στην περιοχή των Βεντζίων, Γρεβενών, Ανασελίτσης, Άργους Ορεστικού οι Μουσουλμάνοι που ανταλλάσσονται είναι Έλληνες που αλλαξοπίστησαν οι επονομαζόμενοι Βαλαάδες.

Κύριες αιτίες που προχώρησαν στον Ισλαμισμό ήταν ο κεφαλικός φόρος, ο φόρος της δεκάτης, η αρπαγή της περιουσίας, η τσιφλικοποίηση οικισμών, το παιδομάζωμα, η εισφορά στο πατριαρχείο, η κοινωνική καταξίωση των εξωμοτών.

               Οι εξισλαμισθέντες ομιλούσαν την ελληνική γλώσσα, τη μόνη τουρκική λέξη που γνώριζαν, ήταν η προσφώνηση «Βα Αλλάχ= Μα τον Αλλάχ». Δε φοιτούσαν σε σχολεία γι’ αυτό και δεν έμαθαν την τουρκική γλώσσα. Επαφή με την τουρκική γλώσσα είχαν οι άρρενες όταν υπηρετούσαν τη στρατιωτική θητεία.

               Τα χωριά του Νομού Γρεβενών με αμιγείς βαλααδικούς πληθυσμούς σύμφωνα με τον εκλογικό κατάλογο του 1914 της υποδιοικήσεως Γρεβενών, στον οποίο καταγράφονται άρρενες ψηφοφόροι, ήταν : Βέντζια (Κέντρο) 79,  Τόριστα (Ποντινή) 144,  Νησηνίκος (Νησί) 54, Κρίφτσι (Κιβωτός) 258, Πηγαδίτσα 116,  Δοβράτοβον  (Βατόλακκος) 83, Κομπλάριον (Μυρσίνα) 106, Κυρά Καλή 53, Κάστρο 44. Αναβρυτά  (Βράστινον) 74.

               Οικισμοί που εκτός από τους χριστιανούς υπήρχαν και Βαλαάδες. Ο πρώτος αριθμός δείχνει χριστιανούς κι ο δεύτερος Βαλαάδες. Αγαλαίοι (6-27), Γρεβενά (498-155), Κοκκινιά (69-65), Άγ. Γεώργιος (255-176), Σύνδεντρο (76-91), Κληματάκι (115- 69), Έλατος (61-59), Μηλιά (73- 22), Μέγα Σειρήνι (134-25).

Περιοδικό "Ο Μπούρινος". Ετήσια έκδοση του Επιμορφωτικού- Εξωραϊστικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών  "Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ". Έτος έκδοσης 2014,  σελίδες 96, κεφάλαια 55.

6o Τεύχος. Έτος 6^ο.

Η επικαιρότητα που παρατίθεται στο παρόν τεύχος αφορά το 2013.

Επιμελητής έκδοσης: Βασίλης Αποστόλου

ISSN:2241-0805