Νησίον Γρεβενών

 Νησίον, το (προσφυγικός οικισμός)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" Σ.386

Αυτοέκδοση

Γενικά: Ο οικισμός Νασηνίκος, με υψόμετρο 627 μέτρων, αποτέλεσε το 1918 μαζί με τους οικισμούς  Βέντζια, Αγαλαίοι την κοινότητα Βεντζίων. Μετονομάσθηκε το 1928 σε Νησί και το 1940 το συναντάμε ως Νησίον. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ασπάσθηκαν τον ισλαμισμό με αποτέλεσμα το 1924 με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών να εγκαταλείψουν το χωριό και να εγκατασταθούν στην Τουρκία. Σύμφωνα με πίνακα που συντάχθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1926 από την κοινότητα Βεντζίων (πέντε από το Νησηνίκο και ένας από Βέντζια) με γεννηθέντες το 1907 άπαντες καταγόταν εκ του χωρίου Σεκή-κασή της Υποδιοικήσεως Ακ-δαγ του Νομού Αγκύρας Μ. Ασίας. Ωστόσο στις 4-4-1924 ο ιερέας Τερ –Οχανές Χαρουτουνιάν πρόσφυγας Αρμένιος αναφέρει στο Νομάρχη ότι είναι εγκαταστημένος στο συνοικισμό Νησινίκο της επιστασίας Βεντζίων. Αναφέρει ότι η οικογένειά του είναι εγκαταστημένη στη Χίο και ζητά τη μετακίνηση της οικογένειας στο συνοικισμό Νησινίκο. Ο Διευθύνων Τμηματάρχης του υπουργείου υγιεινής και αντιλήψεως Δ. Φικιώρης απαντά στο Νομάρχη ότι είναι αδύνατος η μετακίνηση της οικογενείας Οχανές Χαρουτουνιάν (60/1599). Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 54 μουσουλμάνοι οι οποίοι αναχώρησαν από το Νησί σύμφωνα με το  άρθρο 3 της σύμβασης της Λοζάνης που υπογράφτηκε στις 30-1-1923 περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών  στις 31-3-1924.

Αρχαιολογικά: Αρχαιολογικός οικισμός στη θέση «Μεσάρια». Οικισμός κλασικής εποχής εντοπίσθηκε στο «Τρανό Βέντζι» Νησίου[1].

Εκκλησία: Ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ενοριακός. Αφιερωτές στη Μονή Αγίου Νικάνορος: Σύνολο αφιερωτών 23 εκ των οποίων 19 της Α΄ Γραφής (1534-1692), 4 της Β΄ Γραφής (1692 και εντεύθεν).

Εκπαίδευση: «Μαθητές: 17, 17, 17, 41, 44, 58[2].

Διδακτήριο: Κατάσταση υποφερτή (13/3/1931). Κακή κατάσταση μετριασθείσα εκ των γενομένων επισκευών συντηρήσεως. Ανάγκη ανεγέρσεως νέου, πόροι μηδαμινοί (24/6/1937). Κακή κατάσταση, επιβάλλουσα την ταχεία ανέγερση νέου. Ελλιπέστατοι οι τοπικοί πόροι, λόγω και της μη οριστικής διανομής των γαιών. Η παραχώρηση του σχολικού κλήρου θα επιταχύνει τη λύση του ζητήματος (20/5/1939).

Υλικό: 4 θρανία πολύεδρα, θερμάστρα, τραπέζι, μαυροπίναξ, 2 ξύλινα ημικατεστραμμένα θρανία (13/3/1931). Λείπουν θρανία, τα υπάρχοντα ακατάλληλα, υπάρχει 1 πίναξ και 2-3 χάρτες, τίποτε άλλο (24/6/1937). Συνεπληρώθησαν θρανία εκ χορηγήσεως εξ ενσήμων αλλά λείπουν κι άλλα. Ελλιπέστατο σε λοιπά έπιπλα, εποπτικά μέσα και όργανα (15/5/1938).

Σχολική βιβλιοθήκη: Ανύπαρκτος σχεδόν (20/5/1939).

Σχολικός κήπος: Ιδρύθη και καλώς καλλιεργήθηκε φέτος (15/5/1938). Υπάρχει και καλώς και αποδοτικώς καλλιεργείται (20/5/1939).

Φοίτηση: Απόντες 7 (13/3/1931). Το σχολείο λειτούργησε με Αην και Δην τάξη. Εκ των 14 μαθητών της Αης μόνο 2 είναι πάνω των 10 ετών (10/6/1931). Απόντες 9 (6/11/1931). Εκ των 17 εγγεγραμμένων βρέθηκαν παρόντες τα νήπια (25/5/1932).

Διδάσκαλοι: Πούπη Μαρία, Τσιάρας Χρίστος»[3].

Κοινοτικά: Με την προσωπική εργασία των κατοίκων και την ακούραστο δράση του νέου προέδρου Ι.Χασπερίδου στις 10-6-34 βρέθηκε στο Νησί νερό που δεν το χωρεί σωλήνας 5 εκατοστών διαμέτρου σε μέρος όπου δεν υπήρχε τίποτε. Ένα μεγάλο εύγε αρμόζει σ’ όλους τους εργασθέντες.

Η Επιτροπή Περιθάλψεως Προσφύγων Γρεβενών σύμφωνα με έγγραφο με ημερομηνία 13-8-1926, αποτελουμένη εκ του Υποδιοικητού Γρεβενών Δημητρίου Ξεπουλιά, ως προέδρου 2) του Ειρηνοδίκου Γρεβενών 3) Μηνά Τιφτικτσόγλου 4) Ιωάννου Κουπτσίδου και Κωνσταντίνου Τσογκάλη η οποία επιτροπή συστάθηκε στις 17-12-25 με απόφαση του Νομάρχου Κοζάνης μετά από συνεδρίαση  στις 13-8-26 καθόρισε το διανεμητέο επίδομα για κάθε άπορο πρόσφυγα. Συνολικά το ποσό ήταν 10.000 δρχ. και η επιτροπή καθόρισε δια έκαστο άτομο διανεμητέο ποσό εκ του ανωτέρου ποσού δρχ. δεκατρείς. Ο αριθμός των προσφύγων για κάθε χωριό ήταν: Αράπη 22, Βάϊπες 23, Βράστινον 8, Γκομπλάρ 2, Γκρέους 27, Γρεβενά 13, Δημηνίτσα 39, Δοβράνη (Έλατος) 17, Δοβράτοβον 11,  Δοβρούνιστα 4, Καλαμίτσι 7, Κολοκυθάκι 30,  Κοντσικιώτη (Ελεύθερον) 17, Κρίφτσι 46, Κυρακαλή 10, Λουτσίσινον (Λαγκαδάκια) 4, Μεγάλο Σειρήνιον 6, Νισινίκος 39, Παλαιοκόπριβα 23, Πηγαδίτσα 28, Πινάρ (Ελάφι Καρπερού) 30, Πλέσσα (Μελίσσι) 20, Σαδοβίτσα (Μικροκλεισούρα) 9,  Σούμπινον (Κοκκινιά) 8, Τόριστα (Ποντινή) 81, Τριβένιον 5 (ΓΑΚ: 60/1599).

Πραγματοποιείται  στις 25-3-37 έρανος, με ερανική επιτροπή τον ιερέα Ιωακείμ Παπαδόπουλο, το δημοδιδάσκαλο Χρήστο Τσιάρα και κοινοτικό σύμβουλο το Σάββα Εταιρίδη, υπέρ ορφανοτροφείου, οικοτροφείου κι αποδίδει δρχ. 161,20.

Η Επιτροπή Δήμων και κοινοτήτων γνωστοποιεί τον Απρίλιο του 1956 την Εθνική Τράπεζα ότι ενέκρινε τη χορήγηση ατόκου δεκαετούς εκ δραχμών 42.000 για την κατασκευή του έργου υδρεύσεως.

Οικονομικά:  Γεωργία, κτηνοτροφία, αμπελουργία.

Ο Αναγκαστικός δασικός Συνεταιρισμός καυσοξυλεύσεως Σιατίστης στις 9 Ιουλίου 1957 με έγγραφο στο δασάρχη Κοζάνης γνωστοποιεί τα παρακάτω: Εγκρίθηκε η απόληψη 2000 ζυγίων καυσόξυλων δρυός από τη δασική θέση «Λογκάς-Τζαφέρ-Ράχη» εκ του δημοσίου δάσους Νησίου επί καταβολή μισθώματος δραχμών 11 κατά ζυγίο καυσοξύλων. Ο συνεταιρισμός θεωρεί το μίσθωμα υψηλό για τους παρακάτω λόγους και ζητεί όπως μειωθεί στις 8,40 δραχμές. Η θέση του δάσους είναι απομακρυσμένη και ανώμαλος. Απέχει από το πλησιέστερο σημείο που μπορεί να πλησιάσει αυτοκίνητο, στην Ποντινή, όπου μπορούν να μεταφερθούν τα καυσόξυλα με ζώα τρεις ώρες και δια επιστροφή απαιτούνται άλλες τρεις ώρες. Τα προς υλοτομία δέντρα είναι χοντρά και ως εκ τούτου η αξία των καυσοξύλων μικροτέρα.

 Στην 14^η  Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης  (1939) ο Νικόλαος Εταιρίδης βραβεύτηκε για την καλλιέργεια και έκθεση ρεβιθιών με εύφημο μνεία (60/1460).

Ο οικισμός το 1932: Επιστολή του Α.Κ  στην εφημερίδα Μ.Β στις 27-7-32: «Στο συνοικισμό Νησί Γρεβενών τα βάσανα των ατυχών προσφύγων έφθασαν εις σημείο που δεν μπορεί κανένας να το χαρακτηρίσει, δηλαδή όπως το 1923 ήτανε αιχμάλωτοι στον Κεμάλ και τους βασάνιζε έτσι και χειρότερα είμαστε τώρα στο χωριό. Επί οκτώ ολόκληρα χρόνια βαζανιζόμεθα για να αποφύγουμε την πείνα και εστάθη αδύνατο τούτο. Στο συνοικισμό αυτό κατοικούσαν μόνο 17 οικογένειες γεωργικές και ζούσαν πολύ καλά, ήσαν δε καλοί νοικοκυραίοι. Κάθε αγάς είχε 300 γιδοπρόβατα και με αυτά περνούσαν θαυμάσια και το χωρίο Κέντρο (Βέντσιον) ήταν το πρώτο χωριό. Τώρα όμως αντί 17 οικογένειες γίναμε 48 και κάθε προσφυγικός κλήρος έχει μόνο 18 στρέμματα χωράφια και αυτά άχρηστα διότι το σπέρνουμε κάθε χρόνο και διότι  δεν έχουμε πρόβατα δια να κοπρίσουμε, έτσι η παραγωγή μας  είναι χαμένη, πολύ δε περισσότερο φέτος, μη γνωρίζοντες τι να κάμωμε διότι θα πεινάσουμε όλοι και θα πεθάνουμε. Κάποιος δε σα γεωπόνος που πέρασε πέρυσι μια φορά και του δείξαμε  τα χωράφια μας είπε ότι σε πολλά απ’ αυτά μόνο λαμπογυάλια μπορεί να γίνουν και όχι στάρια. Προ έτους κάμαμε αίτηση και τη στείλαμε στο πολιτικό γραφείο στην Αθήνα φαίνεται ότι διετάχθη το Γεωργικό Γραφείο Κοζάνης αν είναι δίκαια τα παράπονά μας και έστειλε ένα υπάλληλο ο οποίος αντί να έλθει στο Νησί, πήγε στο συνοικισμό «Σαρακίνα» και ρωτούσε από εκεί για την κατάστασή μας. Και τώρα παρακαλούμε το Σεβαστό υπουργείο Γεωργίας και τη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας και πάλι με αιτήσεις δια να μας ακούσουν και μας λυπηθούν, διότι αν δεν ακουσθούμε, θα πάρουμε τα δυστυχισμένα μικρά μας παιδιά, και θα γυρίσουμε στα χωριά ως ζητιάνοι, δια να μην πεθάνουμε από την πείνα».

Ο οικισμός το 1952: Οι κάτοικοι του χωρίου με υπόμνημα στον υπουργό Εσωτερικών  στις 3-5-52 αναφέρουν ότι «άπαντες οι κάτοικοι, του χωρίου Νησίου (αριθμούντες περί τις 50 οικογένειες) υπέστημεν παντοίας καταστροφάς υπό των Γερμανών.  Εκτός των 18-20 στρεμμάτων αγρών τα οποία έχει έκαστος εξ ημών και όντων κατά το πλείστον αχρήστων λόγω της ορεινότητος και του πετρώδους του εδάφους, ουδέν άλλο κατέχομε και ούτω είμεθα αναγκασμένοι να βαζανιζόμεθα παντοιοτρόπως δια πορισμό των προς των ζην αναγκαίων. Τα λίγα πρόβατα τα οποία  η Γεωργική υπηρεσία μας χορήγησε ένεκα των ανωτέρω λόγων των βράχων και χαραδρών του χωρίου μας έθανον  και ως εκ τούτου η μόνη μας ελπίς είναι 2-5 αίγες, τις οποίες έκαστος εξ ημών μπόρεσε  να προμηθευθεί, των οποίων το έσοδό μας είναι η μοναδική τροφή και η ζωή μας. Παρά ταύτα όμως το Δασονομείο Σιατίστης δια του δασοφύλακος μας κοινοποίησε ότι απαγορεύεται  στην  περιοχή του χωρίου μας η αιγοβοσκή, ενώ στην περιοχή ταύτη δεν υπάρχουν δάση οπωσδήποτε εκμεταλλεύσιμα, αλλά κέδρα, γαύροι και άχρηστα ξύλα, μη θιγόμενα ποσώς υπό των αιγών.

            Υποβάλλοντες το παρόν υπόμνημά μας ευελπιστούμε ότι το Κράτος δε θα θελήσει να εξοντώσει τα ολιγάριθμα ταύτα οικόσιτα ζώα μας καθόσον ταύτα αποτελούν δια μας την μόνη τροφή και το μόνο έσοδό  μας δια την αντιμετώπιση του κινδύνου του εκ της πείνης θανάτου.

                                                   Δια ταύτα

Παρακαλούμε ευσεβάστως όπως διατάξτε και αρθεί εκ του χωρίου μας  πάσα τυχόν απαγόρευση δια τη βοσκή των αιγών μας τούτων, λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι στο χωρίο μας δε δύναται να διατηρηθούν ούτε πρόβατα ούτε αγελάδες λόγω της ορεινότητας του εδάφους, διαβεβαιούντες δε ότι ούτω θέλετε εξυπηρετήσει και σώσει ημάς τους πτωχούς και κατεστραμμένους οικογενειάρχες». 

Πληθυσμός: 1913=189. 1920=199. 1928=182. 1940=228. 1951=192. 1961=250. 1971=128. 1981=130. 1991=105. 2001=120. 2011=83. (59^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της 5.000 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 129 κατοικίες και ο φόρος ήταν 5.100 άσπρα.

Σύλλογοι: Εκπολιτιστικός Σύλλογος Νησίου Γρεβενών «Τα οχτώ Βράχια».

Ο Φυσιολατρικός Σύλλογος Γρεβενών  διοργανώνει κατ’ έτος, από το 2002, παραποτάμιες εκδηλώσεις (ψάρεμα, πεζοπορία, κολύμπι)  τα “Γιαγκούλεια” δίπλα από τις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα σε ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς και αισθητικής

---

[1] Απόστολος Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών. Τόμος Α΄.

[2]Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως: 13/3/1931, 6/11/1931, 25/5/1932, 24/6/1937, 15/5/1938, 20/5/1939.

[3] Τάνια Αποστόλου. Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου. Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.

Μέγαρον (Ραντοσίνιστα)

Μέγαρον, το (Ραντοσίνιστα)

καπετάν Λουκάς Κόκκινος

  Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου.

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386

Γενικά: Το Μέγαρο χτισμένο σε υψόμετρο 971 μέτρων είναι ένα πανέμορφο χωριό με πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα. Οι  μαστοροτεχνίτες έχτισαν καλαίσθητες πέτρινες βρύσες όπως είναι το «Τρανό πηγάδι» (1970), η «Αλσίτσια» (1990), η βρύση του Αγ. Αθανασίου κοντά στην ομώνυμη εκκλησία, η «Στράτινα», η «βρύση τ' Γιώργη» στην είσοδο του χωριού και η «Μπάρα». Αναθηματική στήλη  υπήρχε στις 2-7-36 (60/1975)».

Από υπεύθυνη δήλωση στις 4-5-37 του Νικόλαου Τζημόπουλου περί κατεχομένων αγρών των  37,5 στρεμμάτων σε 23 τοποθεσίες πληροφορούμαστε για τα τοπωνύμια της αγροτικής περιοχής Μεγάρου: λάκα ή Μπαμπατζέρια. Καλύβα. Γκούβες. Κομματσούλια. Νιντιβός, Πύργος, Τζιόλη, Γελαδόστρατα, Αυλαγάς ή Χουσνή, Αϊ Νικόλας, Μεζάφια, Αϊ Μηνάς, Βλύστρες, Κεσμές, Κολουβή.

Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα της κοινότητας Ρατοσνίστης, η οποία το 1919 διορθώνεται σε Ρατοσίνιστα και στις 1-12-1927 σε Μέγαρον.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 204 χριστιανοί.

Στις κοινοτικές εκλογές του 1924 ψήφισαν  85 εκλογείς. Εκλέχτηκαν: Βασιλόπουλος Ηλίας 77, Κων\νος Μήττας 77, Στέργιος Βασιλόπουλος 64, Αθανάσιος Π. Ζιάκας 62, Ιωάννης Β. Βασιλόπουλος 53, Αθανάσιος Κ. Γκούμας 39, Θεόδωρος Δ. Παπαγιώτας 33, Γεώργιος Δ.Τόλης 32, Χρίστος Α. Τσεκούρας 29.

Το κοινοτικό συμβούλιο στις 30-9-34 με πρόεδρο τον Ιωάν. Μπουκογιάννη και μέλη τους Στέργιο Πατσίκα, Χρήστου Σούλη και Νικολάου Κουρέλα, απουσιάζοντος του συμβούλου Νικολάου Ντόκου αποφάσισαν παμψηφεί όπως καταργηθούν οι αίγες στην κοινότητα δια μία δεκαετία. Τάσσουν προθεσμία να πωλήσουν τις αίγες των οι κάτοικοι μέχρι τέλους Μαΐου 1935. Η κάθε οικογένεια θα δύναται να κρατήσει μόνο πέντε αίγες.

Ο Σταθμός Χωροφυλακής στεγαζόταν σε οίκημα ιδιωτικό με ετήσιο μίσθωμα 3600 δρχ. Αποτελούνταν από α) γραφείο και κοιτών Σταθμάρχου, β) μαγειρείον γ) θάλαμος οπλιτών. Στρατωνίζονταν  5 άτομα (60/619).

Τα μέλη της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας Μεγάρου στις 21-6-37 αναφέρουν  προς το Νομάρχη ότι δια πεντηκοστή φορά γνωρίζουν τα αιτήματα τα οποία είναι τα παρακάτω: «Εκατόν εξήκοντα πέντε οικογένειες του χωριού σεβάστηκαν και δέχθηκαν την εγκριθείσα απαγόρευση των αιγών παρά του Δασαρχείου Γρεβενών. Με προθυμία και αγογγύστως εξεποίησαν τις αίγες σε εξευτελιστικές τιμές δια να επιτευχθεί η αναδάσωσις της περιφέρειας. Εδώ και τρία χρόνια εφαρμόζεται ο Νόμος πλην πέντε μεγάλων κτηνοτρόφων οι οποίοι απομακρυνθέντες επί τρία έτη σε νοικιασμένα θερινά λιβάδια σήμερα εκμεταλλεύονται την καλοσύνη της Γενικής Διοίκησης επιτυγχάνουν παράταση βόσκοντας τα ποίμνιά των στα δάση της κοινότητας».

Η κοινότης Μεγάρου στις 8-7-37 αναφέρει στο Νομάρχη Κοζάνης ότι «ο  Αστυνομικός  Σταθμάρχης απαγορεύει τον αλωνισμό των σιτηρών εντός του χωρίου.  Επειδή το έδαφος της κοινότητος είναι επικλινές και ανώμαλο, οι δε αγροί διασκορπισμένοι σε όλη την περιφέρεια ώστε καθίσταται τελείως αδύνατος η συγκέντρωση των σιτηρών σε ορισμένο μέρος και έχοντες υπόψη ότι και κατά τα προηγούμενα έτη υφίστατο η Αστ. Διάταξις, αλλά κατόπιν αναφοράς προς την υπηρεσία της Νομαρχίας επετράπη ο αλωνισμός εντός της κοινότητος και δεδομένου ότι εντός των Γρεβενών να αλωνίζουν οι γεωργοί καίτοι το έδαφός των είναι κατάλληλο ώστε να αλωνίζουν έξωθεν. Ο Νομάρχης καλείται να  διατάξει τον ενταύθα Αστ. Σταθμάρχη προκειμένου να επιτρέψει τους κατοίκους να αλωνίσουν οι κάτοικοι το ταχύτερο δυνατό».

Στο εκλογικό τμήμα Μεγάρου οι υποψήφιοι του εκλογικού Συναγερμού έλαβον Σαράντης 212 ψήφοι, Παπαναγιώτου 214, Βαζάκας 212 και του ΕΠΕΚ-Φιλελευθέρων Ταλιαδούρης 167, Ηλίας 167, Γιαννόπουλος 163. (τηλεγράφημα 17-11-1952)

Τελικά αποτελέσματατου Πρωτοδικείου Γρεβενών επί 29 εκλογκών τμημάτων Σαράντης 5098 ψήφοι, Παπαναγιώτου 5101, Βαζάκας 5092 και του ΕΠΕΚ-Φιλελευθέρων Ταλιαδούρης 4261, Ηλίας 4278, Γιαννόπουλος 4226. Μεμονωμένος Μπάρμπας 53 (τηλεγράφημα 14-11-1952)

Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καποδίστριας στην Π.Ε Γρεβενών  την περίοδο 1999-2010 λειτούργησε ως έδρα δήμου   με την επωνυμία  Δήμος Κοσμά του Αιτωλού, μετονομασθείς Αγίου Κοσμά με οικισμούς Μέγαρο το , Άγιος Κοσμάς ο, Άνω Εκκλησία η, Εκκλησία η, Δασύλλιο το, Καληράχη η, Καλλονή η, Κυδωνιές οι, Λείψι το, Κυπαρίσσι το, Οροπέδιο το, Τρίκορφο. Δήμαρχοι διετέλεσαν οι:α)Γεώργιος Στούπας, εφοριακός, από Εκκλησιές την περίοδο 1998-2001 β)Ιωάννης Παπαδόπουλος, δημοσιογράφος, από Καληράχη την περίοδο 2002-2005 γ) Ιωάννης Παπαδόπουλος, δημοσιογράφος, από Καληράχη την περίοδο 2006-2009.

Ακριδοπληξία: Έκθεση της κοινότητας Μεγάρου στις 29-6-30 για καταπολέμηση ακρίδας. «Ακρίς ενεφανίσθη εις τεσαράκοντα δύο τοποθεσίες. Εξοντώθη πλήρως εις 34 τοποθεσίες. Ψεκαστήρες έχομεν τέσσερις σε καλή κατάσταση. Έχουν ξοδευθεί 454 δοχεία νάφθας και 800 οκάδες δολώματα. Υπόχρεοι προς προσωπική εργασία είναι 250. Έχουν καταβληθεί ημερομίσθια 1.400 ως σήμερον. Ο υπάλληλος έχει επισκεφθεί την κοινότητα 20 φορές. Έχομεν την πεποίθησιν ότι εντός της ερχομένης εβδομάδας θα καταπολεμηθεί πλήρως».

Αλώνια: Οι πρόεδροι κοινοτήτων Μεγάρου, Μεσολουρίου, Καλλονής, Τρικόρφου, Αλατόπετρας, Κυδωνιών, Οροπεδίου, Αμυγδαλών, Ροδιάς, Καληράχης, Μ. Σειρηνίου, Αηδονιών στις 3 Ιουνίου 1938 αναφέρουν στον Υπουργό Γεν. Διοικήσεως Μακεδονίας ότι «οι κοινότητες δε δύνανται να συμμορφωθούν με την Αστυνομική διάταξη περί μεταφοράς των αλωνίων έξω των χωρίων και πόλεων ως κείμεναι επί παραφυάδων της οροσειράς Πίνδου, περιβάλλοντα παρά κρημνών και αποκρήμνων λόφων και η συγκοινωνία μετά των αγροκτημάτων γίνεται με τα αρχέγονα μέσα συγκοινωνίας των όνων και ημιόνων και έκαστον κτήμα αποτελείται από μικρά  έκταση και κείται εις διαφόρους τοποθεσίας, η δε συγκομιδή γίνεται και μεταφέρεται στα αλώνια τα οποία κείνται πλησίον των οικιών, όπου ευρίσκονται και οι αχυρώνες με υπόστεγα και αλωνίζοντας αποθηκεύεται το άχυρο εντός των αμέσως την ιδίαν  ημέραν του αλωνισμού, καθότι ευρισκόμεναι εις ύψος 1000 μ. αργεί η συγκομιδή και μας προφθάνουν οι πρώιμες φθινοπωρινές βροχές και χάνουμε την εσοδεία μας και λόγω της ανωμαλίας του εδάφους δεν δυνάμεθα να μεταφέρουμε το άχυρο αμέσως, βρεχόμενο καταστρέφεται και ούτω θα στερηθούμε της τροφής των ζώων μας και θα χάσουμε τα ζώα μας κατά τον επερχόμενο χειμώνα, όστις στις κοινότητες διαρκεί πλέον των πέντε μηνών. Γνωρίζομεν, ότι η Κυβέρνηση θεσπίζουσα την απαγόρευση από ενδιαφέρον ασφαλείας και υγιεινής ημών των ιδίων, δεν γνωρίζει τις τοπικές συνθήκες υπό τις οποίες εκτελείται η συγκομιδή και ο αλωνισμός των σιτηρών μας.

            Δια να γίνει εν αλώνιον νέον εκτός του ότι δεν υπάρχει κενός χώρος πλησίον των χωρίων ένεκα του ανωμάλου του εδάφους κοστίζει 2000 δρχ. ΄Ενας αχυρώνας κοστίζει 6-10 χιλ. δραχμές. Γνωρίζουμε ότι ουδέποτε συνέβη πυρκαγιά διότι είναι ολιγίστη η συγκομιδή μας και φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού.

Δια ταύτα

Παρακαλούμε όπως ευαρεστούμενοι διατάξετε την άρση της αστυνομικής διατάξεως στις υπογεγραμμένες ορεινές κοινότητες και θα σας ευγνωμονούμε (60/1578).

Ο πρόεδρος της κοινότητας στις 8-7-39 ζητά από το Νομάρχη να διατάξει τον ενταύθα Αστυνομικό Σταθμάρχη και επιτρέψει τον αλωνισμό των σιτηρών όπως και πρότερο σύμφωνα με την υπόσχεσή του για να μην αναγκασθούν οι κάτοικοι και καταγγελθούν καθ’ ότι κανείς δε μετέφερε το αλώνιον.

Γεφύρι του Κάστρου: Ένα πανέμορφο γεφύρι  ανάμεσα των οικισμών Κάστρου και Μεγάρου, χτίστηκε πριν 300 χρόνια περίπου, με σκοπό την ασφαλή επικοινωνία μεταξύ των δύο οικισμών. Το πλάτος είναι 3 μέτρα και το μήκος 25 μέτρα.

Διαβατήρια: Κων/νος Αθ. Ντόκος εκ Μεγάρου. Γεννήθηκε το 1874. Διαβατήριο για Κωνσταντινούπολη στις 26-4-1927.

Εκπαίδευση: Έχει 204 κατοίκους, υπάρχει κοινός δάσκαλος που πληρώνεται  με μισθό 400 γροσίων  από την εκκλησία, οι  μαθητές είναι γύρω στους 30 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

Οι εφοροεπίτροποι του χωριού ζητούν δεκάλιρο συνδρομή από το κοινοτικό κηροπωλείο για πρόσληψη δεύτερου διδασκάλου, το αίτημα απορρίπτεται (16-9-1907)[1]

Αίτησις Αθανασίου Κ. Γκούμα κατοίκου Μεγάρου, προς το Νομάρχη στις 8-8-27: «Έχων θυγατέρα απόφοιτον της Α ΄τάξεως του εν Γρεβενοίς γυμνασίου ονόματι Ευανθίαν, ως εμφαίνηται εκ του συνημμένου ενδεικτικού και επιθυμών ανωτέρα εις τη μόρφωση λόγω της αγάπης ην τρέφει προς τα γράμματα, μη δυνάμενος δε εκ της πτωχείας μου ν’ ανταποκριθώ εις τα απαιτούμενα έξοδα δια την περαιτέρω μόρφωσή της και του πολυμελούς της οικογενείας μου λαμβάνω την τιμήν να παρακαλέσω υμάς όπως ευαρεστούμενοι ενεργήσετε και εισαχθεί η εν λόγω θυγάτηρ μου οικότροφος εις το αυτόθι εθνικόν οικοτροφείο. Επισυνάπτω πιστοποιητικό οικογενειακής καταστάσεως[2]».

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Τριτάξιο σχολείο. Οίκημα δημόσιο. Στο πρώτο δωμάτιο στεγάζονται 46 στο δεύτερο και τρίτο ανά 65 μαθητές. Είναι ακατάλληλος και ετοιμόρροπος η οροφή του ενός δωματίου. Υπάρχει νέον κτίριον 4/ξιον υπό κατασκευή αλλά χρειάζεται 40.000 δρχ. για να τελειοποιηθεί (60/619).

Ο Διευθυντής του σχολείου  στις 4-12-39 αναφέρει στο Νομάρχη για το θέμα περί  ιδρύσεως σχολικού κήπου. «Ο χώρος έχει εξασφαλισθεί δια την ίδρυση του σχολικού κήπου εξ επτά στρεμμάτων. Έχω μεταφέρει και τους απαιτουμένους δια την περίφραξιν πασσάλους κεδρίνους. Ελλείπει το συρματόπλεγμα δια την περίφραξίν του και την εν γένει καλλιέργειαν. Δι’ αιτήσεώς μου απευθύνθην εις την Αγροτική Τράπεζαν να με χορηγήσει μεσοπρόθεσμον δάνειον 3000 δραχμών δια την αγορά συρματοπλέγματος και μετά την προμήθειά του θα αρχίσει η καλλιέργειά του».

Ιδρύθηκε το 1960 σύλλογος γονέων και κηδεμόνων Δημοτικού σχολείου Μεγάρου. Σκοπός η επίτευξη στενής συνεργασίας μεταξύ οικογενείας, σχολείου και σχολικής εφορείας δια την συντονισμένη διαπαιδαγώγηση των μαθητών. Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη παιδαγωγικής συνειδήσεως, παρά της οικογενείας. Το σχολικό έτος 2016-17 το δημοτικό σχολείο αριθμεί 17 μαθητές.

Ιερά: Άγιος Δημήτριος, εικόνες του τέμπλου φέρουν χρονολογία 1812, ενοριακός ναός. Η επιτροπή ανεγέρσεως ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Μεγάρου Γρεβενών στις 12-5-57  αποτελούμενη από τον ιερέα Τζάλλα Πέτρο πρόεδρο, Κωνσταντίνο Μήττα αντιπρόεδρο, Κατσιώνη Σπυρίδωνα, Βασιλόπουλο Αριστείδη, Γουλιάνα Θεόδωρο, Γουλιάνα Γεώργιο, Τέλιο Σπυρίδωνα, Γκαρέτσο Χρήστο και Κυρατζή Νικόλαο  με αίτηση στο Νομάρχη ζητάνε να διενεργηθεί έρανος την 21^η και 28^η Ιουλίου στην πόλη των Γρεβενών, προκειμένου τα έσοδα να χρησιμοποιηθούν δια την ανέγερση του ιερού ναού Αγίου Δημητρίου Μεγάρου.  Άγιος Νικόλαος (1950), Αγίων Θεοδώρων λίγο έξω από το χωριό,  Αγίου Θεοδώρου του στρατηλάτη χτισμένος το 1450 στην περιοχή Νιδρούζι, ο οποίος είναι βυζαντινός, Αγίου Πνεύματος (1896), Προφήτης Ηλίας, Άγιος Αθανάσιος (1888),΄Αγιος Χριστόφορος, ΄Αγιος Γεώργιος, Παναγία, Αγία Τριάδα.

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής: Συνεδρίαση της κοινότητας στις 12-2-46 με πρόεδρο το  Στέργιο  Πάτσικα. Κατοικίες 202. Πληθυσμός 1085. Καταστραφείσες οικίες 11 δια πυρκαγιάς υπό των Γερμανών στις 8-7-44. Νόσος ελονοσία. Θύματα 15.

Μακεδονομάχοι: Κόκκινος Λουκάς (καπετάν Λουκάς) 1878-1913.
Γεννήθηκε στο Μέγαρο. Το 1896 κατατάχτηκε στην ομάδα Διαμαντή Μάνου γρήγορα δημιούργησε τη δική του ανταρτική ομάδα. Το 1904 οδήγησε την ομάδα του Παύλου Μελά στην Κοζάνη, Καστανοχώρια. Συνέχισε την εθνική του δράση ως το 1912 απελευθερώνοντας τα τουρκοχώρια  Κάστρο, Έλατο, Σύνδεντρο. Απεβίωσε το 1913. Θάφτηκε δημοσία δαπάνη στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Βαρόσι. Ο αδερφός του μετέφερε τα οστά στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Γνωστό είναι το δημοτικό τραγούδι για τον καπετάν Λούκα: «Ένα πουλάκι λάλησε στου Λέχοβου τη ράχη δεν κελαηδούσε σαν πουλί, ούτε σαν χελιδόνι μον' κελαηδούσε κι έλεγε μ' ανθρώπινη κουβέντα: Καλά ήσαν Λούκαμ', στα βουνά και στα καστανοχώρια -Τι γύρευες, τι χάλευες στου Λέχοβου τη ράχη; - Πάησα για το Μορίχοβο και για την Καρατζόβα. Γιατί με κατηγόρησαν Ζιάκας και Παπαδήμας. Συχνά στέλνουν τα γράμματα, μέσα στο προξενείο. Δεν κάν' ο Λούκας γι’ αρχηγός, ουτέ για καπετάνιος .μόν’ κάν’ ο Λούκας για κλεψιά και για παχιά κριάρια»[3] Στο Μέγαρο υπάρχουν 2 προτομές του καπετάν Κόκκινου Λουκά. Η 1η προτομή κατασκευάστηκε επί προεδρίας Αθανασίου Κακαφίκα (δασκάλου) το έτος 1989, αλλά τοποθετήθηκε επί προεδρίας Ηρακλή Κακαφίκα το 2012 δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Πνεύματος η οποία εκκλησία έγινε με δαπάνη του καπετάν Λουκά Κόκκινου διότι στο σημείο εκείνο έγινε κάποιο θαύμα και σώθηκε το χωριό. Τα αποκαλυπτήρια της 2ης προτομής έγιναν το 1992, με επίσημη τελετή,  επί προεδρίας Αριστείδη Μαρτζέλη με έξοδα του πολιτιστικού συλλόγου η οποία τοποθετήθηκε στην πλατεία του χωριού[4].

Αναγνωρισμένοι Μακεδονομάχοι ήταν και οι Βασίλειος Βασιλόπουλος, Γκούμας Αθανάσιος, Ευαγγελόπουλος ή Χαριζούλης Γεώργιος.

Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Λειτουργούσε ένας νερόμυλος[5].

Η τριμελής επιτροπή προσφύγων Ραδουνίστας με έγγραφο στο Νομάρχη Κοζάνης στις 24-3-1926 αναφέρουν όπως λαμβάνοντες υπ’ όψιν σας την οικτροτάτην θέσιν εις ην ευρισκόμεθα μεριμνήσετε την χορήγησιν ημών επιδομάτων προ της Μεγάλης εορτής του Πάσχα ίνα ανακουφισθώμεν εν μέρει (60/1599).

Η  Όλγα σύζυγος Αθαν. Λέττα και Δέσπω σ. Γεωργ. Βασιλοπούλου κάτοικοι Μεγάρου Γρεβενών στις 1-9-1939 αναφέρουν στο Νομάρχη ότι οι σύζυγοί των αιγοτρόφοι 150 αιγών επιστρατεύθηκαν αμφότεροι εγκαταλείποντας τα ποίμνιά των. Ζητούν από το Νομάρχη να τους επιτραπεί να βόσκουν τις αίγες των εντός της περιφερείας Μεγάρου όπου άνευ εξόδων δύνανται μόνες να τις επιβλέπουν διότι διαφορετικά απειλούνται από οικονομική καταστροφή  (60/1263).

Οι κάτοικοι της κοινότητος Μεγάρου  στις 17-5-52 συνελθόντες σε πάνδημο συνάθροιση στην πλατεία της κοινότητος έχοντας υπόψη ότι υπέστησαν ολοσχερείς καταστροφές κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ανωμάλου καταστάσεως και ότι κατά το παρελθόν θέρος, η παραγωγή επλήγη υπό χαλάζης και ότι ευρισκόμενοι εν αμηχανία δια την επιβίωσήν των, η Καναδική βοήθεια ήλθε αρωγός, δια της διανομής δωρεάς αλεύρου, εις άπαντας τους κατοίκους από 5 οκ. κατ’ άτομο. «Ομόφωνα ψηφίζουν: α) Εκφράζουν τις θερμές ευχαριστίες προς τον υπέροχο φιλανθρωπικό λαό του Καναδά, δια την επίκαιρο βοήθεια εις άλευρο. β) Εκφράζουν τις θερμές ευχαριστίες εις το εν Ελλάδι Αμερικανικό ίδρυμα βοηθείας Εγγύς Ανατολή, διότι παρ’ όλη την κακοκαιρία προώθησε τα άλευρα στην ακροτάτη αυτή περιοχή (60/1246).

Πεσόντες ΕΙ πολέμου: α)Λοχίας Γκούμας Αχιλλέας του Αθανασίου, 1914, 53 ΣΠ, Μνήμα Γραίας Κάμια 5-4-1941. β) Στρατ. Γκούμας Βασίλειος του Γεωργίου, 53 ΣΠ, 7^ο Στρατ. Νοσ. Αθηνών 30-11-1940. γ) Στρατ. Γκούμας Λάζαρος του Δημητρίου, 1918, 32 ΣΠ, Πρόσκαιρο Στρατ. Νοσοκ. Κορυτσάς 24-2-1941. δ) Στρατ. Μαρτζέλης Ανδρέας του Κων/νου ,1915, 53 ΣΠ, Σέγγουλα Μόροβας  14-11-40. ε)Στρτ. Μαρτζέλης Ευάγγελος του Νικολάου, 1905, ΙΧ Μοίρας Τραυματιοφορέων, Μάχη Κορίτσας Δ.Πόγραδετς 4-1-41. στ) Στρατ. Σίμος Αλέξανδρος του Χρήστου, 1912, 53 ΣΠ, Στρατ. Νοσ. Κορυτσάς 3-2-41. ζ)Στρατ. Τόλης Λουκάς του Γεωργίου, 1912, 27 ΣΠ, Φρέγκο Οστραβίτσας 5-12-40 (ΔΙΣ).

Πληθυσμός: 1859=54 στεφάνια. 1913=754. 1920=694. 1928=809. 1940=981. 1951=856. 1961=809. 1971=653. 1981=622. 1991=581. 2001=561. 2011=370. (12^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 100 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 12.300 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 116  κατοικίες και ο φόρος ήταν 13.500 άσπρα.

            Σύλλογοι: Φιλεκπαιδευτική Αδελφ. Ραδοσινιστών «Αγ. Δημήτριος» ιδρύθηκε στην Αμερική το 1900 ή 1902. Σύλλογος Μεγαριωτών Μελβούρνης Αυστραλίας. Σήμερα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεγάρου είναι πολύ δραστήριος με πολλές εκδηλώσεις όπως  έθιμο φώτων, αποκριές, καθαρά Δευτέρα, λουγκατσάρια, εξωραϊστικά έργα, τμήματα ζωγραφικής, γιορτή τσιγαρίδας, εκδηλώσεις για τα παιδιά (παιχνίδια και χειροτεχνίες) εκδρομές σε περιοχές όμορφες του χωριού, αγώνες μπάσκετ, ποδοσφαίρου, βόλεϊ καθώς και κάποια σεμινάρια με χειροποίητα διακοσμητικά.

Σύλλογος Νέων Μεγάρου

Αθλητικός όμιλος με την ποδοσφαιρική ομάδα Κεραυνός Μεγάρου.

---

[1] Σεργίου Σιγάλα: Πρακτικά του Πνευματικού δικαστηρίου …(1898-1914).Σελ.249

[2] Ο πρόεδρος της κοινότητας Σ. Βασιλόπουλος πιστοποιεί ότι ο συγχωριανός του Αθανάσιος εκτός από τη σύζυγό του έχει τα τέκνα Ευανθία, Αχιλλεύς, Όλγα, Ελισάβετ, Σωκράτης, Αμαλία.

[3] Από το βιβλίο του Αθανασίου Κακαφίκα «Ιστορία της Περιφέρειας Γρεβενών» Επιμέλεια Σάκης Πέτρου.

[4] Πληροφορίες: Ηρακλής Κακαφίκας πρόεδρος του συλλόγου

[5] Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γ΄σελ. 42.

Λικνάδες Βοΐου Κοζάνης

Λικνάδες,αι

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Προδημοσίευση:Από το βιβλίο μου ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ)

Γενικά:Χτισμένος σε υψόμετρο 730 μ., στην αριστερή όχθη του ποταμού Βέλους  δίπλα στα ερείπια μιας αρχαίας πόλης.

 Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης  του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 45 χριστιανοί  και 6 μουσουλμάνοι.

Στις 31 Δεκεμβρίου 1914 με απόφαση του Νομάρχη Κοζάνης ορίστηκαν στην Υποδιοίκηση Ανασελίτσας δεκαπέντε (15) εκλογικά τμήματα. Οι ψηφοφόροι των Λικνάδων ψήφισαν στο δέκατον τέταρτον με έδραν το χωρίον Βεδυλούστιον (Δαμασκηνιά) μαζί με τους εκλογείς των χωρίων Μεσολογγόστιον (Μεσόλογγος), Πλαζόμιστα (Σταυροδρόμιον), Λικνάδες, Σιρότσιανη (Λεύκη), Τραπατούστιον (Κλεισώρεια) και Λατόριστα (Αγίασμα),  τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν την δημοτικήν σχολήν[1].

Από τους 76 κατοικημένους οικισμούς που απογράφτηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή  το 2011στο Δήμο Βοΐου ο οικισμός με πληθυσμό 16 κατοίκους κατέχει την 70^η θέση. Απογράφηκαν και τρεις ακατοίκητοι οικισμοί Παρόχθιον, Ρόκαστρον, Παναγία Χορηγού (π.παιδικές κατασκηνώσεις).

Αρχαιότητες:Πλούσια τα ευρήματα όπως λίθινα και πήλινα ευρήματα, αγγεία Ρωμαΐκών χρόνων, ογκώδεις πίθοι, χιλιάδες νομίσματα…

Σημαντικό εύρημα η «τρίμορφη» Εκάτη, η οποία βρέθηκε τον Αύγουστο του 1979, από την Στεργιανή Κ.Παντόπουλου στην τοποθεσία «Μπαχτσέδια», μαρμάρινη τριπρόσωπη γυναικεία στήλη. Έχει ύψος 0,30 μ, μήκος 0,16 μ και πλάτο; 0,11 μ. [2] Σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης επί της οδού Δημοκρατίας.

Στο Δημοτικό σχολείο λειτουργούσε αρχαιολογική συλλογή την οποία είχε δημιουργήσει ο δάσκαλος Αδαμίδης Αλέξανδρος.

         

 

 Η τρίμορφη Εκάτη. Φωτογραφία από τα εγκαίνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Κοζάνης

  στις 9 Δεκεμβρίου 2016 (Δημοκρατίας 10)

 

 

 

 

  Εκπαιδευτικά:Λικνάδες,  μονοτάξιο, (γηγενής)[3]

Μαθητές: 21, 26, 24, 23, 27,30, 24, 43, 24[4].

Διδακτήριο: Έτοιμα τα υλικά της ανέγερσης αρχίζει με τη διακοπή των μαθημάτων (8/6/1925)[5]. Διδακτήριο ακατάλληλο, παλαιός ξενώνας (14/6/1927). Διδακτήριο ανηγέρθη το 1925-1929 με δαπάνη του εν Αμερική συλλόγου εκ δραχμών 93 χιλ. έρανο κατοίκων 5 χιλ, κρατική αρωγή 30 χιλ. Είναι 1τάξιο με γραφείο και κατοικία διδασκάλου (28/6/1929). Είναι τύπου μονοταξίου άνευ σχεδίου του υπουργείου με δωμάτιο για το δάσκαλο. Προσανατολισμός μεσημβρινός (21/11/1930).

Υλικό: Θα κατασκευασθούν  θρανία νέου τύπου (8/6/1925). Οκτώ θρανία (9/6/1927). Έχει 3 τρίεδρα θρανία, τα άλλα ερείπια, πίνακα, αριθμητήριο, τραπέζι, κάθισμα, χάρτες, θερμάστρα (28/6/1929). 9 τρίεδρα θρανία, θερμάστρα, τραπέζι, πίναξ, αριθμητήριο, κάθισμα, κώδων, σφραγίς (21/11/1930). Ελλιπέστατο σε εποπτικά μέσα και διδακτικά όργανα (4/6/1939).

Υπηρεσιακά βιβλία-Βιβλιοθήκη: Υπηρεσιακά βιβλία εν τάξει πλην του βιβλίου εμβολιασμού (28/6/1929). Σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει (28/5/1937). Πενιχρή

(4/6/1939).

Σχολικός κήπος: Στενόμακρος σχολικός κήπος (28/6/1929). Καλλιεργείται (21/11/1930). Υπάρχει και καλλιεργείται (28/5/1937). Καλός, επιμελώς καλλιεργούμενος, αλλά μη συντηρούμενος, ελλείψει νερού και ασφαλείας (4/6/1939).

Φοίτηση: Τακτική.

Διδάσκαλοι: Θεοδωρακόπουλος Παναγιώτης, Νικολαΐδης Ιωά. Θωμάς, Παπακωνσταντίνου Αθανάσιος, Μπάτζιος Χρήστος, Παπαδόπουλος Αναστάσιος.

Ιστορία ανεγέρσεως διδακτηρίου

Διευθυντής σχολείου Τριαν. Εμμανουηλίδης. Προ του 1925 έτους εστεγάζετο το διδακτήριον εις μίαν οικία του χωριού η οποία είχεν άπαντα τα μειονεκτήματα δια μία τοιαύτην λειτουργίαν. Κατά το έτος 1925 Έλληνες της Αμερικής γνήσια τέκνα του χωρίου Λικνάδων δι’ εράνου μεταξύ των προσέφεραν δια ανέγερσιν διδακτηρίου (80) ογδοήκοντα χιλιάδας προπολεμικάς περίπου δραχμάς, ως και το ελληνικόν δημόσιον (30) τριάκοντα χιλιάδας δραχμάς περίπου. Ή έναρξις των εργασιών του ως άνω διδακτηρίου δια την ανέγεριν ήρχισαν το έτος 1925 και επερατώθησαν το ίδιον έτος. Εργολάβος ήτο ο κ. Βασίλειος Λεβεντόπουλος εκ Πλακίδας-Βοΐου. Είναι κτισμένον εις το κέντρον αυτού. Επιφάνεια 141,34 τ.μ

                        

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίας Παρασκευής, πανηγυρίζει στις 26 Ιουλίου.Εξωκλήσι Αϊ Θανάση, ανηγέρθη το 1978 στη θέση παλιότερου.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας με έδρα τον οικι σμό Λικνάδες. Στην κοινότητα προσαρτώνται οι οικισμοί Τσάριστα (αποσπάται στις 31-3-1920 από την κοινότητα και προσαρτάται στην κοινότητα Λατορίστης)  και Σιρότσιανη (Λεύκη). Η κοινότητα στις 4-12-97 εντάσσεται στο δήμο Τσοτυλίου.

Στις 16-2-1919 το κοινοτικό συμβούλιο προκειμένου να επιδιορθώσει οδό επιβάλλει φορολογία 1 δραχμής για κάθε αγελάδα, βου, βούβαλο. Στις 16-2-1920 αποφασίζει κοινοτικό έρανο για επισκευή και επιδιόρθωση δρόμων. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1921 επιβάλλει αυτοτελή φορολογία για τα αιγοπρόβατα και χοίρους προς 30 λεπτά κατά κεφαλή με σκοπό τη διάθεση των προσόδων για επισκευή και επιδιόρθωση του κοινοτικού καταστήματος. Για τα μεγάλα ζώα επιβάλλει αυτοτελή φορολογία μία δραχμή κατά κεφαλή την οποία μεταρρυθμίζει ο υποδιοικητής ως προς τους όνους σε 50 λεπτά. Στις 6 Απριλίου 1922 επιβάλλει πρόσθετη φορολογία 20 % επί του δημοσίου φόρου με σκοπό τη διάθεση των προσόδων στην επισκευή του δρόμου Λικνάδων-Σιρότσιανης (Λεύκη)[6]

Στις 16 Φεβρουαρίου 1920 πρόεδρος ήταν ο Γεώργιος Αθ.Παντόπουλος, αντιπρόεδρος. Δημήτριος Στεφόπουλος, σύμβουλοι Χρήστος Νικόπουλος,Μεχμέτ Ισπούφ, Δεμήρ Τζαφέρ και αγροφύλακας ο Ρακήπ Τζαφέρ αγράμματος[7]

Το κ.σ με πρόεδρο τον Καραμητόπουλο Ιωάννη στις 14-2-46 συνέταξαν το Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής με τα παρακάτω στοιχεία: Κατοικίες 70. Πληθυσμός 387. Κατεστράφησαν ολοσχερώς 4 κατοικίες και μερικώς μία από Γερμανούς.Θύματα 4 από πόλεμο και βομβαρδισμό.

Ο τέως δημοδιδάσκαλος και Γραμματέας Ι.Νικολαΐδης  με έγγραφο στο Νομάρχη στις 27-10-27 αναφέρει: «Ο ευσεβάστως υποσημειούμενος Ιωάννης Νικολαΐδης τέως δημοδιδάσκαλος και Γραμματεύς των κοινοτικών συμβουλίων των κοινοτήτων Λαμπανίτσας και Λικνάδων Ανασελίτσης αναφέρει ότι επειδή με καθυστερούν το επιμίσθιόν μου αι ανωτέρω κοινότητες Λαμπανίτσης από της χρήσεως 1921 μέχρι του 1924 η δε των Λικνάδων από το 1924 ως το 1926 ως και εις τους κοινοτικούς των προϋπολογισμούς εμφαίνηται το καθυστερούμενο ποσό.

     Δια ταύτα παρακαλώ υμάς θερμώς όπως ευαρεστούμενοι διατάξηται τους προέδρους των άνω κοινοτήτων όπως με πληρώσουν τούτο, άλλως θα ευρεθώ στην ανάγκη να τους καταγγείλω (60/1737).

Δασικά: Αίτησις Ηρακλέους Ζωγραφίδου προέδρου Γεωργικού Συνεταιρισμού Λεύκης κοινότητος Λικνάδων Βοΐου Περί απαγορεύσεως υλοτομίας ξυλείας δι’ατομικάς ανάγκας κατοίκων Λικνάδων εκ του δάσους Λεύκης στις 21-1-1939 προς τη Νομαρχία Κοζάνης.

            Το υπάρχον στην κτηματική μας περιοχή δάσος, το οποίον επί δεκαπενταετίαν από την εγκατάστασή μας  ως πρόσφυγες περιποιούμεθα και προστατεύοντες τούτο προς αναδάσωσιν του μέρους και φειδόμενοι την υλοτόμησιν δι’ατομικάς μας χρήσεις αγοράζοντες εξ άλλης περιοχής και πλείστα άλλα μέσα προστατευτικά ποιούμενοι, μετά λύπης μας παρατηρούμεν εσχάτως τινές των κατοίκων Λικνάδων εφοδιασθέντες δια σχετικών αδειών υλοτομίας παρά της τοπικής δασικής αρχής υλοτομούν  τα πλέον εύχρηστα και ευθυτενή δενδρύλια προς χρησιμοποίησιν τούτων δια πασάλους μη φειδόμενοι παντελώς την επιζήμιον ταύτην υλοτόμησιν των δενδρυλίων.

            Απηγορεύθησαν οι αίγες εκ του δάσους αλλά εισήλθεν άλλος καταστρεπτικός εχθρός του δάσους ο πέλεκυς. Ζητούν από το Νομάρχη με επείγουσα διαταγή να απαγορευθεί η υλοτόμηση από τους κατοίκους των Λικνάδων (60/1156). 

            Πληθυσμός: 1913=148. 1920=131. 1928=144. 1940=371. 1951=134. 1961=120. 1971=81. 1981=62. 1991=48. 2001=50. 2011=16

            Σύλλογοι: α)Αδελφάτο Κωνσταντινουπόλεως «Αγία Παρασκευή». β)Σύλλογος Λικναδιωτών Η.Π. Αμερικής «Αγία Παρακευή» (1916-1927). Με χρήματα του συλλόγου ανηγέρθη το διδακτήριο. γ) Ερασιτεχνικός σύλλογος με έδρα τον οικισμό. Περιτείχισε τη σχολική αυλή, φροντίδα στις βρύσες του χωριού.[8]

δ)Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Λικνάδων

---

[1] Βασίλη Αποστόλου:Δυτική Μακεδονία 1912-1915 Κοζάνη 2009. σελ.160

[2] Αλέκου αδαμίδη: ιστορικά λικνάδων βοΐου. Θεσσαλονίκη 1979. σελ.128.

[3] Τάνια Αποστόλου Μεταπτυχιακή εργασία Π.Δ.Μ 2015 «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΒΟΪΟΥ (ΑΝΑΣΕΛΙΤΣΗΣ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ»

[4].Αντίστοιχες ημερομηνίες επιθεωρήσεως:8/6/1925, 28/6/1929, 21/11/1930, 13/5/1932, 11/11/1932, 15/6/1934, 28/5/1937, 6/4/1938, 4/6/1939.

[5].Το πρώτο διδακτήριο στεγάσθηκε σε οικία που δώρισε ο Τούρκος (προερχόμενος από εξισλαμισθέντα έλληνα, βαλαάς) Σελίμ Μπέης κάτοικος Ομαλής, το οποίο λειτούργησε ως το 1926, βλέπε Αδαμίδη, Α. (1979)  Ιστορικά Λίκνάδων Βοΐου, σ.84.

[6] Βασίλη Αποστόλου:Οι οικισμοί της Ανασελίτσης το 1922 σ.103

[7]ό.π

[8] Αλέκου αδαμίδη: ιστορικά λικνάδων βοΐου. Θεσσαλονίκη 1979. Σελ.128.