Νέα Τραπεζούς Γρεβενών

77. Νέα Τραπεζούς, η (προσφυγικός οικισμός)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386 Κοζάνη 2018

Κοινοτικά: Ο οικισμός αναγνωρίζεται στις 19-3-1961 και προσαρτάται στην κοινότητα Κοκκινιάς. Το 1997 εντάσσεται στο Δήμο Ηρακλεωτών και το 2010 στο δήμο Γρεβενών. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 654 μέτρων, πολύ κοντά στην Κοκκινιά. Πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στο συνοικισμό το 1923-24 των οποίων η καταγωγή ήταν από τον Πόντο 30 οικογένειες (Τραπεζούντα, Νεοκαισάρεια), Πάνορμο Προποντίδος (10 οικογένειες). Πριν ονομασθεί Νέα Τραπεζούς είχε την ονομασία Κοκκινιά Β΄. Κατοικούσαν Βαλαάδες έλληνες εξισλαμισμένοι: «Οι Βαλαάδες της Νέας Τραπεζούντας εγκαταστάθηκαν  στα παράλια της  Μικράς Ασίας, στο χωριό  Μούρσαλι  της  επαρχίας Αϊδινίου. Οι απόγονοί  τους  έρχονται  κάθε Μάιο  και επισκέπτονται  τα  χωριά των  περιοχών Γρεβενών και Βοΐου, όπου  κατοικούσαν  οι δικοί τους  πριν την ανταλλαγή. Μιλούν ακόμη αρκετά  καλά  το  Ελληνικό  ντόπιο ιδίωμα  των  Γρεβενών. Χαρακτηριστικά, μια επισκέπτρια (δασκάλα), μας έλεγε: '' Στο σπίτ μας,  η γιαγιάμ  δε μας άφνε να μλούμε τούρκικα. Μλούσαμε μόνο ελληνικά''». http://neatrapezounta.blogspot.g

             Οι κάτοικοι του προσφυγικού Συν/μού Β΄ Κοκκινιάς αναφέρουν στις 16-4-53 προς το Νομάρχη Κοζάνης ότι στερούνται Δημόσιου δρόμου για να εξυπηρετούνται τα ζωτικά συμφέροντα του Συνοικισμού, διότι ο δρόμος ο άγων προς τον κεντρικό δρόμο της κοινότητας Κοκκινιάς είναι πεζόδρομος. Δεν μπορούν π.χ να καλέσουν αλωνιστικό συγκρότημα δια αλωνισμό των σιτηρών ή μεταφορά των προϊόντων προς την Α.Τ.Ε ή αγορά, δια διαφόρων οχημάτων ή τυχόν στεγάσεως του εντελώς πυροπαθούς συνοικισμού, του οποίου οι κάτοικοι έχασαν το παν, καταστραφέντες τελείως, πυροπαθείς από Ιταλούς και Γερμανούς 100% καθιστά ο πεζόδρομος ούτος, αδύνατο τη χρησιμοποίηση των μέσων τούτων.

            Εκπαίδευση: «Με τη λήξη των μαθημάτων πραγματοποιήθηκε σχολική γιορτή μετά την απόλυση της εκκλησίας παρουσία του εφημέριου Αναστάσιου Χαριτίδου. Στην ομιλία του ο δημοδιδάσκαλος Ι.Κογκετσίδης εκάκισε την αδιαφορία των γονέων εκείνων  των οποίων τα τέκνα απουσίασαν αδικαιολογήτως  για λίγες μέρες με προτροπή των γονέων, προκειμένου να ασχοληθούν με γεωργικές εργασίες. Το σχολείο λειτουργεί από το 1923» (Μ.Β 17-7-32).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: «Το οίκημα είναι δημόσιο. Αποτελείται από τέσσερα δωμάτια. Ο αριθμός των μαθητών 31. Το σημερινό κατεχόμενο οίκημα είναι μεν κατάλληλο δια τη στέγαση του σχολείου, χρήζει δε απολύτου ανάγκης επισκευής, διότι ένεκα της πολυκαιρίας από της ανεγέρσεώς του εν έτει 1908, κατεστράφησαν εσωτερικώς ο τοίχος, τα παράθυρα και το δάπεδο, εξωτερικώς δε ο τοίχος υπό των βροχών» (60/619).

Επιθεώρηση σχολείου Β΄ Κοκκινιάς, προσφυγικού συνοικισμού: Κατά το προηγούμενο έτος υπήγετο εις εκπ. περιφέρεια Γρεβενών. Ο κήπος ανεπαρκής και ουχί αποδοτικός. Μαθητές 42. Διδάσκαλος ο Γεώργιος Μπιζάνης εκ Βρυσοχωρίου-Ηπείρου, πτυχιούχος Διδασκαλείου με συνολική υπηρεσία εδώ 3 ετών. Ο διδάσκαλος ούτος διακατέχεται υπό ζήλου και ζωηράς ενεργητικότητος προς εργασία και δράση. Είναι ζωντανός και επιδεικτικός καλής περαιτέρω εξελίξεως. Καταβάλλει καλάς προσπαθείας έσω και έξω του σχολείου δια την εν γένει πρόοδο και εμφάνιση και αγαπάται παρά των κατοίκων (8-11-39) (107/33).

Διδακτήριο δεν υπάρχει, διότι επυρπολήθη υπό των κατακτητών. Νυν στεγάζεται εις την εκκλησίαν. Εγγεγραμμένοι μαθητές 42. Σύμφωνα με την κατάσταση του Δ/ντή του Β΄ Δημοτικού Σχολείου Κοκκινιάς οι μαθητές του στις 15-1-46 ήταν 46 εκ των οποίων οι 7 ήταν ορφανοί. Στην αναλυτική έκθεση αναφέρει «Ο Συνοικισμός Β΄ Κοκκινιάς κατά την περίοδο της κατοχής λόγω των αλλεπαλλήλων επιδρομών τις οποίες υπέστη υπό των Ιταλογερμανών κατεστράφη κυριολεκτικώς. Επί 37 οικιών πυρπολήθηκαν τελείως 31, των περισσοτέρων εξ αυτών μετά των υπαρχόντων εν αυτών ειδών ιματισμού και επίπλων λόγω της απροσδοκήτου και απροόπτου επιδρομής των εχθρών. Άπαντα τα μεγάλα ζώα καθώς και πολλά μικρά διηρπάγησαν υπό των κατακτητών.Συνεπεία των ανωτέρω ως και της πενιχράς εσοδείας κατά την διαρρεύσασα καλλιεργητική περίοδο εδημιουργήθη εις το Συνοικισμό μας μία αφόρητος οικονομική κατάσταση, εις τρόπο ώστε το φαινόμενο να είναι λυπηρό και αξιοδάκρυτο. Οι περισσότεροι των κατοίκων, ιδιαιτέρως τα παιδιά τυγχάνουν γυμνοί και ανυπόδητοι, των γονέων των μη δυναμένων ν’ ανταποκριθούν εις τας ανάγκας αυτάς, αφού στερούνται και αυτών των στοιχειωδών μέσων διατροφής. Συνεπεία του χειμώνος πολλοί μαθητές τυγχάνουν κλινήρεις πάσχοντες εξ ελονοσίας και κρυολογημάτων». Καταλήγοντας ζητά ο διευθυντής  κατά την προσεχή διανομή να ενισχυθούν οι μαθητές του συνοικισμού με ιματισμό για να μη θρηνήσουμε θύματα λόγω της οικτρής καταστάσεως (60/164).

Από έκθεση του επιθεωρητή στις 6-3-51 αναφέρει ότι το διδακτήριο είναι παλαιόν τουρκικό κτήριο πυρποληθέν το 1943. Ανεγέρθη το 1946. Η υγιεινή κατάσταση των μαθητών πολύ καλή. Το ήθος των μαθητών πολύ καλό και διαγωγή εντός και εκτός του σχολείου αρίστη. Διδασκάλισσα η Ελένη Κόκκαλη του Νικολάου εκ Κερκύρας, πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ζωσιμαίας Ιωαννίνων. Έχει επίγνωση της αποστολής της πλήρη. Είναι ζωντανή, ενθουσιώδης και δραστηρία.

Το διδακτήριο έχει 15 δίεδρα θρανία, κατέχει κλήρο 18 στρεμμάτων. Η σχολική βιβλιοθήκη έχει 24 βιβλία εκ των οποίων τα 6 βοηθητικά για τους μαθητές. Έχει επίσης 23 αναγνωστικά βιβλία, ως ελεύθερα αναγνώσματα χρησιμοποιούμενα. Μαθητές εγγεγραμμένοι 28 (2-12-52).

Διδάσκαλος ο Δακαφούκης Δημήτριος του Αχιλλέως, εκ Διαβολιτσίου –Μεσσηνίας με έτος γεννήσεως 1918. Διοργάνωσε νυκτερινή σχολή, οργάνωσε βιβλιοθήκη, προέβη εις δενδροφυτεύσεις, αναδασώσεις. Τρέφει εκτίμηση προς το επάγγελμα, παρακολουθεί την εξέλιξη της παιδαγωγικής επιστήμης και έχει τάση προς περαιτέρω μόρφωση, έχει ανεπτυγμένο το συναίσθημα ευθύνης, είναι ευσυνείδητος, πειθαρχικός, νομιμόφρων, σώφρων. Η ιδιωτική του ζωή είναι η αρμόζουσα, ευγενής, ψύχραιμος, προσεκτικός, ευπρεπής ως προς την εξωτερική εμφάνιση, τιμάται υπό της κοινωνίας λόγω της συμπεριφοράς του, του ήθους του, του καλού χαρακτήρος και της εντόνου και πολυσχιδούς δράσεώς του (17-12-53).

«Μαθητές: 42[1].

Διδακτήριο: Με τις γενόμενες διαρρυθμιστικές επισκευές παρουσιάζει ικανοποιητική κατάσταση (8/11/1939).

Υλικό: Ελλιπές, πενιχρόν (8/11/1939).

Σχολική βιβλιοθήκη: Με ελάχιστα βιβλία προς χρήση διδασκάλου. (8/11/1939).

Σχολικός κήπος: Ο υπάρχων ανεπαρκής και ουχί αποδοτικός, χρήζει περίφραξης.

Φοίτηση: Τακτική.

Διδάσκαλοι: Μπιζάνης Γεώργιος»[2].

Ιερά: Ο πρόεδρος της εκκλησιαστικής επιτροπής προσφύγων Κοκκινιάς στις 31-1-37 ζητά από το Δασάρχη Γρεβενών τη χορήγηση αδείας υψικαμίνου χωρητικότητας 20.000 οκάδων ασβέστου, η οποία άσβεστος θα χρησιμοποιηθεί δια την ανέγερση ναού στο συνοικισμό. Βεβαιούμεν υπευθύνως η υπογεγραμμένη Εκκλ. Επιτροπεία «Αγίου Γεωργίου» του χωρίου Κοκκινιάς προσφύγων  ότι ο ιερός ναός «Αγ. Γεώργιος» του χωριού μας θα ανεγερθεί δι’ αυτεπιστασίας τα δε υλικά θα διατεθούν εις τον τεχνίτη υπό της εκκλησ. Επιτροπείας και της κοινότητος εν γένει. Η εκλ. Επιτρoπεία. Κ. Κωνσταντινίδης. Άλλοι δύο. Ο εργοδηγός Αριστοτέλης Τσαμπίρης βεβαιεί ότι για την ανέγερση του ιερού ναού του Συνοικισμού προσφύγων κοιν. Κοκκινιάς απαιτείται άσβεστος 25.000 οκάδες.

Ενοριακός ναός Αγίου Γεωργίου η οποία ανοικοδομήθηκε στη θέση τζαμιού. Στην αυλή της εκκλησίας υπάρχει μαρμάρινο κιονόκρανο κι άλλα μάρμαρα από το κατεστραμμένο τζαμί. Εικονοστάσια Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γεωργίου  στη θέση παλιών κατεστραμμένων ναών.

“Ότι το τζαμί ήταν εκκλησία δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία διότι μετά την αναχώρηση των Βαλαάδων, οι χριστιανοί ανεκάλυψαν στους τοίχους αρκετούς σταυρούς και άλλα χριστιανικά σημεία” (M.B 21-6-1936).

Ο νυν ναός του Α. Γεωργίου ανηγέρθη μετά από κατεδάφιση του παλιού το 1968.

Πληθυσμός: 1961=114. 1971=45. 1981=51. 1991=49. 2001=29. 2011=19. (100^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011).

---

[1] Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 8/11/1939.

[2] Τάνια Αποστόλου. Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου.  Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.

Μυρσίνα Γρεβενών

76. Μυρσίνα, η (Γκομπλάρ-προσφυγικός οικισμός)

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Η Μυρσίνα με υψόμετρο 620 μέτρων βρίσκεται πολύ κοντά στην πόλη των Γρεβενών. Τα οικογενειακά κέντρα διασκέδασης οργανώνουν παντός είδους εκδηλώσεις και προσελκύουν πολλούς επισκέπτες όλο το χρόνο. Οι κάτοικοι είναι πρόσφυγες από την περιοχή της Σεβλέτειας, Σαμψούντα, Βεζίρ-Κιοπρού, Μουσουπέ Κερασούντος, Φάλτισα, Προύσα, Καπαδοκία, Ανατολική Θράκη.

“Εχει 200 οθωμανικές οικογένειες, τέμενος, ύδατα και βρύσες, χόρτο, κριθή, σίτος, καθιστάμενον εν βροχαίς λίαν λασπώδες” (Σχινάς 1866).

Κοινοτικά: Ο οικισμός Γκομπλάρ στις 31-12-1918 προσαρτάται στην κοινότητα Γρεβενών. Στις 1-2-1927 μετονομάζεται σε Μερσίνα και στις 16-10-1940 διορθώνεται σε Μυρσίνα. Στις 28-8-1928 ορίζεται έδρα κοινότητος. Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 106 μουσουλμάνοι  οι οποίοι αναχώρησαν από τη Μυρσίνα σύμφωνα με το  άρθρο 3 της σύμβασης της Λοζάνης που υπογράφτηκε στις 30-1-1923 περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών  στις 6--4-1924. Ο πρόεδρος της κοινότητας Γκομπλάρ Χ. Ταλιαδούρος αναφέρει ότι τα εκλογικά είδη υφίστανται υπό την ευθύνη του στις 3-3-24 (60/1020). Η κοινότητα Μυρσίνης ανήγειρε αναθηματική στήλη από το 1936 (60/957). Το 1938 ψήφισε εισφορά δια τη ΔΕΘ για τη συμμετοχή του Ν. Κοζάνης η κοινότητα  200 δρχ., (60/1976). Ο έρανος του Ε.Ε.Σ το έτος 1958 απέδωσε 208 δραχμές. Το κοινοτικό συμβούλιο το 1960 με πρόεδρο το Θωμά Περτσινίδη και συμβούλους το Θωμά Σαρόγλου, το Λάζαρο Τσιτακίδη και Πολύκαρπο Παπαδόπουλο αποφάσισαν  τη σύναψη δανείου  50.000 δραχμών για κατασκευή υδατοδεξαμενής. Η κοινότητα χρηματοδοτεί τη σχολική εφορεία με το ποσό των 1000 δραχμών το έτος 1960.

Αρχαιότητες:  Αρχαίος οικισμός στη θέση “Αμπέλια” (Σαμσάρης).

Εκπαίδευση: Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937:  Οίκημα δημόσιον. Ο κάτω όροφος αποτελείται από δύο δωμάτια τα οποία χρησιμοποιούνται ως αποθήκες. Ο άνω όροφος αποτελείται από τρία δωμάτια δύο δια τους μαθητές, από 45 μαθητές έκαστο και από ένα γραφείο. Το σήμερον κατεχόμενον οίκημα είναι ακατάλληλο δια τη σημερινή καθώς και δια τη μελλοντική στέγαση του δημοτικού σχολείου, διότι ο αριθμός των μαθητευομένων μαθητών ηυξήθη και δεν έχει επάρκεια χώρου λόγω των μικρών δωματίων εις επιφάνεια και όγκον (60/619). Με απόφαση του επιθεωρητή παρατείνεται η απόσπαση του διδασκάλου Γεωργίου Σακελλίου στο διτάξιο Εθνικό οικοτροφείο Γρεβενών (31-1-41 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 52). Ο νομάρχης στις 16-1-57 προάγει το νυκτερινό σχολείο Μυρσίνης με 42 υπόχρεους προς φοίτηση εις 2/ξιο (60/757).

Ιερά: Ενοριακός ναός του Αγίου Γεωργίου. Στον κώδικα αρ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας αναφέρεται ως Κοπλάρη τρανώ με 9 αφιερωτές της Α΄ Γραφής (1534-1691) και Β΄ Γραφής  3 αφιερωτές (1692 και εντεύθεν).

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής 15-7-45: Πρόεδρος Στέφανος Καραμανίδης. Μέλη Θεοχ. Παπαδόπουλος. Κατοικίες 90. Πληθυσμός 480. Καταστραφείσες οικίες 70 δια καψίματος του οικισμού παρά των Γερμανών στις 15-3-44 και 10-7-44. Νόσος ελονοσία. Θύματα 2 άνδρες και ένα παιδί.

Οικονομία: Το 1936  καλλιεργήθηκαν κρόμμυα  στρέμματα 10 σπόρος οκάδες 150, σκόρδα  στρέμματα 6 σπόρος οκάδες 60, αραβόσιτος ξηρικός 600 οκάδες σπόρος 1000, όψιμα σίτος 50 οκάδες 500, όψιμα βρώμη 50 οκάδες 500, γεώμηλα ξηρικά 30 σπόρος  300 οκάδες. Ο πρόεδρος της κοινότητας στις   17-12-1941 δηλώνει ότι στο χωριό του δε λειτουργεί υδρόμυλος ή πετρελαιοκίνητος αλευρόμυλος. Οι κάτοικοι εξυπηρετούνται από τον υδρόμυλο του Βατολάκκου ο οποίος απέχει 6 χιλιόμετρα. Η πιστοποίηση χορηγείται μετά από αίτηση του Ηλία Κουρουζίδη κατοίκου Μερσίνας. Ο Κουρουζίδης με αίτησή του στις 27-2-42 προς το Νομάρχη Κοζάνης ζητά άδεια ιδρύσεως υδρόμυλου καθ’ ότι ο ίδιος τυγχάνει μυλωθρός. Η άδεια του δίδεται στις 20-4-1942. Το 1950 καλλιεργήθηκαν σε στρέμματα άμπελος 5, τριφύλλι 25, γεώμηλα 30, σκόρδα 2, κρόμμυα 5, φακές 3, ρόβη 100, πεπονοειδή 15, ντομάτες 2. Διοίκηση Γεωργικού-Πιστωτικού Συνεταιρισμού 10-4-51: Πρόεδρος Ιωσηφίδης Ι. Ναθαναήλ. Αντιπρόεδρος Λαζίδης Φώτιος. Ταμίας Τσιτακίδης Β.Λάζαρος. Γραμματέας Παυλίδης Αναστάσιος. Μέλος Παπαδόπουλος Θ. Θεοχάρης (60/1320).

Οστρακιά: Ο Νομίατρος Κοζάνης στον Έπαρχο Γρεβενών στις 9-10-1931 αναφέρει: «Μετέβην στην  κοινότητα Μερσίνας όπου και εξέτασα άπαντα τα παιδιά της κοινότητας, δύο μόνον κρούσματα οστρακιάς παρατήρησα και συνέστησα τα δέοντα προς πρόληψη επιπλοκών και θεραπεία. Ως προς τους επισυμβάντας θανάτους δε δύναμαι να καθορίσω την προκαλέσασα αιτία ως μη εξετάσας τα πάσχοντα τότε παιδιά δεδομένου ότι είναι δυνατόν  να επήλθε ο θάνατος εκ χρονίας ή οξείας ελονοσίας ή άλλης νόσου. Ουδέν άλλο κρούσμα διφθερίτιδος ή άλλης επιδημικής νόσου παρατήρησα». Τον εμβολιασμό των παιδιών είχε αναθέσει η Κοινότης Μερσίνης προγενεστέρως στον ιατρό κ. Μαργαρίτην ο οποίος είχε εκτελέσει εμβολιασμό όλων των παιδιών δια του εμβολίου «ΔΙΚ».

Πεσόντες: Εφ. Ανθυπασπιστής Ακριτίδης Κλεάνθης του Νικολάου γεννηθείς το 1895, 27ΣΠ, Φονεύτηκε στο ύψ. 1876, Κάμια στις 4-4-41 (ΔΙΣ).

Πληθυσμός: 2011=263 (13^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 32 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 5.000 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 54  κατοικίες και ο φόρος ήταν 3.000 άσπρα.

Σύλλογοι: Δραστηριοποιείται ο Φιλοπροοδευτικός Σύλλογος Μυρσίνας με ποικίλες εκδηλώσεις.  Εγκαίνια γηπέδου 5Χ5 στις 23 Ιουνίου του 2013. 

       ΤΕΙ: Στη Μυρσίνα σε ένα χώρο 120 στρεμμάτων ανεγέρθησαν οι κτηριακές εγκαταστάσεις του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος  Δυτικής Μακεδονίας, παράρτημα Γρεβενών.  Οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις εγκαινιάστηκαν το 2010. Λειτουργούν  α)Τμήμα Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση & στην Οικονομία (2003) β) Επιχειρησιακής πληροφορικής (2009) γ) Διοίκηση Συστημάτων Εφοδιασμού (2009). δ) Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (με τμήματα Διοίκηση Επιχειρήσεων, Διοίκηση Πληροφοριακών συστημάτων, Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων & Επιχειρήσεων Φιλοξενίας).